（1979年7月1日第五届全国人民代表大会第二次会议通过　根据1996年3月17日第八届全国人民代表大会第四次会议《关于修改<中华人民共和国刑事诉讼法>的决定》第一次修正　根据2012年3月14日第十一届全国人民代表大会第五次会议《关于修改<中华人民共和国刑事诉讼法>的决定》第二次修正）

( 1979 ـ يىلى 7 ـ ئاينىڭ 1 ـ كۈنى 5 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 2 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1996 ـ يىل 3 ـ ئاينىڭ 17 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى 4 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جىنايى ئىشلار دەۋا قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2012 ـ يىلى 3 ـ ئاينىڭ 14 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 5 ـ يىغىنىنىڭ «> جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ دەۋا قانۇنىغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى»ىگە ئاساسەن 1 ـ قېتىملىق تۈزىتىلگەن، > نىڭ قارارى > غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一编　总则

1-قىسىمنىڭ ئومۇمىي پىرىنسىپى

第一章　任务和基本原则

1-باب ۋەزىپە ۋە ئاساسىي پىرىنسىپ

第二章　管辖

ئىككىنچى باب باشقۇرۇش تەۋەلىكى

第三章　回避

3-باب ئۆزىنى چەتكە ئېلىش

第四章　辩护与代理

4-باب ئاقلاش ۋە ۋاكالەتچىلىك قىلىش

第五章　证据

5-باب دەلىل-ئىسپات

第六章　强制措施

6-باب مەجبۇرلاش تەدبىرى

第七章　附带民事诉讼

7-باب قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى

第八章　期间、送达

8-باب سۈرۈك، يەتكۈزۈش

第九章　其他规定

توققۇزىنچى باب باشقا بەلگىلىمىلەر

第二编　立案、侦查和提起公诉

2-قىسىم دېلو تۇرغۇزۇش، تەھقىقلەش ۋە ئەيىبلەش

第一章　立案

1-باب دېلو تۇرغۇزۇش

第二章　侦查

2-باب تەھقىقلەش

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　讯问犯罪嫌疑人

2-پاراگراف جىنايەت گۇماندارلىرىنى سۈرۈشتۈرۈش

第三节　询问证人

3-پاراگراف گۇۋاھچىلاردىن سوراش

第四节　勘验、检查

4-پاراگراف ئېنىقلاش، تەكشۈرۈش

第五节　搜查

5-پاراگراف ئاختۇرۇش

第六节　查封、扣押物证、书证

6-پاراگراف ماددىي ئىسپات، يازما ئىسپاتلارنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش

第七节　鉴定

7-پاراگراف باھالاش

第八节　技术侦查措施

8-پاراگراف تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرلىرى

第九节　通缉

9-پاراگراف تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىش

第十节　侦查终结

10-پاراگراف تەھقىقلەشنى ئاخىرلاشتۇرۇش

第十一节　人民检察院对直接受理的案件的侦查

11-پاراگراف خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ بىۋاسىتە قوبۇل قىلىنغان دېلونى تەھقىقلىشى

第三章　提起公诉

3-باب ئەيىبلەش

第三编　审判

ئۈچىنچى قىسىم سوت قىلىش

第一章　审判组织

1-باب سوت تەشكىللەش

第二章　第一审程序

2-باب بىرىنچى سوت تەرتىپى

第一节　公诉案件

1-پاراگراف دېلو ئەيىبلەش

第二节　自诉案件

2-پاراگراف بىۋاسىتە دەۋا دېلولىرى

第三节　简易程序

3-پاراگراف ئاددىي تەرتىپ

第三章　第二审程序

3-باب ئىككىنچى سوت تەرتىپى

第四章　死刑复核程序

4-باب ئۆلۈم جازاسىنى قايتا ئېنىقلاش تەرتىپى

第五章　审判监督程序

5-باب سوت نازارەتچىلىكى تەرتىپى

第四编　执行

4-قىسىم ئىجرا قىلىش

第五编　特别程序

بەشىنچى قىسىم ئالاھىدە تەرتىپ

第一章　未成年人刑事案件诉讼程序

1-باب قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلولىرىنىڭ دەۋا تەرتىپى

第二章　当事人和解的公诉案件诉讼程序

2-باب ئالاقىدارلار يارىشىپ قالغان دېلو ئەيىبلەشنىڭ دەۋا تەرتىپى

第三章　犯罪嫌疑人、被告人逃匿、死亡案件违法所得的没收程序

3-باب جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار قېچىپ يۈرگەن، ئۆلۈم دېلولىرىدا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش تەرتىپى

第四章　依法不负刑事责任的精神病人的强制医疗程序

4-باب قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلمايدىغان روھىي كېسەللەرنى مەجبۇرىي داۋالاش تەرتىپى

附则

قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一编　总则

1-قىسىمنىڭ ئومۇمىي پىرىنسىپى

第一章　任务和基本原则

1-باب ۋەزىپە ۋە ئاساسىي پىرىنسىپ

第一条　为了保证刑法的正确实施，惩罚犯罪，保护人民，保障国家安全和社会公共安全，维护社会主义社会秩序，根据宪法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن جىنايى ئىشلار قانۇنىنىڭ توغرا يولغا قويۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش، جىنايەتنى جازالاش، خەلقنى قوغداش، دۆلەت خەۋپسىزلىكى ۋە جەمئىيەتنىڭ ئاممىۋى خەۋپسىزلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈش، سوتسىيالىستىك جەمئىيەت تەرتىپىنى قوغداش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　中华人民共和国刑事诉讼法的任务，是保证准确、及时地查明犯罪事实，正确应用法律，惩罚犯罪分子，保障无罪的人不受刑事追究，教育公民自觉遵守法律，积极同犯罪行为作斗争，维护社会主义法制，尊重和保障人权，保护公民的人身权利、财产权利、民主权利和其他权利，保障社会主义建设事业的顺利进行。

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جىنايى ئىشلار دەۋا قانۇنىنىڭ ۋەزىپىسى جىنايەت پاكىتلىرىنى توغرا، ۋاقتىدا ئېنىقلاشقا كاپالەتلىك قىلىپ، قانۇننى توغرا قوللىنىپ، جىنايەتچىلەرنى جازالاپ، گۇناھسىز كىشىنىڭ جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلماسلىقىغا كاپالەتلىك قىلىپ، پۇقرالارغا قانۇنغا ئاڭلىق رىئايە قىلىش، جىنايى قىلمىشلارغا قارشى پائال كۈرەش قىلىش، سوتسىيالىستىك قانۇنچىللىقنى قوغداش، كىشىلىك ھوقۇققا ھۆرمەت قىلىش ۋە ئۇنى كاپالەتلەندۈرۈش، پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، مال-مۈلۈك ھوقۇقى، دېموكراتىيە ھوقۇقى ۋە باشقا ھوقۇقلىرىنى قوغدايدۇ، سوتسىيالىستىك قۇرۇلۇش ئىشلىرىنىڭ ئوڭۇشلۇق ئېلىپ بېرىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

第三条　对刑事案件的侦查、拘留、执行逮捕、预审，由公安机关负责。检察、批准逮捕、检察机关直接受理的案件的侦查、提起公诉，由人民检察院负责。审判由人民法院负责。除法律特别规定的以外，其他任何机关、团体和个人都无权行使这些权力。

3-ماددا جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى تەھقىقلەش، توختىتىپ قويۇش، قولغا ئېلىشنى ئىجرا قىلىش، ئالدىن تەكشۈرۈشتە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى مەسئۇل بولىدۇ. تەپتىش قىلغان، قولغا ئېلىشنى تەستىقلىغان، تەپتىش ئورگىنى بىۋاسىتە قوبۇل قىلغان دېلولارنى تەھقىقلەش، ئەيىبلەشتە خەلق تەپتىش مەھكىمىسى مەسئۇل بولىدۇ. سوتقا خەلق سوت مەھكىمىسى مەسئۇل بولىدۇ. قانۇندا ئالاھىدە بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، باشقا ھەرقانداق ئورگان، تەشكىلات ۋە شەخسنىڭ بۇ ھوقۇقلارنى يۈرگۈزۈش ھوقۇقى يوق.

人民法院、人民检察院和公安机关进行刑事诉讼，必须严格遵守本法和其他法律的有关规定。

خەلق سوت مەھكىمىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى جىنايى ئىشلار دەۋاسى قىلىشتا، مۇشۇ قانۇن ۋە باشقا قانۇنلاردىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرگە قاتتىق رىئايە قىلىشى شەرت.

第四条　国家安全机关依照法律规定，办理危害国家安全的刑事案件，行使与公安机关相同的职权。

4-ماددا دۆلەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى بېجىرىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭكى بىلەن ئوخشاش خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

第五条　人民法院依照法律规定独立行使审判权，人民检察院依照法律规定独立行使检察权，不受行政机关、社会团体和个人的干涉。

5-ماددا خەلق سوت مەھكىمىلىرى سوت قىلىش ھوقۇقىنى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇستەقىل يۈرگۈزىدۇ، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى تەپتىش ھوقۇقىنى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇستەقىل يۈرگۈزۈدۇ، مەمۇرىي ئورگانلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار ۋە شەخسلەرنى ئارىلاشتۇرمايدۇ.

第六条　人民法院、人民检察院和公安机关进行刑事诉讼，必须依靠群众，必须以事实为根据，以法律为准绳。对于一切公民，在适用法律上一律平等，在法律面前，不允许有任何特权。

6-ماددا خەلق سوت مەھكىمىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى جىنايى ئىشلار دەۋاسىدا ئاممىغا تايىنىشى، پاكىتنى ئاساس، قانۇننى ئۆلچەم قىلىشى شەرت. بارلىق پۇقرالار ئۈچۈن ئېيتقاندا، قانۇننى تەتبىقلاشتا باپباراۋەر، قانۇن ئالدىدا ھەرقانداق ئىمتىيازنىڭ بولۇشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第七条　人民法院、人民检察院和公安机关进行刑事诉讼，应当分工负责，互相配合，互相制约，以保证准确有效地执行法律。

7-ماددا خەلق سوت مەھكىمىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى جىنايى ئىشلار دەۋاسىدا ئىش تەقسىماتى بويىچە مەسئۇل بولۇپ، بىر-بىرىگە ماسلىشىپ، بىر-بىرىنى چەكلەپ، قانۇننىڭ توغرا ۋە ئۈنۈملۈك ئىجرا قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第八条　人民检察院依法对刑事诉讼实行法律监督。

8-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قانۇن بويىچە جىنايى ئىشلار دەۋاسىغا قارىتا قانۇن نازارەتچىلىكىنى يولغا قويىدۇ.

第九条　各民族公民都有用本民族语言文字进行诉讼的权利。人民法院、人民检察院和公安机关对于不通晓当地通用的语言文字的诉讼参与人，应当为他们翻译。

9-ماددا ھەر مىللەت پۇقرالار ئۆزىنىڭ مىللىي تىل-يېزىقى بىلەن دەۋا قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە. خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان تىل-يېزىقنى بىلمەيدىغان دەۋا قاتناشقۇچىلىرىغا تەرجىمە قىلدۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

在少数民族聚居或者多民族杂居的地区，应当用当地通用的语言进行审讯，用当地通用的文字发布判决书、布告和其他文件。

ئاز سانلىق مىللەتلەر توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان ياكى كۆپ مىللەت ئارىلىشىپ ئولتۇراقلاشقان جايلاردا سوراق قىلىشتا، شۇ جايدا ئورتاق قوللىنىلىدىغان تىل بىلەن ھۆكۈمنامە، ئېلان ۋە باشقا ھۆججەتلەرنى ئېلان قىلىش كېرەك.

第十条　人民法院审判案件，实行两审终审制。

10-ماددا خەلق سوت مەھكىمىلىرى دېلونى سوت قىلىشتا، ئىككى سوت ئاخىرقى سوت تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

第十一条　人民法院审判案件，除本法另有规定的以外，一律公开进行。被告人有权获得辩护，人民法院有义务保证被告人获得辩护。

11-ماددا مۇشۇ قانۇندا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، خەلق سوت مەھكىمىلىرى دېلونى بىردەك ئوچۇق سوت قىلىدۇ. جاۋابكارلار ئاقلىنىشقا ھوقۇقلۇق، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ جاۋابكارنىڭ ئاقلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش مەجبۇرىيىتى بار.

第十二条　未经人民法院依法判决，对任何人都不得确定有罪。

12-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قانۇن بويىچە ھۆكۈم چىقىرىشىدىن ئۆتكۈزمەي تۇرۇپ، ھەرقانداق ئادەمنىڭ جىنايىتى بار دەپ بېكىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

第十三条　人民法院审判案件，依照本法实行人民陪审员陪审的制度。

13-ماددا خەلق سوت مەھكىمىلىرى دېلو سوتلاشتا، مۇشۇ قانۇن بويىچە خەلق زاسېداتېللىرى قوشۇمچە سوت قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

第十四条　人民法院、人民检察院和公安机关应当保障犯罪嫌疑人、被告人和其他诉讼参与人依法享有的辩护权和其他诉讼权利。

14-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار ۋە باشقا دەۋا قاتناشقۇچىلىرىنىڭ قانۇن بويىچە بەھرىمەن بولىدىغان ئاقلاش ھوقۇقى ۋە باشقا دەۋا ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

诉讼参与人对于审判人员、检察人员和侦查人员侵犯公民诉讼权利和人身侮辱的行为，有权提出控告。

دەۋا قاتناشقۇچىلىرى سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى ۋە تەھقىقلىگۈچى خادىملارنىڭ پۇقرالارنىڭ دەۋا ھوقۇقىغا ۋە جىسمانىي ھاقارىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى ئۈستىدىن ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第十五条　有下列情形之一的，不追究刑事责任，已经追究的，应当撤销案件，或者不起诉，或者终止审理，或者宣告无罪:

15-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جىنايى جاۋابكارلىقى سۈرۈشتۈرۈلمەيدۇ، سۈرۈشتۈرۈلگەن بولسا، دېلونى بىكار قىلىش ياكى ئەيىبلىمەسلىك ياكى قاراپ چىقىشنى ئاخىرلاشتۇرۇش ياكى گۇناھسىز دەپ جاكارلاش كېرەك :

（一）情节显著轻微、危害不大，不认为是犯罪的；

( 1 ) قىلمىشى كۆرۈنەرلىك يېنىك، خەۋپى چوڭ بولماي، جىنايەت دەپ قارىمىغانلار؛

（二）犯罪已过追诉时效期限的；

( 2 ) جىنايەتنىڭ سۈرۈشتۈرۈش ۋاقىت چېكى مۆھلىتىدىن ئۆتۈپ كەتكەنلىرى؛

（三）经特赦令免除刑罚的；

( 3 ) ئالاھىدە كەچۈرۈم بۇيرۇقى چىقىرىپ جىنايى جازادىن كەچۈرۈم قىلىنغانلار؛

（四）依照刑法告诉才处理的犯罪，没有告诉或者撤回告诉的；

( 4 ) جىنايى ئىشلار قانۇنى بويىچە ئەرز قىلىنغاندىلا بىر تەرەپ قىلىنغان جىنايەتنى ئەرز قىلمىغان ياكى قايتۇرۇۋالمىغانلار؛

（五）犯罪嫌疑人、被告人死亡的；

( 5 ) جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار ئۆلۈپ كەتكەنلەر؛

（六）其他法律规定免予追究刑事责任的。

( 6 ) باشقا قانۇنلاردا جىنايى جاۋابكارلىقنى سۈرۈشتۈرۈش كەچۈرۈم قىلىنىدىغانلىقى بەلگىلەنگەن بولسا.

第十六条　对于外国人犯罪应当追究刑事责任的，适用本法的规定。

16-ماددا چەت ئەللىكلەر جىنايەت ئۆتكۈزسە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ، مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

对于享有外交特权和豁免权的外国人犯罪应当追究刑事责任的，通过外交途径解决。

دىپلوماتىيە ئىمتىيازى ۋە كەچۈرۈم قىلىش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولغان چەت ئەللىكلەر جىنايەت ئۆتكۈزسە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ، بۇ دىپلوماتىيە يولى بىلەن ھەل قىلىنىدۇ.

第十七条　根据中华人民共和国缔结或者参加的国际条约，或者按照互惠原则，我国司法机关和外国司法机关可以相互请求刑事司法协助。

17-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامىلەرگە ياكى ئۆزئارا مەنپەئەت يەتكۈزۈش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، دۆلىتىمىزنىڭ ئەدلىيە ئورگانلىرى ۋە چەت ئەل ئەدلىيە ئورگانلىرى بىر-بىرىدىن جىنايى ئىشلار بويىچە قانۇن يۈرگۈزۈش جەھەتتە ياردەم تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

第二章　管辖

ئىككىنچى باب باشقۇرۇش تەۋەلىكى

第十八条　刑事案件的侦查由公安机关进行，法律另有规定的除外。

18-ماددا جىنايى ئىشلار دېلوسىنى تەھقىقلەشنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئېلىپ بارىدۇ، قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

贪污贿赂犯罪，国家工作人员的渎职犯罪，国家机关工作人员利用职权实施的非法拘禁、刑讯逼供、报复陷害、非法搜查的侵犯公民人身权利的犯罪以及侵犯公民民主权利的犯罪，由人民检察院立案侦查。对于国家机关工作人员利用职权实施的其他重大的犯罪案件，需要由人民检察院直接受理的时候，经省级以上人民检察院决定，可以由人民检察院立案侦查。

خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق جىنايىتى، دۆلەت خادىملىرىنىڭ مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىش جىنايىتى، دۆلەت ئورگىنى خادىملىرى خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ سادىر قىلغان قانۇنسىز سولاپ قويۇش، قىيىن-قىستاققا ئېلىپ ئىقرار قىلدۇرۇش، ئۆچ ئېلىش، زىيانكەشلىك قىلىش، قانۇنسىز ئاختۇرۇشتىن ئىبارەت پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش جىنايىتى ۋە پۇقرالارنىڭ دېموكراتىك ھوقۇقىغا چېقىلىش جىنايەتلىرىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلو تۇرغۇزۇپ تەھقىقلەيدۇ. دۆلەت ئورگىنى خادىملىرى خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ سادىر قىلغان باشقا ئېغىر، زور جىنايەت دېلولىرىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى بىۋاسىتە قوبۇل قىلىشقا توغرا كەلگەندە، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ قارارى بىلەن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلو ئېچىپ تەھقىقلىسە بولىدۇ.

自诉案件，由人民法院直接受理。

بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىنى خەلق سوت مەھكىمىسى بىۋاسىتە قوبۇل قىلىدۇ.

第十九条　基层人民法院管辖第一审普通刑事案件，但是依照本法由上级人民法院管辖的除外。

19-ماددا ئاساسىي قاتلام خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە ئادەتتىكى جىنايى ئىشلار دېلولىرى 1-سوتتا قاراپ چىقىلىدۇ، لېكىن مۇشۇ قانۇن بويىچە يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە بولىدىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第二十条　中级人民法院管辖下列第一审刑事案件:

20-ماددا ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە تۆۋەندىكى 1-سوت جىنايى ئىشلار دېلولىرى :

（一）危害国家安全、恐怖活动案件；

( 1 ) دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش، تېررورلۇق ھەرىكىتى دېلولىرى؛

（二）可能判处无期徒刑、死刑的案件。

( 2 ) مۇددەتسىز قاماق جازاسى، ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان دېلولار.

第二十一条　高级人民法院管辖的第一审刑事案件，是全省（自治区、直辖市）性的重大刑事案件。

21-ماددا يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى 1-سوت جىنايى ئىشلار دېلولىرى ئۆلكە ( ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ) خاراكتېرلىك زور جىنايى ئىشلار دېلولىرىدۇر.

第二十二条　最高人民法院管辖的第一审刑事案件，是全国性的重大刑事案件。

22-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى تەۋەلىكىدىكى 1-سوت جىنايى ئىشلار دېلولىرى مەملىكەت خاراكتېرلىك مۇھىم، زور جىنايى ئىشلار دېلولىرىدۇر.

第二十三条　上级人民法院在必要的时候，可以审判下级人民法院管辖的第一审刑事案件；下级人民法院认为案情重大、复杂需要由上级人民法院审判的第一审刑事案件，可以请求移送上一级人民法院审判。

23-ماددا يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى زۆرۈر تاپقاندا، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى 1-سوت جىنايى ئىشلار دېلوسىنى سوت قىلسا بولىدۇ؛ تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرى دېلو ئەھۋالى ئېغىر، زور، مۇرەككەپ بولۇپ، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى سوت قىلىدىغان 1-سوت جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ سوت قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

第二十四条　刑事案件由犯罪地的人民法院管辖。如果由被告人居住地的人民法院审判更为适宜的，可以由被告人居住地的人民法院管辖。

24-ماددا جىنايى ئىشلار دېلوسى جىنايەت ئۆتكۈزگەن جايدىكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە بولىدۇ. ئەگەر جاۋابكار تۇرۇشلۇق جايدىكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ سوت قىلىشى تېخىمۇ مۇۋاپىق بولسا، جاۋابكار تۇرۇشلۇق جايدىكى سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدە بولسا بولىدۇ.

第二十五条　几个同级人民法院都有权管辖的案件，由最初受理的人民法院审判。在必要的时候，可以移送主要犯罪地的人民法院审判。

25-ماددا تەڭ دەرىجىلىك بىرنەچچە خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ ھەممىسى باشقۇرۇش ھوقۇقىغا ئىگە دېلولارنى دەسلەپتە قوبۇل قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى سوت قىلىدۇ. زۆرۈر تېپىلغاندا، ئاساسلىق جىنايەت ئۆتكۈزگەن جايلاردىكى خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ سوت قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بەرسە بولىدۇ.

第二十六条　上级人民法院可以指定下级人民法院审判管辖不明的案件，也可以指定下级人民法院将案件移送其他人民法院审判。

26-ماددا يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ سوت باشقۇرۇش تەۋەلىكى ئېنىق بولمىغان دېلولارنى سوت قىلىشقا بەلگىلەپ بەرسىمۇ، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنى دېلونى باشقا خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ قاراپ چىقىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشكە بەلگىلەپ بەرسىمۇ بولىدۇ.

第二十七条　专门人民法院案件的管辖另行规定。

27-ماددا مەخسۇس خەلق سوت مەھكىمىسى دېلولىرىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكى ئايرىم بەلگىلىنىدۇ.

第三章　回避

3-باب ئۆزىنى چەتكە ئېلىش

第二十八条　审判人员、检察人员、侦查人员有下列情形之一的，应当自行回避，当事人及其法定代理人也有权要求他们回避:

28-ماددا سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملاردا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئۆزى ئۆزىنى چەتكە ئېلىشى كېرەك، ئالاقىدارلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىلىرىمۇ ئۇلاردىن ئۆزىنى چەتكە ئېلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق :

（一）是本案的当事人或者是当事人的近亲属的；

( 1 ) شۇ دېلودىكى ئالاقىدارلار ياكى ئالاقىدارلارنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى بولسا؛

（二）本人或者他的近亲属和本案有利害关系的；

( 2 ) ئۆزى ياكى ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى شۇ دېلو بىلەن پايدا-زىيان مۇناسىۋىتى بولسا؛

（三）担任过本案的证人、鉴定人、辩护人、诉讼代理人的；

( 3 ) شۇ دېلونىڭ گۇۋاھچىسى، بېكىتكۈچىسى، ئاقلىغۇچىسى، دەۋا ۋاكالەتچىسى بولغان بولسا؛

（四）与本案当事人有其他关系，可能影响公正处理案件的。

( 4 ) شۇ دېلودىكى دەۋالاشقۇچىلار بىلەن باشقا مۇناسىۋەتتە بولۇپ، دېلونى ئادىل بىر تەرەپ قىلىشقا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا.

第二十九条　审判人员、检察人员、侦查人员不得接受当事人及其委托的人的请客送礼，不得违反规定会见当事人及其委托的人。

29-ماددا سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملار دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ ھاۋالىسى بىلەن كەلگەن كىشىنىڭ مېھمان قىلىشى ۋە سوۋغا بېرىشىنى قوبۇل قىلسا، بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ ھاۋالىسى بىلەن كۆرۈشسە بولمايدۇ.

审判人员、检察人员、侦查人员违反前款规定的，应当依法追究法律责任。当事人及其法定代理人有权要求他们回避。

سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملاردىن ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلىرى قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ. ئالاقىدارلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى ئۇلاردىن ئۆزىنى چەتكە ئېلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第三十条　审判人员、检察人员、侦查人员的回避，应当分别由院长、检察长、公安机关负责人决定；院长的回避，由本院审判委员会决定；检察长和公安机关负责人的回避，由同级人民检察院检察委员会决定。

30-ماددا سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملارنىڭ ئۆزىنى چەتكە ئېلىشىنى مەھكىمە باشلىقى، باش تەپتىش، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ مەسئۇلى ئايرىم-ئايرىم قارار قىلىشى كېرەك؛ مەھكىمە باشلىقىنىڭ ئۆزىنى چەتكە ئېلىشىنى شۇ مەھكىمىنىڭ سوت كومىتېتى قارار قىلىدۇ؛ باش تەپتىش ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ مەسئۇلىنى چەتكە ئېلىشنى تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەپتىش كومىتېتى بەلگىلەيدۇ.

对侦查人员的回避作出决定前，侦查人员不能停止对案件的侦查。

تەھقىقلىگۈچى خادىملارنى چەتكە ئېلىپ تۇرۇش توغرىسىدا قارار چىقىرىشتىن ئىلگىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملار دېلونى تەھقىقلەشنى توختىتىپ قويسا بولمايدۇ.

对驳回申请回避的决定，当事人及其法定代理人可以申请复议一次。

چەتلەپ تۇرۇش ئىلتىماسىنى رەت قىلىش قارارىغا قارىتا، توختاملاشقۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى قايتا بىر قېتىم قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第三十一条　本章关于回避的规定适用于书记员、翻译人员和鉴定人。

31-ماددا بۇ بابتىكى ئۆزىنى چەتكە ئېلىش توغرىسىدىكى بەلگىلىمىلەر پۈتۈكچى، تەرجىمان ۋە بېكىتكۈچىگە تەتبىقلىنىدۇ.

辩护人、诉讼代理人可以依照本章的规定要求回避、申请复议。

ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۆزىنى چەتكە ئالسا، قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第四章　辩护与代理

4-باب ئاقلاش ۋە ۋاكالەتچىلىك قىلىش

第三十二条　犯罪嫌疑人、被告人除自己行使辩护权以外，还可以委托一至二人作为辩护人。下列的人可以被委托为辩护人:

32-ماددا جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار ئاقلاش ھوقۇقىنى ئۆزى يۈرگۈزگەندىن سىرت، يەنە بىردىن ئىككىگىچە كىشىنى ئاقلىغۇچى قىلىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ. تۆۋەندىكى كىشىلەر ئاقلىغۇچىلىققا ھاۋالە قىلىنسا بولىدۇ :

（一）律师；

( 1 ) ئادۋوكات؛

（二）人民团体或者犯罪嫌疑人、被告人所在单位推荐的人；

( 2 ) خەلق تەشكىلاتى ياكى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار تۇرۇشلۇق ئورۇن كۆرسەتكەن كىشى؛

（三）犯罪嫌疑人、被告人的监护人、亲友。

( 3 ) جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارنىڭ ۋەسىيسى، ئۇرۇق-تۇغقان، دوست-بۇرادەرلىرى.

正在被执行刑罚或者依法被剥夺、限制人身自由的人，不得担任辩护人。

جىنايى جازا ئىجرا قىلىۋاتقانلار ياكى قانۇن بويىچە جىسمانىي ئەركىنلىكىدىن مەھرۇم قىلىنغان، چەكلەنگەنلەر ئاقلىغۇچى بولسا بولمايدۇ.

第三十三条　犯罪嫌疑人自被侦查机关第一次讯问或者采取强制措施之日起，有权委托辩护人；在侦查期间，只能委托律师作为辩护人。被告人有权随时委托辩护人。

33-ماددا جىنايەت گۇماندارى تەھقىقلىگۈچى ئورگان 1-قېتىم سوراق قىلغان ياكى مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللانغان كۈندىن باشلاپ، ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛ تەھقىقلەش مەزگىلىدە، پەقەت ئادۋوكاتقا ئاقلىغۇچى بولۇشنى ھاۋالە قىلىشقىلا بولىدۇ. جاۋابكار ئاقلىغۇچىغا خالىغان ۋاقىتتا ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

侦查机关在第一次讯问犯罪嫌疑人或者对犯罪嫌疑人采取强制措施的时候，应当告知犯罪嫌疑人有权委托辩护人。人民检察院自收到移送审查起诉的案件材料之日起三日以内，应当告知犯罪嫌疑人有权委托辩护人。人民法院自受理案件之日起三日以内，应当告知被告人有权委托辩护人。犯罪嫌疑人、被告人在押期间要求委托辩护人的，人民法院、人民检察院和公安机关应当及时转达其要求。

تەھقىقلەش ئورگىنى 1-قېتىم جىنايەت گۇماندارىنى سۈرۈشتۈرگەندە ياكى جىنايەت گۇماندارىغا مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللانغاندا، جىنايەت گۇماندارىنى ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەكشۈرۈپ ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بېرىلگەن دېلو ماتېرىيالىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ كۈن ئىچىدە، جىنايەت گۇماندارىغا ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. خەلق سوت مەھكىمىسى دېلونى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ كۈن ئىچىدە، جاۋابكارغا ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار قاماپ تۇرۇلغان مەزگىلدە ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىشنى تەلەپ قىلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئۇنىڭ تەلىپىنى ۋاقتىدا يەتكۈزۈپ قويۇشى كېرەك.

犯罪嫌疑人、被告人在押的，也可以由其监护人、近亲属代为委托辩护人。

جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكار قاماقتا بولسا، ئۇنىڭ ۋەسىيسى ۋە يېقىن تۇغقانلىرى ئاقلىغۇچىغا ۋاكالىتەن ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.

辩护人接受犯罪嫌疑人、被告人委托后，应当及时告知办理案件的机关。

ئاقلىغۇچى جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارنىڭ ھاۋالىسىنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن، دېلو بېجىرگۈچى ئورگانغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

第三十四条　犯罪嫌疑人、被告人因经济困难或者其他原因没有委托辩护人的，本人及其近亲属可以向法律援助机构提出申请。对符合法律援助条件的，法律援助机构应当指派律师为其提供辩护。

34-ماددا جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار ئىقتىسادىي قىيىنچىلىق سەۋەبىدىن ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلمىغان بولسا، شۇ كىشى ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتىغا ئىلتىماس سۇنسا بولىدۇ. قانۇن ياردىمى بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرىنىڭ قانۇن ياردىمى ئاپپاراتى ئۇنى ئاقلاشقا ئادۋوكات ئەۋەتىشى كېرەك.

犯罪嫌疑人、被告人是盲、聋、哑人，或者是尚未完全丧失辨认或者控制自己行为能力的精神病人，没有委托辩护人的，人民法院、人民检察院和公安机关应当通知法律援助机构指派律师为其提供辩护。

جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار ئەما، گاس، گاچا بولسا ياكى ئۆز ھەرىكەت ئىقتىدارىنى تولۇق ئاڭقىرالمىغان ياكى كونترول قىلالمىغان روھىي كېسەل بولسا، ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىنمىغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتىغا ئۆزىنى ئاقلاشقا ئادۋوكات بەلگىلەپ بېرىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

犯罪嫌疑人、被告人可能被判处无期徒刑、死刑，没有委托辩护人的，人民法院、人民检察院和公安机关应当通知法律援助机构指派律师为其提供辩护。

جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلاردىن مۇددەتسىز قاماق جازاسى، ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغانلىرى، ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلىنمىغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتىغا ئۆزىنى ئاقلاشقا ئادۋوكات بەلگىلەپ بېرىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第三十五条　辩护人的责任是根据事实和法律，提出犯罪嫌疑人、被告人无罪、罪轻或者减轻、免除其刑事责任的材料和意见，维护犯罪嫌疑人、被告人的诉讼权利和其他合法权益。

35-ماددا ئاقلىغۇچىنىڭ جاۋابكارلىقى پاكىت ۋە قانۇنغا ئاساسەن، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكاردا گۇناھسىز، جىنايىتى يېنىك ياكى جىنايى جاۋابكارلىقىنى يېنىكلىتىش، كەچۈرۈم قىلىشقا دائىر ماتېرىيال ۋە پىكىرلەرنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارنىڭ دەۋا ھوقۇقى ۋە باشقا قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداشنى كۆرسىتىدۇ.

第三十六条　辩护律师在侦查期间可以为犯罪嫌疑人提供法律帮助；代理申诉、控告；申请变更强制措施；向侦查机关了解犯罪嫌疑人涉嫌的罪名和案件有关情况，提出意见。

36-ماددا ئاقلىغۇچى ئادۋوكات تەھقىقلەش مەزگىلىدە جىنايەت گۇماندارلىرىغا قانۇن ياردىمى بەرسە بولىدۇ؛ ۋاكالىتەن ئەرز قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش؛ مەجبۇرلاش تەدبىرىنى ئۆزگەرتىشنى ئىلتىماس قىلىش؛ تەھقىقلەش ئورگىنىدىن جىنايەت گۇماندارىغا چېتىشلىق جىنايەت ناملىرى ۋە دېلوغا ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ئىگىلەپ، پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.

第三十七条　辩护律师可以同在押的犯罪嫌疑人、被告人会见和通信。其他辩护人经人民法院、人民检察院许可，也可以同在押的犯罪嫌疑人、被告人会见和通信。

37-ماددا ئاقلىغۇچى ئادۋوكات قاماپ قويۇلغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشسە ۋە خەت-ئالاقە قىلسا بولىدۇ. باشقا ئاقلىغۇچىلار خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ رۇخسىتى بىلەن، قاماپ تۇرۇلغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشسىمۇ ۋە خەت-ئالاقە قىلسىمۇ بولىدۇ.

辩护律师持律师执业证书、律师事务所证明和委托书或者法律援助公函要求会见在押的犯罪嫌疑人、被告人的，看守所应当及时安排会见，至迟不得超过四十八小时。

ئاقلىغۇچى ئادۋوكات ئادۋوكاتلىق كەسىپ بىلەن شۇغۇللىنىش گۇۋاھنامىسى، ئادۋوكاتلىق ئورنىنىڭ ئىسپاتى ۋە ھاۋالىنامىسى ياكى قانۇن ياردىمى ھۆكۈمەت خېتىدە قاماپ تۇرۇلغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشۈشنى تەلەپ قىلغان بولسا، قاماقخانا كۆرۈشۈشنى ۋاقتىدا ئورۇنلاشتۇرۇشى، كېچىككەندە 48 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

危害国家安全犯罪、恐怖活动犯罪、特别重大贿赂犯罪案件，在侦查期间辩护律师会见在押的犯罪嫌疑人，应当经侦查机关许可。上述案件，侦查机关应当事先通知看守所。

دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتى، پەۋقۇلئاددە زور پارا جىنايىتى دېلولىرىدا، تەھقىقلەش مەزگىلىدە ئاقلىغۇچى ئادۋوكات قاماقتا تۇرغان جىنايەت گۇماندارلىرى بىلەن كۆرۈشكەندە، تەھقىقلەش ئورگىنىنىڭ ئىجازىتىنى ئېلىشى كېرەك. يۇقىرىقى دېلولارنى تەھقىقلىگۈچى ئورگان قاماقخانىغا ئالدىن ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

辩护律师会见在押的犯罪嫌疑人、被告人，可以了解案件有关情况，提供法律咨询等；自案件移送审查起诉之日起，可以向犯罪嫌疑人、被告人核实有关证据。辩护律师会见犯罪嫌疑人、被告人时不被监听。

ئاقلىغۇچى ئادۋوكات قاماپ قويۇلغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشكەندە، دېلوغا ئالاقىدار ئەھۋاللارنى ئىگىلەپ، قانۇندىن مەسلىھەت بەرسە بولىدۇ؛ دېلو قاراپ چىقىپ ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بېرىلگەن كۈندىن باشلاپ، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارغا مۇناسىۋەتلىك دەلىل-ئىسپاتلارنى دەلىللەشكە بولىدۇ. ئاقلىغۇچى ئادۋوكات جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشكەندە ئوغرىلىقچە ئاڭلىمايدۇ.

辩护律师同被监视居住的犯罪嫌疑人、被告人会见、通信，适用第一款、第三款、第四款的规定。

ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ نازارەت قىلىنىپ تۇرۇۋاتقان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىلەن كۆرۈشۈشى، خەت-ئالاقە قىلىشىدا 1-، 3-، 4-تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

第三十八条　辩护律师自人民检察院对案件审查起诉之日起，可以查阅、摘抄、复制本案的案卷材料。其他辩护人经人民法院、人民检察院许可，也可以查阅、摘抄、复制上述材料。

38-ماددا ئاقلىغۇچى ئادۋوكات خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تەكشۈرۈپ ئەيىبلىگەن كۈندىن باشلاپ، شۇ دېلونىڭ دېلو ماتېرىياللىرىنى كۆرسە، كۆچۈرسە، كۆپەيتىۋالسا بولىدۇ. باشقا ئاقلىغۇچىلار خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ رۇخسىتى بىلەن يۇقىرىقى ماتېرىياللارنى كۆرسە، كۆچۈرسە، كۆپەيتىۋالسىمۇ بولىدۇ.

第三十九条　辩护人认为在侦查、审查起诉期间公安机关、人民检察院收集的证明犯罪嫌疑人、被告人无罪或者罪轻的证据材料未提交的，有权申请人民检察院、人民法院调取。

39-ماددا ئاقلىغۇچى تەھقىقلەش، تەكشۈرۈپ ئەيىبلەش مەزگىلىدە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى توپلىغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ گۇناھسىز ياكى جىنايىتىنىڭ يېنىكلىكىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى تاپشۇرمىغان بولسا، خەلق تەپتىش سارىيى، خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第四十条　辩护人收集的有关犯罪嫌疑人不在犯罪现场、未达到刑事责任年龄、属于依法不负刑事责任的精神病人的证据，应当及时告知公安机关、人民检察院。

40-ماددا ئاقلىغۇچى توپلىغان ئالاقىدار جىنايەت گۇماندارلىرى جىنايەت نەق مەيدانىدا بولمىغان، جىنايى جاۋابكارلىق يېشىغا يەتمىگەن، قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلمايدىغان روھىي كېسەللەرگە تەۋە دەلىل-ئىسپاتلارنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

第四十一条　辩护律师经证人或者其他有关单位和个人同意，可以向他们收集与本案有关的材料，也可以申请人民检察院、人民法院收集、调取证据，或者申请人民法院通知证人出庭作证。

41-ماددا ئاقلىغۇچى ئادۋوكات گۇۋاھچىلار ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، ئۇلاردىن شۇ دېلوغا مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى توپلىسا بولىدۇ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەلىل-ئىسپاتلارنى توپلاش، ئېلىشنى ئىلتىماس قىلسىمۇ ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە گۇۋاھچىغا سوتقا چىقىپ گۇۋاھلىق بېرىشنى ئۇقتۇرۇش قىلىشنى ئىلتىماس قىلسىمۇ بولىدۇ.

辩护律师经人民检察院或者人民法院许可，并且经被害人或者其近亲属、被害人提供的证人同意，可以向他们收集与本案有关的材料。

ئاقلىغۇچى ئادۋوكات خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ ئىجازىتىنى ئالغان ھەمدە زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ياكى ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى بەرگەن گۇۋاھچىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن، ئۇلاردىن شۇ دېلوغا مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى توپلىسا بولىدۇ.

第四十二条　辩护人或者其他任何人，不得帮助犯罪嫌疑人、被告人隐匿、毁灭、伪造证据或者串供，不得威胁、引诱证人作伪证以及进行其他干扰司法机关诉讼活动的行为。

42-ماددا ئاقلىغۇچى ياكى باشقا ھەرقانداق كىشىنىڭ جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ دەلىل-ئىسپاتنى تىقىۋېلىشى، يوقىتىۋېتىشى، ياسىۋېلىشى ياكى تىل بىرىكتۈرۈۋېلىشىغا ياردەم بېرىشىگە، گۇۋاھچىغا ساختا ئىسپات بېرىدۇ دەپ تەھدىت سېلىشىغا، قىزىقتۇرۇشىغا ھەمدە ئەدلىيە ئورگانلىرىنىڭ دەۋا ھەرىكىتىگە كاشىلا قىلىدىغان باشقا قىلمىشلار بىلەن شۇغۇللىنىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

违反前款规定的，应当依法追究法律责任，辩护人涉嫌犯罪的，应当由办理辩护人所承办案件的侦查机关以外的侦查机关办理。辩护人是律师的，应当及时通知其所在的律师事务所或者所属的律师协会。

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلار قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ، ئاقلىغۇچى جىنايەتكە چېتىلسا، ئاقلىغۇچى دېلو بېجىرگەن تەھقىقلەش ئورگىنىدىن باشقا تەھقىقلەش ئورگىنى بېجىرىشى كېرەك. ئاقلىغۇچى ئادۋوكات بولسا، ئۆزى تۇرۇشلۇق ئادۋوكاتلىق ئورنىغا ياكى قارىمىقىدىكى ئادۋوكاتلار جەمئىيىتىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第四十三条　在审判过程中，被告人可以拒绝辩护人继续为他辩护，也可以另行委托辩护人辩护。

43-ماددا سوت جەريانىدا، جاۋابكار ئاقلىغۇچىنىڭ ئۆزىنى داۋاملىق ئاقلىشىنى رەت قىلسا بولىدۇ، ئاقلىغۇچىغا ئاقلاشنى ئايرىم ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.

第四十四条　公诉案件的被害人及其法定代理人或者近亲属，附带民事诉讼的当事人及其法定代理人，自案件移送审查起诉之日起，有权委托诉讼代理人。自诉案件的自诉人及其法定代理人，附带民事诉讼的当事人及其法定代理人，有权随时委托诉讼代理人。

44-ماددا دېلو ئەيىبلىگەن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى ياكى يېقىن تۇغقانلىرى، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىدىكى دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بېكىتىلگەن ۋاكالەتچىسى دېلونى تەكشۈرۈپ ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بەرگەن كۈندىن باشلاپ دەۋا ۋاكالەتچىسىگە ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق. بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىدىكى بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى بار دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى دەۋا ۋاكالەتچىسىگە ھەر ۋاقىت ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

人民检察院自收到移送审查起诉的案件材料之日起三日以内，应当告知被害人及其法定代理人或者其近亲属、附带民事诉讼的当事人及其法定代理人有权委托诉讼代理人。人民法院自受理自诉案件之日起三日以内，应当告知自诉人及其法定代理人、附带民事诉讼的当事人及其法定代理人有权委托诉讼代理人。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەكشۈرۈپ ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بېرىلگەن دېلو ماتېرىيالىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ كۈن ئىچىدە، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسىگە ياكى ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىغا، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىغا دائىر دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بېكىتىلگەن ۋاكالەتچىسىگە دەۋا ۋاكالەتچىسىنى ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. خەلق سوت مەھكىمىسى بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىنى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ كۈن ئىچىدە، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى بار دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بېكىتىلگەن ۋاكالەتچىسىگە دەۋا ۋاكالەتچىسىنى ھاۋالە قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

第四十五条　委托诉讼代理人，参照本法第三十二条的规定执行。

45-ماددا دەۋا ۋاكالەتچىسىگە ھاۋالە قىلىنغان ھاۋالە مۇشۇ قانۇننىڭ 32-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە ئىجرا قىلىنىدۇ.

第四十六条　辩护律师对在执业活动中知悉的委托人的有关情况和信息，有权予以保密。但是，辩护律师在执业活动中知悉委托人或者其他人，准备或者正在实施危害国家安全、公共安全以及严重危害他人人身安全的犯罪的，应当及时告知司法机关。

46-ماددا ئاقلىغۇچى ئادۋوكات كەسىپ بىلەن شۇغۇللىنىش پائالىيىتىدە بىلىپ قالغان ھاۋالە قىلغۇچىنىڭ ئالاقىدار ئەھۋالى ۋە ئۇچۇرىنى مەخپىي تۇتۇشقا ھوقۇقلۇق. لېكىن، ئاقلىغۇچى ئادۋوكات كەسىپ بىلەن شۇغۇللىنىش پائالىيىتىدە ھاۋالە قىلغۇچى ياكى باشقا كىشىلەردىن خەۋەر تېپىپ، دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئاممىۋى بىخەتەرلىككە خەۋپ يەتكۈزۈش شۇنىڭدەك باشقىلارنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى ئۆتكۈزۈشكە تەييارلىق قىلغان ياكى ئۇنى سادىر قىلىۋاتقان بولسا، قانۇن يۈرگۈزۈش ئورگىنىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

第四十七条　辩护人、诉讼代理人认为公安机关、人民检察院、人民法院及其工作人员阻碍其依法行使诉讼权利的，有权向同级或者上一级人民检察院申诉或者控告。人民检察院对申诉或者控告应当及时进行审查，情况属实的，通知有关机关予以纠正。

47-ماددا ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، خەلق سوت مەھكىمىسى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى دەۋا ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزۈشىمىزگە توسقۇنلۇق قىلدى دەپ قارىسا، تەڭ دەرىجىلىك ياكى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ياكى شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق. خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ئەرز ياكى ئەرز-شىكايەتنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈشى، ئەھۋالى راست بولسا، مۇناسىۋەتلىك ئورگانغا تۈزىتىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第五章　证据

5-باب دەلىل-ئىسپات

第四十八条　可以用于证明案件事实的材料，都是证据。

48-ماددا دېلو پاكىتىنى ئىسپاتلاشقا ئىشلىتىلىدىغان ماتېرىياللارنىڭ ھەممىسى دەلىل-ئىسپات.

证据包括:

دەلىل-ئىسپات مۇنۇلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）物证；

( 1 ) ماددىي ئىسپات؛

（二）书证；

( 2 ) يازما ئىسپات؛

（三）证人证言；

( 3 ) گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆزى؛

（四）被害人陈述；

( 4 ) زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ بايانى؛

（五）犯罪嫌疑人、被告人供述和辩解；

( 5 ) جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ ئىقرار قىلىشى ۋە ئۆزىنى ئاقلىشى؛

（六）鉴定意见；

( 6 ) باھالاش پىكرى؛

（七）勘验、检查、辨认、侦查实验等笔录；

( 7 ) ئېنىقلاش، تەكشۈرۈش، پەرق ئېتىش، تەھقىقلەش تەجرىبىسى قاتارلىق خاتىرىلەر؛

（八）视听资料、电子数据。

( 8 ) ئۈن-سىن ماتېرىياللىرى، ئېلېكتىرونلۇق سانلىق مەلۇماتلار.

证据必须经过查证属实，才能作为定案的根据。

دەلىل-ئىسپاتنىڭ راستلىقى تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئىسپاتلانغاندا، ئاندىن دېلو بېكىتىشنىڭ ئاساسى قىلغىلى بولىدۇ.

第四十九条　公诉案件中被告人有罪的举证责任由人民检察院承担，自诉案件中被告人有罪的举证责任由自诉人承担。

49-ماددا ئەيىبلەنگەن دېلودىكى جاۋابكارنىڭ جىنايىتى بارلىقىغا دائىر دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىش جاۋابكارلىقىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئۈستىگە ئالىدۇ، بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىدىكى جاۋابكارنىڭ جىنايىتى بارلىقىغا قارىتا دەلىل-ئىسپات كۆرسىتىپ جاۋابكارلىقنى بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第五十条　审判人员、检察人员、侦查人员必须依照法定程序，收集能够证实犯罪嫌疑人、被告人有罪或者无罪、犯罪情节轻重的各种证据。严禁刑讯逼供和以威胁、引诱、欺骗以及其他非法方法收集证据，不得强迫任何人证实自己有罪。必须保证一切与案件有关或者了解案情的公民，有客观地充分地提供证据的条件，除特殊情况外，可以吸收他们协助调查。

50-ماددا سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملار قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ جىنايىتى بار ياكى گۇناھسىز ئىكەنلىكىنى، جىنايەت قىلمىشىنىڭ ئېغىر-يېنىكلىكىنى ئىسپاتلاپ بېرەلەيدىغان تۈرلۈك دەلىل-ئىسپاتلارنى توپلىشى شەرت. قىيىن-قىستاققا ئېلىپ ئىقرار قىلدۇرۇشقا مەجبۇرلاش ۋە تەھدىت سېلىش، ئازدۇرۇش، ئالدامچىلىق قىلىش شۇنىڭدەك باشقا قانۇنسىز ئۇسۇللار بىلەن دەلىل-ئىسپات توپلاش قاتتىق مەنئى قىلىنىدۇ، ھەرقانداق كىشىنى ئۆزىنىڭ جىنايىتى بارلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرىشكە مەجبۇرلاشقا يول قويۇلمايدۇ. دېلو بىلەن مۇناسىۋەتلىك ياكى دېلو ئەھۋالىنى بىلىدىغان بارلىق پۇقرالارنىڭ ئوبيېكتىپ، تولۇق دەلىل-ئىسپات بىلەن تەمىنلەش شارائىتىغا ئىگە بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش شەرت، ئالاھىدە ئەھۋالدىن باشقا، ئۇلارنى تەكشۈرۈشكە ياردەملىشىشكە قوبۇل قىلىشقا بولىدۇ.

第五十一条　公安机关提请批准逮捕书、人民检察院起诉书、人民法院判决书，必须忠实于事实真象。故意隐瞒事实真象的，应当追究责任。

51-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قولغا ئېلىش خېتى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ ئەيىبنامىسى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ ھۆكۈمنامىسىنى تەستىقلاشقا سۇنغان بولسا، پاكىتنىڭ ھەقىقىي قىياپىتىگە سادىق بولۇشى شەرت. پاكىتنىڭ ھەقىقىي ئەھۋالىنى قەستەن يوشۇرغانلارنىڭ جاۋابكارلىقى سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.

第五十二条　人民法院、人民检察院和公安机关有权向有关单位和个人收集、调取证据。有关单位和个人应当如实提供证据。

52-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەردىن دەلىل-ئىسپات توپلاش، ئېلىشقا ھوقۇقلۇق. مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر دەلىل-ئىسپاتلارنى ئەينەن بېرىشى كېرەك.

行政机关在行政执法和查办案件过程中收集的物证、书证、视听资料、电子数据等证据材料，在刑事诉讼中可以作为证据使用。

مەمۇرىي ئورگان مەمۇرىي قانۇن ئىجرا قىلىش ۋە دېلو تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىش جەريانىدا توپلىغان ماددىي ئىسپات، يازما ئىسپات، ئۈن-سىن ماتېرىيالى، ئېلېكتىرونلۇق سانلىق مەلۇمات قاتارلىق دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى جىنايى ئىشلار دەۋاسىدا دەلىل-ئىسپات قىلىپ ئىشلەتسە بولىدۇ.

对涉及国家秘密、商业秘密、个人隐私的证据，应当保密。

دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى ۋە شەخسىي سىرغا چېتىلىدىغان دەلىل-ئىسپاتلارنى مەخپىي تۇتۇش كېرەك.

凡是伪造证据、隐匿证据或者毁灭证据的，无论属于何方，必须受法律追究。

دەلىل-ئىسپاتلارنى ئويدۇرۇپ چىقارغان، دەلىل-ئىسپاتنى يوشۇرغان ياكى يوقىتىۋەتكەنلەر مەيلى قايسى تەرەپكە تەۋە بولسۇن، جەزمەن قانۇندا سۈرۈشتۈرۈلۈشى كېرەك.

第五十三条　对一切案件的判处都要重证据，重调查研究，不轻信口供。只有被告人供述，没有其他证据的，不能认定被告人有罪和处以刑罚；没有被告人供述，证据确实、充分的，可以认定被告人有罪和处以刑罚。

53-ماددا بارلىق دېلولارغا ھۆكۈم قىلىشتا دەلىل-ئىسپاتقا ئەھمىيەت بېرىش، تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىشقا ئەھمىيەت بېرىش، ئاغزاكى ئىقرارغا ئاسانلىقچە ئىشىنىپ كەتمەسلىك كېرەك. پەقەت جاۋابكارنىڭ ئىقرارىلا بولۇپ، باشقا دەلىل-ئىسپاتى بولمىسا، جاۋابكارنى جىنايىتى بار دەپ بېكىتىشكە ۋە جىنايى جازا بېرىشكە بولمايدۇ؛ جاۋابكارنىڭ ئىقرارى بولماي، دەلىل-ئىسپاتلار راست ۋە تولۇق بولسا، جاۋابكارنى جىنايىتى بار دەپ بېكىتىشكە ۋە جىنايى جازا بېرىشكە بولىدۇ.

证据确实、充分，应当符合以下条件:

دەلىل-ئىسپات راست، تولۇق بولسا، تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

（一）定罪量刑的事实都有证据证明；

( 1 ) جىنايەت بېكىتىش، جازا ئۆلچەش پاكىتىنىڭ ھەممىسىنىڭ دەلىل-ئىسپاتى بولۇش؛

（二）据以定案的证据均经法定程序查证属实；

( 2 ) دېلو بېكىتىلگەن دەلىل-ئىسپاتلارنىڭ ھەممىسى قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ ئارقىلىق راستلىقى تەكشۈرۈپ ئىسپاتلانغان بولسا؛

（三）综合全案证据，对所认定事实已排除合理怀疑。

( 3 ) پۈتۈن دېلودىكى دەلىل-ئىسپاتلارنى ئومۇملاشتۇرۇپ، بېكىتىلگەن پاكىتتىن مۇۋاپىق گۇماننى تۈگىتىش.

第五十四条　采用刑讯逼供等非法方法收集的犯罪嫌疑人、被告人供述和采用暴力、威胁等非法方法收集的证人证言、被害人陈述，应当予以排除。收集物证、书证不符合法定程序，可能严重影响司法公正的，应当予以补正或者作出合理解释；不能补正或者作出合理解释的，对该证据应当予以排除。

54-ماددا قىيناپ ئىقرار قىلدۇرۇش قاتارلىق قانۇنسىز ئۇسۇللارنى قوللىنىپ توپلىغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ ئىقرار قىلىشى ۋە زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش قاتارلىق قانۇنسىز ئۇسۇللارنى ئىشلىتىپ توپلىغان گۇۋاھچىلارنىڭ گۇۋاھلىق سۆزى ۋە زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ بايانىنى چىقىرىۋېتىش كېرەك. ماددىي ئىسپات، يازما ئىسپات توپلاش قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپكە ئۇيغۇن بولماي، قانۇن يۈرگۈزۈش ئادىللىقىغا ئېغىر تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا، تولۇقلاپ تۈزىتىش ياكى مۇۋاپىق ئىزاھات بېرىش كېرەك؛ تۈزەتكىلى بولمىسا ياكى مۇۋاپىق ئىزاھلىغىلى بولمىسا، شۇ دەلىل-ئىسپاتنى چىقىرىۋېتىش كېرەك.

在侦查、审查起诉、审判时发现有应当排除的证据的，应当依法予以排除，不得作为起诉意见、起诉决定和判决的依据。

تەھقىقلەش، تەكشۈرۈپ ئەيىبلەش، سوت قىلىش جەريانىدا چىقىرىۋېتىشكە تېگىشلىك دەلىل-ئىسپات بايقالسا، قانۇن بويىچە چىقىرىۋېتىش كېرەك، دەۋا پىكرى، دەۋا قارارى ۋە ھۆكۈمنىڭ ئاساسى قىلىشقا بولمايدۇ.

第五十五条　人民检察院接到报案、控告、举报或者发现侦查人员以非法方法收集证据的，应当进行调查核实。对于确有以非法方法收集证据情形的，应当提出纠正意见；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

55-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى دېلو، ئەرز-شىكايەت، پاش قىلىشنى تاپشۇرۇۋالغاندا ياكى تەھقىقلىگۈچىلەرنىڭ قانۇنسىز ئۇسۇلدا دەلىل-ئىسپات توپلىغانلىقىنى بايقىغاندا، تەكشۈرۈپ ئېنىقلىشى كېرەك. دەلىل-ئىسپاتلارنى ھەقىقەتەن قانۇنسىز ئۇسۇلدا توپلايدىغان ئەھۋال بولسا، تۈزىتىش پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇش كېرەك؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第五十六条　法庭审理过程中，审判人员认为可能存在本法第五十四条规定的以非法方法收集证据情形的，应当对证据收集的合法性进行法庭调查。

56-ماددا سوتتا قاراپ چىقىش جەريانىدا، سوت خادىملىرى مۇشۇ قانۇننىڭ 54-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قانۇنسىز ئۇسۇل بىلەن دەلىل-ئىسپات توپلاش ئەھۋالى مەۋجۇت بولۇشى مۇمكىن دەپ قارىسا، دەلىل-ئىسپات توپلاشنىڭ قانۇنلۇقلۇقىنى سوت تەكشۈرۈشى كېرەك.

当事人及其辩护人、诉讼代理人有权申请人民法院对以非法方法收集的证据依法予以排除。申请排除以非法方法收集的证据的，应当提供相关线索或者材料。

دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ ئاقلىغۇچىلىرى، دەۋا ۋاكالەتچىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇنسىز ئۇسۇل بىلەن توپلىغان دەلىل-ئىسپاتلارنى قانۇن بويىچە يوقىتىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق. قانۇنسىز ئۇسۇلدا توپلىغان دەلىل-ئىسپاتنى يوقىتىشنى ئىلتىماس قىلغاندا، مۇناسىۋەتلىك يىپ ئۇچى ياكى ماتېرىياللارنى بېرىش كېرەك.

第五十七条　在对证据收集的合法性进行法庭调查的过程中，人民检察院应当对证据收集的合法性加以证明。

57-ماددا دەلىل-ئىسپات توپلاشنىڭ قانۇنلۇقلۇقىنى سوتتا تەكشۈرۈش جەريانىدا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دەلىل-ئىسپات يىغىشنىڭ قانۇنلۇقلۇقىنى ئىسپاتلىشى كېرەك.

现有证据材料不能证明证据收集的合法性的，人民检察院可以提请人民法院通知有关侦查人员或者其他人员出庭说明情况；人民法院可以通知有关侦查人员或者其他人员出庭说明情况。有关侦查人员或者其他人员也可以要求出庭说明情况。经人民法院通知，有关人员应当出庭。

ھازىر بار بولغان دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرى دەلىل-ئىسپات توپلاشنىڭ قانۇنلۇقلۇقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلمىسە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە مۇناسىۋەتلىك تەھقىقلىگۈچى خادىملار ياكى باشقا خادىملارغا سوتقا چىقىپ ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشنى ئۇقتۇرۇش قىلىشنى سۇنسا بولىدۇ؛ خەلق سوت مەھكىمىسى مۇناسىۋەتلىك تەھقىقلىگۈچى خادىملارغا ياكى باشقا خادىملارغا سوتقا چىقىپ ئەھۋال چۈشەندۈرۈشنى ئۇقتۇرسا بولىدۇ. مۇناسىۋەتلىك تەھقىقلىگۈچى خادىملار ياكى باشقا خادىملارمۇ سوتقا چىقىپ ئەھۋال چۈشەندۈرۈشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. خەلق سوت مەھكىمىسى مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ سوتقا چىقىدىغانلىقىنى ئۇقتۇردى.

第五十八条　对于经过法庭审理，确认或者不能排除存在本法第五十四条规定的以非法方法收集证据情形的，对有关证据应当予以排除。

58-ماددا سوتتا قاراپ چىقىپ، مۇشۇ قانۇننىڭ 54-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قانۇنسىز ئۇسۇل بىلەن دەلىل-ئىسپات توپلاش ئەھۋالىنىڭ ساقلانغانلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرگەن ياكى نەزەردىن ساقىت قىلغىلى بولمىسا، مۇناسىۋەتلىك دەلىل-ئىسپاتلارنى چىقىرىۋېتىش كېرەك.

第五十九条　证人证言必须在法庭上经过公诉人、被害人和被告人、辩护人双方质证并且查实以后，才能作为定案的根据。法庭查明证人有意作伪证或者隐匿罪证的时候，应当依法处理。

59-ماددا گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆزى سوتتا ئەيىبلىگۈچى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە جاۋابكار، ئاقلىغۇچى ئىككى تەرەپ يۈزلەشتۈرگەن ھەمدە تەكشۈرۈپ ئېنىقلىغاندىن كېيىن، ئاندىن دېلو بېكىتىشنىڭ ئاساسى قىلىنىدۇ. سوت گۇۋاھچىنىڭ قەستەن ساختا ئىسپات ياساپ قويغانلىقىنى ياكى جىنايى ئىسپاتنى يوشۇرۇپ قويغانلىقىنى ئېنىقلىغاندا، قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

第六十条　凡是知道案件情况的人，都有作证的义务。

60-ماددا دېلو ئەھۋالىنى بىلىدىغانلىكى كىشىنىڭ گۇۋاھلىق بېرىش مەجبۇرىيىتى بار.

生理上、精神上有缺陷或者年幼，不能辨别是非、不能正确表达的人，不能作证人。

فىزىيولوگىيەلىك، روھىي جەھەتتە كەمتۈكلۈكى بار ياكى گۆدەك، ھەق-ناھەقنى پەرقلەندۈرەلمەيدىغان، توغرا ئىپادىلىيەلمەيدىغان ئادەم گۇۋاھچى بولالمايدۇ.

第六十一条　人民法院、人民检察院和公安机关应当保障证人及其近亲属的安全。

61-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى گۇۋاھچىلار ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

对证人及其近亲属进行威胁、侮辱、殴打或者打击报复，构成犯罪的，依法追究刑事责任；尚不够刑事处罚的，依法给予治安管理处罚。

گۇۋاھچىلار ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىغا تەھدىت سېلىپ، ھاقارەت قىلىپ، ئۇرۇپ ياكى زەربە بېرىپ ئۆچ ئېلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلەر قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛ جىنايى جازا بېرىشكە توشمايدىغانلىرىغا قانۇن بويىچە ئامانلىق باشقۇرۇش جازاسى بېرىلىدۇ.

第六十二条　对于危害国家安全犯罪、恐怖活动犯罪、黑社会性质的组织犯罪、毒品犯罪等案件，证人、鉴定人、被害人因在诉讼中作证，本人或者其近亲属的人身安全面临危险的，人民法院、人民检察院和公安机关应当采取以下一项或者多项保护措施:

62-ماددا دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتى، قارا جەمئىيەت خاراكتېرىدىكى تەشكىللىك جىنايەت، زەھەر جىنايىتى قاتارلىق دېلولاردا گۇۋاھچىلار، بېكىتكۈچىلەر، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلار دەۋادا گۇۋاھلىق بەرگەنلىكى ئۈچۈن، ئۆزى ياكى ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكى خەۋپكە ئۇچرىسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۆۋەندىكى بىر تۈرلۈك ياكى كۆپ تۈرلۈك قوغداش تەدبىرىنى قوللىنىشى كېرەك :

（一）不公开真实姓名、住址和工作单位等个人信息；

( 1 ) ھەقىقىي ئىسىم-فامىلىسى، ئادرېسى ۋە خىزمەت ئورنى قاتارلىق شەخسىي ئۇچۇرلارنى ئاشكارىلىماسلىق؛

（二）采取不暴露外貌、真实声音等出庭作证措施；

( 2 ) تاشقى قىياپىتى، ھەقىقىي ئاۋازى قاتارلىقلارنى ئاشكارىلىماسلىق قاتارلىق سوتتا گۇۋاھلىق بېرىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش؛

（三）禁止特定的人员接触证人、鉴定人、被害人及其近亲属；

( 3 ) مۇئەييەن كىشىلەرنىڭ گۇۋاھچى، بېكىتكۈچى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى بىلەن ئۇچرىشىشى مەنئى قىلىنىدۇ؛

（四）对人身和住宅采取专门性保护措施；

( 4 ) جىسمانىي ۋە تۇرالغۇغا مەخسۇس قوغداش تەدبىرى قوللىنىش؛

（五）其他必要的保护措施。

( 5 ) باشقا زۆرۈر قوغداش تەدبىرلىرى.

证人、鉴定人、被害人认为因在诉讼中作证，本人或者其近亲属的人身安全面临危险的，可以向人民法院、人民检察院、公安机关请求予以保护。

گۇۋاھچىلار، بېكىتكۈچىلەر، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلار دەۋادا گۇۋاھلىق بەرگەنلىكى ئۈچۈن، ئۆزى ياكى ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكى خەۋپكە ئۇچرىدى دەپ قارىسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىدىن قوغداشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

人民法院、人民检察院、公安机关依法采取保护措施，有关单位和个人应当配合。

خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە قوغداش تەدبىرى قوللىنىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر ماسلىشىشى كېرەك.

第六十三条　证人因履行作证义务而支出的交通、住宿、就餐等费用，应当给予补助。证人作证的补助列入司法机关业务经费，由同级政府财政予以保障。

63-ماددا گۇۋاھچى گۇۋاھلىق بېرىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلغانلىقى ئۈچۈن چىقىم قىلغان قاتناش، ياتاق، تاماق قاتارلىق خىراجەتلەرگە ياردەم پۇلى بېرىشى كېرەك. گۇۋاھچىلار گۇۋاھلىق بەرگەن ياردەم پۇل ئەدلىيە ئورگانلىرىنىڭ كەسپىي خىراجىتىگە كىرگۈزۈلىدۇ، تەڭ دەرىجىلىك ھۆكۈمەت مالىيەسى كاپالەتلەندۈرىدۇ.

有工作单位的证人作证，所在单位不得克扣或者变相克扣其工资、奖金及其他福利待遇。

خىزمەت ئورنىدىكى گۇۋاھچىلار گۇۋاھلىق بەرسە، تۇرۇشلۇق ئورۇننىڭ مائاشى، مۇكاپاتى ۋە باشقا پاراۋانلىق تەمىناتىنى تۇتۇپ قېلىشىغا ياكى شەكلىنى ئۆزگەرتىپ تۇتۇپ قېلىشىغا بولمايدۇ.

第六章　强制措施

6-باب مەجبۇرلاش تەدبىرى

第六十四条　人民法院、人民检察院和公安机关根据案件情况，对犯罪嫌疑人、被告人可以拘传、取保候审或者监视居住。

64-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو ئەھۋالىغا قاراپ، جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنى توختىتىپ قويسا، بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بەرسە ياكى نازارەت قىلىپ تۇرسا بولىدۇ.

第六十五条　人民法院、人民检察院和公安机关对有下列情形之一的犯罪嫌疑人、被告人，可以取保候审:

65-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەن جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بەرسە بولىدۇ :

（一）可能判处管制、拘役或者独立适用附加刑的；

( 1 ) رېجىمغا ئېلىش، تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش ياكى قوشۇمچە جازا مۇستەقىل تەتبىقلىنىش ئېھتىمالى بولسا؛

（二）可能判处有期徒刑以上刑罚，采取取保候审不致发生社会危险性的；

( 2 ) مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن يۇقىرى جىنايى جازاغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان، بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، ئىجتىمائىي خەۋپ-خەتەر پەيدا قىلمىغانلار؛

（三）患有严重疾病、生活不能自理，怀孕或者正在哺乳自己婴儿的妇女，采取取保候审不致发生社会危险性的；

( 3 ) ئېغىر كېسىلى بار، تۇرمۇشتا ئۆز ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان، ھامىلىدار بولغان ياكى ئۆز بوۋىقىنى ئېمىتىۋاتقان ئاياللار بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىپ، جەمئىيەتكە خەۋپ يەتكۈزمىگەنلەر؛

（四）羁押期限届满，案件尚未办结，需要采取取保候审的。

( 4 ) قاماپ قويۇش مۇددىتى توشقان، دېلو تېخى بېجىرىلىپ بولۇنمىغان بولسا، بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشكە توغرا كېلىدۇ.

取保候审由公安机关执行。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىدۇ.

第六十六条　人民法院、人民检察院和公安机关决定对犯罪嫌疑人、被告人取保候审，应当责令犯罪嫌疑人、被告人提出保证人或者交纳保证金。

66-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشنى قارار قىلغاندا، جىنايەت گۇماندارلىرى ۋە جاۋابكارلارنى كاپالەتلىگۈچى بېرىشكە ياكى كاپالەت پۇلى تاپشۇرۇشقا بۇيرۇشى كېرەك.

第六十七条　保证人必须符合下列条件:

67-ماددا كاپالەتلىگۈچى تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى شەرت :

（一）与本案无牵连；

( 1 ) شۇ دېلو بىلەن چېتىشلىقى بولماسلىق؛

（二）有能力履行保证义务；

( 2 ) كاپالەتلىك قىلىش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلالايدىغان بولۇش؛

（三）享有政治权利，人身自由未受到限制；

( 3 ) سىياسىي ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولغانلىقى، جىسمانىي ئەركىنلىكى چەكلەنمىگەنلەر؛

（四）有固定的住处和收入。

( 4 ) مۇقىم تۇرالغۇسى ۋە كىرىمى بولۇش.

第六十八条　保证人应当履行以下义务:

68-ماددا كاپالەتلىگۈچى تۆۋەندىكى مەجبۇرىيەتلەرنى ئادا قىلىشى كېرەك :

（一）监督被保证人遵守本法第六十九条的规定；

( 1 ) كاپالەتلەنگۈچىنىڭ مۇشۇ قانۇننىڭ 69-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە رىئايە قىلىشىنى نازارەت قىلىش؛

（二）发现被保证人可能发生或者已经发生违反本法第六十九条规定的行为的，应当及时向执行机关报告。

( 2 ) كاپالەتلەنگۈچىنىڭ مۇشۇ قانۇننىڭ 69-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىش سادىر قىلىش ئېھتىمالى بارلىقى ياكى سادىر قىلغانلىقىنى بايقىسا، ئىجرا قىلغۇچى ئورگانغا ۋاقتىدا دوكلات قىلىشى كېرەك.

被保证人有违反本法第六十九条规定的行为，保证人未履行保证义务的，对保证人处以罚款，构成犯罪的，依法追究刑事责任。

كاپالەتلەنگۈچىدە مۇشۇ قانۇننىڭ 69-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ قىلمىش سادىر قىلىنىپ، كاپالەتلىگۈچى كاپالەت مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىسا، كاپالەتلىگۈچىگە جەرىمانە قويۇلىدۇ، جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第六十九条　被取保候审的犯罪嫌疑人、被告人应当遵守以下规定:

69-ماددا بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار تۆۋەندىكى بەلگىلىمىگە رىئايە قىلىشى كېرەك :

（一）未经执行机关批准不得离开所居住的市、县；

( 1 ) ئىجرا ئورگىنىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، تۇرۇشلۇق شەھەر-ناھىيەلەردىن ئايرىلىشقا بولماسلىق؛

（二）住址、工作单位和联系方式发生变动的，在二十四小时以内向执行机关报告；

( 2 ) ئادرېسى، خىزمەت ئورنى ۋە ئالاقىلىشىش ئۇسۇلىدا ئۆزگىرىش بولسا، 24 سائەت ئىچىدە ئىجرا ئورگىنىغا دوكلات قىلىش؛

（三）在传讯的时候及时到案；

( 3 ) سوراق يەتكۈزۈلگەندە ۋاقتىدا سوتقا بېرىش؛

（四）不得以任何形式干扰证人作证；

( 4 ) گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق بېرىشىگە ھەرقانداق شەكىلدە كاشىلا سېلىشقا بولمايدۇ؛

（五）不得毁灭、伪造证据或者串供。

( 5 ) دەلىل-ئىسپاتلارنى يوقىتىۋېتىشكە، ياسىۋېلىشقا ياكى تىل بىرىكتۈرۈۋېلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

人民法院、人民检察院和公安机关可以根据案件情况，责令被取保候审的犯罪嫌疑人、被告人遵守以下一项或者多项规定:

خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو ئەھۋالىغا قاراپ، بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلارنى تۆۋەندىكى بىر تۈرلۈك ياكى كۆپ تۈرلۈك بەلگىلىمىگە رىئايە قىلىشقا بۇيرۇسا بولىدۇ :

（一）不得进入特定的场所；

( 1 ) مۇئەييەن سورۇنغا كىرمەسلىك؛

（二）不得与特定的人员会见或者通信；

( 2 ) مۇئەييەن خادىم بىلەن كۆرۈشۈشكە ياكى خەۋەرلىشىشكە يول قويماسلىق؛

（三）不得从事特定的活动；

( 3 ) مۇئەييەن پائالىيەت بىلەن شۇغۇللىنىشقا بولماسلىق؛

（四）将护照等出入境证件、驾驶证件交执行机关保存。

( 4 ) پاسپورت قاتارلىق چېگرادىن كىرىش-چىقىش كىنىشكىلىرى، شوپۇرلۇق كىنىشكىلىرىنى ئىجرا قىلغۇچى ئورگاننىڭ ساقلىشىغا تاپشۇرۇپ بېرىش.

被取保候审的犯罪嫌疑人、被告人违反前两款规定，已交纳保证金的，没收部分或者全部保证金，并且区别情形，责令犯罪嫌疑人、被告人具结悔过，重新交纳保证金、提出保证人，或者监视居住、予以逮捕。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن ئالدىنقى ئىككى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، كاپالەت پۇلى تاپشۇرغانلىرى كاپالەت پۇلىنىڭ بىر قىسمىنى ياكى ھەممىسىنى مۇسادىرە قىلىدۇ ھەمدە ئەھۋالنى پەرقلەندۈرۈپ، جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنى پۇشايمان قىلىشقا بۇيرۇيدۇ، قايتىدىن كاپالەت پۇلى تاپشۇرىدۇ، كاپالەتلىگۈچىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ ياكى ئۇلارنى كۆزىتىپ تۇرىدۇ، قولغا ئالىدۇ.

对违反取保候审规定，需要予以逮捕的，可以对犯罪嫌疑人、被告人先行拘留。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، قولغا ئېلىشقا توغرا كەلسە، جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنى ئاۋۋال توختىتىپ قويسا بولىدۇ.

第七十条　取保候审的决定机关应当综合考虑保证诉讼活动正常进行的需要，被取保候审人的社会危险性，案件的性质、情节，可能判处刑罚的轻重，被取保候审人的经济状况等情况，确定保证金的数额。

70-ماددا بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشنى قارار قىلغۇچى ئورگان دەۋا پائالىيىتىنىڭ نورمال ئېلىپ بېرىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىش ئېھتىياجىنى، بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىلگۈچىنىڭ ئىجتىمائىي خەۋپ-خەتىرىنى، دېلونىڭ خاراكتېرى، قىلمىشى، جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىش ئېھتىمالى بولغان ئېغىر-يېنىكلىكىنى، بىر تەرەپ قىلىنىپ سوتلانغۇچىنىڭ ئىقتىسادىي ئەھۋالى قاتارلىق ئەھۋاللارنى ئۇنىۋېرسال ئويلىشىپ، كاپالەت پۇلىنىڭ سوممىسىنى بېكىتىشى كېرەك.

提供保证金的人应当将保证金存入执行机关指定银行的专门账户。

كاپالەت پۇلى بەرگۈچى كاپالەت پۇلىنى ئىجرا ئورگىنى بېكىتكەن بانكىنىڭ مەخسۇس ھېساباتىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

第七十一条　犯罪嫌疑人、被告人在取保候审期间未违反本法第六十九条规定的，取保候审结束的时候，凭解除取保候审的通知或者有关法律文书到银行领取退还的保证金。

71-ماددا بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 69-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلمىغانلىرى بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىش ئاخىرلاشقاندا، بىر تەرەپ قىلىنگىچە كېپىلگە بېرىشنى بىكار قىلىش ئۇقتۇرۇشى ياكى مۇناسىۋەتلىك قانۇن ھۆججەتلىرىگە ئاساسەن بانكىغا بېرىپ قايتۇرۇلغان كاپالەت پۇلىنى ئالىدۇ.

第七十二条　人民法院、人民检察院和公安机关对符合逮捕条件，有下列情形之一的犯罪嫌疑人、被告人，可以监视居住:

72-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قولغا ئېلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەن جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنىڭ تۇرالغۇسىنى نازارەت قىلىپ تۇرسا بولىدۇ :

（一）患有严重疾病、生活不能自理的；

( 1 ) ئېغىر كېسىلى بارلار، تۇرمۇشتا ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقالمايدىغانلار؛

（二）怀孕或者正在哺乳自己婴儿的妇女；

( 2 ) ھامىلىدار بولغان ياكى بوۋىقىنى ئېمىتىۋاتقان ئاياللار؛

（三）系生活不能自理的人的唯一扶养人；

( 3 ) تۇرمۇشتا ئۆزىنىڭ ھاجىتىدىن چىقالمايدىغان كىشىنىڭ بىردىنبىر باققۇچىسى بولۇش؛

（四）因为案件的特殊情况或者办理案件的需要，采取监视居住措施更为适宜的；

( 4 ) دېلونىڭ ئالاھىدە ئەھۋالى ياكى دېلو بېجىرىش ئېھتىياجى بىلەن، تۇرالغۇنى كۆزىتىپ تۇرۇش تەدبىرى قوللىنىش تېخىمۇ مۇۋاپىق بولسا؛

（五）羁押期限届满，案件尚未办结，需要采取监视居住措施的。

( 5 ) قاماپ قويۇش مۇددىتى توشقان بولسىمۇ، دېلو تېخى بېجىرىلىپ بولۇنمىغان بولسا، كۆزىتىپ تۇرۇش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كېلىدۇ.

对符合取保候审条件，但犯罪嫌疑人、被告人不能提出保证人，也不交纳保证金的，可以监视居住。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان بولسىمۇ، لېكىن جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار كاپالەتلىگۈچى بېرەلمىسە، كاپالەت پۇلىمۇ تاپشۇرمىسا، كۆزىتىپ تۇرسا بولىدۇ.

监视居住由公安机关执行。

كۆزىتىپ تۇرالغۇنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىدۇ.

第七十三条　监视居住应当在犯罪嫌疑人、被告人的住处执行；无固定住处的，可以在指定的居所执行。对于涉嫌危害国家安全犯罪、恐怖活动犯罪、特别重大贿赂犯罪，在住处执行可能有碍侦查的，经上一级人民检察院或者公安机关批准，也可以在指定的居所执行。但是，不得在羁押场所、专门的办案场所执行。

73-ماددا نازارەت قىلىپ ئولتۇرغاندا جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارنىڭ تۇرالغۇسىدا ئىجرا قىلىش كېرەك؛ مۇقىم تۇرالغۇسى بولمىسا، بەلگىلەنگەن تۇرالغۇسىدا ئىجرا قىلسا بولىدۇ. دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتى، پەۋقۇلئاددە زور پارا جىنايىتىگە چېتىلغانلىقتىن، تۇرالغۇسىدا ئىجرا قىلسا تەھقىقلەشكە توسالغۇ بولۇش ئېھتىمالى بولغانلىرىنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەستىقى بىلەن، بەلگىلەنگەن تۇرالغۇسىدا ئىجرا قىلسىمۇ بولىدۇ. لېكىن، قاماپ قويۇش ئورۇنلىرى، مەخسۇس دېلو بېجىرىش ئورۇنلىرىدا ئىجرا قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

指定居所监视居住的，除无法通知的以外，应当在执行监视居住后二十四小时以内，通知被监视居住人的家属。

بەلگىلەنگەن تۇرالغۇدا نازارەت قىلىپ تۇرۇشتا، ئۇقتۇرۇش قىلغىلى بولمىغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، نازارەت قىلىپ تۇرۇشنى ئىجرا قىلغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە، نازارەت قىلىنىپ ئولتۇرغۇچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇش كېرەك.

被监视居住的犯罪嫌疑人、被告人委托辩护人，适用本法第三十三条的规定。

نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلاشقان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 33-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

人民检察院对指定居所监视居住的决定和执行是否合法实行监督。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ بەلگىلەنگەن تۇرالغۇدا نازارەت قىلىپ تۇرۇش توغرىسىدىكى قارارى ۋە ئىجراسىنىڭ قانۇنلۇق ياكى قانۇنلۇق ئەمەسلىكىنى نازارەت قىلىدىغان-قىلمايدىغانلىقى.

第七十四条　指定居所监视居住的期限应当折抵刑期。被判处管制的，监视居住一日折抵刑期一日；被判处拘役、有期徒刑的，监视居住二日折抵刑期一日。

74-ماددا بەلگىلەنگەن تۇرالغۇنىڭ نازارەت قىلىپ ئولتۇرۇش مۆھلىتىنى جازا مۇددىتىگە سۇندۇرۇش كېرەك. رېجىمغا ئېلىش ھۆكۈم قىلىنغان بولسا، نازارەت قىلىپ تۇرغان كۈنى جازا مۇددىتىگە بىر كۈن سۇندۇرۇلىدۇ؛ تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش، مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغانلار ئىككى كۈن نازارەت قىلىپ تۇرغان بولسىمۇ، جازا مۇددىتىگە بىر كۈن سۇندۇرۇلىدۇ.

第七十五条　被监视居住的犯罪嫌疑人、被告人应当遵守以下规定:

75-ماددا نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلاشقان جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار تۆۋەندىكى بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى كېرەك :

（一）未经执行机关批准不得离开执行监视居住的处所；

( 1 ) ئىجرا قىلغۇچى ئورگاننىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئىجرا قىلىنىۋاتقان، نازارەت قىلىنىۋاتقان جايدىن ئايرىلماسلىق؛

（二）未经执行机关批准不得会见他人或者通信；

( 2 ) ئىجرا ئورگىنىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، باشقىلار بىلەن كۆرۈشۈشكە ياكى خەت-ئالاقە قىلىشقا بولماسلىق؛

（三）在传讯的时候及时到案；

( 3 ) سوراق يەتكۈزۈلگەندە ۋاقتىدا سوتقا بېرىش؛

（四）不得以任何形式干扰证人作证；

( 4 ) گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق بېرىشىگە ھەرقانداق شەكىلدە كاشىلا سېلىشقا بولمايدۇ؛

（五）不得毁灭、伪造证据或者串供；

( 5 ) دەلىل-ئىسپاتلارنى يوقىتىۋېتىشكە، ياسىۋېلىشقا ياكى تىل بىرىكتۈرۈۋېلىشقا يول قويۇلمايدۇ؛

（六）将护照等出入境证件、身份证件、驾驶证件交执行机关保存。

( 6 ) پاسپورت قاتارلىق چېگرادىن كىرىش-چىقىش كىنىشكىسى، كىملىك كىنىشكىسى، شوپۇرلۇق كىنىشكىسىنى ئىجرا قىلغۇچى ئورگاننىڭ ساقلىشىغا تاپشۇرۇپ بېرىش.

被监视居住的犯罪嫌疑人、被告人违反前款规定，情节严重的，可以予以逮捕；需要予以逮捕的，可以对犯罪嫌疑人、被告人先行拘留。

نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلاشقان جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلىرىدىن قىلمىشى ئېغىر بولغانلىرى قولغا ئېلىنسا بولىدۇ؛ قولغا ئېلىشقا توغرا كەلسە، جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنى ئاۋۋال توختىتىپ قويسا بولىدۇ.

第七十六条　执行机关对被监视居住的犯罪嫌疑人、被告人，可以采取电子监控、不定期检查等监视方法对其遵守监视居住规定的情况进行监督；在侦查期间，可以对被监视居住的犯罪嫌疑人的通信进行监控。

76-ماددا ئىجرا قىلغۇچى ئورگان نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلاشقان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارغا ئېلېكتىرونلۇق نازارەت قىلىش، قەرەلسىز تەكشۈرۈش قاتارلىق نازارەت قىلىش ئۇسۇللىرىنى قوللىنىپ، ئۇلارنىڭ نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلىشىش بەلگىلىمىسىگە رىئايە قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلسا بولىدۇ؛ تەھقىقلەش مەزگىلىدە، نازارەت قىلىنىپ تۇرۇۋاتقان جىنايەت گۇماندارىنىڭ خەت-ئالاقىسىنى نازارەت قىلىپ كونترول قىلغىلى بولىدۇ.

第七十七条　人民法院、人民检察院和公安机关对犯罪嫌疑人、被告人取保候审最长不得超过十二个月，监视居住最长不得超过六个月。

77-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشكە بېرىلگەن ئەڭ ئۇزاق بولغاندا 12 ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى، نازارەت قىلىپ تۇرغان ۋاقتى ئەڭ ئۇزاق بولغاندا ئالتە ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

在取保候审、监视居住期间，不得中断对案件的侦查、起诉和审理。对于发现不应当追究刑事责任或者取保候审、监视居住期限届满的，应当及时解除取保候审、监视居住。解除取保候审、监视居住，应当及时通知被取保候审、监视居住人和有关单位。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن، نازارەت قىلىپ تۇرۇلۇۋاتقان مەزگىلدە، دېلونى تەھقىقلەش، دەۋا قىلىش ۋە قاراپ چىقىشنى توختىتىپ قويۇشقا بولمايدۇ. جىنايى جاۋابكارلىقنى سۈرۈشتۈرۈشكە بولمايدىغانلىقى ياكى بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلىدىغان، نازارەت قىلىپ ئولتۇراقلىشىش مۇددىتى توشقانلىقى بايقالسا، بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىش، نازارەت قىلىپ ئولتۇراقلاشتۇرۇشنى ۋاقتىدا بىكار قىلىش كېرەك. بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش، ئولتۇراقلىشىشنى نازارەت قىلىشنى بىكار قىلىشتا، بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىشنى، ئولتۇرغۇچىنى ۋە مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنى نازارەت قىلىشنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش كېرەك.

第七十八条　逮捕犯罪嫌疑人、被告人，必须经过人民检察院批准或者人民法院决定，由公安机关执行。

78-ماددا جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنى قولغا ئېلىشتا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قارارىدىن ئۆتكۈزۈش، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىشى شەرت.

第七十九条　对有证据证明有犯罪事实，可能判处徒刑以上刑罚的犯罪嫌疑人、被告人，采取取保候审尚不足以防止发生下列社会危险性的，应当予以逮捕:

79-ماددا جىنايەت پاكىتىنىڭ بارلىقىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپاتى بار، قاماق جازاسىدىن يۇقىرى جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلاردىن بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش ئۇسۇلىنى قوللانسىمۇ، تۆۋەندىكى ئىجتىمائىي خەۋپ-خەتەر يۈزبېرىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشقا يەتمىسە، قولغا ئېلىش كېرەك :

（一）可能实施新的犯罪的；

( 1 ) يېڭى جىنايەت ئۆتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا؛

（二）有危害国家安全、公共安全或者社会秩序的现实危险的；

( 2 ) دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئاممىۋى خەۋپسىزلىك ياكى جەمئىيەت تەرتىپىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان رېئال خەۋپ بولسا؛

（三）可能毁灭、伪造证据，干扰证人作证或者串供的；

( 3 ) دەلىل-ئىسپاتلارنى يوقىتىۋېتىش، ياسىۋېلىش ئېھتىمالى بولۇپ، گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق بېرىشىگە ياكى تىل بىرىكتۈرۈۋېلىشىغا كاشىلا قىلغانلار؛

（四）可能对被害人、举报人、控告人实施打击报复的；

( 4 ) زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى، پاش قىلغۇچى، ئەرز قىلغۇچىدىن زەربە بېرىپ ئۆچ ئېلىش ئېھتىمالى بولسا؛

（五）企图自杀或者逃跑的。

( 5 ) ئۆلۈۋېلىشقا ياكى قېچىشقا ئۇرۇنغانلار.

对有证据证明有犯罪事实，可能判处十年有期徒刑以上刑罚的，或者有证据证明有犯罪事实，可能判处徒刑以上刑罚，曾经故意犯罪或者身份不明的，应当予以逮捕。

جىنايەت پاكىتىنىڭ بارلىقىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپات بار، ئون يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن يۇقىرى جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان ياكى جىنايەت پاكىتى بارلىقىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپات يوق، قاماق جازاسىدىن ئارتۇق جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنىشى مۇمكىن، ئىلگىرى قەستەن جىنايەت ئۆتكۈزگەن ياكى سالاھىيىتى ئېنىق بولمىغانلارنى قولغا ئېلىش كېرەك.

被取保候审、监视居住的犯罪嫌疑人、被告人违反取保候审、监视居住规定，情节严重的，可以予以逮捕。

بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلگەن، نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلاشقان جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىش، نازارەت قىلىنىپ ئولتۇراقلىشىش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلغانلىرىدىن قىلمىشى ئېغىر بولغانلىرى قولغا ئېلىنسا بولىدۇ.

第八十条　公安机关对于现行犯或者重大嫌疑分子，如果有下列情形之一的，可以先行拘留:

80-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ھازىر سادىر قىلىۋاتقان جىنايەتچىلەر ياكى زور گۇماندارلاردىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرىنى ئالدىن توختىتىپ قويسا بولىدۇ :

（一）正在预备犯罪、实行犯罪或者在犯罪后即时被发觉的；

( 1 ) جىنايەت ئۆتكۈزۈشكە تەييارلىق كۆرۈۋاتقان، جىنايەت ئۆتكۈزۈۋاتقان ياكى جىنايەت ئۆتكۈزۈپ بولغاندىن كېيىن دەرھال سېزىۋالغانلار؛

（二）被害人或者在场亲眼看见的人指认他犯罪的；

( 2 ) زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ياكى نەق مەيداندا ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەن كىشى ئۇنىڭ جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىكىنى كۆرسەتكەن بولسا؛

（三）在身边或者住处发现有犯罪证据的；

( 3 ) يېنىدا ياكى تۇرالغۇسىدا جىنايەت دەلىل-ئىسپاتى بارلىقىنى بايقىغانلار؛

（四）犯罪后企图自杀、逃跑或者在逃的；

( 4 ) جىنايەت ئۆتكۈزگەندىن كېيىن ئۆلۈۋېلىشقا، قېچىشقا ياكى قېچىشقا ئۇرۇنغانلار؛

（五）有毁灭、伪造证据或者串供可能的；

( 5 ) دەلىل-ئىسپاتنى يوقىتىۋېتىش، ياسىۋېلىش ياكى تىل بىرىكتۈرۈۋېلىش ئېھتىمالى بولسا؛

（六）不讲真实姓名、住址，身份不明的；

( 6 ) ھەقىقىي ئىسىم-فامىلىسى، ئادرېسىنى ئېيتمىغان، سالاھىيىتى ئېنىق بولمىغانلار؛

（七）有流窜作案、多次作案、结伙作案重大嫌疑的。

( 7 ) قېچىپ دېلو تۇغدۇرغان، كۆپ قېتىم دېلو سادىر قىلغان، توپ بولۇۋېلىپ دېلو سادىر قىلغان دەپ گۇمان قىلىنغانلار.

第八十一条　公安机关在异地执行拘留、逮捕的时候，应当通知被拘留、逮捕人所在地的公安机关，被拘留、逮捕人所在地的公安机关应当予以配合。

81-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى باشقا جايدا توختىتىپ قويۇش، قولغا ئېلىشنى ئىجرا قىلغاندا، تۇتۇپ تۇرۇلغان، تۇتۇلغان كىشى تۇرۇشلۇق جايدىكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا ئۇقتۇرۇشى، تۇتۇپ تۇرۇلغان، تۇتۇلغان جاي جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ماسلىشىشى كېرەك.

第八十二条　对于有下列情形的人，任何公民都可以立即扭送公安机关、人民检察院或者人民法院处理:

82-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋال كۆرۈلگەن كىشىلەرنى ھەرقانداق پۇقرا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا دەرھال تۇتۇپ بېرىپ بىر تەرەپ قىلسا بولىدۇ :

（一）正在实行犯罪或者在犯罪后即时被发觉的；

( 1 ) جىنايەت ئۆتكۈزۈۋاتقان ياكى جىنايەت ئۆتكۈزۈپ بولغاندىن كېيىن دەرھال سېزىۋالغان بولسا؛

（二）通缉在案的；

( 2 ) دېلوغا تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىلغانلار؛

（三）越狱逃跑的；

( 3 ) تۈرمىدىن قېچىپ كەتكەنلەر؛

（四）正在被追捕的。

( 4 ) قوغلاپ تۇتۇلۇۋاتقانلار.

第八十三条　公安机关拘留人的时候，必须出示拘留证。

83-ماددا گوڭئەن ئورگانلىرى كىشىلەرنى توختىتىپ قويغاندا، توختىتىپ قويۇش گۇۋاھنامىسىنى كۆرسىتىشى شەرت.

拘留后，应当立即将被拘留人送看守所羁押，至迟不得超过二十四小时。除无法通知或者涉嫌危害国家安全犯罪、恐怖活动犯罪通知可能有碍侦查的情形以外，应当在拘留后二十四小时以内，通知被拘留人的家属。有碍侦查的情形消失以后，应当立即通知被拘留人的家属。

توختىتىپ قويۇلغاندىن كېيىن، تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنى دەرھال قاماقخانىغا قاماپ قويۇشقا بېرىش كېرەك، كېچىككەندە 24 سائەتتىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ. دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتىنى ئۇقتۇرۇش قىلغىلى بولمايدىغان ياكى تەھقىقلەشكە توسالغۇ بولۇش ئېھتىمالى بولغان ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تۇتۇپ تۇرۇلغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك. تەھقىقلەشكە توسالغۇ بولىدىغان ئەھۋال يوقىغاندىن كېيىن، تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە دەرھال ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.

第八十四条　公安机关对被拘留的人，应当在拘留后的二十四小时以内进行讯问。在发现不应当拘留的时候，必须立即释放，发给释放证明。

84-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنى تۇتۇپ تۇرۇلغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە سوراق قىلىشى كېرەك. توختىتىپ قويۇشقا بولمايدىغانلىقى بايقالغاندا، دەرھال قويۇپ بېرىپ، قويۇپ بېرىش ئىسپاتى بېرىش شەرت.

第八十五条　公安机关要求逮捕犯罪嫌疑人的时候，应当写出提请批准逮捕书，连同案卷材料、证据，一并移送同级人民检察院审查批准。必要的时候，人民检察院可以派人参加公安机关对于重大案件的讨论。

85-ماددا گوڭئەن ئورگىنى جىنايەت گۇماندارىنى قولغا ئېلىشنى تەلەپ قىلغاندا، قولغا ئېلىشنى تەستىقلىتىشقا سۇنۇش خېتى يېزىپ، دېلو ماتېرىيالى، دەلىل-ئىسپاتلار بىلەن بىللە تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. زۆرۈر تېپىلغاندا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ مۇھىم، زور دېلولار ئۈستىدىكى مۇزاكىرىسىگە ئادەم ئەۋەتسە بولىدۇ.

第八十六条　人民检察院审查批准逮捕，可以讯问犯罪嫌疑人；有下列情形之一的，应当讯问犯罪嫌疑人:

86-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلىغاندا، جىنايەت گۇماندارىدىن سوئال سورىسا بولىدۇ؛ تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، جىنايەت گۇماندارىنى سوراش كېرەك :

（一）对是否符合逮捕条件有疑问的；

( 1 ) قولغا ئېلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان-كەلمەيدىغانلىقىدىن گۇمانلانغانلار؛

（二）犯罪嫌疑人要求向检察人员当面陈述的；

( 2 ) جىنايەت گۇماندارى تەپتىش خادىمىغا يۈزتۇرا بايان قىلىشنى تەلەپ قىلسا؛

（三）侦查活动可能有重大违法行为的。

( 3 ) تەھقىقلەش پائالىيىتىدە قانۇنغا خىلاپ ئېغىر، زور قىلمىش بولۇشى مۇمكىن.

人民检察院审查批准逮捕，可以询问证人等诉讼参与人，听取辩护律师的意见；辩护律师提出要求的，应当听取辩护律师的意见。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلىغاندا، گۇۋاھچى قاتارلىق دەۋا قاتناشقۇچىلىرىدىن سورىسا، ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ پىكرىنى ئاڭلىسا بولىدۇ؛ ئاقلىغۇچى ئادۋوكات تەلەپ قويۇشتا، ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

第八十七条　人民检察院审查批准逮捕犯罪嫌疑人由检察长决定。重大案件应当提交检察委员会讨论决定。

87-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ جىنايەت گۇماندارلىرىنى قولغا ئېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىنى باش تەپتىش قارار قىلىدۇ. مۇھىم، زور دېلولارنى تەپتىش كومىتېتىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشىغا سۇنۇش كېرەك.

第八十八条　人民检察院对于公安机关提请批准逮捕的案件进行审查后，应当根据情况分别作出批准逮捕或者不批准逮捕的决定。对于批准逮捕的决定，公安机关应当立即执行，并且将执行情况及时通知人民检察院。对于不批准逮捕的，人民检察院应当说明理由，需要补充侦查的，应当同时通知公安机关。

88-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قولغا ئېلىشنى تەستىقلاشقا سۇنغان دېلولارنى تەكشۈرگەندىن كېيىن، ئەھۋالغا قاراپ قولغا ئېلىشنى تەستىقلاش ياكى قولغا ئېلىشنى تەستىقلىماسلىق توغرىسىدا ئايرىم-ئايرىم قارار چىقىرىشى كېرەك. قولغا ئېلىشنى تەستىقلاش قارارىنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دەرھال ئىجرا قىلىشى ھەمدە ئىجرا ئەھۋالىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. قولغا ئېلىشنى تەستىقلىمىغانلارغا قارىتا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈشى، تولۇقلاپ تەھقىقلەشكە توغرا كەلسە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا بىرلا ۋاقىتتا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第八十九条　公安机关对被拘留的人，认为需要逮捕的，应当在拘留后的三日以内，提请人民检察院审查批准。在特殊情况下，提请审查批准的时间可以延长一日至四日。

89-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۇتۇپ تۇرۇلغانلارنى قولغا ئېلىشقا توغرا كېلىدۇ دەپ قارىسا، تۇتۇپ تۇرۇلغاندىن كېيىنكى ئۈچ كۈن ئىچىدە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا سۇنۇشى كېرەك. ئالاھىدە ئەھۋالدا، تەكشۈرۈپ تەستىقلاشقا سۇنۇش ۋاقتىنى بىر كۈندىن تۆت كۈنگىچە ئۇزارتىشقا بولىدۇ.

对于流窜作案、多次作案、结伙作案的重大嫌疑分子，提请审查批准的时间可以延长至三十日。

ھەممە يەردە قېچىپ يۈرۈپ دېلو تۇغدۇرغان، كۆپ قېتىم دېلو سادىر قىلغان، توپلىشىپ دېلو سادىر قىلغان ئېغىر، زور گۇمانلىق ئۇنسۇرلارنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاشقا سۇنۇش ۋاقتى 30 كۈنگە ئۇزارتىلسا بولىدۇ.

人民检察院应当自接到公安机关提请批准逮捕书后的七日以内，作出批准逮捕或者不批准逮捕的决定。人民检察院不批准逮捕的，公安机关应当在接到通知后立即释放，并且将执行情况及时通知人民检察院。对于需要继续侦查，并且符合取保候审、监视居住条件的，依法取保候审或者监视居住。

خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قولغا ئېلىشنى تەستىقلىتىش خېتىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى يەتتە كۈن ئىچىدە قولغا ئېلىشنى تەستىقلاش ياكى قولغا ئېلىشنى تەستىقلىماسلىق توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى تەستىقلىمىسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن دەرھال قويۇپ بېرىشى ھەمدە ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. داۋاملىق تەھقىقلەشكە توغرا كەلگەن ھەمدە بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش، نازارەت قىلىپ تۇرۇش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرىنى قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىدۇ ياكى نازارەت قىلىپ تۇرىدۇ.

第九十条　公安机关对人民检察院不批准逮捕的决定，认为有错误的时候，可以要求复议，但是必须将被拘留的人立即释放。如果意见不被接受，可以向上一级人民检察院提请复核。上级人民检察院应当立即复核，作出是否变更的决定，通知下级人民检察院和公安机关执行。

90-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ قولغا ئېلىشنى تەستىقلىماسلىق قارارىدا خاتالىق بار دەپ قارىسا، قايتا قاراپ چىقىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، لېكىن تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنى دەرھال قويۇپ بېرىش شەرت. پىكىر قوبۇل قىلىنمىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قايتا ئېنىقلاشقا سۇنسا بولىدۇ. يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دەرھال قايتا ئېنىقلاپ، ئۆزگەرتىش-ئۆزگەرتمەسلىك توغرىسىدا قارار چىقىرىپ، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرىغا ئىجرا قىلىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第九十一条　公安机关逮捕人的时候，必须出示逮捕证。

91-ماددا گوڭئەن ئورگانلىرى ئادەمنى قولغا ئالغاندا، تۇتۇش گۇۋاھنامىسىنى كۆرسىتىشى شەرت.

逮捕后，应当立即将被逮捕人送看守所羁押。除无法通知的以外，应当在逮捕后二十四小时以内，通知被逮捕人的家属。

قولغا ئېلىنغاندىن كېيىن، قولغا ئېلىنغۇچىنى دەرھال قاماقخانىغا قاماپ قويۇشقا بېرىش كېرەك. ئۇقتۇرۇش قىلىش ئامال بولمىغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، قولغا ئېلىنغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە قولغا ئېلىنغۇچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.

第九十二条　人民法院、人民检察院对于各自决定逮捕的人，公安机关对于经人民检察院批准逮捕的人，都必须在逮捕后的二十四小时以内进行讯问。在发现不应当逮捕的时候，必须立即释放，发给释放证明。

92-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى قارار قىلغان كىشىلەرنى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى بىلەن قولغا ئالغان كىشىلەرنى قولغا ئالغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە سۈرۈشتۈرۈشى شەرت. قولغا ئېلىشقا بولمايدىغانلىقىنى بايقىغاندا، دەرھال قويۇپ بېرىپ، قويۇپ بېرىش ئىسپاتى بېرىش شەرت.

第九十三条　犯罪嫌疑人、被告人被逮捕后，人民检察院仍应当对羁押的必要性进行审查。对不需要继续羁押的，应当建议予以释放或者变更强制措施。有关机关应当在十日以内将处理情况通知人民检察院。

93-ماددا جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار قولغا ئېلىنغاندىن كېيىن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قاماپ قويۇشنىڭ زۆرۈرلۈكىنى يەنىلا تەكشۈرۈشى كېرەك. داۋاملىق قاماپ تۇرۇش ھاجەتسىز بولسا، قويۇۋېتىش ياكى مەجبۇرلاش تەدبىرىنى ئۆزگەرتىش تەكلىپى بېرىش كېرەك. مۇناسىۋەتلىك ئورگانلار بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالىنى 10 كۈن ئىچىدە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第九十四条　人民法院、人民检察院和公安机关如果发现对犯罪嫌疑人、被告人采取强制措施不当的，应当及时撤销或者变更。公安机关释放被逮捕的人或者变更逮捕措施的，应当通知原批准的人民检察院。

94-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارغا قوللانغان مەجبۇرلاش تەدبىرىنىڭ مۇۋاپىق ئەمەسلىكىنى بايقىسا، ۋاقتىدا بىكار قىلىشى ياكى ئۆزگەرتىشى كېرەك. جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قولغا ئېلىنغۇچىنى قويۇپ بەرسە ياكى قولغا ئېلىش تەدبىرىنى ئۆزگەرتسە، ئەسلىي تەستىقلىغان خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第九十五条　犯罪嫌疑人、被告人及其法定代理人、近亲属或者辩护人有权申请变更强制措施。人民法院、人民检察院和公安机关收到申请后，应当在三日以内作出决定；不同意变更强制措施的，应当告知申请人，并说明不同意的理由。

95-ماددا جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى ياكى ئاقلىغۇچىسى مەجبۇرلاش تەدبىرىنى ئۆزگەرتىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق. خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىلتىماسنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، ئۈچ كۈن ئىچىدە قارار چىقىرىشى كېرەك؛ مەجبۇرلاش تەدبىرىنى ئۆزگەرتىشكە قوشۇلمىسا، ئىلتىماس قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇپ قويۇشى ھەمدە قوشۇلماسلىقنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈشى كېرەك.

第九十六条　犯罪嫌疑人、被告人被羁押的案件，不能在本法规定的侦查羁押、审查起诉、一审、二审期限内办结的，对犯罪嫌疑人、被告人应当予以释放；需要继续查证、审理的，对犯罪嫌疑人、被告人可以取保候审或者监视居住。

96-ماددا جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار قاماپ قويۇلغان دېلولارنى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەھقىقلەش ئاساسىدا قاماپ قويۇش، تەكشۈرۈپ ئەيىبلەش، 1-، 2-سوت مۇددىتى ئىچىدە بېجىرىپ ئاياغلاشتۇرغىلى بولمىسا، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى قويۇپ بېرىش كېرەك؛ داۋاملىق تەكشۈرۈپ ئىسپاتلاشقا، قاراپ چىقىشقا توغرا كەلسە، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىلسە ياكى كۆزىتىپ تۇرسا بولىدۇ.

第九十七条　人民法院、人民检察院或者公安机关对被采取强制措施法定期限届满的犯罪嫌疑人、被告人，应当予以释放、解除取保候审、监视居住或者依法变更强制措施。犯罪嫌疑人、被告人及其法定代理人、近亲属或者辩护人对于人民法院、人民检察院或者公安机关采取强制措施法定期限届满的，有权要求解除强制措施。

97-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىپ قانۇندا بەلگىلەنگەن مۇددەت توشقان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى قويۇپ بېرىشى، بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىشنى بىكار قىلىشى، كۆزىتىپ تۇرۇشى ياكى مەجبۇرلاش تەدبىرىنى قانۇن بويىچە ئۆزگەرتىشى كېرەك. جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى ياكى ئاقلىغۇچىسىنىڭ خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىش مۇددىتى توشقان بولسا، مەجبۇرلاش تەدبىرىنى بىكار قىلىشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第九十八条　人民检察院在审查批准逮捕工作中，如果发现公安机关的侦查活动有违法情况，应当通知公安机关予以纠正，公安机关应当将纠正情况通知人民检察院。

98-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلاش خىزمىتىدە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەھقىقلەش پائالىيىتىدە قانۇنغا خىلاپ ئەھۋال بايقالسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا تۈزىتىشنى ئۇقتۇرۇشى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۈزىتىش ئەھۋالىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第七章　附带民事诉讼

7-باب قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى

第九十九条　被害人由于被告人的犯罪行为而遭受物质损失的，在刑事诉讼过程中，有权提起附带民事诉讼。被害人死亡或者丧失行为能力的，被害人的法定代理人、近亲属有权提起附带民事诉讼。

99-ماددا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلاردىن جاۋابكارنىڭ جىنايى قىلمىشى تۈپەيلىدىن ماددىي زىيانغا ئۇچرىغانلىرى جىنايى ئىشلار دەۋاسى جەريانىدا قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلىشقا ھوقۇقلۇق. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئۆلۈپ كەتسە ياكى ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالسا، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

如果是国家财产、集体财产遭受损失的，人民检察院在提起公诉的时候，可以提起附带民事诉讼。

ئەگەر دۆلەت مال-مۈلكى ۋە كوللېكتىپ مال-مۈلكى زىيانغا ئۇچرىغان بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىگەندە قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلسا بولىدۇ.

第一百条　人民法院在必要的时候，可以采取保全措施，查封、扣押或者冻结被告人的财产。附带民事诉讼原告人或者人民检察院可以申请人民法院采取保全措施。人民法院采取保全措施，适用民事诉讼法的有关规定。

100-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى زۆرۈر تېپىلغاندا ئامان ساقلاش تەدبىرى قوللىنىپ، جاۋابكارنىڭ مال-مۈلكىنى پېچەتلىسە، تۇتۇپ قالسا ياكى توڭلىتىۋەتسە بولىدۇ. قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلغان دەۋاگەر ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئامان ساقلاش تەدبىرى قوللىنىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. خەلق سوت مەھكىمىسى ئامان ساقلاش تەدبىرى قوللىنىدۇ، ھەق تەلەپ دەۋا قانۇنىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

第一百零一条　人民法院审理附带民事诉讼案件，可以进行调解，或者根据物质损失情况作出判决、裁定。

101-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋا دېلوسىنى قاراپ چىقىشتا مۇرەسسە قىلسا ياكى ماددىي زىيان ئەھۋالىغا قاراپ ھۆكۈم ۋە كېسىم چىقارسا بولىدۇ.

第一百零二条　附带民事诉讼应当同刑事案件一并审判，只有为了防止刑事案件审判的过分迟延，才可以在刑事案件审判后，由同一审判组织继续审理附带民事诉讼。

102-ماددا قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى جىنايى ئىشلار دېلوسى بىلەن بىر يولىلا سوت قىلىنىشى كېرەك، جىنايى ئىشلار دېلوسىنى سوت قىلىشنى زىيادە كېچىكتۈرۈۋېتىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈنلا، جىنايى ئىشلار دېلوسى سوت قىلىنغاندىن كېيىن، بىر سوت تەشكىلاتى قوشۇمچە ھەق تەلەپ ماجىراسىنى داۋاملىق قاراپ چىقسا بولىدۇ.

第八章　期间、送达

8-باب سۈرۈك، يەتكۈزۈش

第一百零三条　期间以时、日、月计算。

103-ماددا سۈرۈك ۋاقىت، كۈن، ئاي بويىچە ھېسابلىنىدۇ.

期间开始的时和日不算在期间以内。

سۈرۈك باشلانغان ۋاقىت ۋە كۈن سۈرۈك ئىچىدە ھېسابلانمايدۇ.

法定期间不包括路途上的时间。上诉状或者其他文件在期满前已经交邮的，不算过期。

قانۇندا بەلگىلەنگەن سۈرۈك سەپەر جەريانىدىكى ۋاقىتنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ. نارازىلىق ئەرز خېتى ياكى باشقا ھۆججەتلەر مۇددىتى توشۇشتىن ئىلگىرى پوچتىغا سېلىنغان بولسا، مۇددىتى ئۆتكەن ھېسابلانمايدۇ.

期间的最后一日为节假日的，以节假日后的第一日为期满日期，但犯罪嫌疑人、被告人或者罪犯在押期间，应当至期满之日为止，不得因节假日而延长。

سۈرۈكنىڭ ئاخىرقى كۈنى بايرام، دەم ئېلىش كۈنى بولسا، بايرامدىن كېيىنكى بىرىنچى كۈن توشقان كۈن بولىدۇ، لېكىن جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار ياكى جىنايەتچىنىڭ قاماپ تۇرۇلغان مۇددىتى توشقان كۈنگىچە بولۇشى كېرەك، ھېيت، دەم ئېلىش كۈنىنى دەپ ئۇزارتىشقا بولمايدۇ.

第一百零四条　当事人由于不能抗拒的原因或者有其他正当理由而耽误期限的，在障碍消除后五日以内，可以申请继续进行应当在期满以前完成的诉讼活动。

104-ماددا ئالاقىدارلار قارشىلىق كۆرسىتەلمەسلىك سەۋەبىدىن ياكى باشقا يوللۇق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن مۆھلەتنى كېچىكتۈرۈپ قويغان بولسا، توسالغۇنى تۈگىتىپ بەش كۈن ئىچىدە مۆھلەت توشۇشتىن بۇرۇن تاماملاشقا تېگىشلىك دەۋا پائالىيىتىنى داۋاملاشتۇرۇشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

前款申请是否准许，由人民法院裁定。

ئالدىنقى تارماقتىكى ئىلتىماسقا رۇخسەت قىلىش-قىلماسلىقنى خەلق سوت مەھكىمىسى كېسىم چىقىرىدۇ.

第一百零五条　送达传票、通知书和其他诉讼文件应当交给收件人本人；如果本人不在，可以交给他的成年家属或者所在单位的负责人员代收。

105-ماددا چاقىرىق قەغىزى، ئۇقتۇرۇشنامە ۋە باشقا دەۋا ھۆججەتلىرىنى تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ ئۆزىگە تاپشۇرۇپ بېرىش كېرەك؛ ئەگەر ئۆزى بولمىسا، قۇرامىغا يەتكەن ئائىلە تەۋەلىرى ياكى تۇرۇشلۇق ئورنىنىڭ مەسئۇلىنىڭ ۋاكالىتەن تاپشۇرۇشىغا تاپشۇرۇپ بەرسە بولىدۇ.

收件人本人或者代收人拒绝接收或者拒绝签名、盖章的时候，送达人可以邀请他的邻居或者其他见证人到场，说明情况，把文件留在他的住处，在送达证上记明拒绝的事由、送达的日期，由送达人签名，即认为已经送达。

تاپشۇرۇۋالغۇچىنىڭ ئۆزى ياكى ۋاكالىتەن تاپشۇرۇۋالغۇچى قوبۇل قىلىشنى رەت قىلسا ياكى ئىمزا قويۇشنى رەت قىلسا، تامغا باسسا، يەتكۈزگۈچى قوشنىسى ياكى باشقا گۇۋاھچىلارنى نەق مەيدانغا كېلىپ ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ، ھۆججەتنى ئۇنىڭ تۇرالغۇسىغا قويۇپ قويسا، يەتكۈزۈش گۇۋاھنامىسىگە رەت قىلىش سەۋەبى، يەتكۈزۈش ۋاقتى ئېنىق يېزىلىپ، يەتكۈزگۈچى ئىمزا قويسا، يەتكۈزۈلۈپ بولدى دەپ قارايدۇ.

第九章　其他规定

توققۇزىنچى باب باشقا بەلگىلىمىلەر

第一百零六条　本法下列用语的含意是:

106-ماددا بۇ قانۇندا تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى مۇنداق :

（一）“侦查”是指公安机关、人民检察院在办理案件过程中，依照法律进行的专门调查工作和有关的强制性措施；

( 1 ) «تەھقىقلەش»جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ دېلو بېجىرىش جەريانىدا قانۇن بويىچە ئېلىپ بارغان مەخسۇس تەكشۈرۈش خىزمىتى ۋە مۇناسىۋەتلىك مەجبۇرلاش تەدبىرىنى كۆرسىتىدۇ؛

（二）“当事人”是指被害人、自诉人、犯罪嫌疑人、被告人、附带民事诉讼的原告人和被告人；

( 2 ) «ئالاقىدارلار»زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىدىكى دەۋاگەر ۋە جاۋابكارنى كۆرسىتىدۇ؛

（三）“法定代理人”是指被代理人的父母、养父母、监护人和负有保护责任的机关、团体的代表；

( 3 ) «قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى»ۋاكالەتلەنگۈچىنىڭ ئاتا-ئانىسى، بېقىۋالغان ئاتا-ئانىسى ۋە ۋەسىيسى ھەمدە قوغداش جاۋابكارلىقى بار ئورگان، تەشكىلاتنىڭ ۋەكىللىرىنى كۆرسىتىدۇ؛

（四）“诉讼参与人”是指当事人、法定代理人、诉讼代理人、辩护人、证人、鉴定人和翻译人员；

( 4 ) «دەۋاغا قاتناشقۇچى»دەۋالاشقۇچىلار، قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى، دەۋا ۋاكالەتچىسى، ئاقلىغۇچى، گۇۋاھچى، بېكىتكۈچى ۋە تەرجىماننى كۆرسىتىدۇ؛

（五）“诉讼代理人”是指公诉案件的被害人及其法定代理人或者近亲属、自诉案件的自诉人及其法定代理人委托代为参加诉讼的人和附带民事诉讼的当事人及其法定代理人委托代为参加诉讼的人；

( 5 ) «دەۋا ۋاكالەتچىسى»دېلو ئەيىبلىگەن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى ياكى يېقىن تۇغقانلىرى، بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىدىكى بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بېكىتىلگەن ۋەكىلى ۋاكالىتەن دەۋاغا قاتنىشىشنى ھاۋالە قىلغان كىشى ۋە قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى بار دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلىگەن ۋاكالەتچىسى ۋاكالىتەن دەۋاغا قاتنىشىشىنى ھاۋالە قىلغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ؛

（六）“近亲属”是指夫、妻、父、母、子、女、同胞兄弟姊妹。

( 6 ) «يېقىن تۇغقان»ئەر، خوتۇن، ئاتا، ئانا، بالا، ئايال، قېرىنداش ئاكا-ئۇكا، ئاچا-سىڭىللارنى كۆرسىتىدۇ.

第二编　立案、侦查和提起公诉

2-قىسىم دېلو تۇرغۇزۇش، تەھقىقلەش ۋە ئەيىبلەش

第一章　立案

1-باب دېلو تۇرغۇزۇش

第一百零七条　公安机关或者人民检察院发现犯罪事实或者犯罪嫌疑人，应当按照管辖范围，立案侦查。

107-ماددا گوڭئەن ئورگىنى ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جىنايەت پاكىتى ياكى جىنايەت گۇماندارىنى بايقىسا، باشقۇرۇش تەۋەلىكى دائىرىسىگە ئاساسەن دېلو تۇرغۇزۇپ تەھقىقلىشى كېرەك.

第一百零八条　任何单位和个人发现有犯罪事实或者犯罪嫌疑人，有权利也有义务向公安机关、人民检察院或者人民法院报案或者举报。

108-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ جىنايەت پاكىتى ياكى جىنايەت گۇماندارىنى بايقىغىنىدا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دېلو مەلۇم قىلىش ياكى پاش قىلىش ھوقۇقى ۋە مەجبۇرىيىتىمۇ بار.

被害人对侵犯其人身、财产权利的犯罪事实或者犯罪嫌疑人，有权向公安机关、人民检察院或者人民法院报案或者控告。

زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئۆزىنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، مال-مۈلۈك ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىدىغان جىنايەت پاكىتى ياكى جىنايەت گۇماندارى ئالدىدا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دېلو مەلۇم قىلىشقا ياكى ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

公安机关、人民检察院或者人民法院对于报案、控告、举报，都应当接受。对于不属于自己管辖的，应当移送主管机关处理，并且通知报案人、控告人、举报人；对于不属于自己管辖而又必须采取紧急措施的，应当先采取紧急措施，然后移送主管机关。

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسى دېلو مەلۇم قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىشنى قوبۇل قىلىشى كېرەك. ئۆزىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىگە تەۋە بولمىغانلىرىنى مەسئۇل ئورگاننىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىش ھەمدە دېلو مەلۇم قىلغۇچىغا، ئەرز قىلغۇچى، پاش قىلغۇچىغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك؛ ئۆزىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىگە تەۋە بولمىغانلىقى سەۋەبىدىن جىددىي تەدبىر قوللىنىش زۆرۈر بولغانلىرىنى ئاۋۋال جىددىي تەدبىر قوللىنىپ، ئاندىن مەسئۇل ئورگانغا ئۆتكۈزۈپ بېرىش كېرەك.

犯罪人向公安机关、人民检察院或者人民法院自首的，适用第三款规定。

جىنايەتچى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆزىنى مەلۇم قىلسا، 3-تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第一百零九条　报案、控告、举报可以用书面或者口头提出。接受口头报案、控告、举报的工作人员，应当写成笔录，经宣读无误后，由报案人、控告人、举报人签名或者盖章。

109-ماددا دېلو مەلۇم قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىشنى يازما ياكى ئاغزاكى ئوتتۇرىغا قويۇشقا بولىدۇ. ئاغزاكى دېلو مەلۇم قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىشنى قوبۇل قىلغۇچى خادىملار خاتىرە قالدۇرۇشى، ئوقۇپ خاتالىق يوقلۇقى ئۇقتۇرۇلغاندىن كېيىن، دېلو مەلۇم قىلغۇچى، شىكايەت قىلغۇچى، پاش قىلغۇچى ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك.

接受控告、举报的工作人员，应当向控告人、举报人说明诬告应负的法律责任。但是，只要不是捏造事实，伪造证据，即使控告、举报的事实有出入，甚至是错告的，也要和诬告严格加以区别。

ئەرز-شىكايەتنى، پاش قىلىشنى قوبۇل قىلغۇچى خادىملار ئەرز قىلغۇچى، پاش قىلغۇچىغا قارا چاپلىسا ئۈستىگە ئالىدىغانلىقىنى ئېنىق ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. لېكىن، پاكىت ئويدۇرۇپ، دەلىل-ئىسپات ئويدۇرمىغانلا بولسا، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىش پاكىتىدا پەرق بولغان تەقدىردىمۇ، ھەتتا خاتا ئەرز قىلىنغان تەقدىردىمۇ، قارا چاپلاشتىن قاتتىق پەرقلەندۈرۈش كېرەك.

公安机关、人民检察院或者人民法院应当保障报案人、控告人、举报人及其近亲属的安全。报案人、控告人、举报人如果不愿公开自己的姓名和报案、控告、举报的行为，应当为他保守秘密。

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى خەلق سوت مەھكىمىسى دېلو مەلۇم قىلغۇچى، ئەرز قىلغۇچى، پاش قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرىنىڭ بىخەتەرلىكىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك. دېلو مەلۇم قىلغۇچى، ئەرز قىلغۇچى، پاش قىلغۇچى ئىسىم-فامىلىسى ۋە دېلو مەلۇم قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىش ھەرىكىتىنى ئاشكارىلاشنى خالىمىسا، ئۇنىڭغا مەخپىيەتلىكنى ساقلىشى كېرەك.

第一百一十条　人民法院、人民检察院或者公安机关对于报案、控告、举报和自首的材料，应当按照管辖范围，迅速进行审查，认为有犯罪事实需要追究刑事责任的时候，应当立案；认为没有犯罪事实，或者犯罪事实显著轻微，不需要追究刑事责任的时候，不予立案，并且将不立案的原因通知控告人。控告人如果不服，可以申请复议。

110-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو مەلۇم قىلىش، ئەرز-شىكايەت قىلىش، پاش قىلىش ۋە ئۆزىنى مەلۇم قىلىش ماتېرىياللىرىنى باشقۇرۇش تەۋەلىكى دائىرىسىدە تېز تەكشۈرۈشى، جىنايەت پاكىتىنى جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىش كېرەك دەپ قارىسا، دېلو ئېچىشى كېرەك؛ جىنايەت پاكىتى يوق ياكى جىنايەت پاكىتى كۆرۈنەرلىك يېنىك بولۇپ، جىنايى جاۋابكارلىقنى سۈرۈشتۈرۈش ھاجەتسىز دەپ قارالغان چاغدا، دېلو ئېچىلمايدۇ ھەمدە دېلو ئاچماسلىقنىڭ سەۋەبىنى ئەرز قىلغۇچىغا ئۇقتۇرىدۇ. ئەرز قىلغۇچى قايىل بولمىسا، قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第一百一十一条　人民检察院认为公安机关对应当立案侦查的案件而不立案侦查的，或者被害人认为公安机关对应当立案侦查的案件而不立案侦查，向人民检察院提出的，人民检察院应当要求公安机关说明不立案的理由。人民检察院认为公安机关不立案理由不能成立的，应当通知公安机关立案，公安机关接到通知后应当立案。

111-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو تۇرغۇزۇپ تەھقىقلەشكە تېگىشلىك دېلونى دېلو ئېچىپ تەھقىقلىمىگەن دەپ قارىغان ياكى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن ئېچىپ تەھقىقلەشكە تېگىشلىك دېلولارنى دېلو ئېچىپ تەھقىقلىمەيدۇ دەپ قاراپ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئوتتۇرىغا قويغان بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى گوڭئەن ئورگىنىدىن دېلو ئاچماسلىقنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ قويۇشنى تەلەپ قىلىشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو تۇرغۇزماسلىق سەۋەبى قۇرۇلمايدۇ، دەپ قارىسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا دېلو تۇرغۇزۇشنى ئۇقتۇرۇشى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن دېلو ئېچىشى كېرەك.

第一百一十二条　对于自诉案件，被害人有权向人民法院直接起诉。被害人死亡或者丧失行为能力的，被害人的法定代理人、近亲属有权向人民法院起诉。人民法院应当依法受理。

112-ماددا بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىدا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلىشقا ھوقۇقلۇق. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئۆلۈپ كەتسە ياكى ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالسا، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلىشقا ھوقۇقلۇق. خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇن بويىچە قوبۇل قىلىشى كېرەك.

第二章　侦查

2-باب تەھقىقلەش

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第一百一十三条　公安机关对已经立案的刑事案件，应当进行侦查，收集、调取犯罪嫌疑人有罪或者无罪、罪轻或者罪重的证据材料。对现行犯或者重大嫌疑分子可以依法先行拘留，对符合逮捕条件的犯罪嫌疑人，应当依法逮捕。

113-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو تۇرغۇزۇلغان جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى تەھقىقلەپ، جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايىتى بار ياكى گۇناھسىز، جىنايىتى يېنىك ياكى جىنايىتى ئېغىر ئىكەنلىكىگە دائىر دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى توپلىشى، تەكشۈرۈشى كېرەك. ھازىر سادىر قىلىۋاتقان جىنايەتچىلەر ياكى ئېغىر، زور گۇماندارلار قانۇن بويىچە ئالدىن توختىتىپ قويۇلسا بولىدۇ، قولغا ئېلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان جىنايەت گۇماندارلىرىنى قانۇن بويىچە قولغا ئېلىش كېرەك.

第一百一十四条　公安机关经过侦查，对有证据证明有犯罪事实的案件，应当进行预审，对收集、调取的证据材料予以核实。

114-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تەھقىقلەش ئارقىلىق، جىنايەت پاكىتى بارلىقىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپات دېلولىرىنى ئالدىن تەكشۈرۈشى، توپلىغان، ئالغان دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى ئېنىقلىشى كېرەك.

第一百一十五条　当事人和辩护人、诉讼代理人、利害关系人对于司法机关及其工作人员有下列行为之一的，有权向该机关申诉或者控告:

115-ماددا ئالاقىدارلار ۋە ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىسى، مەنپەئەتدارلار قانۇن يۈرگۈزۈش ئورگىنى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىدا تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلسا، شۇ ئورگانغا ئەرز قىلىشقا ياكى شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق :

（一）采取强制措施法定期限届满，不予以释放、解除或者变更的；

( 1 ) مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىشنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن مۇددىتى توشۇپ، قويۇپ بەرمىگەن، بىكار قىلمىغان ياكى ئۆزگەرتمىگەنلەر؛

（二）应当退还取保候审保证金不退还的；

( 2 ) بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش كاپالەت پۇلىنى قايتۇرۇشقا تېگىشلىك بولسىمۇ قايتۇرمىغانلار؛

（三）对与案件无关的财物采取查封、扣押、冻结措施的；

( 3 ) دېلو بىلەن مۇناسىۋەتسىز پۇل-مالنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىش تەدبىرى قوللانغانلار؛

（四）应当解除查封、扣押、冻结不解除的；

( 4 ) پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىشنى بىكار قىلىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ بىكار قىلمىغانلار؛

（五）贪污、挪用、私分、调换、违反规定使用查封、扣押、冻结的财物的。

( 5 ) پېچەتلەنگەن، ئىشلىتىۋېلىنغان، ئاستىرتىن بۆلۈشۈۋېلىنغان، ئالماشتۇرۇۋېتىلگەن، بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا ئىشلىتىلگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان پۇل-مال.

受理申诉或者控告的机关应当及时处理。对处理不服的，可以向同级人民检察院申诉；人民检察院直接受理的案件，可以向上一级人民检察院申诉。人民检察院对申诉应当及时进行审查，情况属实的，通知有关机关予以纠正。

ئەرز ياكى شىكايەتنى قوبۇل قىلغان ئورگان ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك. بىر تەرەپ قىلىشقا قايىل بولمىغانلار تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئەرز قىلسا بولىدۇ؛ خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى بىۋاسىتە قوبۇل قىلغان دېلولارنى ئۆزىدىن بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىگە ئەرز قىلسا بولىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەرزنى ۋاقتىدا تەكشۈرۈشى، ئەھۋالى راست بولسا، مۇناسىۋەتلىك ئورگانغا تۈزىتىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第二节　讯问犯罪嫌疑人

2-پاراگراف جىنايەت گۇماندارلىرىنى سۈرۈشتۈرۈش

第一百一十六条　讯问犯罪嫌疑人必须由人民检察院或者公安机关的侦查人员负责进行。讯问的时候，侦查人员不得少于二人。

116-ماددا جىنايەت گۇماندارلىرىنى سوراشنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەھقىقلىگۈچى خادىمى مەسئۇل بولۇشى شەرت. سوراق قىلغاندا، تەھقىقلىگۈچى ئىككى ئادەمدىن كەم بولسا بولمايدۇ.

犯罪嫌疑人被送交看守所羁押以后，侦查人员对其进行讯问，应当在看守所内进行。

جىنايەت گۇماندارى قاماقخانىغا قاماپ قويۇشقا تاپشۇرۇپ بېرىلگەندىن كېيىن، تەھقىقلىگۈچى خادىملار ئۇنىڭدىن سوئال سورىشى، قاماقخانىدا ئېلىپ بېرىشى كېرەك.

第一百一十七条　对不需要逮捕、拘留的犯罪嫌疑人，可以传唤到犯罪嫌疑人所在市、县内的指定地点或者到他的住处进行讯问，但是应当出示人民检察院或者公安机关的证明文件。对在现场发现的犯罪嫌疑人，经出示工作证件，可以口头传唤，但应当在讯问笔录中注明。

117-ماددا قولغا ئېلىش، تۇتۇپ تۇرۇش ھاجەتسىز جىنايەت گۇماندارلىرىنى جىنايەت گۇماندارى تۇرۇشلۇق شەھەر، ناھىيەدىكى بەلگىلەنگەن ئورۇنغا چاقىرسا ياكى ئۇنىڭ تۇرالغۇسىغا بېرىپ سۈرۈشتۈرسە بولىدۇ، لېكىن خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ ئىسپات ھۆججىتىنى كۆرسىتىشى كېرەك. نەق مەيداندا بايقالغان جىنايەت گۇماندارىنى خىزمەت كىنىشكىسىنى كۆرسىتىش ئارقىلىق ئاغزاكى چاقىرسا بولىدۇ، لېكىن سوراق خاتىرىسىگە ئەسكەرتىپ قويۇش كېرەك.

传唤、拘传持续的时间不得超过十二小时；案情特别重大、复杂，需要采取拘留、逮捕措施的，传唤、拘传持续的时间不得超过二十四小时。

چاقىرتىش، توختىتىپ قويۇشنىڭ داۋاملىشىش ۋاقتى 12 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك؛ دېلو ئەھۋالى پەۋقۇلئاددە ئېغىر، زور، مۇرەككەپ بولۇپ، توختىتىپ قويۇش، قولغا ئېلىش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، چاقىرتىش، توختىتىپ قويۇشنىڭ داۋاملىشىش ۋاقتى 24 سائەتتىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

不得以连续传唤、拘传的形式变相拘禁犯罪嫌疑人。传唤、拘传犯罪嫌疑人，应当保证犯罪嫌疑人的饮食和必要的休息时间。

جىنايەت گۇماندارىنى ئۇدا چاقىرتىش، تۇتۇپ كېلىش شەكلى بىلەن شەكلى ئۆزگەرگەن ھالدا قاماپ قويۇشقا بولمايدۇ. جىنايەت گۇماندارىنى چاقىرتىش، تۇتۇپ كېلىشتە، جىنايەت گۇماندارىنىڭ يېمەك-ئىچمىكى ۋە زۆرۈر دەم ئېلىش ۋاقتىغا كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.

第一百一十八条　侦查人员在讯问犯罪嫌疑人的时候，应当首先讯问犯罪嫌疑人是否有犯罪行为，让他陈述有罪的情节或者无罪的辩解，然后向他提出问题。犯罪嫌疑人对侦查人员的提问，应当如实回答。但是对与本案无关的问题，有拒绝回答的权利。

118-ماددا تەھقىقلىگۈچىلەر جىنايەت گۇماندارىنى سۈرۈشتۈرگەندە، ئالدى بىلەن جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايى قىلمىشى بار-يوقلۇقىنى سوراپ، ئۇنىڭغا جىنايىتى بار قىلمىشى ياكى گۇناھسىزلىقىنى ئىزاھلاتقۇزۇشى، ئاندىن ئۇنىڭدىن مەسىلە سورىشى كېرەك. جىنايەت گۇماندارى تەھقىقلىگۈچى خادىملاردىن سورىغان سوئاللارغا ئەينەن جاۋاب بېرىشى كېرەك. لېكىن شۇ دېلو بىلەن مۇناسىۋەتسىز مەسىلىلەرگە جاۋاب بېرىشنى رەت قىلىش ھوقۇقى بار.

侦查人员在讯问犯罪嫌疑人的时候，应当告知犯罪嫌疑人如实供述自己罪行可以从宽处理的法律规定。

تەھقىقلىگۈچى خادىملار جىنايەت گۇماندارىنى سوراق قىلغاندا، جىنايەت گۇماندارىغا ئۆز جىنايىتىنى ئەينەن ئىقرار قىلسا، كەڭچىلىك بىلەن بىر تەرەپ قىلىشقا بولىدىغان قانۇن بەلگىلىمىسىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

第一百一十九条　讯问聋、哑的犯罪嫌疑人，应当有通晓聋、哑手势的人参加，并且将这种情况记明笔录。

119-ماددا گاس، گاچا جىنايەت گۇماندارلىرىنى سوراققا گاس، گاچىنىڭ قول ئىشارىتىنى ئوبدان بىلىدىغان ئادەم قاتنىشىشى ھەمدە بۇ خىل ئەھۋالنى ئېنىق خاتىرىلىشى كېرەك.

第一百二十条　讯问笔录应当交犯罪嫌疑人核对，对于没有阅读能力的，应当向他宣读。如果记载有遗漏或者差错，犯罪嫌疑人可以提出补充或者改正。犯罪嫌疑人承认笔录没有错误后，应当签名或者盖章。侦查人员也应当在笔录上签名。犯罪嫌疑人请求自行书写供述的，应当准许。必要的时候，侦查人员也可以要犯罪嫌疑人亲笔书写供词。

120-ماددا سوراق خاتىرىسىنى جىنايەت گۇماندارلىرىنىڭ سېلىشتۇرۇشىغا تاپشۇرۇش، ئوقۇش ئىقتىدارى يوقلىرىنى ئۇنىڭغا ئوقۇپ بېرىش كېرەك. ئەگەر خاتىرىدە چۈشۈپ قالغان ياكى خاتالىق بولسا، جىنايەت گۇماندارى تولۇقلاش ياكى تۈزىتىشنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ. جىنايەت گۇماندارى خاتىرىدە خاتالىق يوقلۇقىنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك. تەھقىقلىگۈچى خادىملارمۇ خاتىرىگە ئىمزا قويۇشى كېرەك. جىنايەت گۇماندارى ئىقرار سۆزىنى ئۆز ئالدىغا يېزىشنى تەلەپ قىلسا، رۇخسەت قىلىش كېرەك. زۆرۈر تېپىلغاندا، تەھقىقلىگۈچى خادىملارمۇ جىنايەت گۇماندارىغا ئىقرارنامىنى ئۆز قولى بىلەن يازدۇرسا بولىدۇ.

第一百二十一条　侦查人员在讯问犯罪嫌疑人的时候，可以对讯问过程进行录音或者录像；对于可能判处无期徒刑、死刑的案件或者其他重大犯罪案件，应当对讯问过程进行录音或者录像。

121-ماددا تەھقىقلىگۈچى خادىملار جىنايەت گۇماندارىنى سۈرۈشتۈرگەندە، سوراق جەريانىنى ئۈن-سىنغا ئالسا ياكى سىنغا ئالسا بولىدۇ؛ مۇددەتسىز قاماق جازاسى، ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان دېلو ياكى باشقا زور جىنايەت دېلولىرىنى سوراق جەريانىنى ئۈن-سىنغا ئېلىش ياكى سىنغا ئېلىش كېرەك.

录音或者录像应当全程进行，保持完整性。

ئۈن ئېلىش ياكى سىنغا ئېلىشنىڭ پۈتۈن جەريانىنى ئىشلەپ، مۇكەممەللىكىنى ساقلاش كېرەك.

第三节　询问证人

3-پاراگراف گۇۋاھچىلاردىن سوراش

第一百二十二条　侦查人员询问证人，可以在现场进行，也可以到证人所在单位、住处或者证人提出的地点进行，在必要的时候，可以通知证人到人民检察院或者公安机关提供证言。在现场询问证人，应当出示工作证件，到证人所在单位、住处或者证人提出的地点询问证人，应当出示人民检察院或者公安机关的证明文件。

122-ماددا تەھقىقلىگۈچى گۇۋاھچىدىن سوئال سورىسا، نەق مەيداندا سورىسىمۇ، گۇۋاھچى تۇرۇشلۇق ئورۇن، ئولتۇرۇشلۇق جاي ياكى گۇۋاھچى ئوتتۇرىغا قويغان جايغا بېرىپ سورىسىمۇ بولىدۇ، زۆرۈر تېپىلغاندا گۇۋاھچىغا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا گۇۋاھلىق سۆزىنى بېرىشنى ئۇقتۇرسىمۇ بولىدۇ. نەق مەيداندا گۇۋاھچىدىن سوراش خىزمەت كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى، گۇۋاھچى تۇرۇشلۇق ئورۇن، ئولتۇرۇشلۇق جاي ياكى گۇۋاھچى ئوتتۇرىغا قويغان جايغا بېرىپ گۇۋاھچىدىن سوراش، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ ئىسپات ھۆججىتىنى كۆرسىتىشى كېرەك.

询问证人应当个别进行。

گۇۋاھچىنى ئايرىم سوراش كېرەك.

第一百二十三条　询问证人，应当告知他应当如实地提供证据、证言和有意作伪证或者隐匿罪证要负的法律责任。

123-ماددا گۇۋاھچىدىن سوراشتا، دەلىل-ئىسپات، گۇۋاھلىق سۆزى ۋە قەستەن ساختا ئىسپات بەرگەنلىكى ياكى جىنايەت پاكىتلىرىنى يوشۇرغانلىقى ئۈچۈن قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدىغانلىقىنى ئۇنىڭغا ئۇقتۇرۇپ قويۇش كېرەك.

第一百二十四条　本法第一百二十条的规定，也适用于询问证人。

124-ماددا بۇ قانۇننىڭ 120-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە گۇۋاھچىلاردىن سوراشقىمۇ تەتبىقلىنىدۇ.

第一百二十五条　询问被害人，适用本节各条规定。

125-ماددا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىدىن سوئال سوراشتا، مۇشۇ پاراگرافتىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

第四节　勘验、检查

4-پاراگراف ئېنىقلاش، تەكشۈرۈش

第一百二十六条　侦查人员对于与犯罪有关的场所、物品、人身、尸体应当进行勘验或者检查。在必要的时候，可以指派或者聘请具有专门知识的人，在侦查人员的主持下进行勘验、检查。

126-ماددا تەھقىقلىگۈچى خادىملار جىنايەتكە مۇناسىۋەتلىك سورۇن، بۇيۇم، جىسمانىي ۋە جەسەتنى تەكشۈرۈشى ياكى تەكشۈرۈشى كېرەك. زۆرۈر تېپىلغاندا، مەخسۇس بىلىمى بار كىشىلەرنى تەھقىقلىگۈچى خادىملارنىڭ رىياسەتچىلىكىدە ئېنىقلاش، تەكشۈرۈشكە ئەۋەتسە ياكى تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.

第一百二十七条　任何单位和个人，都有义务保护犯罪现场，并且立即通知公安机关派员勘验。

127-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ جىنايەت نەق مەيدانىنى قوغداش مەجبۇرىيىتى بار ھەمدە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا خادىم ئەۋەتىپ تەكشۈرۈشنى دەرھال ئۇقتۇرىدۇ.

第一百二十八条　侦查人员执行勘验、检查，必须持有人民检察院或者公安机关的证明文件。

128-ماددا تەھقىقلىگۈچى خادىملار ئېنىقلاش، تەكشۈرۈشنى ئىجرا قىلىشتا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ ئىسپات ھۆججىتىنى قولىدا تۇتۇشى شەرت.

第一百二十九条　对于死因不明的尸体，公安机关有权决定解剖，并且通知死者家属到场。

129-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئۆلۈش سەۋەبى ئېنىق بولمىغان جەسەتنى يېرىشنى قارار قىلىشقا ھەمدە ئۆلگۈچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە نەق مەيداندا بولۇشنى ئۇقتۇرۇشقا ھوقۇقلۇق.

第一百三十条　为了确定被害人、犯罪嫌疑人的某些特征、伤害情况或者生理状态，可以对人身进行检查，可以提取指纹信息，采集血液、尿液等生物样本。

130-ماددا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە جىنايەت گۇماندارىنىڭ بەزى ئالاھىدىلىكى، زەخىم ئەھۋالى ياكى فىزىيولوگىيەلىك ھالىتىنى بېكىتىش ئۈچۈن، جىسمانىي جەھەتتىن تەكشۈرۈشكە بولىدۇ، بارماق ئىزى ئۇچۇرىنى، قان، سۈيدۈك قاتارلىق بىيولوگىيەلىك ئەۋرىشكىلەرنى ئېلىشقا بولىدۇ.

犯罪嫌疑人如果拒绝检查，侦查人员认为必要的时候，可以强制检查。

جىنايەت گۇماندارى تەكشۈرۈشنى رەت قىلسا، تەھقىقلىگۈچى خادىملار زۆرۈر دەپ قارىسا، مەجبۇرىي تەكشۈرتسە بولىدۇ.

检查妇女的身体，应当由女工作人员或者医师进行。

ئاياللارنىڭ سالامەتلىكىنى تەكشۈرۈشنى ئايال خادىم ياكى دوختۇر قىلىشى كېرەك.

第一百三十一条　勘验、检查的情况应当写成笔录，由参加勘验、检查的人和见证人签名或者盖章。

131-ماددا ئېنىقلاش، تەكشۈرۈش ئەھۋالىنى خاتىرە قىلىپ يېزىش، ئېنىقلاش، تەكشۈرۈشكە قاتناشقان ئادەم ۋە گۇۋاھچىلار ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك.

第一百三十二条　人民检察院审查案件的时候，对公安机关的勘验、检查，认为需要复验、复查时，可以要求公安机关复验、复查，并且可以派检察人员参加。

132-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تەكشۈرگەندە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنى تەكشۈرىدۇ، تەكشۈرىدۇ، قايتا تەكشۈرۈش، قايتا تەكشۈرۈشكە توغرا كېلىدۇ دەپ قارىسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ قايتا تەكشۈرۈشى، قايتا تەكشۈرۈشىنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ ھەمدە تەپتىش خادىملىرىنى قاتنىشىشقا ئەۋەتسە بولىدۇ.

第一百三十三条　为了查明案情，在必要的时候，经公安机关负责人批准，可以进行侦查实验。

133-ماددا دېلو ئەھۋالىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن، زۆرۈر تاپقاندا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى مەسئۇلىنىڭ تەستىقى بىلەن، تەھقىقلەش تەجرىبىسى ئېلىپ بېرىشقا بولىدۇ.

侦查实验的情况应当写成笔录，由参加实验的人签名或者盖章。

تەھقىقلەش تەجرىبىسىنىڭ ئەھۋالىنى خاتىرە قىلىپ يېزىش، تەجرىبىگە قاتناشقۇچى ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك.

侦查实验，禁止一切足以造成危险、侮辱人格或者有伤风化的行为。

رازۋېدكا تەجرىبىسىدە، خەۋپ-خەتەر پەيدا قىلىدىغان، ئىنسانىي ھاقارەت كەلتۈرىدىغان ياكى ئادەمگەرچىلىككە خىلاپ بارلىق قىلمىشلار مەنئى قىلىنىدۇ.

第五节　搜查

5-پاراگراف ئاختۇرۇش

第一百三十四条　为了收集犯罪证据、查获犯罪人，侦查人员可以对犯罪嫌疑人以及可能隐藏罪犯或者犯罪证据的人的身体、物品、住处和其他有关的地方进行搜查。

134-ماددا جىنايەت دەلىل-ئىسپاتىنى توپلاش، جىنايەتچىنى تەكشۈرۈپ قولغا چۈشۈرۈش ئۈچۈن، تەھقىقلىگۈچى خادىملار جىنايەت گۇماندارىنى، شۇنىڭدەك جىنايەت ياكى جىنايەت دەلىل-ئىسپاتنى يوشۇرۇش ئېھتىمالى بولغان كىشىنىڭ بەدىنىنى، نەرسە-كېرەكلىرىنى، تۇرالغۇسىنى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك جايلارنى ئاختۇرسا بولىدۇ.

第一百三十五条　任何单位和个人，有义务按照人民检察院和公安机关的要求，交出可以证明犯罪嫌疑人有罪或者无罪的物证、书证、视听资料等证据。

135-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تەلىپى بويىچە، جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايىتى بارلىقى ياكى گۇناھسىزلىقىنى ئىسپاتلاپ بېرەلەيدىغان ماددىي ئىسپات، يازما ئىسپات، ئۈن-سىن ماتېرىيالى قاتارلىق دەلىل-ئىسپاتلارنى تاپشۇرۇش مەجبۇرىيىتى بار.

第一百三十六条　进行搜查，必须向被搜查人出示搜查证。

136-ماددا ئاختۇرۇشتا ئاختۇرۇلغۇچىغا ئاختۇرۇش ئىسپاتىنى كۆرسىتىش شەرت.

在执行逮捕、拘留的时候，遇有紧急情况，不另用搜查证也可以进行搜查。

قولغا ئېلىش، توختىتىپ قويۇشنى ئىجرا قىلغاندا جىددىي ئەھۋالغا يولۇققاندا، ئايرىم ئاختۇرۇش ئىسپاتى ئىشلەتمەي ئاختۇرسىمۇ بولىدۇ.

第一百三十七条　在搜查的时候，应当有被搜查人或者他的家属，邻居或者其他见证人在场。

137-ماددا ئاختۇرغاندا، ئاختۇرۇلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى بولۇشى، قوشنىلىرى ياكى باشقا گۇۋاھچىلار نەق مەيداندا بولۇشى كېرەك.

搜查妇女的身体，应当由女工作人员进行。

ئاياللارنىڭ يېنىنى ئاختۇرۇشنى ئايال خادىملار ئېلىپ بېرىشى كېرەك.

第一百三十八条　搜查的情况应当写成笔录，由侦查人员和被搜查人或者他的家属，邻居或者其他见证人签名或者盖章。如果被搜查人或者他的家属在逃或者拒绝签名、盖章，应当在笔录上注明。

138-ماددا ئاختۇرۇش ئەھۋالىنى خاتىرە قىلىپ يېزىش، تەھقىقلىگۈچى ۋە ئاختۇرۇلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى، قوشنىسى ياكى باشقا گۇۋاھچىلار ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك. ئەگەر ئاختۇرۇلغۇچى ياكى ئۇنىڭ ئائىلە تەۋەلىرى قېچىپ يۈرگەن بولسا ياكى ئىمزا قويۇشنى، تامغا بېسىشنى رەت قىلغان بولسا، خاتىرىگە ئەسكەرتىپ قويۇش كېرەك.

第六节　查封、扣押物证、书证

6-پاراگراف ماددىي ئىسپات، يازما ئىسپاتلارنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش

第一百三十九条　在侦查活动中发现的可用以证明犯罪嫌疑人有罪或者无罪的各种财物、文件，应当查封、扣押；与案件无关的财物、文件，不得查封、扣押。

139-ماددا تەھقىقلەش پائالىيىتىدە بايقالغان جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايىتى بار ياكى گۇناھسىز ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلاشقا ئىشلىتىدىغان تۈرلۈك پۇل-مال، ھۆججەتلەرنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش كېرەك؛ دېلو بىلەن مۇناسىۋەتسىز پۇل-مال، ھۆججەتلەرنى پېچەتلەشكە، تۇتۇپ قېلىشقا بولمايدۇ.

对查封、扣押的财物、文件，要妥善保管或者封存，不得使用、调换或者损毁。

پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان پۇل-مال، ھۆججەتلەرنى ئوبدان ساقلاش ياكى پېچەتلەش كېرەك، ئىشلىتىشكە، ئالماشتۇرۇشقا ياكى بۇزۇۋېتىشكە بولمايدۇ.

第一百四十条　对查封、扣押的财物、文件，应当会同在场见证人和被查封、扣押财物、文件持有人查点清楚，当场开列清单一式二份，由侦查人员、见证人和持有人签名或者盖章，一份交给持有人，另一份附卷备查。

140-ماددا پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان پۇل-مال، ھۆججەتلەرنى نەق مەيداندا گۇۋاھچىلار ۋە پېچەتلەنگەن، ساقلاپ قېلىنغان پۇل-مالنى، ھۆججەتنى ئىلكىدە تۇتقۇچىلار بىلەن بىرلىكتە تەكشۈرۈپ ئېنىقلاش، نەق مەيداندا بىر نۇسخىدا ئىككى پارچە تىزىملىك تۈزۈش، تەھقىقلىگۈچى، گۇۋاھچىلار ۋە ئىلكىدە تۇتقۇچى ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى، بىر نۇسخىسىنى ئىلكىدە تۇتقۇچىغا تاپشۇرۇپ بېرىشى، يەنە بىر نۇسخىسىنى تەكشۈرۈشكە قوشۇمچە قىلىشى كېرەك.

第一百四十一条　侦查人员认为需要扣押犯罪嫌疑人的邮件、电报的时候，经公安机关或者人民检察院批准，即可通知邮电机关将有关的邮件、电报检交扣押。

141-ماددا تەھقىقلىگۈچى خادىم جىنايەت گۇماندارىنى تۇتۇپ قېلىش زۆرۈر دەپ قارىغان پوچتا يوللانمىسى ۋە تېلېگراممىلارنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى بىلەن، پوچتا-تېلېگراف ئورگىنىغا مۇناسىۋەتلىك پوچتا يوللانمىسى، تېلېگراممىلارنى تۇتۇپ قېلىشقا تاپشۇرۇشنى ئۇقتۇرسا بولىدۇ.

不需要继续扣押的时候，应即通知邮电机关。

داۋاملىق تۇتۇپ قېلىش ھاجەتسىز بولغاندا، دەرھال پوچتا-تېلېگراف ئورگىنىغا ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.

第一百四十二条　人民检察院、公安机关根据侦查犯罪的需要，可以依照规定查询、冻结犯罪嫌疑人的存款、汇款、债券、股票、基金份额等财产。有关单位和个人应当配合。

142-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەت تەھقىقلەش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، جىنايەت گۇماندارىنىڭ ئامانەت پۇلى، پۇل پېرېۋوت پۇلى، زايوم، پاي چېكى، فوند ئۈلۈشى قاتارلىق مال-مۈلكىنى بەلگىلىمە بويىچە سۈرۈشتۈرسە، توڭلىتىۋەتسە بولىدۇ. مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر ماسلىشىشى كېرەك.

犯罪嫌疑人的存款、汇款、债券、股票、基金份额等财产已被冻结的，不得重复冻结。

جىنايەت گۇماندارىنىڭ ئامانەت پۇلى، پۇل پېرېۋوت پۇلى، زايوم، پاي چېكى، فوند ئۈلۈشى قاتارلىق مال-مۈلۈكلىرى توڭلىتىلغان بولسا، تەكرار توڭلىتىشقا بولمايدۇ.

第一百四十三条　对查封、扣押的财物、文件、邮件、电报或者冻结的存款、汇款、债券、股票、基金份额等财产，经查明确实与案件无关的，应当在三日以内解除查封、扣押、冻结，予以退还。

143-ماددا پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان پۇل-مال، ھۆججەت، پوچتا يوللانمىسى، تېلېگرامما ياكى توڭلىتىلغان ئامانەت پۇل، پۇل پېرېۋوت، زايوم، پاي چېكى، فوند ئۈلۈشى قاتارلىق مال-مۈلۈكلەردىن دېلو بىلەن ھەقىقەتەن مۇناسىۋەتسىز ئىكەنلىكى ئېنىقلانغاندىن كېيىن، ئۈچ كۈن ئىچىدە پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىشنى بىكار قىلىپ، قايتۇرۇشى كېرەك.

第七节　鉴定

7-پاراگراف باھالاش

第一百四十四条　为了查明案情，需要解决案件中某些专门性问题的时候，应当指派、聘请有专门知识的人进行鉴定。

144-ماددا دېلو ئەھۋالىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن، دېلودىكى بەزى مەخسۇس مەسىلىلەرنى ھەل قىلىشقا توغرا كەلگەندە، مەخسۇس بىلىمى بار كىشىلەرنى باھالاشقا ئەۋەتىش، تەكلىپ قىلىش كېرەك.

第一百四十五条　鉴定人进行鉴定后，应当写出鉴定意见，并且签名。

1445-ماددا بېكىتكۈچى باھالىغاندىن كېيىن باھالاش پىكرى يېزىشى ھەمدە ئىمزا قويۇشى كېرەك.

鉴定人故意作虚假鉴定的，应当承担法律责任。

بېكىتكۈچى قەستەن ساختا باھالىغان بولسا، قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第一百四十六条　侦查机关应当将用作证据的鉴定意见告知犯罪嫌疑人、被害人。如果犯罪嫌疑人、被害人提出申请，可以补充鉴定或者重新鉴定。

146-ماددا تەھقىقلەش ئورگىنى دەلىل-ئىسپاتنىڭ باھالاش پىكرىنى جىنايەت گۇماندارى ۋە زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئەگەر جىنايەت گۇماندارى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئىلتىماس قىلسا، تولۇقلاپ باھالاشقا ياكى قايتا باھالاشقا بولىدۇ.

第一百四十七条　对犯罪嫌疑人作精神病鉴定的期间不计入办案期限。

147-ماددا جىنايەت گۇماندارىنىڭ روھىي كېسىلىنى باھالاش مۇددىتى دېلو بېجىرىش مۆھلىتىگە كىرگۈزۈلمەيدۇ.

第八节　技术侦查措施

8-پاراگراف تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرلىرى

第一百四十八条　公安机关在立案后，对于危害国家安全犯罪、恐怖活动犯罪、黑社会性质的组织犯罪、重大毒品犯罪或者其他严重危害社会的犯罪案件，根据侦查犯罪的需要，经过严格的批准手续，可以采取技术侦查措施。

148-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى دېلو تۇرغۇزغاندىن كېيىن، دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتى، قارا جەمئىيەت خاراكتېرىدىكى تەشكىللىك جىنايەت، ئېغىر، زور زەھەر جىنايىتى ياكى جەمئىيەتكە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزىدىغان باشقا جىنايەت دېلولىرىغا قارىتا، جىنايەتنى تەھقىقلەش ئېھتىياجىغا قاراپ، قاتتىق تەستىقلىتىش رەسمىيىتى ئۆتىگەندىن كېيىن، تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللانسا بولىدۇ.

人民检察院在立案后，对于重大的贪污、贿赂犯罪案件以及利用职权实施的严重侵犯公民人身权利的重大犯罪案件，根据侦查犯罪的需要，经过严格的批准手续，可以采取技术侦查措施，按照规定交有关机关执行。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلو تۇرغۇزغاندىن كېيىن، زور خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق جىنايىتى دېلولىرى ۋە خىزمەت ھوقۇقىدىن پايدىلىنىپ سادىر قىلىنغان پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقىغا ئېغىر دەخلى-تەرۇز قىلىش ئېغىر جىنايەت دېلولىرىدا، جىنايەتنى تەھقىقلەش ئېھتىياجىغا قاراپ، قاتتىق تەستىقلىتىش رەسمىيىتى ئۆتىگەندىن كېيىن، تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىپ، بەلگىلىمە بويىچە ئالاقىدار ئورگاننىڭ ئىجرا قىلىشىغا تاپشۇرسا بولىدۇ.

追捕被通缉或者批准、决定逮捕的在逃的犯罪嫌疑人、被告人，经过批准，可以采取追捕所必需的技术侦查措施。

تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىلغان ياكى قولغا ئېلىشنى تەستىقلىغان، قارار قىلغان قېچىپ يۈرگەن جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلارنى قوغلاپ تۇتۇشتا، تەستىقلاش ئارقىلىق، قوغلاپ تۇتۇشتا زۆرۈر تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىشقا بولىدۇ.

第一百四十九条　批准决定应当根据侦查犯罪的需要，确定采取技术侦查措施的种类和适用对象。批准决定自签发之日起三个月以内有效。对于不需要继续采取技术侦查措施的，应当及时解除；对于复杂、疑难案件，期限届满仍有必要继续采取技术侦查措施的，经过批准，有效期可以延长，每次不得超过三个月。

149-ماددا تەستىقلاش قارارىدا، تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرىنىڭ تۈرى ۋە تەتبىقلاش ئوبيېكتىنى بېكىتىش كېرەك. تەستىقلاش قارارى ئىمزا قويۇپ تارقىتىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ ئاي ئىچىدە كۈچكە ئىگە. داۋاملىق تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىش ھاجەتسىز بولسا، ۋاقتىدا بىكار قىلىش كېرەك؛ مۇرەككەپ، چىگىش دېلولارنىڭ مۇددىتى توشسىمۇ داۋاملىق تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىش زۆرۈر بولسا، تەستىقلىتىش ئارقىلىق كۈچكە ئىگە مۇددىتىنى ئۇزارتىشقا بولىدۇ، ھەر قېتىمدا ئۈچ ئايدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

第一百五十条　采取技术侦查措施，必须严格按照批准的措施种类、适用对象和期限执行。

150-ماددا تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرىنى قوللىنىشتا، تەستىقلانغان تەدبىرنىڭ تۈرى، تەتبىقلاش ئوبيېكتى ۋە مۆھلىتىگە قاتتىق ئەمەل قىلىش شەرت.

侦查人员对采取技术侦查措施过程中知悉的国家秘密、商业秘密和个人隐私，应当保密；对采取技术侦查措施获取的与案件无关的材料，必须及时销毁。

تەھقىقلىگۈچى خادىملار تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىش جەريانىدا بىلىپ قالغان دۆلەت مەخپىيىتى، سودا مەخپىيىتى ۋە شەخسىي سىرنى مەخپىي تۇتۇشى كېرەك؛ تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىپ ئېرىشكەن، دېلو بىلەن مۇناسىۋەتسىز ماتېرىياللارنى ۋاقتىدا كۆيدۈرۈۋېتىش كېرەك.

采取技术侦查措施获取的材料，只能用于对犯罪的侦查、起诉和审判，不得用于其他用途。

تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىپ ئېرىشكەن ماتېرىياللار پەقەت جىنايەتنى تەھقىقلەش، ئەيىبلەش ۋە سوت قىلىشقىلا ئىشلىتىلىدۇ، باشقا ئىشلارغىلا ئىشلىتىشكە بولمايدۇ.

公安机关依法采取技术侦查措施，有关单位和个人应当配合，并对有关情况予以保密。

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە تېخنىكىلىق تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىشتا، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر ماسلىشىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى مەخپىي تۇتۇشى كېرەك.

第一百五十一条　为了查明案情，在必要的时候，经公安机关负责人决定，可以由有关人员隐匿其身份实施侦查。但是，不得诱使他人犯罪，不得采用可能危害公共安全或者发生重大人身危险的方法。

151-ماددا دېلو ئەھۋالىنى ئېنىقلاش ئۈچۈن، زۆرۈر تېپىلغاندا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى مەسئۇلىنىڭ قارار قىلىشى بىلەن، ئالاقىدار خادىملار ئۆزىنىڭ سالاھىيىتىنى يوشۇرۇپ تەھقىقلىسە بولىدۇ. لېكىن، باشقىلارنى جىنايەت ئۆتكۈزۈشكە قىزىقتۇرۇشقا يول قويۇلمايدۇ، ئاممىۋى بىخەتەرلىككە خەۋپ يەتكۈزۈش ياكى زور جىسمانىي خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان ئۇسۇللارنى قوللىنىشقا يول قويۇلمايدۇ.

对涉及给付毒品等违禁品或者财物的犯罪活动，公安机关根据侦查犯罪的需要，可以依照规定实施控制下交付。

زەھەر قاتارلىق مەنئى قىلىنغان بۇيۇم ياكى پۇل-مال بېرىشكە چېتىلىدىغان جىنايى ھەرىكەتنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى جىنايەتنى تەھقىقلەش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، بەلگىلىمە بويىچە تىزگىنلەپ تاپشۇرۇپ بەرسە بولىدۇ.

第一百五十二条　依照本节规定采取侦查措施收集的材料在刑事诉讼中可以作为证据使用。如果使用该证据可能危及有关人员的人身安全，或者可能产生其他严重后果的，应当采取不暴露有关人员身份、技术方法等保护措施，必要的时候，可以由审判人员在庭外对证据进行核实。

152-ماددا مۇشۇ پاراگرافتىكى بەلگىلىمە بويىچە تەھقىقلەش تەدبىرى قوللىنىپ توپلىغان ماتېرىياللارنى جىنايى ئىشلار دەۋاسىدا دەلىل-ئىسپات سۈپىتىدە ئىشلىتىشكە بولىدۇ. ئەگەر بۇ دەلىل-ئىسپاتنى ئىشلەتكەندە مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكىگە خەۋپ يېتىش ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلىش ئېھتىمالى بولسا، مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ سالاھىيىتى، تېخنىكىلىق ئۇسۇلىنى ئاشكارىلىماسلىق قاتارلىق قوغداش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش كېرەك، زۆرۈر تېپىلغاندا، سوت خادىملىرى سوت سىرتىدا دەلىل-ئىسپاتلارنى ئېنىقلىسا بولىدۇ.

第九节　通缉

9-پاراگراف تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىش

第一百五十三条　应当逮捕的犯罪嫌疑人如果在逃，公安机关可以发布通缉令，采取有效措施，追捕归案。

153-ماددا قولغا ئېلىشقا تېگىشلىك جىنايەت گۇماندارى قېچىپ يۈرگەن بولسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىپ، ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، قوغلاپ تۇتسا بولىدۇ.

各级公安机关在自己管辖的地区以内，可以直接发布通缉令；超出自己管辖的地区，应当报请有权决定的上级机关发布。

ھەر دەرىجىلىك جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى ئۆز تەۋەلىكىدىكى رايوندا تۇتۇش بۇيرۇقى چىقارسا بولىدۇ؛ ئۆز تەۋەلىكىدىن ھالقىپ كەتكەن رايونلارنى قارار قىلىش ھوقۇقى بار يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگاننىڭ ئېلان قىلىشىغا يوللاش كېرەك.

第十节　侦查终结

10-پاراگراف تەھقىقلەشنى ئاخىرلاشتۇرۇش

第一百五十四条　对犯罪嫌疑人逮捕后的侦查羁押期限不得超过二个月。案情复杂、期限届满不能终结的案件，可以经上一级人民检察院批准延长一个月。

154-ماددا جىنايەت گۇماندارىنى قولغا ئالغاندىن كېيىنكى تەھقىقلەش، قاماپ قويۇش مۇددىتى ئىككى ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك. دېلو ئەھۋالى مۇرەككەپ، مۆھلىتى توشقان بولسىمۇ ئاخىرلاشتۇرغىلى بولمايدىغان دېلولارنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى بىلەن بىر ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ.

第一百五十五条　因为特殊原因，在较长时间内不宜交付审判的特别重大复杂的案件，由最高人民检察院报请全国人民代表大会常务委员会批准延期审理。

155-ماددا ئالاھىدە سەۋەب تۈپەيلىدىن، بىرقەدەر ئۇزاق ۋاقىت سوت قىلىشقا تاپشۇرۇشقا بولمايدىغان ئالاھىدە مۇھىم، زور، مۇرەككەپ دېلولارنى ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ تەستىقلاپ قاراپ چىقىشىنى تەستىقلايدۇ.

第一百五十六条　下列案件在本法第一百五十四条规定的期限届满不能侦查终结的，经省、自治区、直辖市人民检察院批准或者决定，可以延长二个月:

156-ماددا تۆۋەندىكى دېلولاردىن مۇشۇ قانۇننىڭ 154-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن مۆھلەت توشقاندىن كېيىن تەھقىقلەشنى ئاخىرلاشتۇرغىلى بولمىسا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى ياكى قارارى بىلەن، 2 ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ :

（一）交通十分不便的边远地区的重大复杂案件；

( 1 ) قاتنىشى ئىنتايىن قولايسىز چەت-ياقا رايونلاردىكى ئېغىر، زور، مۇرەككەپ دېلولار؛

（二）重大的犯罪集团案件；

( 2 ) جىنايەت گۇرۇھى ئېغىر، زور دېلولىرى؛

（三）流窜作案的重大复杂案件；

( 3 ) ئېقىپ يۈرۈپ دېلو سادىر قىلغان ئېغىر، زور، مۇرەككەپ دېلولار؛

（四）犯罪涉及面广，取证困难的重大复杂案件。

( 4 ) جىنايەتنىڭ چېتىلىش دائىرىسى كەڭ، ئىسپات ئېلىش قىيىن بولغان ئېغىر، زور، مۇرەككەپ دېلولار.

第一百五十七条　对犯罪嫌疑人可能判处十年有期徒刑以上刑罚，依照本法第一百五十六条规定延长期限届满，仍不能侦查终结的，经省、自治区、直辖市人民检察院批准或者决定，可以再延长二个月。

157-ماددا جىنايەت گۇماندارىغا 10 يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن يۇقىرى جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 156-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ئۇزارتىش مۇددىتى توشسىمۇ، تەھقىقلەشنى ئاخىرلاشتۇرغىلى بولمىسا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى ياكى قارارى بىلەن، يەنە ئىككى ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ.

第一百五十八条　在侦查期间，发现犯罪嫌疑人另有重要罪行的，自发现之日起依照本法第一百五十四条的规定重新计算侦查羁押期限。

158-ماددا تەھقىقلەش مەزگىلىدە، جىنايەت گۇماندارىنىڭ يەنە مۇھىم جىنايىتى بارلىقىنى بايقىسا، بايقالغان كۈندىن باشلاپ مۇشۇ قانۇننىڭ 154-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەھقىقلەش، قاماپ قويۇش مۇددىتى قايتا ھېسابلىنىدۇ.

犯罪嫌疑人不讲真实姓名、住址，身份不明的，应当对其身份进行调查，侦查羁押期限自查清其身份之日起计算，但是不得停止对其犯罪行为的侦查取证。对于犯罪事实清楚，证据确实、充分，确实无法查明其身份的，也可以按其自报的姓名起诉、审判。

جىنايەت گۇماندارى ھەقىقىي ئىسىم-فامىلىسى، ئادرېسىنى ئېيتمىغان، سالاھىيىتى ئېنىق بولمىسا، سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈشى، تەھقىقلەش، قاماپ قويۇش مۇددىتى ئۇنىڭ سالاھىيىتى ئېنىقلانغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ، لېكىن ئۇنىڭ جىنايى قىلمىشىنى تەھقىقلەپ دەلىل-ئىسپات ئېلىشنى توختىتىپ قويۇشقا بولمايدۇ. جىنايەت پاكىتى ئېنىق، دەلىل-ئىسپاتى راست، تولۇق، سالاھىيىتىنى ھەقىقەتەن ئېنىقلىغىلى بولمىسا، ئۆزى مەلۇم قىلغان ئىسىم-فامىلىسى بويىچە ئەيىبلىسىمۇ، سوت قىلسىمۇ بولىدۇ.

第一百五十九条　在案件侦查终结前，辩护律师提出要求的，侦查机关应当听取辩护律师的意见，并记录在案。辩护律师提出书面意见的，应当附卷。

159-ماددا دېلونى تەھقىقلەش ئاخىرلىشىشتىن بۇرۇن، ئاقلىغۇچى ئادۋوكات تەلەپ قىلسا، تەھقىقلىگۈچى ئورگان ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى ھەمدە دېلوغا خاتىرىلىشى كېرەك. ئاقلىغۇچى ئادۋوكات يازما پىكىر بەرمەكچى بولسا، ئارخىپقا قوشۇپ قويۇشى كېرەك.

第一百六十条　公安机关侦查终结的案件，应当做到犯罪事实清楚，证据确实、充分，并且写出起诉意见书，连同案卷材料、证据一并移送同级人民检察院审查决定；同时将案件移送情况告知犯罪嫌疑人及其辩护律师。

160-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى تەھقىقلەپ ئاخىرلاشتۇرغان دېلولارنى جىنايەت پاكىتى ئېنىق، دەلىل-ئىسپاتى دەرۋەقە، تولۇق بولۇشى ھەمدە دەۋا پىكىرنامىسى يېزىپ، دېلو ماتېرىيالى، دەلىل-ئىسپاتلار بىلەن تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەكشۈرۈپ قارار قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك؛ شۇنىڭ بىلەن بىللە، دېلونى ئۆتكۈزۈپ بېرىش ئەھۋالىنى جىنايەت گۇماندارى ۋە ئۇنىڭ ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتىغا ئۇقتۇرىدۇ.

第一百六十一条　在侦查过程中，发现不应对犯罪嫌疑人追究刑事责任的，应当撤销案件；犯罪嫌疑人已被逮捕的，应当立即释放，发给释放证明，并且通知原批准逮捕的人民检察院。

161-ماددا تەھقىقلەش جەريانىدا جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقىنى سۈرۈشتۈرۈشكە تاقابىل تۇرمايدىغانلىقى بايقالسا، دېلونى بىكار قىلىش كېرەك؛ جىنايەت گۇماندارى قولغا ئېلىنغان بولسا، دەرھال قويۇپ بېرىش ئىسپاتى بېرىش ھەمدە ئەسلىي قولغا ئېلىش تەستىقلانغان خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.

第十一节　人民检察院对直接受理的案件的侦查

11-پاراگراف خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ بىۋاسىتە قوبۇل قىلىنغان دېلونى تەھقىقلىشى

第一百六十二条　人民检察院对直接受理的案件的侦查适用本章规定。

16-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ بىۋاسىتە قوبۇل قىلىدىغان دېلولارنى تەھقىقلىشىدە مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.

第一百六十三条　人民检察院直接受理的案件中符合本法第七十九条、第八十条第四项、第五项规定情形，需要逮捕、拘留犯罪嫌疑人的，由人民检察院作出决定，由公安机关执行。

163-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى بىۋاسىتە قوبۇل قىلغان دېلولاردىكى مۇشۇ قانۇننىڭ 79-، 80-ماددىسىنىڭ ( 4 )، ( 5 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارغا ئۇيغۇن كېلىپ، جىنايەت گۇماندارىنى قولغا ئېلىش، توختىتىپ قويۇشقا توغرا كەلسە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قارار چىقىرىدۇ، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىدۇ.

第一百六十四条　人民检察院对直接受理的案件中被拘留的人，应当在拘留后的二十四小时以内进行讯问。在发现不应当拘留的时候，必须立即释放，发给释放证明。

164-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى بىۋاسىتە قوبۇل قىلغان دېلودا تۇتۇپ تۇرۇلغۇچىنى تۇتۇپ تۇرغاندىن كېيىنكى 24 سائەت ئىچىدە سۈرۈشتۈرۈشى كېرەك. توختىتىپ قويۇشقا بولمايدىغانلىقى بايقالغاندا، دەرھال قويۇپ بېرىپ، قويۇپ بېرىش ئىسپاتى بېرىش شەرت.

第一百六十五条　人民检察院对直接受理的案件中被拘留的人，认为需要逮捕的，应当在十四日以内作出决定。在特殊情况下，决定逮捕的时间可以延长一日至三日。对不需要逮捕的，应当立即释放；对需要继续侦查，并且符合取保候审、监视居住条件的，依法取保候审或者监视居住。

16-ماددا بىۋاسىتە قوبۇل قىلىنغان دېلودا تۇتۇپ تۇرۇلغانلار قولغا ئېلىشقا توغرا كېلىدۇ دەپ قارىسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى 14 كۈن ئىچىدە قارار چىقىرىشى كېرەك. ئالاھىدە ئەھۋالدا قولغا ئېلىشنى قارار قىلىش ۋاقتىنى بىر كۈندىن ئۈچ كۈنگىچە ئۇزارتىشقا بولىدۇ. قولغا ئېلىش ھاجەتسىز بولغانلىرىنى دەرھال قويۇۋېتىش كېرەك؛ داۋاملىق تەھقىقلەشكە توغرا كەلگەن ھەمدە بىر تەرەپ قىلىنغىچە كېپىلگە بېرىش، نازارەت قىلىپ تۇرۇش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرى قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىنغۇچە كېپىلگە بېرىلىدۇ ياكى نازارەت قىلىپ تۇرۇلىدۇ.

第一百六十六条　人民检察院侦查终结的案件，应当作出提起公诉、不起诉或者撤销案件的决定。

16-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەھقىقلەپ ئاخىرلاشتۇرغان دېلولارنى ئەيىبلەش، ئەيىبلىمەسلىك ياكى بىكار قىلىش قارارى چىقىرىشى لازىم.

第三章　提起公诉

3-باب ئەيىبلەش

第一百六十七条　凡需要提起公诉的案件，一律由人民检察院审查决定。

167-ماددا ئەيىبلەشكە تېگىشلىك بولغانلىكى دېلولارنى بىردەك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەكشۈرۈپ قارار قىلىدۇ.

第一百六十八条　人民检察院审查案件的时候，必须查明:

168-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تەكشۈرگەندە مۇنۇلارنى ئېنىقلىشى شەرت :

（一）犯罪事实、情节是否清楚，证据是否确实、充分，犯罪性质和罪名的认定是否正确；

( 1 ) جىنايەت پاكىتى ۋە قىلمىشى ئېنىق بولغان-بولمىغانلىقى، دەلىل-ئىسپاتلار راست ۋە تولۇق بولغان-بولمىگەنلىكى، جىنايەت خاراكتېرى ۋە جىنايەت تۈرىنى بېكىتىشى توغرا بولغان-بولمىغانلىرى؛

（二）有无遗漏罪行和其他应当追究刑事责任的人；

( 2 ) جىنايىتىنى چۈشۈرۈپ قويغانلار ۋە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدىغان باشقا كىشىلەر بارمۇ-يوق؛

（三）是否属于不应追究刑事责任的；

( 3 ) جىنايى جاۋابكارلىقنى سۈرۈشتۈرۈشكە تېگىشلىك بولمىغانلىرى؛

（四）有无附带民事诉讼；

( 4 ) قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى بارمۇ-يوق؛

（五）侦查活动是否合法。

( 5 ) تەھقىقلەش ھەرىكىتى قانۇنلۇقمۇ-يوق.

第一百六十九条　人民检察院对于公安机关移送起诉的案件，应当在一个月以内作出决定，重大、复杂的案件，可以延长半个月。

16-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بەرگەن دېلولارغا بىر ئاي ئىچىدە قارار چىقىرىشى كېرەك، مۇھىم، زور، مۇرەككەپ دېلولاردا يېرىم ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ.

人民检察院审查起诉的案件，改变管辖的，从改变后的人民检察院收到案件之日起计算审查起诉期限。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەكشۈرۈپ ئەيىبلىگەن دېلولارنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى ئۆزگەرتكەن بولسا، قاراپ چىقىپ ئەيىبلەش مۇددىتى ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىنكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第一百七十条　人民检察院审查案件，应当讯问犯罪嫌疑人，听取辩护人、被害人及其诉讼代理人的意见，并记录在案。辩护人、被害人及其诉讼代理人提出书面意见的，应当附卷。

170-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تەكشۈرۈشتە، جىنايەت گۇماندارىدىن سوئال سورىشى، ئاقلىغۇچى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ دەۋا ۋاكالەتچىسىنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى ھەمدە دېلوغا خاتىرىلىشى كېرەك. ئاقلىغۇچى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ دەۋا ۋاكالەتچىسى يازما پىكىر بەرمەكچى بولسا، نىزامغا قوشۇمچە قىلىشى كېرەك.

第一百七十一条　人民检察院审查案件，可以要求公安机关提供法庭审判所必需的证据材料；认为可能存在本法第五十四条规定的以非法方法收集证据情形的，可以要求其对证据收集的合法性作出说明。

171-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى دېلونى تەكشۈرۈشتە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىدىن سوتتا سوت قىلىشتا زۆرۈر دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ؛ مۇشۇ قانۇننىڭ 54-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن قانۇنسىز ئۇسۇل بىلەن دەلىل-ئىسپات توپلاش ئەھۋالى مەۋجۇت دەپ قارالسا، ئۇنىڭدىن دەلىل-ئىسپات توپلاشنىڭ قانۇنلۇقلۇقىغا ئىزاھات بېرىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

人民检察院审查案件，对于需要补充侦查的，可以退回公安机关补充侦查，也可以自行侦查。

خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى دېلونى تەكشۈرۈشتە، تولۇقلاپ تەھقىقلەشكە توغرا كەلسە، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىنىڭ تولۇقلاپ تەھقىقلىشىگە قايتۇرسىمۇ، ئۆزى تەھقىقلىسىمۇ بولىدۇ.

对于补充侦查的案件，应当在一个月以内补充侦查完毕。补充侦查以二次为限。补充侦查完毕移送人民检察院后，人民检察院重新计算审查起诉期限。

تولۇقلاپ تەھقىقلەنگەن دېلولارنى بىر ئاي ئىچىدە تولۇقلاپ تەھقىقلەپ بولۇش كېرەك. قوشۇمچە تەھقىقلەش ئىككىنچى قېتىم چەكلىنىدۇ. قوشۇمچە تەھقىقلەش ئاياغلىشىپ خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەكشۈرۈپ ئەيىبلەش مۇددىتىنى قايتا ھېسابلايدۇ.

对于二次补充侦查的案件，人民检察院仍然认为证据不足，不符合起诉条件的，应当作出不起诉的决定。

2-قېتىم تولۇقلاپ تەھقىقلەنگەن دېلوغا قارىتا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى يەنىلا دەلىل-ئىسپات يېتەرلىك ئەمەس، دەۋا قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدۇ دەپ قارىسا، ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقىرىشى كېرەك.

第一百七十二条　人民检察院认为犯罪嫌疑人的犯罪事实已经查清，证据确实、充分，依法应当追究刑事责任的，应当作出起诉决定，按照审判管辖的规定，向人民法院提起公诉，并将案卷材料、证据移送人民法院。

172-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جىنايەت گۇماندارىنىڭ جىنايەت پاكىتلىرى ئېنىقلاندى، دەلىل-ئىسپاتلار راست ۋە تولۇق، قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ دەپ قارىسا، ئەيىبلەش قارارى چىقىرىپ، سوت باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى بەلگىلىمە بويىچە خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئەيىبلەيدۇ ھەمدە دېلو ماتېرىيالى، دەلىل-ئىسپاتلارنى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ.

第一百七十三条　犯罪嫌疑人没有犯罪事实，或者有本法第十五条规定的情形之一的，人民检察院应当作出不起诉决定。

173-ماددا جىنايەت گۇماندارلىرىنىڭ جىنايەت پاكىتى بولمىسا ياكى مۇشۇ قانۇننىڭ 15-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقىرىشى كېرەك.

对于犯罪情节轻微，依照刑法规定不需要判处刑罚或者免除刑罚的，人民检察院可以作出不起诉决定。

جىنايى قىلمىشى يېنىك بولۇپ، جىنايى ئىشلار قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىش ياكى جىنايى جازادىن كەچۈرۈم قىلىش ھاجەتسىز بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقارسا بولىدۇ.

人民检察院决定不起诉的案件，应当同时对侦查中查封、扣押、冻结的财物解除查封、扣押、冻结。对被不起诉人需要给予行政处罚、行政处分或者需要没收其违法所得的，人民检察院应当提出检察意见，移送有关主管机关处理。有关主管机关应当将处理结果及时通知人民检察院。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىمەسلىكنى قارار قىلغان دېلولارنى تەھقىقلەش جەريانىدا پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان پۇل-مالنى پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىشنى بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىشى كېرەك. ئەرز قىلىنغۇچىلارغا مەمۇرىي جازا، مەمۇرىي جازا بېرىشكە توغرا كەلسە ياكى ئۇلارنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىشقا توغرا كەلسە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تەپتىش پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، ئالاقىدار مەسئۇل ئورگاننىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. ئالاقىدار مەسئۇل ئورگان بىر تەرەپ قىلىش نەتىجىسىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第一百七十四条　不起诉的决定，应当公开宣布，并且将不起诉决定书送达被不起诉人和他的所在单位。如果被不起诉人在押，应当立即释放。

174-ماددا ئەيىبلىمەسلىك قارارىنى ئاشكارا جاكارلاش ھەمدە ئەيىبلىمەسلىك قارارنامىسىنى ئەيىبلەنگۈچى ۋە ئۇ تۇرۇشلۇق ئورۇنغا يەتكۈزۈپ بېرىش كېرەك. ئەگەر ئەرز قىلىنغۇچى قاماقتا تۇرمىسا، دەرھال قويۇپ بېرىش كېرەك.

第一百七十五条　对于公安机关移送起诉的案件，人民检察院决定不起诉的，应当将不起诉决定书送达公安机关。公安机关认为不起诉的决定有错误的时候，可以要求复议，如果意见不被接受，可以向上一级人民检察院提请复核。

175-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئەيىبلەشكە ئۆتكۈزۈپ بەرگەن دېلولارنى ئەيىبلىمەسلىكنى قارار قىلغان بولسا، ئەيىبلىمەسلىك قارارنامىسىنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئەيىبلىمەسلىك قارارىدا خاتالىق بار دەپ قارىسا، قايتا قاراپ چىقىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ، پىكرى قوبۇل قىلىنمىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قايتا ئېنىقلاشقا سۇنسا بولىدۇ.

第一百七十六条　对于有被害人的案件，决定不起诉的，人民检察院应当将不起诉决定书送达被害人。被害人如果不服，可以自收到决定书后七日以内向上一级人民检察院申诉，请求提起公诉。人民检察院应当将复查决定告知被害人。对人民检察院维持不起诉决定的，被害人可以向人民法院起诉。被害人也可以不经申诉，直接向人民法院起诉。人民法院受理案件后，人民检察院应当将有关案件材料移送人民法院。

176-ماددا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى بار دېلونى ئەيىبلىمەسلىكنى قارار قىلغان بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىمەسلىك قارارنامىسىنى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى قايىل بولمىسا، قارارنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى يەتتە كۈن ئىچىدە بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئەرز بېرىپ، ئەيىبلەشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قايتا تەكشۈرۈش قارارىنى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىدە ئەيىبلىمەسلىك قارارىنى ساقلاپ قېلىشتا، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئەرز قىلماي خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ. خەلق سوت مەھكىمىسى دېلونى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى مۇناسىۋەتلىك دېلو ماتېرىياللىرىنى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

第一百七十七条　对于人民检察院依照本法第一百七十三条第二款规定作出的不起诉决定，被不起诉人如果不服，可以自收到决定书后七日以内向人民检察院申诉。人民检察院应当作出复查决定，通知被不起诉的人，同时抄送公安机关。

177-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ مۇشۇ قانۇننىڭ 173-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە چىقارغان ئەيىبلىمەسلىك قارارىغا ئەرز قىلىنغۇچى قايىل بولمىسا، قارارنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى يەتتە كۈن ئىچىدە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئەرز قىلسا بولىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قايتا تەكشۈرۈش قارارى چىقىرىشى، ئەيىبلەنمىگەنگە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا بىرلا ۋاقىتتا يوللىشى كېرەك.

第三编　审判

ئۈچىنچى قىسىم سوت قىلىش

第一章　审判组织

1-باب سوت تەشكىللەش

第一百七十八条　基层人民法院、中级人民法院审判第一审案件，应当由审判员三人或者由审判员和人民陪审员共三人组成合议庭进行，但是基层人民法院适用简易程序的案件可以由审判员一人独任审判。

178-ماددا ئاساسىي قاتلام خەلق سوت مەھكىمىلىرى، ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىلىرى 1-سوت دېلوسىنى سوتچىلار ئۈچ ياكى سوتچى ۋە خەلق زاسېداتېللىرىدىن بولۇپ جەمئىي ئۈچ كىشى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىدۇ، لېكىن ئاساسىي قاتلام خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىگە ئاددىي تەرتىپ تەتبىقلىنىدىغان دېلولارنى بىر سوتچى ئۆز ئالدىغا سوت قىلسا بولىدۇ.

高级人民法院、最高人民法院审判第一审案件，应当由审判员三人至七人或者由审判员和人民陪审员共三人至七人组成合议庭进行。

يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت دېلوسىنى سوتلاشتا، ئۈچتىن يەتتىگىچە سوتچى ياكى سوتچى ۋە خەلق زاسېداتېلى بولۇپ جەمئىي ئۈچتىن يەتتىكىچە كىشى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ سوت ئېچىشى كېرەك.

人民陪审员在人民法院执行职务，同审判员有同等的权利。

خەلقنىڭ زاسېداتېللىرى خەلق سوت مەھكىمىسىدە ۋەزىپە ئىجرا قىلىشتا سوتچىلار بىلەن ئوخشاش ھوقۇققا ئىگە.

人民法院审判上诉和抗诉案件，由审判员三人至五人组成合议庭进行。

خەلق سوت مەھكىمىسى نارازىلىق ئەرزى ۋە ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى سوتچىدىن بەشتىن بەشكىچە كېڭەشمە سوت قىلىپ سوتلايدۇ.

合议庭的成员人数应当是单数。

كېڭەشمە سوت ئەزالىرىنىڭ سانى تاق سان بولۇشى كېرەك.

合议庭由院长或者庭长指定审判员一人担任审判长。院长或者庭长参加审判案件的时候，自己担任审判长。

كېڭەشمە سوتتا سوت باشلىقى ياكى سوت باشلىقى سوتچىدىن بىرنى باش سوتچىلىقنى ئۈستىگە ئېلىشقا بېكىتىدۇ. مەھكىمە باشلىقى ياكى كوللېگىيە باشلىقى دېلونى سوتلاشقا قاتناشقاندا، ئۆزى باش سوتچى بولىدۇ.

第一百七十九条　合议庭进行评议的时候，如果意见分歧，应当按多数人的意见作出决定，但是少数人的意见应当写入笔录。评议笔录由合议庭的组成人员签名。

179-ماددا كېڭەشمە سوت باھالىغاندا، پىكىردە ئىختىلاپ بولسا، كۆپ سانلىقلارنىڭ پىكرى بويىچە قارار چىقىرىش كېرەك، لېكىن ئاز سانلىقلارنىڭ پىكرىنى خاتىرىگە كىرگۈزۈش كېرەك. باھالاش خاتىرىسىگە كېڭەشمە سوت تەركىبىدىكىلەر ئىمزا قويىدۇ.

第一百八十条　合议庭开庭审理并且评议后，应当作出判决。对于疑难、复杂、重大的案件，合议庭认为难以作出决定的，由合议庭提请院长决定提交审判委员会讨论决定。审判委员会的决定，合议庭应当执行。

180-ماددا كېڭەشمە سوت سوت ئېچىپ قاراپ چىققان ھەمدە باھالىغاندىن كېيىن ھۆكۈم چىقىرىشى كېرەك. چىگىش، مۇرەككەپ، چوڭ دېلولاردا كېڭەشمە سوت قارار چىقىرىش تەس دەپ قارىسا، كېڭەشمە سوت سوت باشلىقىنىڭ قارار قىلىپ سوت كومىتېتىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشىغا سۇنىدۇ. سوت كومىتېتىنىڭ قارارىنى كېڭەشمە سوت ئىجرا قىلىشى كېرەك.

第二章　第一审程序

2-باب بىرىنچى سوت تەرتىپى

第一节　公诉案件

1-پاراگراف دېلو ئەيىبلەش

第一百八十一条　人民法院对提起公诉的案件进行审查后，对于起诉书中有明确的指控犯罪事实的，应当决定开庭审判。

1811-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى ئەيىبلەنگەن دېلونى تەكشۈرگەندىن كېيىن، ئەيىبنامىدە ئېنىق جىنايەت پاكىتى بولسا، سوت ئېچىپ سوت قىلىشنى قارار قىلىشى كېرەك.

第一百八十二条　人民法院决定开庭审判后，应当确定合议庭的组成人员，将人民检察院的起诉书副本至迟在开庭十日以前送达被告人及其辩护人。

182-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ سوت قىلىشنى قارار قىلغاندىن كېيىن، كېڭەشمە سوت تەركىبىدىكىلەرنى بېكىتىپ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ ئەيىبنامىسىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى سوت ئېچىلىپ 10 كۈندىن بۇرۇن جاۋابكار ۋە ئۇنىڭ ئاقلىغۇچىسىغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

在开庭以前，审判人员可以召集公诉人、当事人和辩护人、诉讼代理人，对回避、出庭证人名单、非法证据排除等与审判相关的问题，了解情况，听取意见。

سوت ئېچىلىشتىن ئىلگىرى، سوت قىلغۇچى ئەيىبلىگۈچى، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىلىرىنى چاقىرىپ، چەتلەپ تۇرغان، سوتقا قاتناشقان گۇۋاھچىلارنىڭ ئىسىملىكى، قانۇنسىز دەلىل-ئىسپاتلارنى چىقىرىۋېتىش قاتارلىق سوت قىلىشقا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەر توغرىسىدا ئەھۋال ئىگىلەپ، پىكىر ئاڭلىسا بولىدۇ.

人民法院确定开庭日期后，应当将开庭的时间、地点通知人民检察院，传唤当事人，通知辩护人、诉讼代理人、证人、鉴定人和翻译人员，传票和通知书至迟在开庭三日以前送达。公开审判的案件，应当在开庭三日以前先期公布案由、被告人姓名、开庭时间和地点。

خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئاچىدىغان ۋاقىتنى بېكىتكەندىن كېيىن، سوت ئاچىدىغان ۋاقىت ۋە ئورۇننى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرۇشى، ئالاقىدارلارنى چاقىرىشى، ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسى، گۇۋاھچى، بېكىتكۈچى ۋە تەرجىمانغا ئۇقتۇرۇشى، چاقىرىقنامە ۋە ئۇقتۇرۇشنامىنى سوت ئېچىلىپ 3 كۈندىن بۇرۇن يەتكۈزۈشى كېرەك. ئوچۇق سوت قىلىنىدىغان دېلولارغا سوت ئېچىلىشتىن ئۈچ كۈن ئىلگىرى دېلونىڭ مەزمۇنى، جاۋابكارنىڭ ئىسىم-فامىلىسى، سوت ئېچىلغان ۋاقىت ۋە ئورنىنى ئالدىن ئېلان قىلىش كېرەك.

上述活动情形应当写入笔录，由审判人员和书记员签名。

يۇقىرىقى پائالىيەت ئەھۋالىنى خاتىرىگە كىرگۈزۈش، سوت قىلغۇچى ۋە پۈتۈكچى ئىمزا قويۇش كېرەك.

第一百八十三条　人民法院审判第一审案件应当公开进行。但是有关国家秘密或者个人隐私的案件，不公开审理；涉及商业秘密的案件，当事人申请不公开审理的，可以不公开审理。

183-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت دېلوسىنى ئوچۇق سوت قىلىشى كېرەك. لېكىن دۆلەت مەخپىيىتى ياكى شەخسىي سىرغا دائىر دېلولارغا ئوچۇق قاراپ چىقىلمايدۇ؛ سودا مەخپىيىتىگە چېتىلىدىغان دېلولارغا ئالاقىدارلار ئاشكارا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا، ئوچۇق قاراپ چىقمىسىمۇ بولىدۇ.

不公开审理的案件，应当当庭宣布不公开审理的理由。

دېلودا ئوچۇق قاراپ چىقىلمىغان بولسا، ئوچۇق قاراپ چىقماسلىقنىڭ سەۋەبىنى سوتتا جاكارلاش كېرەك.

第一百八十四条　人民法院审判公诉案件，人民检察院应当派员出席法庭支持公诉。

184-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى دېلونى سوت ئارقىلىق ئەيىبلىگەندە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى سوتقا ئادەم ئەۋەتىپ ئەيىبلەشنى قوللىشى كېرەك.

第一百八十五条　开庭的时候，审判长查明当事人是否到庭，宣布案由；宣布合议庭的组成人员、书记员、公诉人、辩护人、诉讼代理人、鉴定人和翻译人员的名单；告知当事人有权对合议庭组成人员、书记员、公诉人、鉴定人和翻译人员申请回避；告知被告人享有辩护权利。

185-ماددا سوت ئېچىلغاندا، باش سوتچى دەۋالاشقۇچىلارنىڭ سوتقا كەلگەن-كەلمىگەنلىكىنى تەكشۈرۈپ ئېنىقلاپ، دېلو سەۋەبىنى جاكارلايدۇ؛ كېڭەشمە سوت تەركىبىدىكىلەر، پۈتۈكچىلەر، دۆلەت نامىدىن شىكايەت قىلغۇچىلار، ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىسى، بېكىتكۈچىلەر ۋە تەرجىمانلارنىڭ ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىش؛ ئالاقىدارلارغا كېڭەشمە سوت تەركىبىدىكىلەر، پۈتۈكچى، ھۆكۈمەت دەۋا قىلغۇچى، بېكىتكۈچى ۋە تەرجىماندىن ئۆزىنى چەتكە ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق ئىكەنلىكىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇش؛ جاۋابكارغا ئاقلاش ھوقۇقىدىن بەھرىمەن بولۇشنى ئۇقتۇرۇش.

第一百八十六条　公诉人在法庭上宣读起诉书后，被告人、被害人可以就起诉书指控的犯罪进行陈述，公诉人可以讯问被告人。

186-ماددا دۆلەت نامىدىن شىكايەت قىلغۇچى سوتتا ئەيىبنامىنى ئوقۇپ ئۆتكەندىن كېيىن، جاۋابكار، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئەيىبنامىدە ئەيىبلەنگەن جىنايەت توغرىسىدا بايان قىلسا بولىدۇ، دۆلەت نامىدىن ئەرز قىلغۇچى جاۋابكاردىن سوئال سورىسا بولىدۇ.

被害人、附带民事诉讼的原告人和辩护人、诉讼代理人，经审判长许可，可以向被告人发问。

زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىدىكى دەۋاگەر ۋە ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسى باش سوتچىنىڭ رۇخسىتى بىلەن جاۋابكاردىن سوئال سورىسا بولىدۇ.

审判人员可以讯问被告人。

سوت قىلغۇچى جاۋابكاردىن سوئال سورىسا بولىدۇ.

第一百八十七条　公诉人、当事人或者辩护人、诉讼代理人对证人证言有异议，且该证人证言对案件定罪量刑有重大影响，人民法院认为证人有必要出庭作证的，证人应当出庭作证。

187-ماددا دۆلەت نامىدىن شىكايەت قىلغۇچى، دەۋالاشقۇچىلار ياكى ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىلىرىنىڭ گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆزىگە باشقىچە پىكرى بولسا ھەمدە شۇ گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆزى دېلودا جىنايەت بېكىتىش، جازا ئۆلچەشكە زور تەسىر كۆرسىتىدۇ، خەلق سوت مەھكىمىسى گۇۋاھچىنى سوتقا چىقىپ گۇۋاھلىق بېرىشى زۆرۈر دەپ قارىسا، گۇۋاھچى سوتقا چىقىپ ئىسپات بېرىشى كېرەك.

人民警察就其执行职务时目击的犯罪情况作为证人出庭作证，适用前款规定。

خەلق ساقچىلىرى ۋەزىپە ئىجرا قىلىۋاتقاندا ئۆز كۆزى بىلەن كۆرگەن جىنايەت ئەھۋالىنى گۇۋاھچى سۈپىتىدە سوتقا چىقىپ گۇۋاھلىق بېرىدۇ، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

公诉人、当事人或者辩护人、诉讼代理人对鉴定意见有异议，人民法院认为鉴定人有必要出庭的，鉴定人应当出庭作证。经人民法院通知，鉴定人拒不出庭作证的，鉴定意见不得作为定案的根据。

ئەيىبلىگۈچى، دەۋالاشقۇچىلار ياكى ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىلىرىنىڭ باھالاش پىكرىگە باشقىچە پىكرى بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى بېكىتكۈچىنىڭ سوتقا چىقىشى زۆرۈر دەپ قارىسا، بېكىتكۈچى سوتقا قاتنىشىپ گۇۋاھلىق بېرىشى كېرەك. خەلق سوت مەھكىمىسى ئۇقتۇرۇش قىلىپ، بېكىتكۈچى سوتقا قاتنىشىپ گۇۋاھلىق بېرىشنى رەت قىلسا، باھالاش پىكرىنى دېلو بېكىتىشنىڭ ئاساسى قىلسا بولمايدۇ.

第一百八十八条　经人民法院通知，证人没有正当理由不出庭作证的，人民法院可以强制其到庭，但是被告人的配偶、父母、子女除外。

188-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى ئۇقتۇرۇش قىلىپ، گۇۋاھچىلار يولسىز سەۋەبلەر بىلەن سوتقا چىقىپ گۇۋاھلىق بەرمىسە، خەلق سوت مەھكىمىسى ئۇنى سوتقا مەجبۇرىي ئېلىپ كەلسە بولىدۇ، لېكىن جاۋابكارنىڭ جورىسى، ئاتا-ئانىسى، پەرزەنتلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

证人没有正当理由拒绝出庭或者出庭后拒绝作证的，予以训诫，情节严重的，经院长批准，处以十日以下的拘留。被处罚人对拘留决定不服的，可以向上一级人民法院申请复议。复议期间不停止执行。

گۇۋاھچىلاردىن يولسىز سەۋەبلەر بىلەن سوتقا چىقىشنى رەت قىلغانلىرى ياكى سوتقا چىققاندىن كېيىن گۇۋاھلىق بېرىشنى رەت قىلغانلىرىغا تەنبىھ بېرىلىدۇ، قىلمىشى ئېغىرلىرىغا مەھكىمە باشلىقىنىڭ تەستىقى بىلەن 10 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇش جازاسى بېرىلىدۇ. جازالانغۇچى توختىتىپ قويۇش قارارىغا قايىل بولمىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. قايتا قاراپ چىقىش مەزگىلىدە ئىجرا قىلىنىدۇ.

第一百八十九条　证人作证，审判人员应当告知他要如实地提供证言和有意作伪证或者隐匿罪证要负的法律责任。公诉人、当事人和辩护人、诉讼代理人经审判长许可，可以对证人、鉴定人发问。审判长认为发问的内容与案件无关的时候，应当制止。

189-ماددا گۇۋاھچى گۇۋاھلىق بەرسە، سوت قىلغۇچى ئۇنىڭغا ئەينەن گۇۋاھلىق سۆزى قىلىش ۋە قەستەن ساختا ئىسپات بېرىش ياكى جىنايەت پاكىتلىرىنى يوشۇرۇش مەجبۇرىيىتىنى ئۈستىگە ئالىدىغانلىقىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك. دۆلەت نامىدىن شىكايەت قىلغۇچى، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىسى باش سوتچىنىڭ رۇخسىتى بىلەن گۇۋاھچىلار، بېكىتكۈچىلەردىن سوئال سورىسا بولىدۇ. باش سوتچى سوئال مەزمۇنى دېلو بىلەن مۇناسىۋەتسىز دەپ قارىسا، توسۇشى كېرەك.

审判人员可以询问证人、鉴定人。

سوت قىلغۇچى گۇۋاھچىلار، بېكىتكۈچىلەردىن سورىسا بولىدۇ.

第一百九十条　公诉人、辩护人应当向法庭出示物证，让当事人辨认，对未到庭的证人的证言笔录、鉴定人的鉴定意见、勘验笔录和其他作为证据的文书，应当当庭宣读。审判人员应当听取公诉人、当事人和辩护人、诉讼代理人的意见。

190-ماددا ئەيىبلىگۈچى، ئاقلىغۇچى سوتقا ماددىي ئىسپاتلارنى كۆرسىتىپ، ئالاقىدارلارغا تونۇتۇشى، سوتقا كەلمىگەن گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆزى خاتىرىسى، بېكىتكۈچىنىڭ باھالاش پىكرى، ئېنىقلاش خاتىرىسى ۋە دەلىل-ئىسپات قىلىنغان باشقا ھۆججەتلەرنى سوتتا ئوقۇپ ئۆتۈشى كېرەك. سوت قىلغۇچى خادىملار ئەرز قىلغۇچى، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسىنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

第一百九十一条　法庭审理过程中，合议庭对证据有疑问的，可以宣布休庭，对证据进行调查核实。

1911-ماددا سوت قاراپ چىقىش جەريانىدا، كېڭەشمە سوتتا دەلىل-ئىسپاتتا گۇمان بولسا، سوتنى ۋاقتىنچە توختاتقانلىقىنى جاكارلاپ، دەلىل-ئىسپاتنى تەكشۈرۈپ ئېنىقلىسا بولىدۇ.

人民法院调查核实证据，可以进行勘验、检查、查封、扣押、鉴定和查询、冻结。

خەلق سوت مەھكىمىسى دەلىل-ئىسپاتلارنى تەكشۈرۈپ ئېنىقلاشتا، تەكشۈرۈش، پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، باھالاش ۋە سۈرۈشتۈرۈش، توڭلىتىش ئىشلىرىنى قىلسا بولىدۇ.

第一百九十二条　法庭审理过程中，当事人和辩护人、诉讼代理人有权申请通知新的证人到庭，调取新的物证，申请重新鉴定或者勘验。

1912-ماددا سوتتا قاراپ چىقىش جەريانىدا، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىلىرى يېڭى گۇۋاھچىلارغا سوتقا كېلىشنى ئۇقتۇرۇش قىلىپ، يېڭى ماددىي ئىسپات ئېلىشنى، قايتا باھالاش ياكى ئېنىقلاشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

公诉人、当事人和辩护人、诉讼代理人可以申请法庭通知有专门知识的人出庭，就鉴定人作出的鉴定意见提出意见。

ئەيىبلىگۈچى، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىسى مەخسۇس بىلىمى بار كىشىنىڭ سوتقا قاتنىشىشىنى سوت ئارقىلىق ئۇقتۇرۇش قىلىپ، بېكىتكۈچى چىقارغان باھالاش پىكرى توغرىسىدا پىكىر بەرسە بولىدۇ.

法庭对于上述申请，应当作出是否同意的决定。

سوت يۇقىرىقى ئىلتىماسقا قوشۇلۇش-قوشۇلماسلىق توغرىسىدا قارار چىقىرىشى كېرەك.

第二款规定的有专门知识的人出庭，适用鉴定人的有关规定。

2-تارماقتا بەلگىلەنگەن مەخسۇس بىلىمى بار كىشىلەر سوتقا قاتناشسا، بېكىتكۈچىنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى تەتبىقلىنىدۇ.

第一百九十三条　法庭审理过程中，对与定罪、量刑有关的事实、证据都应当进行调查、辩论。

193-ماددا سوتتا قاراپ چىقىش جەريانىدا، جىنايەت بېكىتىش، جازا ئۆلچەشكە مۇناسىۋەتلىك پاكىت، دەلىل-ئىسپاتلارنى تەكشۈرۈش، مۇنازىرە قىلىش كېرەك.

经审判长许可，公诉人、当事人和辩护人、诉讼代理人可以对证据和案件情况发表意见并且可以互相辩论。

باش سوتچىنىڭ رۇخسىتى بىلەن، ئەيىبلىگۈچىلەر، دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىسى دەلىل-ئىسپات ۋە دېلو ئەھۋالى توغرىسىدا پىكىر بايان قىلسا ھەمدە ئۆزئارا مۇنازىرە قىلسا بولىدۇ.

审判长在宣布辩论终结后，被告人有最后陈述的权利。

باش سوتچى مۇنازىرىنىڭ ئاخىرلاشقانلىقىنى ئېلان قىلغاندىن كېيىن، جاۋابكار ئاخىرقى بايان قىلىش ھوقۇقىغا ئىگە.

第一百九十四条　在法庭审判过程中，如果诉讼参与人或者旁听人员违反法庭秩序，审判长应当警告制止。对不听制止的，可以强行带出法庭；情节严重的，处以一千元以下的罚款或者十五日以下的拘留。罚款、拘留必须经院长批准。被处罚人对罚款、拘留的决定不服的，可以向上一级人民法院申请复议。复议期间不停止执行。

194-ماددا سوتتا سوت ئېچىش جەريانىدا، دەۋا قاتناشقۇچىلىرى ياكى سىرتتىن ئاڭلىغۇچىلار سوت تەرتىپىگە خىلاپلىق قىلسا، باش سوتچى ئاگاھلاندۇرۇپ توسۇشى كېرەك. توسۇشقا قۇلاق سالمىغانلارنى سوتتىن مەجبۇرىي ئېلىپ چىقسا بولىدۇ؛ قىلمىشى ئېغىرلىرىغا 1000 يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ياكى 15 كۈندىن تۆۋەن توختىتىپ قويۇلىدۇ. جەرىمانە قويۇش، توختىتىپ قويۇشنى دوختۇرخانا باشلىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈش شەرت. جازالانغۇچى جەرىمانە قويۇش، توختىتىپ قويۇش قارارىغا قايىل بولمىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ. قايتا قاراپ چىقىش مەزگىلىدە ئىجرا قىلىنىدۇ.

对聚众哄闹、冲击法庭或者侮辱、诽谤、威胁、殴打司法工作人员或者诉讼参与人，严重扰乱法庭秩序，构成犯罪的，依法追究刑事责任。

قانۇن يۈرگۈزگۈچى خادىملارغا ياكى دەۋا قاتناشقۇچىلىرىنى ئادەم توپلاپ جېدەل قىلىپ، سوتقا بېسىپ كىرىپ ياكى ھاقارەت كەلتۈرۈپ، تۆھمەت قىلىپ، تەھدىت سېلىپ، ئۇرۇپ، سوت تەرتىپىنى ئېغىر دەرىجىدە قالايمىقانلاشتۇرۇپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第一百九十五条　在被告人最后陈述后，审判长宣布休庭，合议庭进行评议，根据已经查明的事实、证据和有关的法律规定，分别作出以下判决:

195-ماددا جاۋابكارنىڭ ئاخىرقى بايانىنى بايان قىلغاندىن كېيىن، باش سوت باشلىقى سوتنى ۋاقتىنچە توختاتقانلىقىنى جاكارلاپ، كېڭەشمە سوت باھالاپ، تەكشۈرۈپ ئېنىقلانغان پاكىت، دەلىل-ئىسپات ۋە ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، ئايرىم-ئايرىم ھالدا تۆۋەندىكى ھۆكۈملەرنى چىقىرىدۇ :

（一）案件事实清楚，证据确实、充分，依据法律认定被告人有罪的，应当作出有罪判决；

( 1 ) دېلو پاكىتى ئېنىق، دەلىل-ئىسپاتى راست، تولۇق بولسا، قانۇن بويىچە جاۋابكارنىڭ جىنايىتى بار دەپ بېكىتىلسە، جىنايىتى بار دەپ ھۆكۈم چىقىرىشى كېرەك؛

（二）依据法律认定被告人无罪的，应当作出无罪判决；

( 2 ) قانۇن بويىچە جاۋابكارنى گۇناھسىز دەپ بېكىتكەنلەرگە گۇناھسىز دەپ ھۆكۈم چىقىرىش كېرەك؛

（三）证据不足，不能认定被告人有罪的，应当作出证据不足、指控的犯罪不能成立的无罪判决。

( 3 ) دەلىل-ئىسپات يېتەرلىك بولماي، جاۋابكارنى جىنايىتى بار دەپ بېكىتكىلى بولمىسا، دەلىل-ئىسپات يېتەرسىز بولغان، ئەيىبلەنگەن جىنايەت پۇت تىرەپ تۇرالمايدۇ دەپ گۇناھسىز دەپ ھۆكۈم چىقىرىش كېرەك.

第一百九十六条　宣告判决，一律公开进行。

196-ماددا ھۆكۈمنى جاكارلاش بىردەك ئاشكارا ئېلىپ بېرىلىدۇ.

当庭宣告判决的，应当在五日以内将判决书送达当事人和提起公诉的人民检察院；定期宣告判决的，应当在宣告后立即将判决书送达当事人和提起公诉的人民检察院。判决书应当同时送达辩护人、诉讼代理人。

ھۆكۈمنى سوتتا ئېلان قىلىشتا، ھۆكۈمنامىنى ئالاقىدارلارغا ۋە ئەيىبلەنگەن خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىگە بەش كۈن ئىچىدە يەتكۈزۈپ بېرىش كېرەك؛ ھۆكۈمنى قەرەللىك جاكارلاشتا، ھۆكۈمنامىنى جاكارلىغاندىن كېيىن ئالاقىدارلارغا ۋە ئەيىبلەنگەن خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىگە دەرھال يەتكۈزۈپ بېرىش كېرەك. ھۆكۈمنامە ئاقلىغۇچى، دەۋا ۋاكالەتچىسىگە بىرلا ۋاقىتتا يەتكۈزۈپ بېرىلىشى كېرەك.

第一百九十七条　判决书应当由审判人员和书记员署名，并且写明上诉的期限和上诉的法院。

197-ماددا ھۆكۈمنامىگە سوت قىلغۇچى بىلەن پۈتۈكچى ئىمزا قويۇشى ھەمدە نارازىلىق ئەرزىنىڭ مۆھلىتىنى ۋە نارازىلىق ئەرزى بەرگەن سوت مەھكىمىسى ئېنىق يېزىشى كېرەك.

第一百九十八条　在法庭审判过程中，遇有下列情形之一，影响审判进行的，可以延期审理:

198-ماددا سوت ئېچىش جەريانىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ، سوتنىڭ داۋاملىشىشىغا تەسىر يەتسە، سوت قىلىشنى كېچىكتۈرۈشكە بولىدۇ :

（一）需要通知新的证人到庭，调取新的物证，重新鉴定或者勘验的；

( 1 ) يېڭى گۇۋاھچىغا سوتقا كېلىشنى، يېڭى ماددىي ئىسپات ئېلىشنى، قايتا باھالاش ياكى ئېنىقلاش كېرەكلىكىنى ئۇقتۇرۇش قىلىشقا توغرا كەلسە؛

（二）检察人员发现提起公诉的案件需要补充侦查，提出建议的；

( 2 ) تەپتىش خادىملىرى ئەيىبلەنگەن دېلونى بايقاپ قوشۇمچە تەھقىقلەش، تەكلىپ بېرىش كېرەك بولسا؛

（三）由于申请回避而不能进行审判的。

( 3 ) چەتلەپ تۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىپ سوت قىلالمىغانلار.

第一百九十九条　依照本法第一百九十八条第二项的规定延期审理的案件，人民检察院应当在一个月以内补充侦查完毕。

199-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى مۇشۇ قانۇننىڭ 198-ماددا ( 2 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە سوت قىلىشنى كېچىكتۈرۈپ، بىر ئاي ئىچىدە تولۇقلاپ تەھقىقلەپ بولۇشى كېرەك.

第二百条　在审判过程中，有下列情形之一，致使案件在较长时间内无法继续审理的，可以中止审理:

200-ماددا سوت قىلىش جەريانىدا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلۈپ، دېلونى ئۇزاققىچە داۋاملىق قاراپ چىققىلى بولمىسا، قاراپ چىقىشنى توختىتىپ تۇرۇشقا بولىدۇ :

（一）被告人患有严重疾病，无法出庭的；

( 1 ) جاۋابكارلاردىن ئېغىر كېسىلى بولۇپ، سوتقا قاتنىشالمايدىغانلىرى؛

（二）被告人脱逃的；

( 2 ) جاۋابكار قېچىپ كەتكەن بولسا؛

（三）自诉人患有严重疾病，无法出庭，未委托诉讼代理人出庭的；

( 3 ) بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچىنىڭ ئېغىر كېسىلى بولۇپ، سوتقا چىقالمىغان، دەۋا ۋاكالەتچىسىگە سوتقا چىقىشنى ھاۋالە قىلمىغان بولسا؛

（四）由于不能抗拒的原因。

( 4 ) قارشىلىق كۆرسەتكىلى بولماسلىق سەۋەبى.

中止审理的原因消失后，应当恢复审理。中止审理的期间不计入审理期限。

قاراپ چىقىشنى توختىتىپ تۇرۇشنىڭ سەۋەبى يوقالغاندىن كېيىن، قاراپ چىقىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈش كېرەك. قاراپ چىقىشنى توختىتىپ تۇرۇش مۇددىتى قاراپ چىقىش مۆھلىتىگە كىرگۈزۈلمەيدۇ.

第二百零一条　法庭审判的全部活动，应当由书记员写成笔录，经审判长审阅后，由审判长和书记员签名。

201-ماددا سوت كوللېگىيەسىنىڭ بارلىق سوت ھەرىكىتىنى پۈتۈكچى خاتىرە قىلىپ يېزىپ چىقىشى، باش سوتچى كۆرۈپ چىققاندىن كېيىن، باش سوتچى بىلەن پۈتۈكچى ئىمزا قويۇشى كېرەك.

法庭笔录中的证人证言部分，应当当庭宣读或者交给证人阅读。证人在承认没有错误后，应当签名或者盖章。

سوت خاتىرىسىدىكى گۇۋاھچىنىڭ گۇۋاھلىق سۆز قىسمىنى سوتتا ئوقۇپ چىقىش ياكى گۇۋاھچىنىڭ ئوقۇشىغا تاپشۇرۇپ بېرىش كېرەك. گۇۋاھچى خاتالىق يوقلىقىنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك.

法庭笔录应当交给当事人阅读或者向他宣读。当事人认为记载有遗漏或者差错的，可以请求补充或者改正。当事人承认没有错误后，应当签名或者盖章。

سوت خاتىرىسىنى دەۋالاشقۇچىلارنىڭ ئوقۇشىغا ياكى ئوقۇپ بېرىشىگە تاپشۇرۇپ بېرىش كېرەك. ئالاقىدارلار خاتىرىدە چۈشۈپ قالغان ياكى خاتالىق بار دەپ قارىسا، تولۇقلاش ياكى تۈزىتىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ. ئالاقىدارلار خاتالىق يوقلىقىنى ئېتىراپ قىلغاندىن كېيىن، ئىمزا قويۇشى ياكى تامغا بېسىشى كېرەك.

第二百零二条　人民法院审理公诉案件，应当在受理后二个月以内宣判，至迟不得超过三个月。对于可能判处死刑的案件或者附带民事诉讼的案件，以及有本法第一百五十六条规定情形之一的，经上一级人民法院批准，可以延长三个月；因特殊情况还需要延长的，报请最高人民法院批准。

202-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى ئەيىبلىگەن دېلونى قاراپ چىقىشتا، قوبۇل قىلغاندىن كېيىنكى 2 ئاي ئىچىدە ھۆكۈم چىقىرىشى، كېچىككەندە ئۈچ ئايدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك. ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان دېلولار ياكى قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى دېلولىرى، شۇنىڭدەك مۇشۇ قانۇننىڭ 156-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى بولغانلىرىنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى بىلەن ئۈچ ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ؛ ئالاھىدە ئەھۋال سەۋەبىدىن ئۇزارتىشقا توغرا كەلسە، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە تەستىقلىتىش كېرەك.

人民法院改变管辖的案件，从改变后的人民法院收到案件之日起计算审理期限。

خەلق سوت مەھكىمىسى باشقۇرۇش تەۋەلىكىنى ئۆزگەرتكەن دېلولارنىڭ قاراپ چىقىش مۆھلىتى ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىنكى خەلق سوت مەھكىمىسى دېلونى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

人民检察院补充侦查的案件，补充侦查完毕移送人民法院后，人民法院重新计算审理期限。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تولۇقلاپ تەھقىقلىگەن دېلولارنى تولۇقلاپ تەھقىقلەپ بولغاندىن كېيىن خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بەرگەندىن كېيىن، خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىش مۆھلىتىنى قايتىدىن ھېسابلايدۇ.

第二百零三条　人民检察院发现人民法院审理案件违反法律规定的诉讼程序，有权向人民法院提出纠正意见。

203-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ دېلونى قاراپ چىقىشتا قانۇندىكى بەلگىلەنگەن دەۋا تەرتىپىگە خىلاپ ئىكەنلىكىنى سەزگەندە، خەلق سوت مەھكىمىسىگە تۈزىتىش پىكرى بېرىشكە ھوقۇقلۇق.

第二节　自诉案件

2-پاراگراف بىۋاسىتە دەۋا دېلولىرى

第二百零四条　自诉案件包括下列案件:

204-ماددا بىۋاسىتە دەۋا دېلولىرى تۆۋەندىكى دېلولارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

（一）告诉才处理的案件；

( 1 ) ئەرز قىلغاندا ئاندىن بىر تەرەپ قىلىنغان دېلولار؛

（二）被害人有证据证明的轻微刑事案件；

( 2 ) زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى دەلىل-ئىسپات بىلەن ئىسپاتلاپ بېرەلەيدىغان يېنىك جىنايى ئىشلار دېلولىرى؛

（三）被害人有证据证明对被告人侵犯自己人身、财产权利的行为应当依法追究刑事责任，而公安机关或者人民检察院不予追究被告人刑事责任的案件。

( 3 ) زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ جاۋابكارنىڭ ئۆزىنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، مال-مۈلۈك ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى سادىر قىلسا قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدىغانلىقىنى ئىسپاتلايدىغان دەلىل-ئىسپاتى بولسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى جاۋابكارنىڭ جىنايى جاۋابكارلىقىنى سۈرۈشتۈرمەيدىغان دېلو.

第二百零五条　人民法院对于自诉案件进行审查后，按照下列情形分别处理:

205-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىنى تەكشۈرگەندىن كېيىن، تۆۋەندىكى ئەھۋال بويىچە ئايرىم-ئايرىم بىر تەرەپ قىلىدۇ :

（一）犯罪事实清楚，有足够证据的案件，应当开庭审判；

( 1 ) جىنايەت پاكىتى ئېنىق، يېتەرلىك دەلىل-ئىسپاتى بار دېلولاردا سوت ئېچىپ سوت قىلىش كېرەك؛

（二）缺乏罪证的自诉案件，如果自诉人提不出补充证据，应当说服自诉人撤回自诉，或者裁定驳回。

( 2 ) جىنايەت ئىسپاتى كەمچىل بىۋاسىتە دەۋا دېلولىرىدا، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى قوشۇمچە دەلىل-ئىسپاتنى ئوتتۇرىغا قويالمىسا، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچىنى بىۋاسىتە دەۋانى قايتۇرۇۋېلىشقا قايىل قىلىش ياكى كېسىم چىقىرىپ رەت قىلىش كېرەك.

自诉人经两次依法传唤，无正当理由拒不到庭的，或者未经法庭许可中途退庭的，按撤诉处理。

بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى قانۇن بويىچە ئىككى قېتىم چاقىرتىلغان بولسىمۇ، يولسىز سەۋەبلەر بىلەن سوتقا كېلىشنى رەت قىلالمىغان ياكى سوتنىڭ ئىجازىتىنى ئالماي تۇرۇپ يېرىم يولدا سوتتىن چىقىپ كەتكەن بولسا، دەۋادىن ۋاز كېچىش بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

法庭审理过程中，审判人员对证据有疑问，需要调查核实的，适用本法第一百九十一条的规定。

سوت ئېچىپ قاراپ چىقىش جەريانىدا، سوت خادىملىرىنىڭ دەلىل-ئىسپاتتا گۇمانى بولۇپ، تەكشۈرۈپ ئېنىقلاشقا توغرا كەلسە، مۇشۇ قانۇننىڭ 1911-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第二百零六条　人民法院对自诉案件，可以进行调解；自诉人在宣告判决前，可以同被告人自行和解或者撤回自诉。本法第二百零四条第三项规定的案件不适用调解。

206-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىنى مۇرەسسە قىلسا بولىدۇ؛ بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ھۆكۈمنى ئېلان قىلىشتىن بۇرۇن، جاۋابكار بىلەن ئۆزى كېلىشىۋالسا ياكى بىۋاسىتە دەۋانى قايتۇرۇۋالسا بولىدۇ. بۇ قانۇننىڭ 204-ماددا 3-تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن دېلولارنى مۇرەسسە قىلىش تەتبىقلانمايدۇ.

人民法院审理自诉案件的期限，被告人被羁押的，适用本法第二百零二条第一款、第二款的规定；未被羁押的，应当在受理后六个月以内宣判。

خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىنى قاراپ چىقىش مۆھلىتىدە، جاۋابكار قاماپ تۇرۇلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 202-ماددا 1-تارمىقى، 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ؛ قاماپ تۇرۇلمىغانلىرىغا قوبۇل قىلغاندىن كېيىنكى 6 ئاي ئىچىدە ھۆكۈم چىقىرىش كېرەك.

第二百零七条　自诉案件的被告人在诉讼过程中，可以对自诉人提起反诉。反诉适用自诉的规定。

207-ماددا بىۋاسىتە دەۋا دېلوسىدىكى جاۋابكارلار دەۋا جەريانىدا بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچىغا قارشى دەۋا قىلسا بولىدۇ. قارشى دەۋا بىۋاسىتە دەۋا قىلىش بەلگىلىمىسى بويىچە بولىدۇ.

第三节　简易程序

3-پاراگراف ئاددىي تەرتىپ

第二百零八条　基层人民法院管辖的案件，符合下列条件的，可以适用简易程序审判:

208-ماددا ئاساسىي قاتلام خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشقۇرۇش تەۋەلىكىدىكى دېلولاردىن تۆۋەندىكى شەرتلەرگە توشىدىغانلىرىنى ئاددىي تەرتىپ بويىچە سوت قىلىشقا بولىدۇ :

（一）案件事实清楚、证据充分的；

( 1 ) دېلو پاكىتى ئېنىق، دەلىل-ئىسپاتى تولۇق بولسا؛

（二）被告人承认自己所犯罪行，对指控的犯罪事实没有异议的；

( 2 ) جاۋابكار ئۆزىنىڭ جىنايەت قىلمىشىنى ئېتىراپ قىلغان بولسا، ئەيىبلەنگەن جىنايەت پاكىتىغا باشقىچە پىكرى بولمىسا؛

（三）被告人对适用简易程序没有异议的。

( 3 ) جاۋابكارنىڭ ئاددىي تەرتىپنى قوللىنىشقا باشقىچە پىكرى بولمىسا.

人民检察院在提起公诉的时候，可以建议人民法院适用简易程序。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىگەندە، خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئاددىي تەرتىپنى قوللىنىش توغرىسىدا تەكلىپ بەرسە بولىدۇ.

第二百零九条　有下列情形之一的，不适用简易程序:

209-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، ئاددىي تەرتىپ تەتبىقلانمايدۇ :

（一）被告人是盲、聋、哑人，或者是尚未完全丧失辨认或者控制自己行为能力的精神病人的；

( 1 ) جاۋابكار ئەما، گاس، گاچا ياكى ئۆز ھەرىكەت ئىقتىدارىنى تولۇق ئاڭقىرالمىغان ياكى كونترول قىلالمىغان روھىي كېسەل بولسا؛

（二）有重大社会影响的；

( 2 ) مۇھىم، زور ئىجتىمائىي تەسىرى بولغانلار؛

（三）共同犯罪案件中部分被告人不认罪或者对适用简易程序有异议的；

( 3 ) ئورتاق جىنايەت ئۆتكۈزۈش دېلوسىدىكى قىسمەن جاۋابكارلار جىنايىتىنى تونۇمىسا ياكى ئاددىي تەرتىپنى تەتبىقلاشقا باشقىچە پىكرى بولسا؛

（四）其他不宜适用简易程序审理的。

( 4 ) ئاددىي تەرتىپ بويىچە قاراپ چىقىشقا بولمايدىغان باشقا ئىشلار.

第二百一十条　适用简易程序审理案件，对可能判处三年有期徒刑以下刑罚的，可以组成合议庭进行审判，也可以由审判员一人独任审判；对可能判处的有期徒刑超过三年的，应当组成合议庭进行审判。

210-ماددا دېلونى ئاددىي تەرتىپ بىلەن قاراپ چىقىپ، ئۈچ يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن تۆۋەن جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىش ئېھتىمالى بولغانلىرىغا كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ سوت قىلسا بولىدۇ، يالغۇز سوتچى سوت قىلسىمۇ بولىدۇ؛ ھۆكۈم قىلىش ئېھتىمالى بولغان مۇددەتلىك قاماق جازاسى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتكەنلەرنى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ سوت قىلىش كېرەك.

适用简易程序审理公诉案件，人民检察院应当派员出席法庭。

ئەيىبلەنگەن دېلونى ئاددىي تەرتىپ تەتبىقلىنىپ قاراپ چىقىشتا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى سوتقا ئادەم ئەۋەتىپ قاتناشتۇرۇشى كېرەك.

第二百一十一条　适用简易程序审理案件，审判人员应当询问被告人对指控的犯罪事实的意见，告知被告人适用简易程序审理的法律规定，确认被告人是否同意适用简易程序审理。

211-ماددا دېلونى ئاددىي تەرتىپ تەتبىقلىنىپ قاراپ چىقىشتا، سوت خادىملىرى جاۋابكاردىن ئەيىبلەنگەن جىنايەت پاكىتى توغرىسىدىكى پىكرىنى، جاۋابكارغا ئاددىي تەرتىپ بويىچە قاراپ چىقىشقا دائىر قانۇن بەلگىلىمىلىرىنى ئۇقتۇرۇپ قويۇشى، جاۋابكارنىڭ ئاددىي تەرتىپ بويىچە سوت قىلىشقا قوشۇلغان-قوشۇلمىغانلىقىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈشى كېرەك.

第二百一十二条　适用简易程序审理案件，经审判人员许可，被告人及其辩护人可以同公诉人、自诉人及其诉讼代理人互相辩论。

212-ماددا دېلونى ئاددىي تەرتىپ بىلەن قاراپ چىقىشتا، جاۋابكار ۋە ئۇنىڭ ئاقلىغۇچىسى سوت خادىملىرىنىڭ ئىجازىتى بىلەن، ئەيىبلىگۈچى، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ دەۋا ۋاكالەتچىسى بىلەن ئۆزئارا مۇنازىرىلەشسە بولىدۇ.

第二百一十三条　适用简易程序审理案件，不受本章第一节关于送达期限、讯问被告人、询问证人、鉴定人、出示证据、法庭辩论程序规定的限制。但在判决宣告前应当听取被告人的最后陈述意见。

213-ماددا دېلونى ئاددىي تەرتىپ بىلەن قاراپ چىقىش مۇشۇ بابنىڭ 1-پاراگرافىدىكى يەتكۈزۈش مۇددىتى، جاۋابكاردىن سوئال سوراش، بېكىتكۈچىدىن سوئال سوراش، دەلىل-ئىسپاتلارنى كۆرسىتىش، سوتنىڭ مۇنازىرە تەرتىپى توغرىسىدا بەلگىلەنگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ. لېكىن ھۆكۈم ئېلان قىلىنىشتىن بۇرۇن جاۋابكارنىڭ ئەڭ ئاخىرقى بايانىنى ئاڭلاش كېرەك.

第二百一十四条　适用简易程序审理案件，人民法院应当在受理后二十日以内审结；对可能判处的有期徒刑超过三年的，可以延长至一个半月。

214-ماددا دېلونى ئاددىي تەرتىپ تەتبىقلىنىپ قاراپ چىقىشتا، خەلق سوت مەھكىمىسى قوبۇل قىلىپ 20 كۈن ئىچىدە قاراپ چىقىپ ئاياغلاشتۇرۇشى كېرەك؛ ھۆكۈم قىلىش ئېھتىمالى بولغان مۇددەتلىك قاماق جازاسى ئۈچ يىلدىن ئېشىپ كەتكەنلەرگە قارىتا، بىر يېرىم ئايغا ئۇزارتىشقا بولىدۇ.

第二百一十五条　人民法院在审理过程中，发现不宜适用简易程序的，应当按照本章第一节或者第二节的规定重新审理。

215-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىش جەريانىدا ئاددىي تەرتىپنى تەتبىقلاشقا بولمايدىغانلىقىنى سەزسە، مۇشۇ بابنىڭ 1-پاراگراف ياكى 2-پاراگرافىدىكى بەلگىلىمە بويىچە قايتا قاراپ چىقىشى كېرەك.

第三章　第二审程序

3-باب ئىككىنچى سوت تەرتىپى

第二百一十六条　被告人、自诉人和他们的法定代理人，不服地方各级人民法院第一审的判决、裁定，有权用书状或者口头向上一级人民法院上诉。被告人的辩护人和近亲属，经被告人同意，可以提出上诉。

216-ماددا جاۋابكارلار، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ 1-سوت ھۆكۈمى ۋە كېسىمىگە قايىل بولماي، يازما ئەرز سۇنۇشقا ياكى ئاغزاكى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە نارازىلىق ئەرزى بېرىشكە ھوقۇقلۇق. جاۋابكارنىڭ ئاقلىغۇچىسى ۋە يېقىن تۇغقىنى جاۋابكارنىڭ ماقۇللۇقىنى ئالغاندىن كېيىن نارازىلىق ئەرزى بەرسە بولىدۇ.

附带民事诉讼的当事人和他们的法定代理人，可以对地方各级人民法院第一审的判决、裁定中的附带民事诉讼部分，提出上诉。

قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلغان دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ 1-سوت ھۆكۈمى ۋە كېسىمىدىكى قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋا قىسمىغا نارازىلىق ئەرزى سۇنسا بولىدۇ.

对被告人的上诉权，不得以任何借口加以剥夺。

جاۋابكارنى ھەرقانداق باھانە بىلەن تارتىۋېلىشقا بولمايدۇ.

第二百一十七条　地方各级人民检察院认为本级人民法院第一审的判决、裁定确有错误的时候，应当向上一级人民法院提出抗诉。

217-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ 1-سوت ھۆكۈمى ۋە كېسىمىدە ھەقىقەتەن خاتالىق بار دەپ قارىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئېتىراز بىلدۈرۈشى كېرەك.

第二百一十八条　被害人及其法定代理人不服地方各级人民法院第一审的判决的，自收到判决书后五日以内，有权请求人民检察院提出抗诉。人民检察院自收到被害人及其法定代理人的请求后五日以内，应当作出是否抗诉的决定并且答复请求人。

218-ماددا زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ 1-سوت ھۆكۈمىگە قايىل بولمىسا، ھۆكۈمنامىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى بەش كۈن ئىچىدە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىدىن ئېتىراز بىلدۈرۈشنى تەلەپ قىلىشقا ھوقۇقلۇق. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسىنىڭ تەلىپىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىنكى بەش كۈن ئىچىدە، ئېتىراز بىلدۈرۈش-بىلدۈرمەسلىك قارارى چىقىرىشى ھەمدە ئۆتۈنگۈچىگە جاۋاب بېرىشى كېرەك.

第二百一十九条　不服判决的上诉和抗诉的期限为十日，不服裁定的上诉和抗诉的期限为五日，从接到判决书、裁定书的第二日起算。

219-ماددا ھۆكۈمگە قايىل بولماي نارازىلىق بىلدۈرۈش ۋە ئېتىراز بىلدۈرۈش مۇددىتى 10 كۈن، كېسىمگە قايىل بولماي ئەرز بېرىش ۋە ئېتىراز بىلدۈرۈشنىڭ مۇددىتى 5 كۈن بولىدۇ، ھۆكۈمنامە ۋە كېسىمنامىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈننىڭ ئەتىسىدىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

第二百二十条　被告人、自诉人、附带民事诉讼的原告人和被告人通过原审人民法院提出上诉的，原审人民法院应当在三日以内将上诉状连同案卷、证据移送上一级人民法院，同时将上诉状副本送交同级人民检察院和对方当事人。

220-ماددا جاۋابكار، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى، قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىدىكى دەۋاگەر ۋە جاۋابكار ئەسلىي سوت مەھكىمىسى ئارقىلىق نارازىلىق ئەرزى سۇنسا، ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئۈچ كۈن ئىچىدە دەۋا خېتىنى دېلو ماتېرىيالى، دەلىل-ئىسپاتلارنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى، شۇنىڭ بىلەن بىللە دەۋا خېتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە قارشى تەرەپكە تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

被告人、自诉人、附带民事诉讼的原告人和被告人直接向第二审人民法院提出上诉的，第二审人民法院应当在三日以内将上诉状交原审人民法院送交同级人民检察院和对方当事人。

جاۋابكار، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسىدىكى دەۋاگەر ۋە جاۋابكار 2-سوت سوت مەھكىمىسىگە بىۋاسىتە نارازىلىق ئەرزى سۇنسا، 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى دەۋا خېتىنى ئۈچ كۈن ئىچىدە ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىگە ۋە قارشى تەرەپكە تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

第二百二十一条　地方各级人民检察院对同级人民法院第一审判决、裁定的抗诉，应当通过原审人民法院提出抗诉书，并且将抗诉书抄送上一级人民检察院。原审人民法院应当将抗诉书连同案卷、证据移送上一级人民法院，并且将抗诉书副本送交当事人。

221-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى تەڭ دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ 1-سوت ھۆكۈمى ۋە كېسىمىگە ئېتىراز بىلدۈرۈشتە، ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئارقىلىق ئېتىراز بىلدۈرۈشى ھەمدە ئېتىراز بىلدۈرۈش خېتىنى 1-دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە كۆچۈرۈپ يوللىشى كېرەك. ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرۈش خېتىنى دېلو ماتېرىيالى، دەلىل-ئىسپاتلار بىلەن بىللە بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى ھەمدە ئېتىراز بىلدۈرۈش خېتىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى دەۋالاشقۇچىلارغا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

上级人民检察院如果认为抗诉不当，可以向同级人民法院撤回抗诉，并且通知下级人民检察院。

يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرۈش مۇۋاپىق بولمىسا، تەڭ دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىدىن ئېتىرازنى قايتۇرۇۋالسا ھەمدە تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۇقتۇرسا بولىدۇ.

第二百二十二条　第二审人民法院应当就第一审判决认定的事实和适用法律进行全面审查，不受上诉或者抗诉范围的限制。

222-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت ھۆكۈمىدە بېكىتىلگەن پاكىتنى ۋە قانۇننى تەتبىقلاشنى ئومۇميۈزلۈك تەكشۈرۈشى، نارازىلىق ئەرزى بېرىش ياكى ئېتىراز بىلدۈرۈش دائىرىسىنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىماسلىقى كېرەك.

共同犯罪的案件只有部分被告人上诉的，应当对全案进行审查，一并处理。

بىرلىكتە جىنايەت ئۆتكۈزگەن دېلودىن قىسمەن جاۋابكارلارلا نارازىلىق ئەرزى بەرگەن بولسا، پۈتۈن دېلونى تەكشۈرۈپ، بىراقلا بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.

第二百二十三条　第二审人民法院对于下列案件，应当组成合议庭，开庭审理:

223-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى تۆۋەندىكى دېلولارنى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ، سوت ئېچىپ قاراپ چىقىشى كېرەك :

（一）被告人、自诉人及其法定代理人对第一审认定的事实、证据提出异议，可能影响定罪量刑的上诉案件；

( 1 ) جاۋابكار، بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى 1-سوتتا بېكىتىلگەن پاكىت، دەلىل-ئىسپاتلارغا باشقىچە پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، جىنايەت بېكىتىش، جازا ئۆلچەشكە تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان نارازىلىق ئەرز دېلولىرى؛

（二）被告人被判处死刑的上诉案件；

( 2 ) جاۋابكار ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان نارازىلىق ئەرزى دېلولىرى؛

（三）人民检察院抗诉的案件；

( 3 ) خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرگەن دېلولار؛

（四）其他应当开庭审理的案件。

( 4 ) سوت ئېچىپ قاراپ چىقىشقا تېگىشلىك باشقا دېلولار.

第二审人民法院决定不开庭审理的，应当讯问被告人，听取其他当事人、辩护人、诉讼代理人的意见。

2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ قاراپ چىقماسلىقنى قارار قىلغاندا، جاۋابكاردىن سوئال سورىشى، باشقا دەۋالاشقۇچىلار، ئاقلىغۇچىلار، دەۋا ۋاكالەتچىلىرىنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

第二审人民法院开庭审理上诉、抗诉案件，可以到案件发生地或者原审人民法院所在地进行。

2-سوت مەھكىمىسى نارازىلىق ئەرزى بېرىش، ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى سوت ئېچىپ قاراپ چىقىشتا، دېلو يۈزبەرگەن جاي ياكى ئەسلىي سوت قىلىنغان خەلق سوت مەھكىمىسى تۇرۇشلۇق جايغا بېرىپ سوت قىلسا بولىدۇ.

第二百二十四条　人民检察院提出抗诉的案件或者第二审人民法院开庭审理的公诉案件，同级人民检察院都应当派员出席法庭。第二审人民法院应当在决定开庭审理后及时通知人民检察院查阅案卷。人民检察院应当在一个月以内查阅完毕。人民检察院查阅案卷的时间不计入审理期限。

224-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرگەن دېلوغا ياكى 2-سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ قاراپ چىققان ئەيىبلەش دېلولىرىغا تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خادىم ئەۋەتىپ سوتقا قاتناشتۇرۇشى كېرەك. 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ قاراپ چىقىشنى قارار قىلغاندىن كېيىن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە دېلو ئارخىپىنى كۆرۈشنى ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى بىر ئاي ئىچىدە كۆرۈپ بولۇشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ دېلو ئارخىپىنى كۆرۈش ۋاقتى قاراپ چىقىش مۆھلىتىگە كىرگۈزۈلمەيدۇ.

第二百二十五条　第二审人民法院对不服第一审判决的上诉、抗诉案件，经过审理后，应当按照下列情形分别处理:

225-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت ھۆكۈمىگە قايىل بولمىغان نارازىلىق ئەرزى، ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى قاراپ چىققاندىن كېيىن، تۆۋەندىكى ئەھۋال بويىچە ئايرىم-ئايرىم بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك :

（一）原判决认定事实和适用法律正确、量刑适当的，应当裁定驳回上诉或者抗诉，维持原判；

( 1 ) ئەسلىي ھۆكۈمدە پاكىت بېكىتىلگەن ۋە قانۇننىڭ تەتبىقلىنىشى توغرا بولغان، جازا ئۆلچەش مۇۋاپىق بولغان بولسا، نارازىلىق ئەرزىنى كېسىم ئارقىلىق رەت قىلىش ياكى ئېتىراز بىلدۈرۈش كېرەك، ئەسلى ھۆكۈمنى ساقلاش كېرەك؛

（二）原判决认定事实没有错误，但适用法律有错误，或者量刑不当的，应当改判；

( 2 ) ئەسلىي ھۆكۈمدە پاكىت خاتا ئەمەس دەپ قارالغان، لېكىن قانۇننى تەتبىقلاشتا خاتالىق بولغان ياكى جازا ئۆلچەش مۇۋاپىق بولمىغان بولسا، ھۆكۈمنى ئۆزگەرتىش كېرەك؛

（三）原判决事实不清楚或者证据不足的，可以在查清事实后改判；也可以裁定撤销原判，发回原审人民法院重新审判。

( 3 ) ئەسلىي ھۆكۈمنىڭ پاكىتى ئېنىق بولمىسا ياكى دەلىل-ئىسپاتى يېتەرلىك بولمىسا، پاكىت ئېنىقلانغاندىن كېيىن ھۆكۈمنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ؛ ئەسلى ھۆكۈمنى بىكار قىلىش ھەققىدە كېسىم چىقىرىپ، ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قايتا سوت قىلىشىغا قايتۇرسىمۇ بولىدۇ.

原审人民法院对于依照前款第三项规定发回重新审判的案件作出判决后，被告人提出上诉或者人民检察院提出抗诉的，第二审人民法院应当依法作出判决或者裁定，不得再发回原审人民法院重新审判。

ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 3 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە قايتا سوت قىلىشقا قايتۇرۇلغان دېلوغا ھۆكۈم چىقارغاندىن كېيىن، جاۋابكار نارازىلىق ئەرزى بەرگەن ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرگەن بولسا، 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇن بويىچە ھۆكۈم ياكى كېسىم چىقىرىشى كېرەك، قايتا سوت قىلىنغان خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتسا بولمايدۇ.

第二百二十六条　第二审人民法院审理被告人或者他的法定代理人、辩护人、近亲属上诉的案件，不得加重被告人的刑罚。第二审人民法院发回原审人民法院重新审判的案件，除有新的犯罪事实，人民检察院补充起诉的以外，原审人民法院也不得加重被告人的刑罚。

226-ماددا 2-سوت مەھكىمىسى جاۋابكار ياكى ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، ئاقلىغۇچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى ئەرز قىلغان دېلونى قاراپ چىقىشتا، جاۋابكارنىڭ جىنايى جازاسىنى ئېغىرلاشتۇرسا بولمايدۇ. 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قايتا سوت قىلىشىغا ئەۋەتكەن دېلولاردا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى يېڭى جىنايەت پاكىتلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، تولۇقلاپ دەۋا قىلغانلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئەسلىي سوت مەھكىمىسى جاۋابكارنىڭ جىنايى جازاسىنى ئېغىرلىتىپ بەرسىمۇ بولمايدۇ.

人民检察院提出抗诉或者自诉人提出上诉的，不受前款规定的限制。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرسە ياكى بىۋاسىتە دەۋا قىلغۇچى نارازىلىق ئەرزى بەرسە، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن چەكلىمىگە ئۇچرىمايدۇ.

第二百二十七条　第二审人民法院发现第一审人民法院的审理有下列违反法律规定的诉讼程序的情形之一的，应当裁定撤销原判，发回原审人民法院重新审判:

227-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت سوت خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قاراپ چىقىشىدا قانۇندا بەلگىلەنگەن دەۋا تەرتىپىگە خىلاپ تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى بايقىسا، ئەسلى ھۆكۈمنى بىكار قىلىش ھەققىدە كېسىم چىقىرىپ، ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتا سوت قىلىشقا يوللايدۇ :

（一）违反本法有关公开审判的规定的；

( 1 ) مۇشۇ قانۇندىكى ئاشكارا سوت قىلىشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلغانلار؛

（二）违反回避制度的；

( 2 ) ئۆزىنى چەتكە ئېلىش تۈزۈمىگە خىلاپلىق قىلغانلار؛

（三）剥夺或者限制了当事人的法定诉讼权利，可能影响公正审判的；

( 3 ) دەۋالاشقۇچىلارنى قانۇندا بەلگىلەنگەن دەۋا ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىپ ياكى چەكلەپ قويۇپ، ئادىل سوت قىلىشقا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا؛

（四）审判组织的组成不合法的；

( 4 ) سوت تەشكىلاتىنىڭ تەركىبى قانۇنغا ئۇيغۇن بولمىسا؛

（五）其他违反法律规定的诉讼程序，可能影响公正审判的。

( 5 ) قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ باشقا دەۋا تەرتىپلىرى ئادىل سوت قىلىشقا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا.

第二百二十八条　原审人民法院对于发回重新审判的案件，应当另行组成合议庭，依照第一审程序进行审判。对于重新审判后的判决，依照本法第二百一十六条、第二百一十七条、第二百一十八条的规定可以上诉、抗诉。

228-ماددا ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى قايتا سوت قىلىشقا ئەۋەتكەن دېلونى ئايرىم كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ، 1-سوت تەرتىپى بويىچە سوت قىلىشى كېرەك. قايتا سوت قىلىنغاندىن كېيىنكى ھۆكۈمگە مۇشۇ قانۇننىڭ 216-، 217-، 218-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە نارازىلىق ئەرزى بېرىشكە، ئېتىراز بىلدۈرۈشكە بولىدۇ.

第二百二十九条　第二审人民法院对不服第一审裁定的上诉或者抗诉，经过审查后，应当参照本法第二百二十五条、第二百二十七条和第二百二十八条的规定，分别情形用裁定驳回上诉、抗诉，或者撤销、变更原裁定。

229-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى 1-سوت كېسىمىگە قايىل بولمايدىغان نارازىلىق ئەرزى بېرىش ياكى ئېتىراز بىلدۈرۈشنى تەكشۈرگەندىن كېيىن، مۇشۇ قانۇننىڭ 225-، 227-ۋە 228-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، ئەھۋالغا قاراپ نارازىلىق ئەرزى بېرىش، ئېتىراز بىلدۈرۈشكە كېسىم ئارقىلىق رەت قىلىشى ياكى ئەسلىي كېسىمنى بىكار قىلىشى، ئۆزگەرتىشى كېرەك.

第二百三十条　第二审人民法院发回原审人民法院重新审判的案件，原审人民法院从收到发回的案件之日起，重新计算审理期限。

230-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىققان خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قايتا سوت قىلىشىغا ئەۋەتكەن دېلونى ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئەۋەتكەن دېلونى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ قايتا سوت قىلىش مۆھلىتىنى ھېسابلايدۇ.

第二百三十一条　第二审人民法院审判上诉或者抗诉案件的程序，除本章已有规定的以外，参照第一审程序的规定进行。

231-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ نارازىلىق ئەرزى بېرىش ياكى ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى سوت قىلىش تەرتىپى مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، 1-سوت تەرتىپىدىكى بەلگىلىمىدىن پايدىلىنىپ ئېلىپ بېرىلىدۇ.

第二百三十二条　第二审人民法院受理上诉、抗诉案件，应当在二个月以内审结。对于可能判处死刑的案件或者附带民事诉讼的案件，以及有本法第一百五十六条规定情形之一的，经省、自治区、直辖市高级人民法院批准或者决定，可以延长二个月；因特殊情况还需要延长的，报请最高人民法院批准。

232-ماددا 2-سوت خەلق سوت مەھكىمىسى نارازىلىق ئەرزى، ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى قوبۇل قىلىشتا، 2 ئاي ئىچىدە سوت قىلىپ ئاياغلاشتۇرۇشى كېرەك. ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان دېلو ياكى قوشۇمچە ھەق تەلەپ دەۋاسى قىلىنغان دېلو، شۇنىڭدەك مۇشۇ قانۇننىڭ 156-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللارنىڭ بىرى بولغانلىرىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى ياكى قارارى بىلەن ئىككى ئاي ئۇزارتىشقا بولىدۇ؛ ئالاھىدە ئەھۋال سەۋەبىدىن ئۇزارتىشقا توغرا كەلسە، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە تەستىقلىتىش كېرەك.

最高人民法院受理上诉、抗诉案件的审理期限，由最高人民法院决定。

ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ نارازىلىق ئەرزى ۋە ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى قاراپ چىقىش مۆھلىتىنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى قارار قىلىدۇ.

第二百三十三条　第二审的判决、裁定和最高人民法院的判决、裁定，都是终审的判决、裁定。

233-ماددا 2-سوت چىقارغان ھۆكۈم ۋە كېسىم، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ ھۆكۈمى ۋە كېسىملىرىنىڭ ھەممىسى ئاخىرقى ھۆكۈم ۋە كېسىملەر بولىدۇ.

第二百三十四条　公安机关、人民检察院和人民法院对查封、扣押、冻结的犯罪嫌疑人、被告人的财物及其孳息，应当妥善保管，以供核查，并制作清单，随案移送。任何单位和个人不得挪用或者自行处理。对被害人的合法财产，应当及时返还。对违禁品或者不宜长期保存的物品，应当依照国家有关规定处理。

234-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە خەلق سوت مەھكىمىسى پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ پۇل-مېلىنى ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىسىنى ئوبدان ساقلاپ، تەكشۈرۈشكە تەمىنلىشى ھەمدە تىزىملىك تۈزۈپ، دېلو بىلەن بىللە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ئىشلىتىۋېلىشىغا ياكى ئۆز ئالدىغا بىر تەرەپ قىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ. زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ قانۇنلۇق مال-مۈلكىنى ۋاقتىدا قايتۇرۇش كېرەك. مەنئى قىلىنغان بۇيۇملار ياكى ئۇزاق مۇددەت ساقلاشقا بولمايدىغان بۇيۇملارنى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بىر تەرەپ قىلىش كېرەك.

对作为证据使用的实物应当随案移送，对不宜移送的，应当将其清单、照片或者其他证明文件随案移送。

دەلىل-ئىسپات سۈپىتىدە ئىشلىتىلىدىغان ئەمەلىي بۇيۇمنى دېلو بىلەن بىللە ئۆتكۈزۈپ بېرىش كېرەك، ئۆتكۈزۈپ بېرىشكە مۇۋاپىق كەلمىسە، تىزىملىكى، سۈرىتى ياكى باشقا ئىسپات ھۆججەتلىرىنى دېلو بىلەن بىللە ئۆتۈنۈپ بېرىش كېرەك.

人民法院作出的判决，应当对查封、扣押、冻结的财物及其孳息作出处理。

خەلق سوت مەھكىمىسى چىقارغان ھۆكۈم پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان پۇل-مالنى ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىسىنى بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

人民法院作出的判决生效以后，有关机关应当根据判决对查封、扣押、冻结的财物及其孳息进行处理。对查封、扣押、冻结的赃款赃物及其孳息，除依法返还被害人的以外，一律上缴国库。

خەلق سوت مەھكىمىسى چىقارغان ھۆكۈم كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىن، مۇناسىۋەتلىك ئورگانلار ھۆكۈمگە ئاساسەن پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان پۇل-مالنى ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىسىنى بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك. پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان زاڭ پۇل، زاڭ مال ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىلىرىنى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا قانۇن بويىچە قايتۇرۇپ بەرگەندىن باشقىلىرى بىردەك دۆلەت خەزىنىسىگە تاپشۇرۇلىدۇ.

司法工作人员贪污、挪用或者私自处理查封、扣押、冻结的财物及其孳息的，依法追究刑事责任；不构成犯罪的，给予处分。

ئەدلىيە خادىملىرىدىن پېچەتلەنگەن، تۇتۇپ قېلىنغان، توڭلىتىلغان پۇل-مالنى ۋە ئۇنىڭ تۇغۇندىسىنى خىيانەت قىلغان، ئىشلىتىۋالغان ياكى ئۆز ئالدىغا بىر تەرەپ قىلغانلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە چارە كۆرۈلىدۇ.

第四章　死刑复核程序

4-باب ئۆلۈم جازاسىنى قايتا ئېنىقلاش تەرتىپى

第二百三十五条　死刑由最高人民法院核准。

235-ماددا ئۆلۈم جازاسىنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى تەستىقلايدۇ.

第二百三十六条　中级人民法院判处死刑的第一审案件，被告人不上诉的，应当由高级人民法院复核后，报请最高人民法院核准。高级人民法院不同意判处死刑的，可以提审或者发回重新审判。

236-ماددا ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان 1-سوت دېلولىرىدا جاۋابكار نارازىلىق ئەرزى بەرمىسە، يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى قايتا قاراپ چىققاندىن كېيىن، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەستىقلىشىغا سۇنىدۇ. يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىشقا قوشۇلمىسا، سوراققا سۇندۇرسا ياكى قايتا سوت قىلسا بولىدۇ.

高级人民法院判处死刑的第一审案件被告人不上诉的，和判处死刑的第二审案件，都应当报请最高人民法院核准。

يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان 1-سوت دېلوسىدا جاۋابكار نارازىلىق ئەرزى بەرمىگەن بولسا ۋە ئۆلۈم جازاسىغا ھۆكۈم بېرىلگەن 2-سوت دېلولىرىمۇ ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەستىقلىشىغا سۇنۇلۇشى كېرەك.

第二百三十七条　中级人民法院判处死刑缓期二年执行的案件，由高级人民法院核准。

237-ماددا ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى بېرىشنى ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىشقا ھۆكۈم قىلغان دېلولارنى يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى تەستىقلايدۇ.

第二百三十八条　最高人民法院复核死刑案件，高级人民法院复核死刑缓期执行的案件，应当由审判员三人组成合议庭进行。

238-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى دېلوسىنى قايتا قاراپ چىقىدۇ، يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى جازا جازاسى كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىنىدىغان دېلونى قايتا قاراپ چىقىشنى سوتچىدىن ئۈچى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ ئېلىپ بېرىشى كېرەك.

第二百三十九条　最高人民法院复核死刑案件，应当作出核准或者不核准死刑的裁定。对于不核准死刑的，最高人民法院可以发回重新审判或者予以改判。

239-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى دېلوسىنى قايتا ئېنىقلاشتا، ئۆلۈم جازاسىنى تەستىقلاش ياكى تەستىقلىماسلىق كېسىمى چىقىرىشى كېرەك. ئۆلۈم جازاسىنى تەستىقلىمىغانلارنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى قايتا سوت قىلسا ياكى ھۆكۈمنى ئۆزگەرتسە بولىدۇ.

第二百四十条　最高人民法院复核死刑案件，应当讯问被告人，辩护律师提出要求的，应当听取辩护律师的意见。

240-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى دېلوسىنى قايتا قاراپ چىقىشتا، جاۋابكاردىن سوئال سورىشى، ئاقلىغۇچى ئادۋوكات تەلەپ قويغان بولسا، ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

在复核死刑案件过程中，最高人民检察院可以向最高人民法院提出意见。最高人民法院应当将死刑复核结果通报最高人民检察院。

ئۆلۈم جازاسى دېلولىرىغا قايتا قاراپ چىقىش جەريانىدا، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە پىكىر بەرسە بولىدۇ. ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسىنى قايتا ئېنىقلاش نەتىجىسىنى ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第五章　审判监督程序

5-باب سوت نازارەتچىلىكى تەرتىپى

第二百四十一条　当事人及其法定代理人、近亲属，对已经发生法律效力的判决、裁定，可以向人民法院或者人民检察院提出申诉，但是不能停止判决、裁定的执行。

241-ماددا دەۋالاشقۇچىلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىلىرى، يېقىن تۇغقانلىرى قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم ۋە كېسىم چىقارغاندا، خەلق سوت مەھكىمىسىگە ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئەرز قىلسا بولىدۇ، لېكىن ھۆكۈم ۋە كېسىمنىڭ ئىجراسىنى توختىتىپ قويسا بولمايدۇ.

第二百四十二条　当事人及其法定代理人、近亲属的申诉符合下列情形之一的，人民法院应当重新审判:

242-ماددا ئالاقىدارلار ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىلىرى، يېقىن تۇغقانلىرىنىڭ ئەرزى تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىگە ئۇيغۇن كەلسە، خەلق سوت مەھكىمىسى قايتا سوت قىلىشى كېرەك :

（一）有新的证据证明原判决、裁定认定的事实确有错误，可能影响定罪量刑的；

( 1 ) ئەسلىي ھۆكۈم ۋە كېسىمدە بېكىتىلگەن پاكىتنىڭ ھەقىقەتەن خاتا ئىكەنلىكىنى ئىسپاتلايدىغان يېڭى دەلىل-ئىسپات بولسا، جىنايەت بېكىتىش ۋە جازا ئۆلچەشكە تەسىر يېتىش ئېھتىمالى بولسا؛

（二）据以定罪量刑的证据不确实、不充分、依法应当予以排除，或者证明案件事实的主要证据之间存在矛盾的；

( 2 ) جىنايەت بېكىتىش، جازا ئۆلچەش ئاساس قىلىنغان دەلىل-ئىسپاتلار راست بولمىسا، يېتەرلىك بولمىسا، قانۇن بويىچە چىقىرىۋېتىش كېرەك بولغان ياكى دېلو پاكىتىنى ئىسپاتلايدىغان ئاساسلىق دەلىل-ئىسپاتلار ئوتتۇرىسىدا زىددىيەت بولسا؛

（三）原判决、裁定适用法律确有错误的；

( 3 ) ئەسلىي ھۆكۈم ۋە كېسىمنىڭ قانۇننى تەتبىقلىشىدا ھەقىقەتەن خاتالىق بولسا؛

（四）违反法律规定的诉讼程序，可能影响公正审判的；

( 4 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن دەۋا تەرتىپىگە خىلاپلىق قىلىپ، ئادىل سوت قىلىشقا تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولسا؛

（五）审判人员在审理该案件的时候，有贪污受贿，徇私舞弊，枉法裁判行为的。

( 5 ) سوت خادىملىرىدىن شۇ دېلونى قاراپ چىققاندا خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق، نەپسانىيەتچىلىك، قانۇننى بۇزۇپ ھۆكۈم چىقىرىش قىلمىشى بولغانلىرى.

第二百四十三条　各级人民法院院长对本院已经发生法律效力的判决和裁定，如果发现在认定事实上或者在适用法律上确有错误，必须提交审判委员会处理。

243-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ باشلىقلىرى مەزكۇر مەھكىمە ئالدىدا قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم ۋە كېسىم چىقىرىشتا، ئەمەلىيەتتە بېكىتىش ياكى قانۇننى تەتبىقلاشتا ھەقىقەتەن خاتالىق بارلىقىنى بايقىسا، سوت كومىتېتىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا سۇنۇشى شەرت.

最高人民法院对各级人民法院已经发生法律效力的判决和裁定，上级人民法院对下级人民法院已经发生法律效力的判决和裁定，如果发现确有错误，有权提审或者指令下级人民法院再审。

ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرى ئۈستىدە قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم ۋە كېسىملەرنى چىقارغان، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈمى ۋە كېسىملىرىنى چىقارغان، ھەقىقەتەن خاتالىق بارلىقىنى سەزسە، سوتلاشقا ياكى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنى قايتا سوت قىلىشقا بۇيرۇشقا ھوقۇقلۇق.

最高人民检察院对各级人民法院已经发生法律效力的判决和裁定，上级人民检察院对下级人民法院已经发生法律效力的判决和裁定，如果发现确有错误，有权按照审判监督程序向同级人民法院提出抗诉。

ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ھەر دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرى ئۈستىدە قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم ۋە كېسىم چىقاردى، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈمى ۋە كېسىمىنى چىقاردى، ھەقىقەتەن خاتالىق بارلىقىنى سەزسە، سوت نازارەتچىلىك تەرتىپى بويىچە تەڭ دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىگە ئېتىراز بىلدۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

人民检察院抗诉的案件，接受抗诉的人民法院应当组成合议庭重新审理，对于原判决事实不清楚或者证据不足的，可以指令下级人民法院再审。

خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرگەن دېلودا ئېتىراز بىلدۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ قايتا قاراپ چىقىشى لازىم، ئەسلىي ھۆكۈم پاكىتى ئېنىق بولمىسا ياكى دەلىل-ئىسپات يېتەرلىك بولمىسا، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتا سوت قىلىش ھەققىدە بۇيرۇق چۈشۈرسە بولىدۇ.

第二百四十四条　上级人民法院指令下级人民法院再审的，应当指令原审人民法院以外的下级人民法院审理；由原审人民法院审理更为适宜的，也可以指令原审人民法院审理。

244-ماددا يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىنىڭ قايتا سوت قىلىشىنى بۇيرۇماقچى بولسا، ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىدىن باشقا تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنىڭ قاراپ چىقىشىغا بۇيرۇق چۈشۈرۈشى لازىم؛ ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىشقا تېخىمۇ باب كەلسە، ئەسلىي سوت قىلغان ئاپتونوم رايونلۇق خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قاراپ چىقىشىغا بۇيرۇق قىلسىمۇ بولىدۇ.

第二百四十五条　人民法院按照审判监督程序重新审判的案件，由原审人民法院审理的，应当另行组成合议庭进行。如果原来是第一审案件，应当依照第一审程序进行审判，所作的判决、裁定，可以上诉、抗诉；如果原来是第二审案件，或者是上级人民法院提审的案件，应当依照第二审程序进行审判，所作的判决、裁定，是终审的判决、裁定。

245-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى سوت نازارەتچىلىكى تەرتىپى بويىچە قايتا سوت قىلغان دېلولارنى ئەسلىي سوت قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىشتا، ئايرىم كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇشى كېرەك. 1-سوت دېلوسى بولغان بولسا، 1-سوت تەرتىپى بويىچە سوت قىلىش لازىم، چىقىرىلغان ھۆكۈم ۋە كېسىملەرنى نارازىلىق ئەرزى بېرىشكە، ئېتىراز بىلدۈرۈشكە بولىدۇ؛ ئەگەر 2-سوت دېلوسى بولغان بولسا ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى سوت قىلىشقا سۇنغان دېلو بولسا، 2-سوت تەرتىپى بويىچە سوت قىلىنىدۇ، چىقىرىلغان ھۆكۈم ۋە كېسىم ئاخىرقى ھۆكۈم ۋە كېسىمدۇر.

人民法院开庭审理的再审案件，同级人民检察院应当派员出席法庭。

خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ قاراپ چىققان قايتا سوت قىلىنغان دېلولارغا تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى سوت ئېچىشقا خادىم ئەۋەتىشى كېرەك.

第二百四十六条　人民法院决定再审的案件，需要对被告人采取强制措施的，由人民法院依法决定；人民检察院提出抗诉的再审案件，需要对被告人采取强制措施的，由人民检察院依法决定。

246-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى قايتا سوت قىلىشنى قارار قىلغان دېلودا جاۋابكارغا مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇن بويىچە قارار قىلىدۇ؛ خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرگەن قايتا سوت قىلىش دېلوسىدا جاۋابكارغا مەجبۇرلاش تەدبىرى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قانۇن بويىچە قارار قىلىدۇ.

人民法院按照审判监督程序审判的案件，可以决定中止原判决、裁定的执行。

خەلق سوت مەھكىمىسى سوت نازارەتچىلىك تەرتىپى بويىچە سوت قىلغان دېلونى ئەسلىي ھۆكۈم ۋە كېسىمنىڭ ئىجراسىنى توختىتىپ تۇرۇشنى قارار قىلسا بولىدۇ.

第二百四十七条　人民法院按照审判监督程序重新审判的案件，应当在作出提审、再审决定之日起三个月以内审结，需要延长期限的，不得超过六个月。

247-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى سوت نازارەتچىلىكى تەرتىپى بويىچە قايتا سوت قىلغان دېلولارنى سوتلاشقا چىقىرىش، قايتا سوت قىلىش قارارى چىقىرىلغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ ئاي ئىچىدە سوتلاپ ئاخىرلاشتۇرۇشى كېرەك، ئۇزارتىش مۆھلىتى ئالتە ئايدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

接受抗诉的人民法院按照审判监督程序审判抗诉的案件，审理期限适用前款规定；对需要指令下级人民法院再审的，应当自接受抗诉之日起一个月以内作出决定，下级人民法院审理案件的期限适用前款规定。

ئېتىراز بىلدۈرۈشنى قوبۇل قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئېتىراز بىلدۈرۈش دېلوسىنى سوت نازارەتچىلىكى تەرتىپى بويىچە سوت قىلىدۇ، قاراپ چىقىش مۇددىتى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ؛ تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىلىرىگە قايتا سوت قىلىش بۇيرۇقى چۈشۈرۈشكە توغرا كەلسە، ئېتىراز بىلدۈرۈشنى قوبۇل قىلغان كۈندىن باشلاپ بىر ئاي ئىچىدە قارار چىقىرىش كېرەك، تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنىڭ دېلونى قاراپ چىقىش مۆھلىتىگە ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

第四编　执行

4-قىسىم ئىجرا قىلىش

第二百四十八条　判决和裁定在发生法律效力后执行。

248-ماددا ھۆكۈم ۋە كېسىم قانۇن كۈچىگە ئىگە بولغاندىن كېيىن ئىجرا قىلىنىدۇ.

下列判决和裁定是发生法律效力的判决和裁定:

تۆۋەندىكى ھۆكۈم ۋە كېسىم قانۇن كۈچىگە ئىگە ھۆكۈم ۋە كېسىملەرنى كۆرسىتىدۇ :

（一）已过法定期限没有上诉、抗诉的判决和裁定；

( 1 ) نارازىلىق ئەرزى بېرىش، ئېتىراز بىلدۈرۈش ھۆكۈمى ۋە كېسىمى قانۇندا بەلگىلەنگەن مۆھلەت ئۆتۈپ كەتكەن بولسا؛

（二）终审的判决和裁定；

( 2 ) ئاخىرقى ھۆكۈم ۋە كېسىم؛

（三）最高人民法院核准的死刑的判决和高级人民法院核准的死刑缓期二年执行的判决。

( 3 ) ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى تەستىقلىغان ئۆلۈم جازاسى ھۆكۈمى ۋە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى بەلگىلىگەن ئۆلۈم جازاسىنى ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىش توغرىسىدىكى ھۆكۈم.

第二百四十九条　第一审人民法院判决被告人无罪、免除刑事处罚的，如果被告人在押，在宣判后应当立即释放。

249-ماددا 1-سوت مەھكىمىسى جاۋابكارنى گۇناھسىز دەپ ھۆكۈم چىقارغان، جىنايى جازادىن كەچۈرۈم قىلغان بولسا، جاۋابكار قاماقتا بولسا، ھۆكۈم چىقىرىلغاندىن كېيىن دەرھال قويۇپ بېرىشى لازىم.

第二百五十条　最高人民法院判处和核准的死刑立即执行的判决，应当由最高人民法院院长签发执行死刑的命令。

250-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى ھۆكۈم قىلغان ۋە تەستىقلىغان ئۆلۈم جازاسىنى دەرھال ئىجرا قىلىش ھۆكۈمىنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى ئۆلۈم جازاسىنى ئىجرا قىلىش بۇيرۇقىغا ئىمزا قويۇپ تارقىتىشى كېرەك.

被判处死刑缓期二年执行的罪犯，在死刑缓期执行期间，如果没有故意犯罪，死刑缓期执行期满，应当予以减刑，由执行机关提出书面意见，报请高级人民法院裁定；如果故意犯罪，查证属实，应当执行死刑，由高级人民法院报请最高人民法院核准。

ئۆلۈم جازاسى ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىشقا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەر ئۆلۈم جازاسى كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىنىۋاتقان مەزگىلدە، قەستەن جىنايەت ئۆتكۈزمىسە، ئۆلۈم جازاسىنى كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىش مۇددىتى توشقان بولسا، جازا كېمەيتىش كېرەك، ئىجرا قىلغۇچى ئورگان يازما پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ كېسىم چىقىرىشىغا يوللايدۇ؛ قەستەن جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىكى تەكشۈرۈپ ئىسپاتلانسا، ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىنىدۇ، يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە تەستىقلىتىدۇ.

第二百五十一条　下级人民法院接到最高人民法院执行死刑的命令后，应当在七日以内交付执行。但是发现有下列情形之一的，应当停止执行，并且立即报告最高人民法院，由最高人民法院作出裁定:

251-ماددا تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق سوت مەھكىمىسى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىش بۇيرۇقىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، 7 كۈن ئىچىدە ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇشى كېرەك. لېكىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى بايقالسا، ئىجرا قىلىشنى توختىتىشى ھەمدە ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەرھال مەلۇم قىلىشى، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى كېسىم چىقىرىشى كېرەك :

（一）在执行前发现判决可能有错误的；

( 1 ) ئىجرا قىلىشتىن بۇرۇن ھۆكۈمدە خاتالىق بارلىقىنى سەزگەنلەر؛

（二）在执行前罪犯揭发重大犯罪事实或者有其他重大立功表现，可能需要改判的；

( 2 ) ئىجرا قىلىشتىن بۇرۇن، جىنايەتچى ئېغىر، زور جىنايەت پاكىتىنى پاش قىلغان ياكى باشقا مۇھىم، زور خىزمەت كۆرسىتىش ئىپادىسى بولغانلىرىنىڭ ھۆكۈمىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كېلىشى مۇمكىن؛

（三）罪犯正在怀孕。

( 3 ) جىنايەتچى ھامىلدار بولۇۋاتىدۇ.

前款第一项、第二项停止执行的原因消失后，必须报请最高人民法院院长再签发执行死刑的命令才能执行；由于前款第三项原因停止执行的，应当报请最高人民法院依法改判。

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسى، ( 2 ) تارماقچىسىدا ئىجرا قىلىشنى توختىتىش سەۋەبى يوقىغاندىن كېيىن، ئۆلۈم جازاسىنى ئىجرا قىلىش بۇيرۇقىنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقىغا قايتا ئىمزا قويۇپ تارقاتقاندىن كېيىن ئاندىن ئىجرا قىلىشقا بولىدۇ؛ ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 3 ) تارماقچىسىدىكى سەۋەب تۈپەيلىدىن ئىجرا قىلىنىشتىن توختىغانلارنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ قانۇن بويىچە ھۆكۈمنى ئۆزگەرتىشىگە يوللاش كېرەك.

第二百五十二条　人民法院在交付执行死刑前，应当通知同级人民检察院派员临场监督。

252-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇشتىن بۇرۇن، تەڭ دەرىجىلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە نەق مەيداندا نازارەت قىلىدىغان خادىم ئەۋەتىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

死刑采用枪决或者注射等方法执行。

ئۆلۈم جازاسىدا ئۆلۈم جازاسى بېرىش ياكى ئوكۇل سېلىش قاتارلىق ئۇسۇللار قوللىنىلىپ ئىجرا قىلىنىدۇ.

死刑可以在刑场或者指定的羁押场所内执行。

ئۆلۈم جازاسى جازا مەيدانىدا ياكى بەلگىلەنگەن قاماپ قويۇش ئورنىدا ئىجرا قىلىنسا بولىدۇ.

指挥执行的审判人员，对罪犯应当验明正身，讯问有无遗言、信札，然后交付执行人员执行死刑。在执行前，如果发现可能有错误，应当暂停执行，报请最高人民法院裁定。

ئىجرا قىلىشقا قوماندانلىق قىلىدىغان سوت خادىملىرى جىنايەتچىنىڭ نەق ئۆزىنى تەكشۈرۈپ ئېنىقلاپ، ۋەسىيەتلىك سۆزى ۋە خېتىنىڭ بار-يوقلۇقىنى سوراپ، ئاندىن ئىجرا قىلغۇچىغا ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇشى كېرەك. ئىجرا قىلىشتىن ئىلگىرى، خاتالىق بايقىلىش ئېھتىمالى بولسا، ئىجرا قىلىشنى ۋاقتىنچە توختىتىپ، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ كېسىم چىقىرىشىغا يوللاش كېرەك.

执行死刑应当公布，不应示众。

ئۆلۈم جازاسىنى ئىجرا قىلىشتا ئېلان قىلىش، ئاممىغا كۆرسەتمەسلىك كېرەك.

执行死刑后，在场书记员应当写成笔录。交付执行的人民法院应当将执行死刑情况报告最高人民法院。

ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىنغاندىن كېيىن، نەق مەيداندا پۈتۈكچى خاتىرە يېزىشى كېرەك. ئىجراغا تاپشۇرغان خەلق سوت مەھكىمىسى ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىش ئەھۋالىنى ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسىگە دوكلات قىلىشى كېرەك.

执行死刑后，交付执行的人民法院应当通知罪犯家属。

ئۆلۈم جازاسى ئىجرا قىلىنغاندىن كېيىن، ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرغان خەلق سوت مەھكىمىسى جىنايەتچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第二百五十三条　罪犯被交付执行刑罚的时候，应当由交付执行的人民法院在判决生效后十日以内将有关的法律文书送达公安机关、监狱或者其他执行机关。

253-ماددا جىنايەتچى جىنايى جازا ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇلغاندا، ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرغان خەلق سوت مەھكىمىسى ھۆكۈم كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىنكى 10 كۈن ئىچىدە مۇناسىۋەتلىك قانۇن ھۆججەتلىرىنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، تۈرمە ياكى باشقا ئىجرا ئورگىنىغا يەتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

对被判处死刑缓期二年执行、无期徒刑、有期徒刑的罪犯，由公安机关依法将该罪犯送交监狱执行刑罚。对被判处有期徒刑的罪犯，在被交付执行刑罚前，剩余刑期在三个月以下的，由看守所代为执行。对被判处拘役的罪犯，由公安机关执行。

ئۆلۈم جازاسى بېرىشنى ئىككى يىل كېچىكتۈرۈپ ئىجرا قىلىش، مۇددەتسىز قاماق جازاسى، مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەرنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن بويىچە تۈرمىگە جىنايى جازا ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇپ بېرىدۇ. مۇددەتلىك قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەردىن جىنايى جازا ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇلۇشتىن ئىلگىرى، قالغان جازا مۇددىتى ئۈچ ئايدىن تۆۋەن بولغانلىرىنى قاماقخانا ۋاكالىتەن ئىجرا قىلىدۇ. تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەرنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىدۇ.

对未成年犯应当在未成年犯管教所执行刑罚。

قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەتچىلەرگە قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەتچىلەرنى باشقۇرۇپ تەربىيەلەش ئورنىدا جىنايى جازا ئىجرا قىلىش كېرەك.

执行机关应当将罪犯及时收押，并且通知罪犯家属。

ئىجرا ئورگىنى جىنايەتچىنى ۋاقتىدا تۇتۇپ تۇرۇشى ھەمدە جىنايەتچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

判处有期徒刑、拘役的罪犯，执行期满，应当由执行机关发给释放证明书。

مۇددەتلىك قاماق جازاسى، تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەرگە ئىجرا مۇددىتى توشسا، ئىجرا ئورگىنى قويۇپ بېرىش ئىسپاتى بېرىشى لازىم.

第二百五十四条　对被判处有期徒刑或者拘役的罪犯，有下列情形之一的，可以暂予监外执行:

254-ماددا مۇددەتلىك قاماق جازاسى ياكى تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەردىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرىگە ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىشقا بولىدۇ :

（一）有严重疾病需要保外就医的；

( 1 ) ئېغىر كېسىلى بولۇپ سىرتتا داۋالىنىشقا توغرا كەلسە؛

（二）怀孕或者正在哺乳自己婴儿的妇女；

( 2 ) ھامىلىدار بولغان ياكى بوۋىقىنى ئېمىتىۋاتقان ئاياللار؛

（三）生活不能自理，适用暂予监外执行不致危害社会的。

( 3 ) تۇرمۇشتا ئۆز ھاجىتىدىن چىقالمىغانلارغا ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىش ئارقىلىق جەمئىيەتكە خەۋپ يەتكۈزمىگەنلەر تەتبىقلىنىدۇ.

对被判处无期徒刑的罪犯，有前款第二项规定情形的，可以暂予监外执行。

مۇددەتسىز قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەردىن ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 2 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋاللار كۆرۈلگەنلىرىگە ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىشقا بولىدۇ.

对适用保外就医可能有社会危险性的罪犯，或者自伤自残的罪犯，不得保外就医。

سىرتتا داۋالىنىش خىراجىتىنى تەتبىقلاشتا ئىجتىمائىي خەۋپ-خەتىرى بولۇش ئېھتىمالى بولغان جىنايەتچىلەر ياكى ئۆزىنى زەخىملەندۈرۈپ ئۆزىنى مېيىپ قىلىپ قويغان جىنايەتچىلەرنى سىرتتا داۋالىنىشقا كېپىلگە قويۇشقا بولمايدۇ.

对罪犯确有严重疾病，必须保外就医的，由省级人民政府指定的医院诊断并开具证明文件。

جىنايەتچىنىڭ ھەقىقەتەن ئېغىر كېسىلى بولۇپ، سىرتتا داۋالىنىش شەرت بولسا، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن دوختۇرخانا دىياگنوز قويىدۇ ھەمدە ئىسپات ھۆججىتى چىقىرىپ بېرىدۇ.

在交付执行前，暂予监外执行由交付执行的人民法院决定；在交付执行后，暂予监外执行由监狱或者看守所提出书面意见，报省级以上监狱管理机关或者设区的市一级以上公安机关批准。

ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرۇشتىن ئىلگىرى، ۋاقتىنچە نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىشنى ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرغان خەلق سوت مەھكىمىسى قارار قىلىدۇ؛ ئىجرا قىلىشقا تاپشۇرغاندىن كېيىن، ۋاقتىنچە نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىشنى تۈرمە ياكى قاماقخانا يازما پىكىر بېرىپ، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى تۈرمە باشقۇرۇش ئورگىنى ياكى رايون بار شەھەر 1-دەرىجىلىكتىن يۇقىرى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنىغا تەستىقلىتىدۇ.

第二百五十五条　监狱、看守所提出暂予监外执行的书面意见的，应当将书面意见的副本抄送人民检察院。人民检察院可以向决定或者批准机关提出书面意见。

255-ماددا تۈرمە، قاماقخانىلار تۈرمە سىرتىدا ۋاقىتلىق ئىجرا قىلىش توغرىسىدا يازما پىكىر بەرمەكچى بولسا، يازما پىكىرنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە كۆچۈرۈپ ئەۋەتىشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قارار چىقارغان ياكى تەستىقلىغان ئورگانغا يازما پىكىر بەرسە بولىدۇ.

第二百五十六条　决定或者批准暂予监外执行的机关应当将暂予监外执行决定抄送人民检察院。人民检察院认为暂予监外执行不当的，应当自接到通知之日起一个月以内将书面意见送交决定或者批准暂予监外执行的机关，决定或者批准暂予监外执行的机关接到人民检察院的书面意见后，应当立即对该决定进行重新核查。

256-ماددا نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىشنى قارار قىلغان ياكى تەستىقلىغان ئورگان نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىش قارارىنى ۋاقىتلىق خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە كۆچۈرۈپ يوللىشى كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى نازارەت سىرتىدا ۋاقتىنچە ئىجرا قىلىش مۇۋاپىق بولمايدۇ دەپ قارىسا، ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 1 ئاي ئىچىدە يازما پىكرىنى قارار ياكى ۋاقتىنچە نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىشنى تەستىقلىغان ئورگانغا تاپشۇرۇپ بېرىشى، نازارەت سىرتىدا ۋاقىتلىق ئىجرا قىلىشنى قارار قىلغان ياكى تەستىقلىغان ئورگان خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ يازما پىكرىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، شۇ قارارنى دەرھال قايتا تەكشۈرۈشى كېرەك.

第二百五十七条　对暂予监外执行的罪犯，有下列情形之一的，应当及时收监:

257-ماددا ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىنىدىغان جىنايەتچىلەردىن تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرىنى ۋاقتىدا تۈرمىگە ئېلىش كېرەك :

（一）发现不符合暂予监外执行条件的；

( 1 ) ۋاقتىنچە نازارەت سىرتىدا ئىجرا قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىقى بايقالسا؛

（二）严重违反有关暂予监外执行监督管理规定的；

( 2 ) نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش توغرىسىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرگە ئېغىر خىلاپلىق قىلغانلار؛

（三）暂予监外执行的情形消失后，罪犯刑期未满的。

( 3 ) ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىدىغان ئەھۋاللار يوقىغاندىن كېيىن، جىنايەتچىنىڭ جازا مۇددىتى توشمىغان بولسا.

对于人民法院决定暂予监外执行的罪犯应当予以收监的，由人民法院作出决定，将有关的法律文书送达公安机关、监狱或者其他执行机关。

خەلق سوت مەھكىمىسى جىنايەتچىلەرنى ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىشنى قارار قىلغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى قارار چىقىرىپ، ئالاقىدار قانۇن ھۆججەتلىرىنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، تۈرمە ياكى باشقا ئىجرا ئورگىنىغا يەتكۈزۈپ بېرىدۇ.

不符合暂予监外执行条件的罪犯通过贿赂等非法手段被暂予监外执行的，在监外执行的期间不计入执行刑期。罪犯在暂予监外执行期间脱逃的，脱逃的期间不计入执行刑期。

ۋاقتىنچە تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان جىنايەتچىلەردىن پارا بېرىش قاتارلىق قانۇنسىز ۋاسىتىلەر ئارقىلىق ۋاقتىنچە نازارەتچىلىك سىرتىدا ئىجرا قىلىنىدىغانلىرى تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىنغان مۇددەت جازا ئىجرا قىلىش مۇددىتىگە كىرگۈزۈلمەيدۇ. جىنايەتچىلەر ۋاقىتلىق تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىنىۋاتقان مەزگىلدە قېچىپ كەتكەن بولسا، قېچىپ كەتكەن مەزگىل جازا ئىجرا قىلىش مۇددىتىگە كىرگۈزۈلمەيدۇ.

罪犯在暂予监外执行期间死亡的，执行机关应当及时通知监狱或者看守所。

جىنايەتچى ۋاقىتلىق تۈرمە سىرتىدا ئىجرا قىلىنىۋاتقان مەزگىلدە ئۆلۈپ كەتسە، ئىجرا قىلغۇچى ئورگان تۈرمە ياكى قاماقخانىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第二百五十八条　对被判处管制、宣告缓刑、假释或者暂予监外执行的罪犯，依法实行社区矫正，由社区矫正机构负责执行。

258-ماددا رېجىمغا ئېلىش، جازا كېچىكتۈرۈشنى جاكارلاش، شەرتلىك قويۇپ بېرىش ياكى تۈرمە سىرتىدا ۋاقىتلىق ئىجرا قىلىش ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەرگە قانۇن بويىچە مەھەللە تۈزەش خىزمىتىنى يولغا قويىدۇ، مەھەللە تۈزەش ئاپپاراتى مەسئۇل بولۇپ ئىجرا قىلىدۇ.

第二百五十九条　对被判处剥夺政治权利的罪犯，由公安机关执行。执行期满，应当由执行机关书面通知本人及其所在单位、居住地基层组织。

259-ماددا سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىندى دەپ ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەرنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئىجرا قىلىدۇ. ئىجرا مۇددىتى توشقاندا، ئىجرا قىلغۇچى ئورگان ئۆزى ۋە ئۇ تۇرۇشلۇق ئورۇن، تۇرۇشلۇق جايدىكى ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتىغا يازما ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第二百六十条　被判处罚金的罪犯，期满不缴纳的，人民法院应当强制缴纳；如果由于遭遇不能抗拒的灾祸缴纳确实有困难的，可以裁定减少或者免除。

260-ماددا جەرىمانە قويۇش جازاسى بېرىلگەن جىنايەتچىلەردىن مۇددەت توشسىمۇ تاپشۇرمىغانلىرىنى خەلق سوت مەھكىمىسى مەجبۇرىي تاپشۇرۇشى كېرەك؛ ئەگەر قارشى تۇرغىلى بولمايدىغان ئاپەتكە ئۇچراپ ھەق تاپشۇرۇش ھەقىقەتەن قىيىن بولسا، كېسىمنى كېمەيتىشكە ياكى كەچۈرۈم قىلىشقا بولىدۇ.

第二百六十一条　没收财产的判决，无论附加适用或者独立适用，都由人民法院执行；在必要的时候，可以会同公安机关执行。

261-ماددا مال-مۈلۈكنى مۇسادىرە قىلىش ھۆكۈمىنى قوشۇمچە تەتبىقلاش ياكى مۇستەقىل تەتبىقلاشتىن قەتئىينەزەر، خەلق سوت مەھكىمىسى ئىجرا قىلىدۇ؛ زۆرۈر تېپىلغاندا، گۇڭئەن ئورگىنى بىلەن بىرلىكتە ئىجرا قىلسا بولىدۇ.

第二百六十二条　罪犯在服刑期间又犯罪的，或者发现了判决的时候所没有发现的罪行，由执行机关移送人民检察院处理。

262-ماددا جىنايەتچىلەردىن جازا مۇددىتى ئۆتۈۋاتقان مەزگىلدىمۇ يەنە جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىرىنىڭ ياكى ھۆكۈم چىقىرىلغاندا سېزىلمىگەن جىنايىتىنى ئىجرا قىلغۇچى ئورگان خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىدۇ.

被判处管制、拘役、有期徒刑或者无期徒刑的罪犯，在执行期间确有悔改或者立功表现，应当依法予以减刑、假释的时候，由执行机关提出建议书，报请人民法院审核裁定，并将建议书副本抄送人民检察院。人民检察院可以向人民法院提出书面意见。

رېجىمغا ئېلىش، تۇتۇپ تۇرۇپ ئەمگەككە سېلىش، مۇددەتلىك قاماق جازاسى ياكى مۇددەتسىز قاماق جازاسىغا ھۆكۈم قىلىنغان جىنايەتچىلەردىن ئىجرا مەزگىلىدە ھەقىقەتەن پۇشايمان قىلىش ياكى خىزمەت كۆرسىتىش ئىپادىسى بولغانلىرىغا قانۇن بويىچە جازا كېمەيتىش، شەرتلىك قويۇپ بېرىش لازىم بولغاندا، ئىجرا ئورگىنى تەۋسىيەنامىنى چىقىرىپ، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەكشۈرۈپ كېسىم چىقىرىشىغا يوللايدۇ ھەمدە تەۋسىيەنامىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە كۆچۈرۈپ يوللايدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە يازما پىكىر بەرسە بولىدۇ.

第二百六十三条　人民检察院认为人民法院减刑、假释的裁定不当，应当在收到裁定书副本后二十日以内，向人民法院提出书面纠正意见。人民法院应当在收到纠正意见后一个月以内重新组成合议庭进行审理，作出最终裁定。

263-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ جازا كېمەيتىش، شەرتلىك قويۇپ بېرىش كېسىمى مۇۋاپىق بولمىدى دەپ قارىسا، كېسىمنامىنىڭ قوشۇمچە نۇسخىسىنى تاپشۇرۇۋېلىپ 20 كۈن ئىچىدە، خەلق سوت مەھكىمىسىگە يازما تۈزىتىش پىكرى بېرىشى كېرەك. خەلق سوت مەھكىمىسى تۈزىتىش پىكرىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن 1 ئاي ئىچىدە قايتا كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ سوت قىلىپ، ئاخىرقى كېسىم چىقىرىشى كېرەك.

第二百六十四条　监狱和其他执行机关在刑罚执行中，如果认为判决有错误或者罪犯提出申诉，应当转请人民检察院或者原判人民法院处理。

264-ماددا تۈرمە ۋە باشقا ئىجرا قىلغۇچى ئورگانلار جىنايى جازا ئىجرا قىلىش جەريانىدا، ھۆكۈمدە خاتالىق بار دەپ قارىسا ياكى جىنايەتچى ئەرز قىلسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ياكى ئەسلى ھۆكۈمدە خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

第二百六十五条　人民检察院对执行机关执行刑罚的活动是否合法实行监督。如果发现有违法的情况，应当通知执行机关纠正。

265-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئىجرا قىلغۇچى ئورگاننىڭ جىنايى جازا ئىجرا قىلىش ھەرىكىتىنى قانۇنلۇق نازارەت قىلدىمۇ-يوق؟ قانۇنغا خىلاپ ئەھۋال بايقالسا، ئىجرا قىلغۇچى ئورگانغا تۈزىتىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第五编　特别程序

بەشىنچى قىسىم ئالاھىدە تەرتىپ

第一章　未成年人刑事案件诉讼程序

1-باب قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلولىرىنىڭ دەۋا تەرتىپى

第二百六十六条　对犯罪的未成年人实行教育、感化、挽救的方针，坚持教育为主、惩罚为辅的原则。

266-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەنلەردىن جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىرىنى تەربىيەلەش، تەسىرلەندۈرۈش، قۇتقۇزۇۋېلىش فاڭجېنى يولغا قويۇلىدۇ، تەربىيەلەشنى ئاساس قىلىش، جازالاشنى قوشۇمچە قىلىش پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇلىدۇ.

人民法院、人民检察院和公安机关办理未成年人刑事案件，应当保障未成年人行使其诉讼权利，保障未成年人得到法律帮助，并由熟悉未成年人身心特点的审判人员、检察人员、侦查人员承办。

خەلق سوت مەھكىمىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگانلىرى قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى بېجىرىشتە، قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ دەۋا ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە كاپالەتلىك قىلىشى، قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ قانۇن ياردىمىگە ئېرىشىشىگە كاپالەتلىك قىلىشى ھەمدە قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ جىسمانىي ۋە روھىي ئالاھىدىلىكىنى پىششىق بىلىدىغان سوت خادىملىرى، تەپتىش خادىملىرى، تەھقىقلىگۈچى خادىملار بېجىرىشى كېرەك.

第二百六十七条　未成年犯罪嫌疑人、被告人没有委托辩护人的，人民法院、人民检察院、公安机关应当通知法律援助机构指派律师为其提供辩护。

267-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار ئاقلىغۇچىغا ھاۋالە قىلمىغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتىغا ئۇنى ئاقلاشقا ئادۋوكات ئەۋەتىپ ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

第二百六十八条　公安机关、人民检察院、人民法院办理未成年人刑事案件，根据情况可以对未成年犯罪嫌疑人、被告人的成长经历、犯罪原因、监护教育等情况进行调查。

268-ماددا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، خەلق سوت مەھكىمىسى قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلوسىنى بېجىرىشتە، ئەھۋالغا قاراپ قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلارنىڭ ئۆسۈپ يېتىلىش كەچۈرمىشى، جىنايەت سەۋەبى، ۋەسىيلىك تەربىيەسى قاتارلىق ئەھۋاللارنى تەكشۈرسە بولىدۇ.

第二百六十九条　对未成年犯罪嫌疑人、被告人应当严格限制适用逮捕措施。人民检察院审查批准逮捕和人民法院决定逮捕，应当讯问未成年犯罪嫌疑人、被告人，听取辩护律师的意见。

269-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلارغا قولغا ئېلىش تەدبىرلىرىنى تەتبىقلاشنى قاتتىق چەكلەش كېرەك. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى تەكشۈرۈپ تەستىقلىغاندا ۋە خەلق سوت مەھكىمىسى قولغا ئېلىشنى قارار قىلغاندا، قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن سوئال سورىشى، ئاقلىغۇچى ئادۋوكاتنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

对被拘留、逮捕和执行刑罚的未成年人与成年人应当分别关押、分别管理、分别教育。

توختىتىپ قويۇلغان، قولغا ئېلىنغان ۋە جىنايى جازا ئىجرا قىلىنغان قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قۇرامىغا يەتكەنلەر بىلەن قۇرامىغا يەتكەنلەرنى ئايرىم-ئايرىم قاماپ قويۇش، ئايرىم باشقۇرۇش، ئايرىم-ئايرىم تەربىيەلەش كېرەك.

第二百七十条　对于未成年人刑事案件，在讯问和审判的时候，应当通知未成年犯罪嫌疑人、被告人的法定代理人到场。无法通知、法定代理人不能到场或者法定代理人是共犯的，也可以通知未成年犯罪嫌疑人、被告人的其他成年亲属，所在学校、单位、居住地基层组织或者未成年人保护组织的代表到场，并将有关情况记录在案。到场的法定代理人可以代为行使未成年犯罪嫌疑人、被告人的诉讼权利。

270-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلوسىنى سوراق قىلغاندا ۋە سوت قىلغاندا، قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى ۋە جاۋابكارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسىگە نەق مەيداندا بولۇشنى ئۇقتۇرۇش كېرەك. قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى نەق مەيدانغا بارالمىسا ياكى قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى ئورتاق جىنايەت ئۆتكۈزگەن بولسا، قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرىغا، جاۋابكارنىڭ قۇرامىغا يەتكەن باشقا تۇغقانلىرىغا، تۇرۇشلۇق مەكتىپى، ئورنى، تۇرۇشلۇق جايىدىكى ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتى ياكى قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قوغداش تەشكىلاتىنىڭ ۋەكىللىرىگە نەق مەيدانغا بېرىشنى ئۇقتۇرسىمۇ ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى دېلوغا خاتىرىلىۋالسىمۇ بولىدۇ. نەق مەيدانغا بارغان قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارلارنىڭ دەۋا ھوقۇقىنى ۋاكالىتەن يۈرگۈزسە بولىدۇ.

到场的法定代理人或者其他人员认为办案人员在讯问、审判中侵犯未成年人合法权益的，可以提出意见。讯问笔录、法庭笔录应当交给到场的法定代理人或者其他人员阅读或者向他宣读。

نەق مەيدانغا بارغان قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى ياكى باشقا خادىملار دېلو بېجىرگۈچى خادىملار سوراش، سوت قىلىش جەريانىدا قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلدى دەپ قارىسا، پىكىر بەرسە بولىدۇ. سوراق خاتىرىسى، سوت خاتىرىسىنى نەق مەيدانغا بارغان قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچى ياكى باشقا خادىملارنىڭ ئوقۇشىغا ياكى ئۇنىڭغا ئوقۇشىغا تاپشۇرۇپ بېرىش كېرەك.

讯问女性未成年犯罪嫌疑人，应当有女工作人员在场。

قۇرامىغا يەتمىگەن ئايال جىنايەت گۇماندارىنى سوراشتا، ئايال خىزمەتچى خادىم نەق مەيداندا بولۇشى كېرەك.

审判未成年人刑事案件，未成年被告人最后陈述后，其法定代理人可以进行补充陈述。

قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايى ئىشلار دېلوسىنى سوت قىلغاندا، قۇرامىغا يەتمىگەن جاۋابكارلار ئاخىرقى قېتىم بايان قىلغاندىن كېيىن، ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى تولۇقلاپ بايان قىلسا بولىدۇ.

询问未成年被害人、证人，适用第一款、第二款、第三款的规定。

قۇرامىغا يەتمىگەن زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىلار، گۇۋاھچىلاردىن سوئال سوراشتا، 1-، 2-، 3-تارماقتىكى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.

第二百七十一条　对于未成年人涉嫌刑法分则第四章、第五章、第六章规定的犯罪，可能判处一年有期徒刑以下刑罚，符合起诉条件，但有悔罪表现的，人民检察院可以作出附条件不起诉的决定。人民检察院在作出附条件不起诉的决定以前，应当听取公安机关、被害人的意见。

271-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار قانۇنىنىڭ تارماق پىرىنسىپىنىڭ 4-باب، 5-باب، 6-بابىدا بەلگىلەنگەن جىنايەتكە بىر يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن تۆۋەن جىنايى جازا بېرىشى مۇمكىن، ئەيىبلەش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدۇ، لېكىن جىنايىتىگە پۇشايمان قىلىش ئىپادىسى بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقارسا بولىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقىرىشتىن ئىلگىرى، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

对附条件不起诉的决定，公安机关要求复议、提请复核或者被害人申诉的，适用本法第一百七十五条、第一百七十六条的规定。

قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىك قارارىغا قارىتا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى قايتا قاراپ چىقىشنى، قايتا ئېنىقلاشقا سۇنۇشنى ياكى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئەرز قىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 175-، 176-ماددىلىرىدىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

未成年犯罪嫌疑人及其法定代理人对人民检察院决定附条件不起诉有异议的，人民检察院应当作出起诉的决定。

قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىكنى قارار قىلىشىغا باشقىچە پىكىردە بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلەش قارارى چىقىرىشى كېرەك.

第二百七十二条　在附条件不起诉的考验期内，由人民检察院对被附条件不起诉的未成年犯罪嫌疑人进行监督考察。未成年犯罪嫌疑人的监护人，应当对未成年犯罪嫌疑人加强管教，配合人民检察院做好监督考察工作。

272-ماددا قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەيدىغان تەكشۈرۈش مەزگىلىدە، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىدى.قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرىنى نازارەت قىلىدۇ ۋە تەكشۈرىدۇ. قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرىنىڭ ۋەسىيلىرى قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت جىنايەت گۇماندارلىرىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ماسلىشىپ نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

附条件不起诉的考验期为六个月以上一年以下，从人民检察院作出附条件不起诉的决定之日起计算。

قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىكنى سىناش مۇددىتى ئالتە ئايدىن يۇقىرى، بىر يىلدىن تۆۋەن بولىدۇ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قوشۇمچە شەرت بىلەن دەۋا قىلماسلىق قارارى چىقارغان كۈندىن باشلاپ ھېسابلىنىدۇ.

被附条件不起诉的未成年犯罪嫌疑人，应当遵守下列规定:

قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلەنمىگەن قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرى تۆۋەندىكى بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى كېرەك :

（一）遵守法律法规，服从监督；

( 1 ) قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىش، نازارەتچىلىككە بويسۇنۇش؛

（二）按照考察机关的规定报告自己的活动情况；

( 2 ) تەكشۈرۈش ئورگىنىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆزىنىڭ پائالىيەت ئەھۋالىنى دوكلات قىلىش؛

（三）离开所居住的市、县或者迁居，应当报经考察机关批准；

( 3 ) ئولتۇراقلاشقان شەھەر، ناھىيەدىن ئايرىلىش ياكى كۆچۈپ كېتىشتە، تەكشۈرۈش ئورگىنىغا تەستىقلىتىش كېرەك؛

（四）按照考察机关的要求接受矫治和教育。

( 4 ) تەكشۈرۈش ئورگىنىنىڭ تەلىپى بويىچە تۈزەش ۋە تەربىيە ئېلىش.

第二百七十三条　被附条件不起诉的未成年犯罪嫌疑人，在考验期内有下列情形之一的，人民检察院应当撤销附条件不起诉的决定，提起公诉:

273-ماددا قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلەنمىگەن قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرىدىن ئىمتىھان مەزگىلىدە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلىرىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىپلىمەسلىك قارارىنى بىكار قىلىپ، ئەيىبلىشى كېرەك :

（一）实施新的犯罪或者发现决定附条件不起诉以前还有其他犯罪需要追诉的；

( 1 ) يېڭى جىنايەت ئۆتكۈزگەن ياكى قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىكنى قارار قىلغان ۋاقىتتىن ئىلگىرى يەنە باشقا جىنايەتلەرنىمۇ سۈرۈشتۈرۈشكە توغرا كەلسە؛

（二）违反治安管理规定或者考察机关有关附条件不起诉的监督管理规定，情节严重的。

( 2 ) ئامانلىق باشقۇرۇش بەلگىلىمىسىگە ياكى تەكشۈرۈش ئورگىنىنىڭ مۇناسىۋەتلىك قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلىمەسلىككە دائىر نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلغانلاردىن قىلمىشى ئېغىر بولغانلار.

被附条件不起诉的未成年犯罪嫌疑人，在考验期内没有上述情形，考验期满的，人民检察院应当作出不起诉的决定。

قوشۇمچە شەرت بىلەن ئەيىبلەنمىگەن قۇرامىغا يەتمىگەن جىنايەت گۇماندارلىرىدىن ئىمتىھان مەزگىلىدە يۇقىرىقى ئەھۋاللار كۆرۈلمىگەنلىرىگە، سىناق مۇددىتى توشقانلىرىغا خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقىرىشى كېرەك.

第二百七十四条　审判的时候被告人不满十八周岁的案件，不公开审理。但是，经未成年被告人及其法定代理人同意，未成年被告人所在学校和未成年人保护组织可以派代表到场。

274-ماددا سوت قىلغاندا، جاۋابكار 18 ياشقا توشمىغان دېلوغا ئوچۇق قاراپ چىقىلمايدۇ. لېكىن، قۇرامىغا يەتمىگەن جاۋابكارلار ۋە ئۇلارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىلىرىنىڭ ماقۇللۇقى بىلەن، قۇرامىغا يەتمىگەن جاۋابكار تۇرۇشلۇق مەكتەپ ۋە قۇرامىغا يەتمىگەنلەرنى قوغداش تەشكىلاتى نەق مەيدانغا ۋەكىل ئەۋەتسە بولىدۇ.

第二百七十五条　犯罪的时候不满十八周岁，被判处五年有期徒刑以下刑罚的，应当对相关犯罪记录予以封存。

275-ماددا جىنايەت ئۆتكۈزگەندە 18 ياشقا توشماي، بەش يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن تۆۋەن جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنغانلارنىڭ مۇناسىۋەتلىك جىنايەت خاتىرىسىنى پېچەتلەش كېرەك.

犯罪记录被封存的，不得向任何单位和个人提供，但司法机关为办案需要或者有关单位根据国家规定进行查询的除外。依法进行查询的单位，应当对被封存的犯罪记录的情况予以保密。

جىنايەت خاتىرىسى پېچەتلەنگەن بولسا، ئۇنى ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسكە بېرىشكە بولمايدۇ، لېكىن قانۇن يۈرگۈزۈش ئورگانلىرى دېلو بېجىرىش ئېھتىياجى ئۈچۈن ياكى ئالاقىدار ئورۇنلار دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە سۈرۈشتۈرگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا. قانۇن بويىچە سۈرۈشتۈرگۈچى ئورۇنلار پېچەتلەنگەن جىنايەت خاتىرىسىنىڭ ئەھۋالىنى مەخپىي تۇتۇشى كېرەك.

第二百七十六条　办理未成年人刑事案件，除本章已有规定的以外，按照本法的其他规定进行。

276-ماددا قۇرامىغا يەتمىگەنلەر جىنايى ئىشلار دېلوسىنى بېجىرىشتە، بۇ بابتا بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، مۇشۇ قانۇندىكى باشقا بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

第二章　当事人和解的公诉案件诉讼程序

2-باب ئالاقىدارلار يارىشىپ قالغان دېلو ئەيىبلەشنىڭ دەۋا تەرتىپى

第二百七十七条　下列公诉案件，犯罪嫌疑人、被告人真诚悔罪，通过向被害人赔偿损失、赔礼道歉等方式获得被害人谅解，被害人自愿和解的，双方当事人可以和解:

277-ماددا تۆۋەندىكى دېلو ئەيىبلەشتە، جىنايەت گۇماندارلىرى ۋە جاۋابكارلار جىنايىتىگە سەمىمىي پۇشايمان قىلىدۇ، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا زىياننى تۆلەپ بېرىش، ناماقۇل بولۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىنىڭ چۈشىنىشىگە ئېرىشىدۇ، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن يارىشىپ قالسا، ئالاقىدارلار يارىشىپ قالسا بولىدۇ :

（一）因民间纠纷引起，涉嫌刑法分则第四章、第五章规定的犯罪案件，可能判处三年有期徒刑以下刑罚的；

( 1 ) ئەلئارا ماجىرا تۈپەيلىدىن جىنايى ئىشلار قانۇنىنىڭ تارماق پىرىنسىپىنىڭ 4-باب، 5-بابىدا بەلگىلەنگەن جىنايەت دېلولىرىغا ئۈچ يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن تۆۋەن جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولسا؛

（二）除渎职犯罪以外的可能判处七年有期徒刑以下刑罚的过失犯罪案件。

( 2 ) مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىش جىنايىتىدىن باشقا، يەتتە يىللىق مۇددەتلىك قاماق جازاسىدىن تۆۋەن جىنايى جازاغا ھۆكۈم قىلىنىش ئېھتىمالى بولغان سەۋەنلىك بىلەن جىنايەت ئۆتكۈزۈش دېلولىرى.

犯罪嫌疑人、被告人在五年以内曾经故意犯罪的，不适用本章规定的程序。

جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلاردىن بەش يىل ئىچىدە قەستەن جىنايەت ئۆتكۈزگەنلىرى مۇشۇ بابتا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە بولمايدۇ.

第二百七十八条　双方当事人和解的，公安机关、人民检察院、人民法院应当听取当事人和其他有关人员的意见，对和解的自愿性、合法性进行审查，并主持制作和解协议书。

278-ماددا ئالاقىدارلار يارىشىپ قالغان بولسا، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، خەلق سوت مەھكىمىسى دەۋالاشقۇچىلار ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك خادىملارنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى، يارىشىشنىڭ ئىختىيارىيلىقى ۋە قانۇنلۇقلۇقىنى تەكشۈرۈشى ھەمدە يارىشىش كېلىشىمنامىسى تۈزۈشكە رىياسەتچىلىك قىلىشى كېرەك.

第二百七十九条　对于达成和解协议的案件，公安机关可以向人民检察院提出从宽处理的建议。人民检察院可以向人民法院提出从宽处罚的建议；对于犯罪情节轻微，不需要判处刑罚的，可以作出不起诉的决定。人民法院可以依法对被告人从宽处罚。

279-ماددا ياراشتۇرۇش كېلىشىمى ھاسىل قىلىنغان دېلولارغا جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە كەڭچىلىك بىلەن بىر تەرەپ قىلىش تەكلىپى بەرسە بولىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە كەڭچىلىك بىلەن جازالاش توغرىسىدا تەكلىپ بەرسە بولىدۇ؛ جىنايى قىلمىشى يېنىك بولۇپ، جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىش ھاجەتسىز بولسا، ئەيىبلىمەسلىك قارارى چىقارسا بولىدۇ. خەلق سوت مەھكىمىسى جاۋابكارغا قانۇن بويىچە كەڭچىلىك بىلەن جازا بەرسە بولىدۇ.

第三章　犯罪嫌疑人、被告人逃匿、死亡案件

3-باب جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار قېچىپ كېتىش، ئۆلۈش دېلولىرى

违法所得的没收程序

قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش تەرتىپى.

第二百八十条　对于贪污贿赂犯罪、恐怖活动犯罪等重大犯罪案件，犯罪嫌疑人、被告人逃匿，在通缉一年后不能到案，或者犯罪嫌疑人、被告人死亡，依照刑法规定应当追缴其违法所得及其他涉案财产的，人民检察院可以向人民法院提出没收违法所得的申请。

280-ماددا خىيانەتچىلىك، پارىخورلۇق جىنايىتى، تېررورلۇق ھەرىكىتى جىنايىتى قاتارلىق زور جىنايەت دېلولىرىدا جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار قېچىپ كەتكەن بولسا، تۇتۇش بۇيرۇقى چىقىرىلىپ بىر يىلدىن كېيىن دېلوغا كەلسە بولمايدۇ ياكى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارلار ئۆلۈپ كەتسە، جىنايى ئىشلار قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئۇلارنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى ۋە دېلوغا چېتىشلىق باشقا مال-مۈلكىنى قايتۇرۇۋېلىش كېرەك بولسا، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسى سۇنسا بولىدۇ.

公安机关认为有前款规定情形的，应当写出没收违法所得意见书，移送人民检察院。

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئەھۋال بار دەپ قارىسا، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش پىكىرنامىسىنى يېزىپ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك.

没收违法所得的申请应当提供与犯罪事实、违法所得相关的证据材料，并列明财产的种类、数量、所在地及查封、扣押、冻结的情况。

قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسىغا جىنايەت پاكىتى، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەتكە مۇناسىۋەتلىك دەلىل-ئىسپات ماتېرىياللىرىنى يەتكۈزۈپ بېرىش، مال-مۈلۈكنىڭ تۈرى، مىقدارى، تۇرۇشلۇق ئورنى ۋە پېچەتلىنىش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىش ئەھۋالىنى تەڭ ئېنىق بىلىش كېرەك.

人民法院在必要的时候，可以查封、扣押、冻结申请没收的财产。

خەلق سوت مەھكىمىسى زۆرۈر تاپقاندا، مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسى قىلغان مال-مۈلۈكنى پېچەتلىسە، تۇتۇپ قالسا، توڭلىتىۋەتسە بولىدۇ.

第二百八十一条　没收违法所得的申请，由犯罪地或者犯罪嫌疑人、被告人居住地的中级人民法院组成合议庭进行审理。

281-ماددا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسىنى جىنايەت ئۆتكۈزگەن جاي ياكى جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكار تۇرۇشلۇق جايدىكى ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسى كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ قاراپ چىقىدۇ.

人民法院受理没收违法所得的申请后，应当发出公告。公告期间为六个月。犯罪嫌疑人、被告人的近亲属和其他利害关系人有权申请参加诉讼，也可以委托诉讼代理人参加诉讼。

خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسىنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن ئېلان چىقىرىشى كېرەك. ئېلان مۇددىتى ئالتە ئاي. جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى ۋە باشقا مەنپەئەتدارلار دەۋاغا قاتنىشىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق، دەۋا ۋاكالەتچىسىگە دەۋاغا قاتنىشىشنى ھاۋالە قىلسىمۇ بولىدۇ.

人民法院在公告期满后对没收违法所得的申请进行审理。利害关系人参加诉讼的，人民法院应当开庭审理。

خەلق سوت مەھكىمىسى ئېلان مۇددىتى توشقاندىن كېيىن، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىش ئىلتىماسىنى قاراپ چىقىدۇ. مەنپەئەتدارلار دەۋاغا قاتناشسا، خەلق سوت مەھكىمىسى سوت ئېچىپ قاراپ چىقىشى كېرەك.

第二百八十二条　人民法院经审理，对经查证属于违法所得及其他涉案财产，除依法返还被害人的以外，应当裁定予以没收；对不属于应当追缴的财产的，应当裁定驳回申请，解除查封、扣押、冻结措施。

282-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىش ئارقىلىق، تەكشۈرۈش ئارقىلىق ئۆزىنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى ۋە دېلوغا چېتىشلىق باشقا مال-مۈلكىنى زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچىغا قانۇن بويىچە قايتۇرۇپ بەرگەنلىكىنى ئىسپاتلىغانلىرىنى، كېسىم چىقىرىپ مۇسادىرە قىلىشى كېرەك؛ قايتۇرۇۋېلىشقا تېگىشلىك مال-مۈلۈككە تەۋە بولمىسا، كېسىم چىقىرىپ ئىلتىماسنى رەت قىلىش، پېچەتلەش، تۇتۇپ قېلىش، توڭلىتىش تەدبىرىنى بىكار قىلىش كېرەك.

对于人民法院依照前款规定作出的裁定，犯罪嫌疑人、被告人的近亲属和其他利害关系人或者人民检察院可以提出上诉、抗诉。

خەلق سوت مەھكىمىسى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە چىقارغان كېسىمدە، جىنايەت گۇماندارى، جاۋابكارنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى ۋە باشقا مەنپەئەتدارلار ياكى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى نارازىلىق ئەرزى سۇنسا، ئېتىراز بىلدۈرسە بولىدۇ.

第二百八十三条　在审理过程中，在逃的犯罪嫌疑人、被告人自动投案或者被抓获的，人民法院应当终止审理。

283-ماددا قاراپ چىقىش جەريانىدا، قېچىپ يۈرگەن جىنايەت گۇماندارلىرى، جاۋابكارلار ئۆزلۈكىدىن ئۆزىنى مەلۇم قىلسا ياكى تۇتۇلسا، خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىشنى توختىتىشى كېرەك.

没收犯罪嫌疑人、被告人财产确有错误的，应当予以返还、赔偿。

جىنايەت گۇماندارى ۋە جاۋابكارنىڭ مال-مۈلكىنى مۇسادىرە قىلىشتا ھەقىقەتەن خاتالىق بولسا، قايتۇرۇپ بېرىش، تۆلەم بېرىش كېرەك.

第四章　依法不负刑事责任的精神病人的强制医疗程序

4-باب قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلمايدىغان روھىي كېسەللەرنى مەجبۇرىي داۋالاش تەرتىپى

第二百八十四条　实施暴力行为，危害公共安全或者严重危害公民人身安全，经法定程序鉴定依法不负刑事责任的精神病人，有继续危害社会可能的，可以予以强制医疗。

284-ماددا زوراۋانلىق قىلمىشى سادىر قىلىپ، ئاممىۋى بىخەتەرلىككە خەۋپ يەتكۈزگەن ياكى پۇقرالارنىڭ جىسمانىي بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزگەن، قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلمايدىغان روھىي كېسەللەرنى باھالاتقاندىن كېيىن، جەمئىيەتكە داۋاملىق خەۋپ يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بارلىرى مەجبۇرىي داۋالانسا بولىدۇ.

第二百八十五条　根据本章规定对精神病人强制医疗的，由人民法院决定。

285-ماددا مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە روھىي كېسەللەرنى مەجبۇرىي داۋالىتىشنى خەلق سوت مەھكىمىسى قارار قىلىدۇ.

公安机关发现精神病人符合强制医疗条件的，应当写出强制医疗意见书，移送人民检察院。对于公安机关移送的或者在审查起诉过程中发现的精神病人符合强制医疗条件的，人民检察院应当向人民法院提出强制医疗的申请。人民法院在审理案件过程中发现被告人符合强制医疗条件的，可以作出强制医疗的决定。

جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى روھىي كېسەلنىڭ مەجبۇرىي داۋالاش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىقىنى بايقىسا، مەجبۇرىي داۋالاش پىكىرنامىسى يېزىپ، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە ئۆتكۈزۈپ بېرىشى كېرەك. جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ئۆتكۈزۈپ بەرگەن ياكى تەكشۈرۈپ ئەيىبلەش جەريانىدا بايقىغان روھىي كېسەللەرنى مەجبۇرىي داۋالاش شەرتىگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرىنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە مەجبۇرىي داۋالىتىش ئىلتىماسى سۇنۇشى كېرەك. خەلق سوت مەھكىمىسى دېلونى قاراپ چىقىش جەريانىدا جاۋابكارنىڭ مەجبۇرىي داۋالاش شەرتىگە ئۇيغۇن كېلىدىغانلىقىنى بايقىسا، مەجبۇرىي داۋالاش قارارى چىقارسا بولىدۇ.

对实施暴力行为的精神病人，在人民法院决定强制医疗前，公安机关可以采取临时的保护性约束措施。

زوراۋانلىق قىلمىشى سادىر قىلغان روھىي كېسەللەرگە خەلق سوت مەھكىمىسى مەجبۇرىي داۋالىتىشنى قارار قىلىشتىن بۇرۇن، جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى ۋاقىتلىق قوغداش خاراكتېرلىك چەكلەش تەدبىرى قوللانسا بولىدۇ.

第二百八十六条　人民法院受理强制医疗的申请后，应当组成合议庭进行审理。

286-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى مەجبۇرىي داۋالاش ئىلتىماسىنى قوبۇل قىلغاندىن كېيىن، كېڭەشمە سوت ئۇيۇشتۇرۇپ قاراپ چىقىشى كېرەك.

人民法院审理强制医疗案件，应当通知被申请人或者被告人的法定代理人到场。被申请人或者被告人没有委托诉讼代理人的，人民法院应当通知法律援助机构指派律师为其提供法律帮助。

خەلق سوت مەھكىمىسى مەجبۇرىي داۋالاش دېلوسىنى قاراپ چىقىشتا، ئىلتىماس قىلىنغۇچىغا ياكى جاۋابكارنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسىگە نەق مەيداندا بولۇشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك. ئىلتىماس قىلىنغۇچى ياكى جاۋابكار دەۋا ۋاكالەتچىسىنى ھاۋالە قىلمىغان بولسا، خەلق سوت مەھكىمىسى قانۇن ياردىمى ئاپپاراتىغا ئادۋوكات بەلگىلەپ ئۇنىڭغا قانۇن ياردىمى بېرىشنى ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

第二百八十七条　人民法院经审理，对于被申请人或者被告人符合强制医疗条件的，应当在一个月以内作出强制医疗的决定。

287-ماددا خەلق سوت مەھكىمىسى قاراپ چىقىش ئارقىلىق، ئىلتىماس قىلىنغۇچى ياكى جاۋابكارلاردىن مەجبۇرىي داۋالاش شەرتىگە توشىدىغانلىرىنى بىر ئاي ئىچىدە مەجبۇرىي داۋالاش قارارى چىقىرىشى كېرەك.

被决定强制医疗的人、被害人及其法定代理人、近亲属对强制医疗决定不服的，可以向上一级人民法院申请复议。

مەجبۇرىي داۋالاش قارارى چىقىرىلغان كىشى، زىيانكەشلىككە ئۇچرىغۇچى ۋە ئۇنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن ۋاكالەتچىسى، يېقىن تۇغقانلىرى مەجبۇرىي داۋالاش قارارىغا قايىل بولمىسا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق سوت مەھكىمىسىگە قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

第二百八十八条　强制医疗机构应当定期对被强制医疗的人进行诊断评估。对于已不具有人身危险性，不需要继续强制医疗的，应当及时提出解除意见，报决定强制医疗的人民法院批准。

288-ماددا مەجبۇرىي داۋالاش ئاپپاراتى مەجبۇرىي داۋالانغۇچىغا قەرەللىك دىياگنوز قويۇشى ۋە ئۇنى باھالىشى كېرەك. جىسمانىي خەۋپ-خەتىرى بولمىغاچقا داۋاملىق مەجبۇرىي داۋالىتىشقا توغرا كەلمىسە، بىكار قىلىش پىكرىنى ۋاقتىدا بېرىپ، مەجبۇرىي داۋالىتىشنى قارار قىلغان خەلق سوت مەھكىمىسىگە تەستىقلىتىش كېرەك.

被强制医疗的人及其近亲属有权申请解除强制医疗。

مەجبۇرىي داۋالانغان كىشى ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى مەجبۇرىي داۋالىتىشنى بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第二百八十九条　人民检察院对强制医疗的决定和执行实行监督。

289-ماددا خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ مەجبۇرىي داۋالىتىش توغرىسىدىكى قارارى ۋە ئىجراسىنى نازارەت قىلىدۇ.

附则

قوشۇمچە پىرىنسىپ

第二百九十条　军队保卫部门对军队内部发生的刑事案件行使侦查权。

290-ماددا ئارمىيەنىڭ قوغداش تارمىقى ئارمىيەنىڭ ئىچكى قىسمىدا يۈز بەرگەن جىنايى ئىشلار دېلولىرىنى رازۋېدكا قىلىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

对罪犯在监狱内犯罪的案件由监狱进行侦查。

جىنايەتچىلەرنىڭ تۈرمىدە جىنايەت ئۆتكۈزگەن دېلولىرىنى تۈرمە تەھقىقلەيدۇ.

军队保卫部门、监狱办理刑事案件，适用本法的有关规定。

ئارمىيەنىڭ قوغداش تارمىقى، تۈرمىلىرى جىنايى ئىشلار دېلوسىنى بېجىرىشتە مۇشۇ قانۇندىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.