（1986年6月25日第六届全国人民代表大会常务委员会第十六次会议通过　根据1988年12月29日第七届全国人民代表大会常务委员会第五次会议《关于修改<中华人民共和国土地管理法>的决定》第一次修正　1998年8月29日第九届全国人民代表大会常务委员会第四次会议修订　根据2004年8月28日第十届全国人民代表大会常务委员会第十一次会议《关于修改<中华人民共和国土地管理法>的决定》第二次修正）

( 1986-يىل 6-ئاينىڭ 25-كۈنى 6-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 16-يىغىنىدا ماقۇللانغان، 1988-يىل 12-ئاينىڭ 29-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 5-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1-قېتىم تۈزىتىلگەن، 1998-يىل 8-ئاينىڭ 29 – كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 4-يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن، 2004-يىل 8 – ئاينىڭ 29-كۈنىگە ئاساسەن ئۆزگەرتىلگەن 10-ئاينىڭ 28-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 11-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　土地的所有权和使用权

2-باب يەرنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئىشلىتىش ھوقۇقى

第三章　土地利用总体规划

3-باب يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى

第四章　耕地保护

4-باب تېرىلغۇ يەرلەرنى قوغداش

第五章　建设用地

5-باب قۇرۇلۇش يېرى

第六章　监督检查

6-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

第七章　法律责任

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第八章　附则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了加强土地管理，维护土地的社会主义公有制，保护、开发土地资源，合理利用土地，切实保护耕地，促进社会经济的可持续发展，根据宪法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن يەر باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش، يەرگە بولغان سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكنى قوغداش، يەر بايلىقىنى قوغداش، ئېچىش، يەردىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش، تېرىلغۇ يەرنى ھەقىقىي قوغداش، ئىجتىمائىي ئىگىلىكنىڭ ئىمكانىيەتلىك سىجىل تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　中华人民共和国实行土地的社会主义公有制，即全民所有制和劳动群众集体所有制。

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى يەرگە بولغان سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكنى، يەنى ئومۇمىي خەلق مۈلۈكچىلىكى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكىنى يولغا قويىدۇ.

全民所有，即国家所有土地的所有权由国务院代表国家行使。

ئومۇمىي خەلق ئىگىدارلىق قىلىش، يەنى دۆلەت ئىگىدارلىقىدىكى يەرنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى گوۋۇيۈەن دۆلەتكە ۋاكالىتەن يۈرگۈزىدۇ.

任何单位和个人不得侵占、买卖或者以其他形式非法转让土地。土地使用权可以依法转让。

ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ يەرنى ئىگىلىۋېلىشىغا، ئېلىش-سېتىشىغا ياكى باشقا شەكىللەر بىلەن قانۇنسىز ئۆتۈنۈپ بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ. يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولىدۇ.

国家为了公共利益的需要，可以依法对土地实行征收或者征用并给予补偿。

دۆلەت جامائەت مەنپەئەتىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، يەرنى قانۇن بويىچە ئالسا ياكى ئىشلەتسە بولىدۇ ھەمدە تولۇقلىما بېرىدۇ.

国家依法实行国有土地有偿使用制度。但是，国家在法律规定的范围内划拨国有土地使用权的除外。

دۆلەت دۆلەت دۆلەت يېرىدىن ھەقلىق پايدىلىنىش تۈزۈمىنى قانۇن بويىچە يولغا قويىدۇ. لېكىن، دۆلەت قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدە دۆلەت يېرىنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئاجرىتىپ بەرگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第三条　十分珍惜、合理利用土地和切实保护耕地是我国的基本国策。各级人民政府应当采取措施，全面规划，严格管理，保护、开发土地资源，制止非法占用土地的行为。

3-ماددا يەرنى ئىنتايىن قەدىرلەش، ئۇنىڭدىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش ۋە تېرىلغۇ يەرنى ھەقىقىي قوغداش دۆلىتىمىزنىڭ تۈپ سىياسىتى. ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئومۇميۈزلۈك پىلانلىشى، قاتتىق باشقۇرۇشى، يەر بايلىقىنى قوغدىشى، ئېچىشى، يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىش قىلمىشلىرىنى توسۇشى كېرەك.

第四条　国家实行土地用途管制制度。

4-ماددا دۆلەت يەرنىڭ ئىشلىتىلىشىنى باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

国家编制土地利用总体规划，规定土地用途，将土地分为农用地、建设用地和未利用地。严格限制农用地转为建设用地，控制建设用地总量，对耕地实行特殊保护。

دۆلەت يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى بەلگىلەپ، يەرنى يېزا ئىگىلىك يېرى، قۇرۇلۇش يېرى ۋە پايدىلىنىلمىغان يەرگە ئايرىيدۇ. يېزا ئىگىلىك يېرىنى قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىشكە قاتتىق چەك قويۇلۇپ، قۇرۇلۇش يېرىنىڭ ئومۇمىي مىقدارى تىزگىنلىنىپ، تېرىلغۇ يەر ئالاھىدە قوغدالدى.

前款所称农用地是指直接用于农业生产的土地，包括耕地、林地、草地、农田水利用地、养殖水面等；建设用地是指建造建筑物、构筑物的土地，包括城乡住宅和公共设施用地、工矿用地、交通水利设施用地、旅游用地、军事设施用地等；未利用地是指农用地和建设用地以外的土地。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان يېزا ئىگىلىك يېرى يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىشىغا بىۋاسىتە ئىشلىتىلىدىغان يەرنى كۆرسىتىدۇ، بۇ تېرىلغۇ يەر، ئورمان يېرى، ئوتلاق يېرى، ئېتىز-ئېرىق سۇ ئىنشائاتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر، باقمىچىلىققا ئىشلىتىلىدىغان سۇ يۈزى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ؛ قۇرۇلۇش يېرى ئىمارەت سېلىشقا، قۇرۇلما سېلىشقا ئىشلىتىلىدىغان يەرنى، جۈملىدىن شەھەر-يېزا تۇرالغۇ يېرى ۋە ئاممىۋى ئەسلىھەلەرگە ئىشلىتىلىدىغان يەر، زاۋۇت-كانلارغا ئىشلىتىلىدىغان يەر، قاتناش-سۇچىلىق ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەر، ساياھەتچىلىككە ئىشلىتىلىدىغان يەر، ھەربىي ئەسلىھەلەرگە ئىشلىتىدىغان يەر قاتارلىقلارنى كۆرسىتىدۇ؛ پايدىلىنىلمىغان يەر يېزا ئىگىلىك يېرى ۋە قۇرۇلۇش يېرىدىن باشقا يەرنى كۆرسىتىدۇ.

使用土地的单位和个人必须严格按照土地利用总体规划确定的用途使用土地。

يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇن ۋە شەخس يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن ئىشلىتىش ئورنىغا قاتتىق ئەمەل قىلىپ يەر ئىشلىتىشى شەرت.

第五条　国务院土地行政主管部门统一负责全国土地的管理和监督工作。

5-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ يەر باشقۇرۇش ۋە نازارەت قىلىش خىزمىتىگە بىرتۇتاش مەسئۇل بولىدۇ.

县级以上地方人民政府土地行政主管部门的设置及其职责，由省、自治区、直辖市人民政府根据国务院有关规定确定。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ئورنىتىلىشى ۋە مەسئۇلىيىتىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن بېكىتىدۇ.

第六条　任何单位和个人都有遵守土地管理法律、法规的义务，并有权对违反土地管理法律、法规的行为提出检举和控告。

6-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ يەر باشقۇرۇشقا دائىر قانۇن-نىزاملارغا رىئايە قىلىش مەجبۇرىيىتى بار ھەمدە يەر باشقۇرۇشقا دائىر قانۇنلار، نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىش ۋە ئەرز-شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

第七条　在保护和开发土地资源、合理利用土地以及进行有关的科学研究等方面成绩显著的单位和个人，由人民政府给予奖励。

7-ماددا يەر بايلىقىنى قوغداش ۋە ئېچىش، يەردىن مۇۋاپىق پايدىلىنىش، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك ئىلمىي تەتقىقات ئېلىپ بېرىش قاتارلىق جەھەتلەردە نەتىجىسى كۆرۈنەرلىك بولغان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى خەلق ھۆكۈمىتى مۇكاپاتلايدۇ.

第二章　土地的所有权和使用权

2-باب يەرنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئىشلىتىش ھوقۇقى

第八条　城市市区的土地属于国家所有。

8-ماددا شەھەر شەھەر رايونىدىكى يەر دۆلەت ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ.

农村和城市郊区的土地，除由法律规定属于国家所有的以外，属于农民集体所有；宅基地和自留地、自留山，属于农民集体所有。

يېزىدىكى ۋە شەھەر ئەتراپى رايونىدىكى يەرنىڭ قانۇندا دۆلەت ئىگىدارلىقىدا بولىدىغانلىقى بەلگىلەنگەندىن باشقىلىرى دېھقانلار كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ؛ ئۆيلۈك يەر ۋە قالدۇرۇق يەر، قالدۇرۇق تاغ دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا بولىدۇ.

第九条　国有土地和农民集体所有的土地，可以依法确定给单位或者个人使用。使用土地的单位和个人，有保护、管理和合理利用土地的义务。

9-ماددا دۆلەت يېرى ۋە دېھقانلار كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى ئورۇن ياكى شەخسلەرنىڭ ئىشلىتىشىگە قانۇن بويىچە بېكىتىپ بېرىشكە بولىدۇ. يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇن ۋە شەخسنىڭ يەرنى قوغداش، باشقۇرۇش ۋە مۇۋاپىق پايدىلىنىش مەجبۇرىيىتى بار.

第十条　农民集体所有的土地依法属于村农民集体所有的，由村集体经济组织或者村民委员会经营、管理；已经分别属于村内两个以上农村集体经济组织的农民集体所有的，由村内各该农村集体经济组织或者村民小组经营、管理；已经属于乡（镇）农民集体所有的，由乡（镇）农村集体经济组织经营、管理。

10-ماددا دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر قانۇن بويىچە كەنت دېھقانلار كوللېكتىپىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولسا، كەنت كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ياكى كەنت ئاھالە كومىتېتى باشقۇرىدۇ، باشقۇرىدۇ؛ كەنتتىكى 2 دىن ئارتۇق يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىغا ئايرىم-ئايرىم تەۋە بولغان دېھقانلار كوللېكتىپىنىڭ ئىگىدارلىقىدا بولغانلىرىنى كەنتتىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ياكى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى باشقۇرىدۇ، باشقۇرىدۇ؛ يېزا ( بازار ) لىق دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا بولغانلىرىنى يېزىلىق ( بازارلىق ) يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى باشقۇرىدۇ، باشقۇرىدۇ.

第十一条　农民集体所有的土地，由县级人民政府登记造册，核发证书，确认所有权。

11-ماددا دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تىزىملاپ رويخەتكە ئالىدۇ، گۇۋاھنامە بېرىدۇ، ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى مۇئەييەنلەشتۈرىدۇ.

农民集体所有的土地依法用于非农业建设的，由县级人民政府登记造册，核发证书，确认建设用地使用权。

دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى يېزا ئىگىلىكىدىن باشقا قۇرۇلۇشقا قانۇن بويىچە ئىشلىتىشتە، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تىزىملاپ رويخەتكە ئېلىپ، گۇۋاھنامە تارقىتىپ بېرىپ، قۇرۇلۇش يېرى ئىشلىتىش ھوقۇقىنى مۇئەييەنلەشتۈرىدۇ.

单位和个人依法使用的国有土地，由县级以上人民政府登记造册，核发证书，确认使用权；其中，中央国家机关使用的国有土地的具体登记发证机关，由国务院确定。

ئورۇن ۋە شەخسلەر قانۇن بويىچە ئىشلەتكەن دۆلەت يېرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تىزىملاپ رويخەتكە ئالىدۇ، گۇۋاھنامە بېرىدۇ، ئىشلىتىش ھوقۇقىنى مۇئەييەنلەشتۈرىدۇ؛ بۇنىڭ ئىچىدە، مەركەزدىكى دۆلەت ئورگانلىرى ئىشلىتىدىغان دۆلەت يېرىنى كونكرېت تىزىملاپ كىنىشكا تارقاتقان ئورگاننى گوۋۇيۈەن بېكىتىدۇ.

确认林地、草原的所有权或者使用权，确认水面、滩涂的养殖使用权，分别依照《中华人民共和国森林法》、《中华人民共和国草原法》和《中华人民共和国渔业法》的有关规定办理。

ئورمان يېرى، ئوتلاقنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ياكى ئىشلىتىش ھوقۇقى، سۇ يۈزى، ساھىلنى بېقىش، ئىشلىتىش ھوقۇقى مۇئەييەنلەشتۈرۈلۈش ئايرىم-ئايرىم ھالدا «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئورمان قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ ئوتلاق قانۇنى»ۋە «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى بېلىقچىلىق قانۇنى»دىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

第十二条　依法改变土地权属和用途的，应当办理土地变更登记手续。

12-ماددا يەرنىڭ ھوقۇق تەۋەلىكى ۋە ئىشلىتىلىشىنى قانۇن بويىچە ئۆزگەرتىشتە، يەرنى ئۆزگەرتىشنى تىزىملاش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.

第十三条　依法登记的土地的所有权和使用权受法律保护，任何单位和个人不得侵犯。

13-ماددا قانۇن بويىچە تىزىمغا ئالدۇرۇلغان يەرنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قانۇن قوغدايدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ چېقىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

第十四条　农民集体所有的土地由本集体经济组织的成员承包经营，从事种植业、林业、畜牧业、渔业生产。土地承包经营期限为三十年。发包方和承包方应当订立承包合同，约定双方的权利和义务。承包经营土地的农民有保护和按照承包合同约定的用途合理利用土地的义务。农民的土地承包经营权受法律保护。

14-ماددا دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى شۇ كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتىنىڭ ئەزالىرى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرىدۇ، تېرىقچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، بېلىقچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللىنىدۇ. يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش مۇددىتى 30 يىل بولىدۇ. ھۆددە بەرگۈچى بىلەن ھۆددە ئالغۇچى ھۆددە توختامى تۈزۈشى، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى پۈتۈشۈشى كېرەك. يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرىدىغان دېھقانلارنىڭ يەرنى قوغداش ۋە ھۆددە توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنى بويىچە مۇۋاپىق پايدىلىنىش مەجبۇرىيىتى بار. دېھقانلارنىڭ يېرىنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش ھوقۇقىنى قانۇن قوغدايدۇ.

在土地承包经营期限内，对个别承包经营者之间承包的土地进行适当调整的，必须经村民会议三分之二以上成员或者三分之二以上村民代表的同意，并报乡（镇）人民政府和县级人民政府农业行政主管部门批准。

يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش مەزگىلىدە، ئايرىم ھۆددە ئالغۇچىلار ئۆزئارا ھۆددە ئالغان يەرنى مۇۋاپىق تەڭشەشتە، كەنت ئاھالە يىغىنى ئەزالىرىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش ھەمدە يېزىلىق ( بازارلىق ) خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا تەستىقلىتىش شەرت.

第十五条　国有土地可以由单位或者个人承包经营，从事种植业、林业、畜牧业、渔业生产。农民集体所有的土地，可以由本集体经济组织以外的单位或者个人承包经营，从事种植业、林业、畜牧业、渔业生产。发包方和承包方应当订立承包合同，约定双方的权利和义务。土地承包经营的期限由承包合同约定。承包经营土地的单位和个人，有保护和按照承包合同约定的用途合理利用土地的义务。

15-ماددا دۆلەت يېرىنى ئورۇن ياكى شەخسلەر ھۆددە ئېلىپ باشقۇرسا، تېرىقچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، بېلىقچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللانسا بولىدۇ. دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى شۇ كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتتىن باشقا ئورۇن ياكى شەخسلەر ھۆددە ئېلىپ باشقۇرسا، تېرىقچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، بېلىقچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللانسا بولىدۇ. ھۆددە بەرگۈچى بىلەن ھۆددە ئالغۇچى ھۆددە توختامى تۈزۈشى، ئىككى تەرەپنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتىنى پۈتۈشۈشى كېرەك. يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش مۇددىتىنى ھۆددە توختامىدا پۈتۈشىدۇ. يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرىدىغان ئورۇن ۋە شەخسنىڭ ھۆددە توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنى بويىچە يەرنى مۇۋاپىق ئىشلىتىش مەجبۇرىيىتى بار.

农民集体所有的土地由本集体经济组织以外的单位或者个人承包经营的，必须经村民会议三分之二以上成员或者三分之二以上村民代表的同意，并报乡（镇）人民政府批准。

دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى شۇ كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتىدىن باشقا ئورۇن ياكى شەخسلەر ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇشتا، كەنت ئاھالە يىغىنى ئەزالىرىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش ھەمدە يېزىلىق ( بازارلىق ) خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىش شەرت.

第十六条　土地所有权和使用权争议，由当事人协商解决；协商不成的，由人民政府处理。

16-ماددا يەر ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئىشلىتىش ھوقۇقى جەھەتتىكى تالاش-تارتىشنى ئالاقىدارلار كېڭىشىپ ھەل قىلىدۇ؛ كېلىشەلمىسە، خەلق ھۆكۈمىتى بىر تەرەپ قىلىدۇ.

单位之间的争议，由县级以上人民政府处理；个人之间、个人与单位之间的争议，由乡级人民政府或者县级以上人民政府处理。

ئورۇنلار ئوتتۇرىسىدىكى تالاش-تارتىشنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى بىر تەرەپ قىلىدۇ؛ شەخسلەر ئوتتۇرىسىدىكى، شەخسلەر بىلەن ئورۇنلار ئوتتۇرىسىدىكى تالاش-تارتىشنى يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى بىر تەرەپ قىلىدۇ.

当事人对有关人民政府的处理决定不服的，可以自接到处理决定通知之日起三十日内，向人民法院起诉。

دەۋالاشقۇچىلار مۇناسىۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بىر تەرەپ قىلىش قارارىغا قايىل بولمىسا، بىر تەرەپ قىلىش قارارى ئۇقتۇرۇشىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ.

在土地所有权和使用权争议解决前，任何一方不得改变土地利用现状。

يەر ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە ئىشلىتىش ھوقۇقى تالاش-تارتىشى ھەل قىلىنىشتىن ئىلگىرى، خالىغان بىر تەرەپنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ھازىرقى ئەھۋالىنى ئۆزگەرتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

第三章　土地利用总体规划

3-باب يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى

第十七条　各级人民政府应当依据国民经济和社会发展规划、国土整治和资源环境保护的要求、土地供给能力以及各项建设对土地的需求，组织编制土地利用总体规划。

17-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانى، زېمىننى تۈزەش ۋە بايلىق-مۇھىت ئاسراش تەلىپى، يەر بىلەن تەمىنلەش ئىقتىدارى، شۇنىڭدەك تۈرلۈك قۇرۇلۇشلارنىڭ يەرگە بولغان ئېھتىياجىغا ئاساسەن، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى تەشكىللەپ تۈزۈشى كېرەك.

土地利用总体规划的规划期限由国务院规定。

يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنىڭ يىرىك پىلان مۇددىتىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

第十八条　下级土地利用总体规划应当依据上一级土地利用总体规划编制。

18-ماددا تۆۋەن دەرىجىلىك يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى بىر دەرىجە يۇقىرى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي بىرتۇتاش پىلانىغا ئاساسەن تۈزۈش كېرەك.

地方各级人民政府编制的土地利用总体规划中的建设用地总量不得超过上一级土地利用总体规划确定的控制指标，耕地保有量不得低于上一级土地利用总体规划确定的控制指标。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۈزگەن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدىكى قۇرۇلۇش يېرىنىڭ ئومۇمىي مىقدارى بىر دەرىجە يۇقىرى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي پىلانسىدا بېكىتىلگەن تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى، تېرىلغۇ يەرنىڭ ساقلانما مىقدارى بىر دەرىجە تۆۋەن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي پىلانىدا بېكىتىلگەن تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىدىن تۆۋەن بولماسلىقى كېرەك.

省、自治区、直辖市人民政府编制的土地利用总体规划，应当确保本行政区域内耕地总量不减少。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۈزگەن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى تېرىلغۇ يەر ئومۇمىي مىقدارىنىڭ ئازىيىپ كەتمەسلىكىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.

第十九条　土地利用总体规划按照下列原则编制：

19-ماددا يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى تۆۋەندىكى پىرىنسىپ بويىچە تۈزۈلىدۇ :

（一）严格保护基本农田，控制非农业建设占用农用地；

( 1 ) ئاساسىي ئېتىزلارنى قاتتىق قوغداپ، يېزا ئىگىلىكىدىن باشقا قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىلىدىغان يەرنى ئىگىلىۋېلىشنى تىزگىنلەش؛

（二）提高土地利用率；

( 2 ) يەردىن پايدىلىنىش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈش؛

（三）统筹安排各类、各区域用地；

( 3 ) تۈرلۈك، رايونلار ئىشلىتىدىغان يەرنى بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇش؛

（四）保护和改善生态环境，保障土地的可持续利用；

( 4 ) ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش ۋە ياخشىلاش، يەردىن ئىمكانىيەتلىك سىجىل پايدىلىنىشقا كاپالەتلىك قىلىش؛

（五）占用耕地与开发复垦耕地相平衡。

( 5 ) تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلەش بىلەن قايتا ئۆزلەشتۈرۈلگەن تېرىلغۇ يەرنى ئېچىشنى تەڭپۇڭلاشتۇرۇش.

第二十条　县级土地利用总体规划应当划分土地利用区，明确土地用途。

20-ماددا ناھىيە دەرىجىلىك يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا يەردىن پايدىلىنىش رايونىنى ئايرىش، يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئايدىڭلاشتۇرۇش كېرەك.

乡（镇）土地利用总体规划应当划分土地利用区，根据土地使用条件，确定每一块土地的用途，并予以公告。

يېزىلىق ( بازارلىق ) يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا يەردىن پايدىلىنىش رايونىنى ئايرىش، يەر ئىشلىتىش شەرتىگە ئاساسەن، ھەربىر پارچە يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى بېكىتىش ھەمدە ئېلان قىلىش كېرەك.

第二十一条　土地利用总体规划实行分级审批。

21-ماددا يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى دەرىجە بويىچە تەستىقلاش يولغا قويۇلىدۇ.

省、自治区、直辖市的土地利用总体规划，报国务院批准。

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەرنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلىشىغا يوللىنىدۇ.

省、自治区人民政府所在地的市、人口在一百万以上的城市以及国务院指定的城市的土地利用总体规划，经省、自治区人民政府审查同意后，报国务院批准。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۇرۇشلۇق شەھەر، نوپۇسى 1 مىليوندىن ئاشىدىغان شەھەر، شۇنىڭدەك گوۋۇيۈەن بېكىتكەن شەھەرنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايون خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەكشۈرۈپ ماقۇللىشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلىتىدۇ.

本条第二款、第三款规定以外的土地利用总体规划，逐级上报省、自治区、直辖市人民政府批准；其中，乡（镇）土地利用总体规划可以由省级人民政府授权的设区的市、自治州人民政府批准。

مۇشۇ ماددىنىڭ 2-، 3-تارمىقىدا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە دەرىجىمۇدەرىجە تەستىقلىتىلىدۇ؛ بۇنىڭ ئىچىدە، يېزىلىق ( بازارلىق ) نىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ھوقۇق بەرگەن رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىسا بولىدۇ.

土地利用总体规划一经批准，必须严格执行。

يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى تەستىقلانغاندىن كېيىن، قاتتىق ئىجرا قىلىش شەرت.

第二十二条　城市建设用地规模应当符合国家规定的标准，充分利用现有建设用地，不占或者尽量少占农用地。

22-ماددا شەھەر قۇرۇلۇش يېرىنىڭ كۆلىمى دۆلەت بەلگىلىگەن ئۆلچەمگە ئۇيغۇن بولۇشى، ھازىرقى قۇرۇلۇش يېرىدىن تولۇق پايدىلىنىشى، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئىگىلىمەسلىكى ياكى ئىمكانقەدەر ئاز ئىگىلىشى كېرەك.

城市总体规划、村庄和集镇规划，应当与土地利用总体规划相衔接，城市总体规划、村庄和集镇规划中建设用地规模不得超过土地利用总体规划确定的城市和村庄、集镇建设用地规模。

شەھەر ئومۇمىي يىرىك پىلانى، كەنت ۋە بازار يىرىك پىلانىنى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى بىلەن جىپسىلاشتۇرۇش كېرەك، شەھەر ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى، كەنت ۋە كەنت يىرىك پىلانىدىكى قۇرۇلۇش يېرى كۆلىمى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي بىرتۇتاش پىلانىدا بېكىتىلگەن شەھەر ۋە كەنت، بازار قۇرۇلۇش يېرى كۆلىمىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

在城市规划区内、村庄和集镇规划区内，城市和村庄、集镇建设用地应当符合城市规划、村庄和集镇规划。

شەھەر پىلانلانغان رايون، كەنت ۋە بازار پىلانلانغان رايوندا، شەھەر ۋە كەنت، بازار قۇرۇلۇشىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر شەھەر يىرىك پىلانى، كەنت ۋە بازىرى يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

第二十三条　江河、湖泊综合治理和开发利用规划，应当与土地利用总体规划相衔接。在江河、湖泊、水库的管理和保护范围以及蓄洪滞洪区内，土地利用应当符合江河、湖泊综合治理和开发利用规划，符合河道、湖泊行洪、蓄洪和输水的要求。

23-ماددا دەريا-كۆللەرنى ئۇنىۋېرسال تۈزەش ۋە ئېچىپ پايدىلىنىش يىرىك پىلانىنى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى بىلەن جىپسىلاشتۇرۇش كېرەك. دەريا، كۆل، سۇ ئامبارلىرىنى باشقۇرۇش ۋە قوغداش دائىرىسى، شۇنىڭدەك كەلكۈن قاچىلاش رايونىدا، يەردىن پايدىلىنىش دەريا، كۆللەرنى ئۇنىۋېرسال تۈزەش ۋە ئېچىپ پايدىلىنىش يىرىك پىلانىغا، دەريا يولى، كۆللەرنىڭ كەلكۈن ئاققۇزۇش، كەلكۈن ساقلاش ۋە سۇ يەتكۈزۈش تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

第二十四条　各级人民政府应当加强土地利用计划管理，实行建设用地总量控制。

24-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەردىن پايدىلىنىش پىلانىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىپ، قۇرۇلۇش يېرى ئومۇمىي مىقدارىنى تىزگىنلىشى كېرەك.

土地利用年度计划，根据国民经济和社会发展计划、国家产业政策、土地利用总体规划以及建设用地和土地利用的实际状况编制。土地利用年度计划的编制审批程序与土地利用总体规划的编制审批程序相同，一经审批下达，必须严格执行。

يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات پىلانى، دۆلەتنىڭ كەسىپ سىياسىتى، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى، شۇنىڭدەك قۇرۇلۇش يېرى ۋە يەردىن پايدىلىنىش ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ تۈزۈلىدۇ. يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانىنى تۈزۈشنى تەستىقلاش تەرتىپى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى تۈزۈشكە تەستىقلاش تەرتىپى بىلەن ئوخشاش بولۇپ، تەستىقلىنىپ چۈشۈرۈلگەندىن كېيىن، قاتتىق ئىجرا قىلىش شەرت.

第二十五条　省、自治区、直辖市人民政府应当将土地利用年度计划的执行情况列为国民经济和社会发展计划执行情况的内容，向同级人民代表大会报告。

25-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات پىلانىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالى مەزمۇنىغا كىرگۈزۈپ، تەڭ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.

第二十六条　经批准的土地利用总体规划的修改，须经原批准机关批准；未经批准，不得改变土地利用总体规划确定的土地用途。

26-ماددا تەستىقلانغان يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا تۈزىتىش كىرگۈزۈشتە، ئەسلىي تەستىقلىغان ئورگانغا تەستىقلىتىش شەرت؛ تەستىقلاتماي تۇرۇپ، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتىشكە بولمايدۇ.

经国务院批准的大型能源、交通、水利等基础设施建设用地，需要改变土地利用总体规划的，根据国务院的批准文件修改土地利用总体规划。

گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان چوڭ تىپتىكى ئېنېرگىيە، قاتناش، سۇچىلىق قاتارلىق ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشىغا ئىشلىتىلىدىغان يەرلەردىن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىق ھۆججىتىگە ئاساسەن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي بىرتۇتاش پىلانىغا تۈزىتىش كىرگۈزۈلىدۇ.

经省、自治区、直辖市人民政府批准的能源、交通、水利等基础设施建设用地，需要改变土地利用总体规划的，属于省级人民政府土地利用总体规划批准权限内的，根据省级人民政府的批准文件修改土地利用总体规划。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىغان ئېنېرگىيە، قاتناش، سۇچىلىق قاتارلىق ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشىغا ئىشلىتىلىدىغان يەرلەردىن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي ئۇلۇغۋار پىلانىنى تەستىقلاش ھوقۇق چېكى ئىچىدە بولىدۇ، ئۆلكە دەرىجىلىك خەلقنىڭ تەستىق ھۆججىتىگە ئاساسەن يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي بىرتۇتاش پىلانىغا تۈزىتىش كىرگۈزۈلىدۇ.

第二十七条　国家建立土地调查制度。

27-ماددا دۆلەت يەر تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

县级以上人民政府土地行政主管部门会同同级有关部门进行土地调查。土地所有者或者使用者应当配合调查，并提供有关资料。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە يەر تەكشۈرىدۇ. يەر ئىگىدارى ياكى ئىشلەتكۈچىلەر تەكشۈرۈشكە ماسلىشىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى بېرىشى كېرەك.

第二十八条　县级以上人民政府土地行政主管部门会同同级有关部门根据土地调查成果、规划土地用途和国家制定的统一标准，评定土地等级。

28-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك مۇناسىۋەتلىك تارماقلار بىلەن بىرلىكتە يەر تەكشۈرۈش نەتىجىسى، يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى پىلانلاش ۋە دۆلەت بېكىتكەن بىرلىككە كەلگەن ئۆلچەمگە ئاساسەن يەر دەرىجىسىنى باھالايدۇ.

第二十九条　国家建立土地统计制度。

29-ماددا دۆلەت يەر ئىستاتىستىكا تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

县级以上人民政府土地行政主管部门和同级统计部门共同制定统计调查方案，依法进行土地统计，定期发布土地统计资料。土地所有者或者使用者应当提供有关资料，不得虚报、瞒报、拒报、迟报。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن تەڭ دەرىجىلىك ئىستاتىستىكا تارمىقى ئىستاتىستىكىلىق تەكشۈرۈش لايىھەسىنى بىرلىكتە تۈزۈپ، قانۇن بويىچە يەر ئىستاتىستىكىسى قىلىدۇ، يەر ئىستاتىستىكا ماتېرىيالىنى قەرەللىك ئېلان قىلىدۇ. يەر ئىگىدارى ياكى ئىشلەتكۈچىلەر مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى بېرىشى لازىم، يالغان مەلۇم قىلىشقا، يوشۇرۇپ مەلۇم قىلىشقا، مەلۇم قىلىشنى رەت قىلىشقا، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

土地行政主管部门和统计部门共同发布的土地面积统计资料是各级人民政府编制土地利用总体规划的依据。

يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارماقلىرى بىلەن ئىستاتىستىكا تارماقلىرى بىرلىكتە ئېلان قىلغان يەر كۆلىمىنى ئىستاتىستىكا قىلىش ماتېرىيالى ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىنى تۈزۈشىنىڭ ئاساسى بولىدۇ.

第三十条　国家建立全国土地管理信息系统，对土地利用状况进行动态监测。

30-ماددا دۆلەت مەملىكەت بويىچە يەر باشقۇرۇش ئۇچۇر سىستېمىسى قۇرۇپ، يەردىن پايدىلىنىش ئەھۋالىنى ھەرىكەتچان كۆزىتىپ ئۆلچەيدۇ.

第四章　耕地保护

4-باب تېرىلغۇ يەرلەرنى قوغداش

第三十一条　国家保护耕地，严格控制耕地转为非耕地。

31-ماددا دۆلەت تېرىلغۇ يەرنى قوغدايدۇ، تېرىلغۇ يەرنى تېرىلغۇ يەردىن باشقا يەرگە ئۆزگەرتىشنى قاتتىق تىزگىنلەيدۇ.

国家实行占用耕地补偿制度。非农业建设经批准占用耕地的，按照“占多少，垦多少”的原则，由占用耕地的单位负责开垦与所占用耕地的数量和质量相当的耕地；没有条件开垦或者开垦的耕地不符合要求的，应当按照省、自治区、直辖市的规定缴纳耕地开垦费，专款用于开垦新的耕地。

دۆلەت تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىۋېلىش تولۇقلىمىسى تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. يېزا ئىگىلىكىدىن باشقا قۇرۇلۇشلاردا تېرىلغۇ يەرنى تەستىقلىتىش ئارقىلىق ئىگىلىگەن بولسا، «قانچىلىك ئىگىلەش، قانچىلىك ئۆزلەشتۈرۈش»پىرىنسىپى بويىچە، تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىگەن ئورۇن ئىگىلىگەن تېرىلغۇ يەرنىڭ سانى ۋە سۈپىتىگە مۇناسىپ تېرىلغۇ يەرنى ئېچىشقا مەسئۇل بولىدۇ؛ بوز يەر ئېچىش شارائىتى بولمىغان ياكى ئاچقان تېرىلغۇ يەر تەلەپكە ئۇيغۇن بولمىسا، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە تېرىلغۇ يەر ئېچىش ھەققى تاپشۇرۇش، مەخسۇس پۇلنى يېڭى تېرىلغۇ يەر ئېچىشقا ئىشلىتىش كېرەك.

省、自治区、直辖市人民政府应当制定开垦耕地计划，监督占用耕地的单位按照计划开垦耕地或者按照计划组织开垦耕地，并进行验收。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تېرىلغۇ يەر ئېچىش پىلانى تۈزۈپ، تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىگەن ئورۇنلارنىڭ تېرىلغۇ يەرنى پىلان بويىچە ئېچىشىنى نازارەت قىلىشى ياكى تېرىلغۇ يەر ئېچىشقا پىلان بويىچە تەشكىللىشى ھەمدە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشى كېرەك.

第三十二条　县级以上地方人民政府可以要求占用耕地的单位将所占用耕地耕作层的土壤用于新开垦耕地、劣质地或者其他耕地的土壤改良。

32-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىگەن ئورۇندىن ئىگىلىگەن تېرىلغۇ يەر تېرىقچىلىق قاتلىمىنىڭ تۇپرىقىنى يېڭىدىن ئېچىلغان تېرىلغۇ يەر، ناچار يەر ياكى باشقا تېرىلغۇ يەرنىڭ تۇپرىقىنى ياخشىلاشقا ئىشلىتىشنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

第三十三条　省、自治区、直辖市人民政府应当严格执行土地利用总体规划和土地利用年度计划，采取措施，确保本行政区域内耕地总量不减少；耕地总量减少的，由国务院责令在规定期限内组织开垦与所减少耕地的数量与质量相当的耕地，并由国务院土地行政主管部门会同农业行政主管部门验收。个别省、直辖市确因土地后备资源匮乏，新增建设用地后，新开垦耕地的数量不足以补偿所占用耕地的数量的，必须报经国务院批准减免本行政区域内开垦耕地的数量，进行易地开垦。

33-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى ۋە يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانىنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، تەدبىر قوللىنىپ، شۇ مەمۇرىي رايوندا تېرىلغۇ يەر ئومۇمىي مىقدارىنىڭ ئازىيىپ كەتمەسلىكىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك؛ تېرىلغۇ يەرنىڭ ئومۇمىي مىقدارى ئازىيىپ كەتكەن بولسا، گوۋۇيۈەن بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە بوز يەر ئېچىشقا تەشكىللەيدۇ، ئازايتىلغان تېرىلغۇ يەرنىڭ سانى ۋە سۈپىتىگە تەڭ كېلىدىغان تېرىلغۇ يەرنى ئېچىشقا تەشكىللەيدۇ ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋالىدۇ. ئايرىم ئۆلكە، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردىن يەر زاپاس بايلىقى ھەقىقەتەن كەمچىل بولغاچقا، يېڭىدىن كۆپەيگەن قۇرۇلۇش يېرىدىن كېيىن، يېڭىدىن ئېچىلغان تېرىلغۇ يەرنىڭ سانى ئىگىلىگەن تېرىلغۇ يەرنىڭ سانىنى تولۇقلاشقا يەتمىسە، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقى بىلەن شۇ مەمۇرىي رايوندا ئېچىلغان تېرىلغۇ يەرنىڭ مىقدارىنى كېمەيتىپ، كەچۈرۈم قىلىپ، باشقا جايغا كۆچۈرۈپ ئېچىش شەرت.

第三十四条　国家实行基本农田保护制度。下列耕地应当根据土地利用总体规划划入基本农田保护区，严格管理：

34-ماددا دۆلەت ئاساسىي ئېتىزلارنى قوغداش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ. تۆۋەندىكى تېرىلغۇ يەرلەرنى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا ئاساسەن ئاساسىي ئېتىزلارنى قوغداش رايونىغا كىرگۈزۈپ، قاتتىق باشقۇرۇش كېرەك :

（一）经国务院有关主管部门或者县级以上地方人民政府批准确定的粮、棉、油生产基地内的耕地；

( 1 ) گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارمىقى ياكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن بېكىتىلگەن ئاشلىق، پاختا، ياغ ئىشلەپچىقىرىش بازىسىدىكى تېرىلغۇ يەرلەر؛

（二）有良好的水利与水土保持设施的耕地，正在实施改造计划以及可以改造的中、低产田；

( 2 ) ياخشى سۇچىلىق ۋە سۇ-تۇپراقنى ساقلاش ئەسلىھەلىرى بولغان تېرىلغۇ يەرلەر، ئۆزگەرتىش پىلانى يولغا قويۇلۇۋاتقان، شۇنىڭدەك ئۆزگەرتىشكە بولىدىغان ئوتتۇرا، تۆۋەن ھوسۇللۇق ئېتىزلار؛

（三）蔬菜生产基地；

( 3 ) كۆكتات ئىشلەپچىقىرىش بازىلىرى؛

（四）农业科研、教学试验田；

( 4 ) يېزا ئىگىلىك پەن تەتقىقاتى، ئوقۇتۇش تەجرىبە ئېتىزلىرى؛

（五）国务院规定应当划入基本农田保护区的其他耕地。

( 5 ) گوۋۇيۈەن ئاساسىي ئېتىزلارنى قوغداش رايونىغا كىرگۈزۈشنى بەلگىلىگەن باشقا تېرىلغۇ يەرلەر.

各省、自治区、直辖市划定的基本农田应当占本行政区域内耕地的百分之八十以上。

ھەرقايسى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر ئايرىپ بەرگەن ئاساسىي ئېتىزلار شۇ مەمۇرىي رايون ئىچىدىكى تېرىلغۇ يەرنىڭ ％ 80 تىن كۆپرەكىنى ئىگىلىشى كېرەك.

基本农田保护区以乡（镇）为单位进行划区定界，由县级人民政府土地行政主管部门会同同级农业行政主管部门组织实施。

ئاساسىي ئېتىزلارنى قوغداش رايونىدا يېزا ( بازار ) بىرلىك قىلىنىپ رايون ئايرىلىپ پاسىل بېكىتىلىدۇ، بۇنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تەڭ دەرىجىلىك يېزا ئىگىلىك مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

第三十五条　各级人民政府应当采取措施，维护排灌工程设施，改良土壤，提高地力，防止土地荒漠化、盐渍化、水土流失和污染土地。

35-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، سۇ چىقىرىش-سۇغىرىش قۇرۇلۇش ئەسلىھەلىرىنى ئاسراپ، تۇپراقنى ياخشىلاپ، يەرنىڭ مۇنبەتلىكىنى ئاشۇرۇپ، يەرنىڭ چۆللىشىشى، شورلىشىشى، سۇنىڭ ئېقىپ كېتىشى ۋە يەرنىڭ بۇلغىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.

第三十六条　非农业建设必须节约使用土地，可以利用荒地的，不得占用耕地；可以利用劣地的，不得占用好地。

36-ماددا غەيرىي يېزا ئىگىلىك قۇرۇلۇشىدا يەرنى تېجەپ ئىشلىتىش شەرت، بوز يەردىن پايدىلىنىشقا بولىدۇ، تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىۋېلىشقا بولمايدۇ؛ سۈپەتسىز يەردىن پايدىلىنىشقا بولىدۇ، ياخشى يەرنى ئىگىلىۋېلىشقا بولمايدۇ.

禁止占用耕地建窑、建坟或者擅自在耕地上建房、挖砂、采石、采矿、取土等。

تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىۋېلىپ خۇمدان سېلىش، قەبرە سېلىش ياكى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن تېرىلغۇ يەردە ئۆي سېلىش، قۇم قېزىش، تاش قېزىش، كان ئېچىش، توپا ئېلىش قاتارلىقلار مەنئى قىلىنىدۇ.

禁止占用基本农田发展林果业和挖塘养鱼。

ئاساسىي ئېتىزلارنى ئىگىلىۋېلىپ، باغۋەنچىلىك تەرەققىياتى ۋە كۆلچەك كولاپ بېلىق بېقىش مەنئى قىلىنىدۇ.

第三十七条　禁止任何单位和个人闲置、荒芜耕地。已经办理审批手续的非农业建设占用耕地，一年内不用而又可以耕种并收获的，应当由原耕种该幅耕地的集体或者个人恢复耕种，也可以由用地单位组织耕种；一年以上未动工建设的，应当按照省、自治区、直辖市的规定缴纳闲置费；连续二年未使用的，经原批准机关批准，由县级以上人民政府无偿收回用地单位的土地使用权；该幅土地原为农民集体所有的，应当交由原农村集体经济组织恢复耕种。

37-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ بىكار تۇرغان، قاقاس تېرىلغۇ يېرى مەنئى قىلىنىدۇ. تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىلىپ بولغان يېزا ئىگىلىكىدىن باشقا قۇرۇلۇشلار تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىگەن، بىر يىل ئىچىدە ئىشلەتمەي تۇرۇپ يەنە تېرىغىلى ھەم ھوسۇل ئالغىلى بولسا، شۇ تېرىلغۇ يەرنى ئەسلىدە تېرىغان كوللېكتىپ ياكى شەخسلەر تېرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشى كېرەك، يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇن تېرىشقا تەشكىللىسىمۇ بولىدۇ؛ قۇرۇلۇش باشلىغىنىغا بىر يىلدىن ئاشقان بولسا، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بىكار تۇرۇش ھەققى تاپشۇرۇش كېرەك؛ ئۇدا 2 يىل ئىشلەتمىگەنلەرنىڭ ئەسلىدىكى تەستىقلىغان ئورگاننىڭ تەستىقى بىلەن ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇننىڭ يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقسىز قايتۇرۇۋالىدۇ؛ بۇ يەر ئەسلىدە دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا بولسا، ئەسلىدىكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ تېرىشنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشىگە تاپشۇرۇش كېرەك.

在城市规划区范围内，以出让方式取得土地使用权进行房地产开发的闲置土地，依照《中华人民共和国城市房地产管理法》的有关规定办理。

شەھەر پىلانلانغان رايون دائىرىسىدە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىپ ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى قىلغان بىكار تۇرغان يەر «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شەھەر ئۆي-زېمىن باشقۇرۇش قانۇنى»دىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

承包经营耕地的单位或者个人连续二年弃耕抛荒的，原发包单位应当终止承包合同，收回发包的耕地。

تېرىلغۇ يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرىدىغان ئورۇن ياكى شەخسلەر ئۇدا 2 يىل تېرىلغۇدىن ۋاز كەچسە، ئاق تاشلاپ قويسا، ئەسلىي ھۆددە بەرگەن ئورۇن ھۆددە توختامىنى ئاخىرلاشتۇرۇشى، ھۆددە بەرگەن تېرىلغۇ يەرنى قايتۇرۇۋېلىشى كېرەك.

第三十八条　国家鼓励单位和个人按照土地利用总体规划，在保护和改善生态环境、防止水土流失和土地荒漠化的前提下，开发未利用的土地；适宜开发为农用地的，应当优先开发成农用地。

38-ماددا دۆلەت ئورۇنلار ۋە شەخسلەرنىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى بويىچە، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش ۋە ياخشىلاش، سۇ-تۇپراقنىڭ ئېقىپ كېتىشى ۋە يەر چۆللىشىپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئالدىنقى شەرتى ئاستىدا، پايدىلانمىغان يەرنى ئېچىشىغا ئىلھام بېرىدۇ؛ يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئېچىشقا باب كەلسە، ئالدى بىلەن يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئېچىش كېرەك.

国家依法保护开发者的合法权益。

دۆلەت ئاچقۇچىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغدايدۇ.

第三十九条　开垦未利用的土地，必须经过科学论证和评估，在土地利用总体规划划定的可开垦的区域内，经依法批准后进行。禁止毁坏森林、草原开垦耕地，禁止围湖造田和侵占江河滩地。

39-ماددا ئېچىپ پايدىلانمىغان يەر ئىلمىي دەلىللەش ۋە باھالاشتىن ئۆتكۈزۈلۈشى، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن ئېچىشقا بولىدىغان رايوندا قانۇن بويىچە تەستىقلانغاندىن كېيىن ئېچىلىشى شەرت. ئورمان، ئوتلاقنى بۇزۇپ تېرىلغۇ يەر ئېچىش مەنئى قىلىنىدۇ، كۆلنى دائىرىلەپ ئېتىز بەرپا قىلىش ۋە دەريا ساھىلىنى ئىگىلىۋېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

根据土地利用总体规划，对破坏生态环境开垦、围垦的土地，有计划有步骤地退耕还林、还牧、还湖。

يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا ئاساسەن، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى بۇزۇپ ئېچىلغان، قاشالاپ ئېچىلغان يەرلەرنى پىلانلىق، قەدەم-باسقۇچلۇق ھالدا تېرىلغۇدىن ئورمانغا، ئوتلاققا، كۆلگە قايتۇرۇش كېرەك.

第四十条　开发未确定使用权的国有荒山、荒地、荒滩从事种植业、林业、畜牧业、渔业生产的，经县级以上人民政府依法批准，可以确定给开发单位或者个人长期使用。

40-ماددا ئىشلىتىش ھوقۇقى بېكىتىلمىگەن دۆلەت ئىلكىدىكى قاقاس تاغ، قاقاس يەر، قاقاس ساھىللارنى ئېچىپ تېرىقچىلىق، ئورمانچىلىق، چارۋىچىلىق، بېلىقچىلىق ئىشلەپچىقىرىشى بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قانۇن بويىچە تەستىقى بىلەن، ئاچقۇچى ئورۇن ياكى شەخسنىڭ ئۇزاق مۇددەت ئىشلىتىشىگە بېكىتىشكە بولىدۇ.

第四十一条　国家鼓励土地整理。县、乡（镇）人民政府应当组织农村集体经济组织，按照土地利用总体规划，对田、水、路、林、村综合整治，提高耕地质量，增加有效耕地面积，改善农业生产条件和生态环境。

41-ماددا دۆلەت يەرنى رەتلەشكە ئىلھام بېرىدۇ. ناھىيەلىك، يېزىلىق ( بازارلىق ) خەلق ھۆكۈمىتى يېزا كوللېكتىپ ئىگىلىك تەشكىلاتىنى تەشكىللەپ، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى بويىچە، ئېتىز، سۇ، يول، ئورمان، كەنتلەرنى ھەر تەرەپلىمە تۈزەپ، تېرىلغۇ يەر سۈپىتىنى ئۆستۈرۈپ، ئۈنۈملۈك تېرىلغۇ يەر كۆلىمىنى ئاشۇرۇپ، يېزا ئىگىلىك ئىشلەپچىقىرىش شارائىتى ۋە ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ياخشىلىشى كېرەك.

地方各级人民政府应当采取措施，改造中、低产田，整治闲散地和废弃地。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تەدبىر قوللىنىپ، ئوتتۇرا، تۆۋەن ھوسۇللۇق ئېتىزلارنى ئۆزگەرتىشى، بىكار تۇرغان يەر ۋە تاشلاندۇق يەرلەرنى تۈزىتىشى كېرەك.

第四十二条　因挖损、塌陷、压占等造成土地破坏，用地单位和个人应当按照国家有关规定负责复垦；没有条件复垦或者复垦不符合要求的，应当缴纳土地复垦费，专项用于土地复垦。复垦的土地应当优先用于农业。

42-ماددا كولاش، ئولتۇرۇشۇپ كېتىش، ئىگىلىۋېلىش قاتارلىق سەۋەبلەردىن يەر بۇزغۇنچىلىققا ئۇچرىغاندا، يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇن ۋە شەخس دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە قايتا ئۆزلەشتۈرۈشكە مەسئۇل بولۇشى كېرەك؛ شارائىتى يوق تۇرۇپ قايتا ئۆزلەشتۈرۈش ياكى قايتا ئۆزلەشتۈرۈش تەلەپكە ئۇيغۇن بولمىسا، يەرنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈش ھەققى تاپشۇرۇش، يەرنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈشكە مەخسۇس ئىشلىتىش كېرەك. قايتا ئۆزلەشتۈرۈلگەن يەرنى ئالدى بىلەن يېزا ئىگىلىكىگە ئىشلىتىش كېرەك.

第五章　建设用地

5-باب قۇرۇلۇش يېرى

第四十三条　任何单位和个人进行建设，需要使用土地的，必须依法申请使用国有土地；但是，兴办乡镇企业和村民建设住宅经依法批准使用本集体经济组织农民集体所有的土地的，或者乡（镇）村公共设施和公益事业建设经依法批准使用农民集体所有的土地的除外。

43-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس قۇرۇلۇش قىلىشتا، يەر ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، دۆلەت يېرىنى ئىشلىتىشنى قانۇن بويىچە ئىلتىماس قىلىشى شەرت؛ لېكىن، يېزا-بازار كارخانىلىرى قۇرۇلغان ۋە كەنت ئاھالىلىرى تۇرالغۇ ئۆي قۇرۇلۇشىدا شۇ كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ دېھقانلار كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى قانۇن بويىچە تەستىقلىتىپ ئىشلەتكەنلەر ياكى يېزا ( بازار )، كەنتلەرنىڭ ئاممىۋى ئەسلىھە ۋە پاراۋانلىق ئىشلىرى قۇرۇلۇشىدا دېھقانلار كوللېكتىپ ئىگىدارلىقتىكى يەرنى قانۇن بويىچە تەستىقلاپ ئىشلەتكەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

前款所称依法申请使用的国有土地包括国家所有的土地和国家征收的原属于农民集体所有的土地。

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان قانۇن بويىچە ئىشلىتىشنى ئىلتىماس قىلغان دۆلەت يېرى، جۈملىدىن دۆلەت ئىگىدارلىقىدىكى يەر ۋە دۆلەت ئالغان، ئەسلىدە دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدا بولىدىغان يەر.

第四十四条　建设占用土地，涉及农用地转为建设用地的，应当办理农用地转用审批手续。

44-ماددا قۇرۇلۇش قىلىش، ئىگىلىگەن يەر يېزا ئىگىلىك يېرىنى قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىشكە چېتىلسا، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆزگەرتىپ ئىشلىتىشنى تەستىقلاش رەسمىيىتىنى بېجىرىش كېرەك.

省、自治区、直辖市人民政府批准的道路、管线工程和大型基础设施建设项目、国务院批准的建设项目占用土地，涉及农用地转为建设用地的，由国务院批准。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىغان يول، تۇرۇبا لىنىيەسى قۇرۇلۇشى ۋە چوڭ تىپتىكى ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشى تۈرلىرى، گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان قۇرۇلۇش تۈرلىرى ئىگىلىگەن يەرنى ئىگىلىگەن، يېزا ئىگىلىك يېرىنى قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىشكە چېتىلغانلىرىنى گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان.

在土地利用总体规划确定的城市和村庄、集镇建设用地规模范围内，为实施该规划而将农用地转为建设用地的，按土地利用年度计划分批次由原批准土地利用总体规划的机关批准。在已批准的农用地转用范围内，具体建设项目用地可以由市、县人民政府批准。

يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن شەھەر ۋە كەنت، بازار قۇرۇلۇش يېرى كۆلىمى دائىرىسىدە، شۇ يىرىك پىلاننى يولغا قويۇش ئۈچۈن، يېزا ئىگىلىك يېرىنى قۇرۇلۇش يېرىگە ئۆزگەرتىشتە، يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانى بويىچە تۈركۈمگە بۆلۈپ، ئەسلىدىكى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي پىلانىنى تەستىقلىغان ئورگان تەستىقلايدۇ. تەستىقلانغان يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆزگەرتىپ ئىشلىتىش دائىرىسىدە، كونكرېت قۇرۇلۇش تۈرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەرنى شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىسا بولىدۇ.

本条第二款、第三款规定以外的建设项目占用土地，涉及农用地转为建设用地的，由省、自治区、直辖市人民政府批准。

بۇ ماددىنىڭ 2-تارمىقى، 3-تارمىقىدا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا قۇرۇلۇش تۈرلىرى ئىگىلىگەن يەر، يېزا ئىگىلىك يېرىنى قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىشكە ئۆزگەرتىشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ.

第四十五条　征收下列土地的，由国务院批准：

45-ماددا تۆۋەندىكى يەرلەرنى ئېلىشقا گوۋۇيۈەن تەستىقلايدۇ :

（一）基本农田；

( 1 ) ئاساسىي ئېتىز-ئېرىقلار؛

（二）基本农田以外的耕地超过三十五公顷的；

( 2 ) ئاساسىي ئېتىزدىن باشقا تېرىلغۇ يەر 35 گېكتاردىن ئاشسا؛

（三）其他土地超过七十公顷的。

( 3 ) 70 گېكتاردىن ئارتۇق باشقا يەرلەر.

征收前款规定以外的土地的，由省、自治区、直辖市人民政府批准，并报国务院备案。

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا يەرلەرنى ئېلىشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ ھەمدە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

征收农用地的，应当依照本法第四十四条的规定先行办理农用地转用审批。其中，经国务院批准农用地转用的，同时办理征地审批手续，不再另行办理征地审批；经省、自治区、直辖市人民政府在征地批准权限内批准农用地转用的，同时办理征地审批手续，不再另行办理征地审批，超过征地批准权限的，应当依照本条第一款的规定另行办理征地审批。

يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئېلىشتا، مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆزگەرتىپ ئىشلىتىشنى تەستىقلىتىش لازىم. بۇنىڭ ئىچىدە، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقى بىلەن، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆزگەرتىپ ئىشلىتىشتە، يەر ئېلىشنى تەستىقلاش رەسمىيىتىمۇ ئايرىم بېجىرىلىدۇ، يەر ئېلىشنى تەستىقلىتىش ئايرىم بېجىرىلمەيدۇ؛ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەر ئېلىشنى تەستىقلاش ھوقۇق دائىرىسىدە يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆزگەرتىپ ئىشلىتىشنى تەستىقلىغان بولسا، يەر ئېلىشنى تەستىقلاش رەسمىيىتىنى بىرلا ۋاقىتتا بېجىرىدۇ، يەر ئېلىشنى تەستىقلاتمايدۇ، يەر ئېلىشنى تەستىق ھوقۇق دائىرىسىدىن ئېشىپ كەتسە، مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يەر ئېلىشنى ئايرىم تەستىقلىتىدۇ.

第四十六条　国家征收土地的，依照法定程序批准后，由县级以上地方人民政府予以公告并组织实施。

46-ماددا دۆلەت يەر ئالغاندا، قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە تەستىقلانغاندىن كېيىن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئېلان چىقىرىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

被征收土地的所有权人、使用权人应当在公告规定期限内，持土地权属证书到当地人民政府土地行政主管部门办理征地补偿登记。

ئېلىنغان يەرنىڭ ئىگىدارى، ئىشلەتكۈچىسى ئۇقتۇرۇشتا بەلگىلەنگەن مۇددەت ئىچىدە، يەر ھوقۇقى تەۋەلىكى گۇۋاھنامىسىنى ئېلىپ شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا بېرىپ، يەر ئېلىش تۆلىمىنى تىزىملىتىشى كېرەك.

第四十七条　征收土地的，按照被征收土地的原用途给予补偿。

47-ماددا يەر ئېلىش ئۈچۈن، ئېلىنغان يەرنىڭ ئەسلىي ئىشلىتىلىش ئورنى بويىچە تولۇقلىما بېرىلىدۇ.

征收耕地的补偿费用包括土地补偿费、安置补助费以及地上附着物和青苗的补偿费。征收耕地的土地补偿费，为该耕地被征收前三年平均年产值的六至十倍。征收耕地的安置补助费，按照需要安置的农业人口数计算。需要安置的农业人口数，按照被征收的耕地数量除以征地前被征收单位平均每人占有耕地的数量计算。每一个需要安置的农业人口的安置补助费标准，为该耕地被征收前三年平均年产值的四至六倍。但是，每公顷被征收耕地的安置补助费，最高不得超过被征收前三年平均年产值的十五倍。

تېرىلغۇ يەرنى ئېلىش تولۇقلىما پۇلى يەر تۆلەم پۇلى، ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى، شۇنىڭدەك يەردىكى قوشۇمچە نەرسىلەر ۋە مايسىلار تۆلەم پۇلىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ. تېرىلغۇ يەردىن ئېلىنغان يەر تۆلەم پۇلى شۇ تېرىلغۇ يەرنىڭ ئېلىنىشتىن ئىلگىرىكى ئۈچ يىلدىكى ئوتتۇرىچە يىللىق مەھسۇلات قىممىتىنىڭ ئالتىدىن ئون ھەسسىسىگىچە بولىدۇ. ئېلىنغان تېرىلغۇ يەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئورۇنلاشتۇرۇشقا تېگىشلىك يېزا ئىگىلىك نوپۇس سانى بويىچە ھېسابلىنىدۇ. ئورۇنلاشتۇرۇشقا تېگىشلىك يېزا ئىگىلىك نوپۇسى سانى يەر ئېلىشتىن ئىلگىرى ھەربىر كىشى ئىگىلىگەن تېرىلغۇ يەرنىڭ سانى بويىچە ھېسابلىنىدۇ. ئورۇنلاشتۇرۇشقا تېگىشلىك ھەربىر يېزا ئىگىلىك ئاھالىسىنى ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئۆلچىمى شۇ تېرىلغۇ يەرنىڭ ئېلىنىشتىن بۇرۇنقى ئۈچ يىلدىكى ئوتتۇرىچە يىللىق مەھسۇلات قىممىتىنىڭ تۆت ھەسسىسىدىن ئالتە ھەسسىسىگىچە بولىدۇ. لېكىن، ھەر گېكتار يەردىن ئېلىنغان تېرىلغۇ يەرنى ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئەڭ يۇقىرى بولغاندا ئېلىشتىن بۇرۇنقى ئۈچ يىلدىكى ئوتتۇرىچە يىللىق مەھسۇلات قىممىتىنىڭ 15 ھەسسىسىدىن ئېشىپ كەتمەسلىكى كېرەك.

征收其他土地的土地补偿费和安置补助费标准，由省、自治区、直辖市参照征收耕地的土地补偿费和安置补助费的标准规定。

باشقا يەردىن ئېلىنغان يەر تۆلەم پۇلى ۋە ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئۆلچىمىنى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر تېرىلغۇ يەردىن ئالغان يەر تۆلەم پۇلى ياكى ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئۆلچىمىدە بەلگىلەيدۇ.

被征收土地上的附着物和青苗的补偿标准，由省、自治区、直辖市规定。

ئېلىۋېلىنغان يەردىكى قوشۇمچە نەرسىلەر ۋە مايسىلارغا بېرىلىدىغان تولۇقلىما ئۆلچىمىنى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر بەلگىلەيدۇ.

征收城市郊区的菜地，用地单位应当按照国家有关规定缴纳新菜地开发建设基金。

شەھەر ئەتراپى رايونىدىكى كۆكتاتلىقنى ئالغاندا، يەر ئىشلەتكۈچى ئورۇن دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە يېڭى كۆكتاتلىق ئېچىش قۇرۇلۇشى فوندى تاپشۇرۇشى كېرەك.

依照本条第二款的规定支付土地补偿费和安置补助费，尚不能使需要安置的农民保持原有生活水平的，经省、自治区、直辖市人民政府批准，可以增加安置补助费。但是，土地补偿费和安置补助费的总和不得超过土地被征收前三年平均年产值的三十倍。

مۇشۇ ماددىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە يەر تۆلەم پۇلى ۋە ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى بېرىلىدۇ، ئورۇنلاشتۇرۇشقا تېگىشلىك دېھقانلارنىڭ ئەسلىدىكى تۇرمۇش سەۋىيەسىنى ساقلاپ قالغىلى بولمىسا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلىنى كۆپەيتىشكە بولىدۇ. لېكىن، يەر تۆلەم پۇلى ۋە ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلىنىڭ ئومۇمىي يىغىندىسى يەر ئېلىشتىن بۇرۇنقى ئۈچ يىلدىكى ئوتتۇرىچە يىللىق مەھسۇلات قىممىتىنىڭ 30 ھەسسىسىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

国务院根据社会、经济发展水平，在特殊情况下，可以提高征收耕地的土地补偿费和安置补助费的标准。

گوۋۇيۈەن ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىگە قاراپ، ئالاھىدە ئەھۋالدا، تېرىلغۇ يەر ئېلىش تۆلەم پۇلى ۋە ئورۇنلاشتۇرۇش ياردەم پۇلى ئۆلچىمىنى ئۆستۈرسە بولىدۇ.

第四十八条　征地补偿安置方案确定后，有关地方人民政府应当公告，并听取被征地的农村集体经济组织和农民的意见。

48-ماددا يەر ئېلىش تۆلەم تولۇقلىمىسى بېرىش، ئورۇنلاشتۇرۇش لايىھەسى بېكىتىلگەندىن كېيىن، مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئېلان چىقىرىشى ھەمدە يېرى ئېلىنغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ۋە دېھقانلارنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.

第四十九条　被征地的农村集体经济组织应当将征收土地的补偿费用的收支状况向本集体经济组织的成员公布，接受监督。

49-ماددا يېرى ئېلىنغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئالغان يەر تۆلەم پۇلىنىڭ كىرىم-چىقىم ئەھۋالىنى شۇ كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتنىڭ ئەزالىرىغا ئېلان قىلىپ، ئۇلارنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

禁止侵占、挪用被征收土地单位的征地补偿费用和其他有关费用。

يەر ئالغۇچى ئورۇننىڭ يەر ئېلىش تولۇقلىما ھەققى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك خىراجەتلىرىنى ئىگىلىۋېلىش، ئىشلىتىۋېلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

第五十条　地方各级人民政府应当支持被征地的农村集体经济组织和农民从事开发经营，兴办企业。

50-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يېرى ئېلىنغان يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ۋە دېھقانلارنىڭ ئېچىش تىجارىتى بىلەن شۇغۇللىنىشىغا، كارخانا قۇرۇشىغا مەدەت بېرىشى كېرەك.

第五十一条　大中型水利、水电工程建设征收土地的补偿费标准和移民安置办法，由国务院另行规定。

51-ماددا چوڭ، ئوتتۇرا تىپتىكى سۇچىلىق، سۇ-ئېلېكتىر قۇرۇلۇشى ئۈچۈن ئېلىنىدىغان يەر تۆلەم پۇلىنىڭ ئۆلچىمى ۋە كۆچۈرۈلگەن ئاھالىنى ئورۇنلاشتۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن ئايرىم بەلگىلەيدۇ.

第五十二条　建设项目可行性研究论证时，土地行政主管部门可以根据土地利用总体规划、土地利用年度计划和建设用地标准，对建设用地有关事项进行审查，并提出意见。

52-ماددا قۇرۇلۇش تۈرىنىڭ مۇمكىنچىلىكىنى تەتقىق قىلىپ دەلىللىگەندە، يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى، يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانى ۋە قۇرۇلۇش يېرى ئۆلچىمىگە ئاساسەن، قۇرۇلۇش يېرىگە مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى تەكشۈرسە ھەمدە پىكىر بەرسە بولىدۇ.

第五十三条　经批准的建设项目需要使用国有建设用地的，建设单位应当持法律、行政法规规定的有关文件，向有批准权的县级以上人民政府土地行政主管部门提出建设用地申请，经土地行政主管部门审查，报本级人民政府批准。

53-ماددا تەستىقلانغان قۇرۇلۇش تۈرلىرىدە دۆلەت ئىلكىدىكى قۇرۇلۇش يېرىنى ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن ئالاقىدار ھۆججەتلەرنى ئېلىپ، تەستىقلاش ھوقۇقى بار ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا قۇرۇلۇش يېرى ئىلتىماس سۇنۇشى، يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزۈپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى كېرەك.

第五十四条　建设单位使用国有土地，应当以出让等有偿使用方式取得；但是，下列建设用地，经县级以上人民政府依法批准，可以以划拨方式取得：

54-ماددا قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن دۆلەت يېرىنى ئىشلىتىشتە، ھەقلىق بېرىش قاتارلىق ھەقلىق ئىشلىتىش ئۇسۇلى بىلەن ئېرىشىشى كېرەك؛ لېكىن، تۆۋەندىكى قۇرۇلۇش يەرلىرىگە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ قانۇن بويىچە تەستىقى بىلەن ئايرىپ بېرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئېرىشىشكە بولىدۇ :

（一）国家机关用地和军事用地；

( 1 ) دۆلەت ئورگىنى ئىشلىتىدىغان يەر ۋە ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىدىغان يەر؛

（二）城市基础设施用地和公益事业用地；

( 2 ) شەھەر ئۇل ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەر ۋە پاراۋانلىق ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر؛

（三）国家重点扶持的能源、交通、水利等基础设施用地；

( 3 ) دۆلەت نۇقتىلىق يۆلەيدىغان ئېنېرگىيە، قاتناش، سۇچىلىق قاتارلىق ئۇل ئەسلىھەلەرگە ئىشلىتىلىدىغان يەر؛

（四）法律、行政法规规定的其他用地。

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا يەرلەر.

第五十五条　以出让等有偿使用方式取得国有土地使用权的建设单位，按照国务院规定的标准和办法，缴纳土地使用权出让金等土地有偿使用费和其他费用后，方可使用土地。

55-ماددا دۆلەت يېرىنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش قاتارلىق ھەقلىق ئىشلىتىش ئۇسۇلى بىلەن ئېرىشكەن قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ئۆلچەم ۋە چارە بويىچە، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسى قاتارلىق يەرنى ھەقلىق ئىشلىتىش ھەققى ۋە باشقا خىراجەتلەرنى تاپشۇرغاندىن كېيىن، ئاندىن يەرنى ئىشلەتسە بولىدۇ.

自本法施行之日起，新增建设用地的土地有偿使用费，百分之三十上缴中央财政，百分之七十留给有关地方人民政府，都专项用于耕地开发。

مۇشۇ قانۇن يولغا قويۇلغان كۈندىن باشلاپ، يېڭىدىن كۆپەيگەن قۇرۇلۇش يېرىنى ھەقلىق ئىشلىتىش ھەققى، يەرنىڭ% 30 ىنى مەركەز مالىيەسىگە تاپشۇرۇش،% 70 ىنى مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە قالدۇرۇش، ھەممىسىنى مەخسۇس تېرىلغۇ يەرنى ئېچىشقا ئىشلىتىش كېرەك.

第五十六条　建设单位使用国有土地的，应当按照土地使用权出让等有偿使用合同的约定或者土地使用权划拨批准文件的规定使用土地；确需改变该幅土地建设用途的，应当经有关人民政府土地行政主管部门同意，报原批准用地的人民政府批准。其中，在城市规划区内改变土地用途的，在报批前，应当先经有关城市规划行政主管部门同意。

56-ماددا قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن دۆلەت يېرىنى ئىشلەتكەندە، يەرنى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش قاتارلىق ھەقلىق ئىشلىتىش توختامىدىكى پۈتۈم ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى تەستىق ھۆججىتى قىلىپ بېرىشتىكى بەلگىلىمە بويىچە ئىشلىتىشى كېرەك؛ شۇ يەرنىڭ قۇرۇلۇش قىلىشتىكى ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، ئالاقىدار خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ، ئەسلىي تەستىقلىغان يەرنى ئىشلەتكەن خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىش كېرەك. بۇنىڭ ئىچىدە، شەھەر پىلانلاش رايونىدا يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتىشتە، تەستىقلىتىشقا يوللاشتىن بۇرۇن، ئالاقىدار شەھەر پىلانلاش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش كېرەك.

第五十七条　建设项目施工和地质勘查需要临时使用国有土地或者农民集体所有的土地的，由县级以上人民政府土地行政主管部门批准。其中，在城市规划区内的临时用地，在报批前，应当先经有关城市规划行政主管部门同意。土地使用者应当根据土地权属，与有关土地行政主管部门或者农村集体经济组织、村民委员会签订临时使用土地合同，并按照合同的约定支付临时使用土地补偿费。

57-ماددا قۇرۇلۇش تۈرىنى قىلىش ۋە گېئو چارلاپ تەكشۈرۈشتە دۆلەت يېرى ياكى دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى تەستىقلايدۇ. بۇنىڭ ئىچىدە، شەھەر پىلانلاش رايونىدىكى ۋاقىتلىق ئىشلىتىلىدىغان يەرنى تەستىقلىتىشقا يوللاشتىن بۇرۇن، ئالاقىدار شەھەر پىلانلاش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىش كېرەك. يەر ئىشلەتكۈچىلەر يەر ھوقۇق تەۋەلىكىگە ئاساسەن، ئالاقىدار يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى، كەنت ئاھالە كومىتېتى بىلەن يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىش توختامى ئىمزالىشى ھەمدە يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىش تۆلەم پۇلىنى توختامدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىشى كېرەك.

临时使用土地的使用者应当按照临时使用土地合同约定的用途使用土地，并不得修建永久性建筑物。

يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلەتكۈچى يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش ئورنىغا ئىشلىتىشى كېرەك ھەمدە مەڭگۈلۈك ئىمارەت سالسا بولمايدۇ.

临时使用土地期限一般不超过二年。

يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىش مۇددىتى ئادەتتە 2 يىلدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ.

第五十八条　有下列情形之一的，由有关人民政府土地行政主管部门报经原批准用地的人民政府或者有批准权的人民政府批准，可以收回国有土地使用权：

58-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، مۇناسىۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئەسلىي تەستىقلانغان يەرنى ئىشلىتىدىغان خەلق ھۆكۈمىتىگە ياكى تەستىقلاش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن، دۆلەت يېرى ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قايتۇرۇۋالسا بولىدۇ :

（一）为公共利益需要使用土地的；

( 1 ) ئومۇمنىڭ مەنپەئىتى ئۈچۈن يەر ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە؛

（二）为实施城市规划进行旧城区改建，需要调整使用土地的；

( 2 ) شەھەر يىرىك پىلانىنى يولغا قويۇش ئۈچۈن كونا شەھەر رايونىنى ئۆزگەرتىپ قۇرۇشتا، يەرنى تەڭشەپ ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە؛

（三）土地出让等有偿使用合同约定的使用期限届满，土地使用者未申请续期或者申请续期未获批准的；

( 3 ) يەرنى ھەقلىق بېرىش قاتارلىق ھەقلىق ئىشلىتىش توختاملىرىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش مۇددىتى توشقاندا، يەر ئىشلەتكۈچى مۇددەتنى ئۇزارتىشنى ئىلتىماس قىلمىغان ياكى ئۇزارتىشنى ئىلتىماس قىلغاندا تەستىقلاتمىغان بولسا؛

（四）因单位撤销、迁移等原因，停止使用原划拨的国有土地的；

( 4 ) ئورۇن بىكار قىلىش، كۆچۈرۈش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن، ئەسلىي ئاجرىتىپ بېرىلگەن دۆلەت يېرىنى ئىشلىتىشنى توختاتقانلار؛

（五）公路、铁路、机场、矿场等经核准报废的。

( 5 ) تاشيول، تۆمۈريول، ئايرودۇرۇم، كان مەيدانى قاتارلىقلارنى تەستىقلىتىش ئارقىلىق بىراك قىلغانلار.

依照前款第（一）项、第（二）项的规定收回国有土地使用权的，对土地使用权人应当给予适当补偿。

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسى، ( 2 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە دۆلەت يېرىنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قايتۇرۇۋېلىشتا، يەر ئىشلەتكۈچىلەرگە مۇۋاپىق تۆلەم بېرىش كېرەك.

第五十九条　乡镇企业、乡（镇）村公共设施、公益事业、农村村民住宅等乡（镇）村建设，应当按照村庄和集镇规划，合理布局，综合开发，配套建设；建设用地，应当符合乡（镇）土地利用总体规划和土地利用年度计划，并依照本法第四十四条、第六十条、第六十一条、第六十二条的规定办理审批手续。

59-ماددا يېزا-بازار كارخانىلىرى، يېزا ( بازار ) كەنت ئاممىۋى ئەسلىھەلىرى، پاراۋانلىق ئىشلىرى، يېزا ئاھالىسى تۇرالغۇسى قاتارلىق يېزا ( بازار»كەنت قۇرۇلۇشلىرىدا كەنت ۋە بازار يىرىك پىلانى بويىچە مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇش، ھەر تەرەپلىمە ئېچىش، يۈرۈشلەشتۈرۈپ قۇرۇش كېرەك؛ قۇرۇلۇش يېرى يېزا ( بازار ) نىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى ۋە يەردىن پايدىلىنىش يىللىق پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى ھەمدە مۇشۇ قانۇننىڭ 44-، 60-، 61-، 62-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.

第六十条　农村集体经济组织使用乡（镇）土地利用总体规划确定的建设用地兴办企业或者与其他单位、个人以土地使用权入股、联营等形式共同举办企业的，应当持有关批准文件，向县级以上地方人民政府土地行政主管部门提出申请，按照省、自治区、直辖市规定的批准权限，由县级以上地方人民政府批准；其中，涉及占用农用地的，依照本法第四十四条的规定办理审批手续。

60-ماددا يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى يېزا ( بازار ) لىق يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن قۇرۇلۇش يېرىنى ئىشلىتىپ كارخانا قۇرماقچى ياكى باشقا ئورۇن، شەخسلەر بىلەن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى پاي قىلىپ قوشۇش، بىرلىشىپ باشقۇرۇش قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق بىرلىكتە كارخانا قۇرماقچى بولسا، مۇناسىۋەتلىك تەستىق ھۆججىتىنى ئېلىپ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا ئىلتىماس سۇنۇشى كېرەك، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر بەلگىلىگەن تەستىقلاش ھوقۇق چېكى بويىچە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ؛ بۇنىڭ ئىچىدە، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئىگىلەشكە چېتىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىلىدۇ.

按照前款规定兴办企业的建设用地，必须严格控制。省、自治区、直辖市可以按照乡镇企业的不同行业和经营规模，分别规定用地标准。

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە كارخانا قۇرۇشقا ئىشلىتىلىدىغان يەرنى قاتتىق تىزگىنلەش شەرت. ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر يېزا-بازار كارخانىلىرىنىڭ ئوخشاش بولمىغان ساھەسى ۋە تىجارەت كۆلىمىگە ئاساسەن، يەر ئىشلىتىش ئۆلچىمىنى ئايرىم-ئايرىم بەلگىلىسە بولىدۇ.

第六十一条　乡（镇）村公共设施、公益事业建设，需要使用土地的，经乡（镇）人民政府审核，向县级以上地方人民政府土地行政主管部门提出申请，按照省、自治区、直辖市规定的批准权限，由县级以上地方人民政府批准；其中，涉及占用农用地的，依照本法第四十四条的规定办理审批手续。

61-ماددا يېزا ( بازار ) لىق، كەنتلەرنىڭ ئاممىۋى ئەسلىھە، پاراۋانلىق ئىشلىرى قۇرۇلۇشىغا يەر ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، يېزىلىق ( بازارلىق ) خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەكشۈرۈشى ئارقىلىق، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا ئىلتىماس سۇنىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك بەلگىلەنگەن تەستىقلاش ھوقۇق چېكى بويىچە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن تۆۋەن يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ؛ بۇنىڭ ئىچىدە، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئىگىلەشكە چېتىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىلىدۇ.

第六十二条　农村村民一户只能拥有一处宅基地，其宅基地的面积不得超过省、自治区、直辖市规定的标准。

62-ماددا يېزا ئاھالىسىنىڭ بىرلا ئائىلىسىگە پەقەت بىرلا ئۆيلۈك يېرى بولىدۇ، ئۇنىڭ ئۆيلۈك يەر كۆلىمى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەر بەلگىلىگەن ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

农村村民建住宅，应当符合乡（镇）土地利用总体规划，并尽量使用原有的宅基地和村内空闲地。

يېزا ئاھالىسى تۇرالغۇ ئۆي سېلىشتا، يېزا ( بازار ) نىڭ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى ھەمدە ئەسلىدىكى ئۆيلۈك يەر ۋە كەنتتىكى بوش يەرنى ئىمكانقەدەر ئىشلىتىشى كېرەك.

农村村民住宅用地，经乡（镇）人民政府审核，由县级人民政府批准；其中，涉及占用农用地的，依照本法第四十四条的规定办理审批手续。

يېزا ئاھالىسىنىڭ تۇرالغۇ يېرىنى يېزىلىق ( بازارلىق ) خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزىدۇ، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلايدۇ؛ بۇنىڭ ئىچىدە، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئىگىلەشكە چېتىلسا، مۇشۇ قانۇننىڭ 44-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىلىدۇ.

农村村民出卖、出租住房后，再申请宅基地的，不予批准。

يېزا ئاھالىلىرى ئۆيىنى ساتقان، ئىجارە بەرگەندىن كېيىن يەنە ئۆيلۈك يەر ئىلتىماس قىلسا، تەستىقلانمايدۇ.

第六十三条　农民集体所有的土地的使用权不得出让、转让或者出租用于非农业建设；但是，符合土地利用总体规划并依法取得建设用地的企业，因破产、兼并等情形致使土地使用权依法发生转移的除外。

63-ماددا دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىنى يېزا ئىگىلىكىدىن باشقا قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىشكە، ئۆتۈنۈپ بېرىشكە ياكى ئىجارىگە بېرىشكە بولمايدۇ؛ لېكىن، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىدىغان ھەمدە قۇرۇلۇش يېرىگە قانۇن بويىچە ئېرىشكەن كارخانىلاردىن ۋەيران بولۇش، قوشۇۋېتىش قاتارلىق ئەھۋاللار تۈپەيلىدىن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى قانۇن بويىچە ئۆتكۈزۈپ بېرىلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

第六十四条　在土地利用总体规划制定前已建的不符合土地利用总体规划确定的用途的建筑物、构筑物，不得重建、扩建。

64-ماددا يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى تۈزۈلۈشتىن ئىلگىرى سېلىنغان، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي ئۇلۇغۋار پىلانىدا بېكىتىلگەن ئىشلىتىش ئورنىغا ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئىمارەت، قۇرۇلمىلارنى قايتا سېلىشقا، كېڭەيتىپ سېلىشقا بولمايدۇ.

第六十五条　有下列情形之一的，农村集体经济组织报经原批准用地的人民政府批准，可以收回土地使用权：

65-ماددا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتى ئەسلىي تەستىقلىغان يەرنى ئىشلىتىدىغان خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قايتۇرۇۋالسا بولىدۇ :

（一）为乡（镇）村公共设施和公益事业建设，需要使用土地的；

( 1 ) يېزا ( بازار )، كەنتلەرنىڭ ئاممىۋى ئەسلىھەسى ۋە پاراۋانلىق ئىشلىرى قۇرۇلۇشى ئۈچۈن يەر ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە؛

（二）不按照批准的用途使用土地的；

( 2 ) يەرنى تەستىقلانغان ئىشلىتىش ئورنىغا ئىشلەتمىگەنلەر؛

（三）因撤销、迁移等原因而停止使用土地的。

( 3 ) ئەمەلدىن قالدۇرۇش، كۆچۈرۈش قاتارلىق سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن يەر ئىشلىتىش توختىتىلغانلار.

依照前款第（一）项规定收回农民集体所有的土地的，对土地使用权人应当给予适当补偿。

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى قايتۇرۇۋالغان بولسا، يەر ئىشلەتكۈچىلەرگە مۇۋاپىق تولۇقلىما بېرىش كېرەك.

第六章　监督检查

6-باب نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش

第六十六条　县级以上人民政府土地行政主管部门对违反土地管理法律、法规的行为进行监督检查。

66-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى يەر باشقۇرۇشقا دائىر قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشلارنى نازارەت قىلىدۇ، تەكشۈرىدۇ.

土地管理监督检查人员应当熟悉土地管理法律、法规，忠于职守、秉公执法。

يەر باشقۇرۇشنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرى يەر باشقۇرۇشقا دائىر قانۇن-نىزاملارنى پىششىق بىلىشى، خىزمىتىگە سادىق بولۇشى، قانۇننى ئادىل ئىجرا قىلىشى كېرەك.

第六十七条　县级以上人民政府土地行政主管部门履行监督检查职责时，有权采取下列措施：

67-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشقا ھوقۇقلۇق :

（一）要求被检查的单位或者个人提供有关土地权利的文件和资料，进行查阅或者予以复制；

( 1 ) تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخستىن يەر ھوقۇقىغا مۇناسىۋەتلىك ھۆججەت ۋە ماتېرىياللارنى بېرىشنى، كۆرۈشنى ياكى كۆپەيتىشنى تەلەپ قىلىش؛

（二）要求被检查的单位或者个人就有关土地权利的问题作出说明；

( 2 ) تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ياكى شەخستىن يەر ھوقۇقىغا ئالاقىدار مەسىلە ھەققىدە ئىزاھات بېرىشنى تەلەپ قىلىش؛

（三）进入被检查单位或者个人非法占用的土地现场进行勘测；

( 3 ) تەكشۈرۈلگەن ئورۇن ياكى شەخس قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان يەر نەق مەيدانىغا كىرىپ تەكشۈرۈپ ئۆلچەش؛

（四）责令非法占用土地的单位或者个人停止违反土地管理法律、法规的行为。

( 4 ) يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان ئورۇن ياكى شەخسنى يەر باشقۇرۇشقا دائىر قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇش.

第六十八条　土地管理监督检查人员履行职责，需要进入现场进行勘测、要求有关单位或者个人提供文件、资料和作出说明的，应当出示土地管理监督检查证件。

68-ماددا يەر باشقۇرۇشنى نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا، نەق مەيدانغا بېرىپ چارلاپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ياكى شەخسلەردىن ھۆججەت، ماتېرىيال ۋە ئىزاھات بېرىشنى تەلەپ قىلسا، يەر باشقۇرۇشنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش گۇۋاھنامىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك.

第六十九条　有关单位和个人对县级以上人民政府土地行政主管部门就土地违法行为进行的监督检查应当支持与配合，并提供工作方便，不得拒绝与阻碍土地管理监督检查人员依法执行职务。

69-ماددا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار ۋە شەخسلەر ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ يەر قانۇنىغا خىلاپ قىلمىشىنى نازارەت قىلىشى، تەكشۈرۈشىگە مەدەت بېرىشى ۋە ماسلىشىشى ھەمدە خىزمەتكە قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك، يەر باشقۇرۇشنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرىنىڭ قانۇن بويىچە ۋەزىپە ئىجرا قىلىشىنى رەت قىلىشقا ۋە ئۇنىڭغا توسقۇنلۇق قىلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

第七十条　县级以上人民政府土地行政主管部门在监督检查工作中发现国家工作人员的违法行为，依法应当给予行政处分的，应当依法予以处理；自己无权处理的，应当向同级或者上级人民政府的行政监察机关提出行政处分建议书，有关行政监察机关应当依法予以处理。

70-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خىزمىتى داۋامىدا دۆلەت خادىملىرىنىڭ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى بايقاپ، قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈشكە تېگىشلىك بولسا، قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك؛ ئۆزىنىڭ بىر تەرەپ قىلىش ھوقۇقى بولمىسا، تەڭ دەرىجىلىك ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مەمۇرىي رېۋىزىيە ئورگىنىغا مەمۇرىي جازا تەكلىپنامىسى بېرىشى، ئالاقىدار مەمۇرىي رېۋىزىيە ئورگىنى قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

第七十一条　县级以上人民政府土地行政主管部门在监督检查工作中发现土地违法行为构成犯罪的，应当将案件移送有关机关，依法追究刑事责任；尚不构成犯罪的，应当依法给予行政处罚。

71-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خىزمىتى داۋامىدا يەرگە دائىر قانۇنغا خىلاپ قىلمىشنىڭ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىكىنى بايقىسا، دېلونى ئالاقىدار ئورگانغا ئۆتكۈزۈپ بېرىشى، قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىشى كېرەك؛ جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىش كېرەك.

第七十二条　依照本法规定应当给予行政处罚，而有关土地行政主管部门不给予行政处罚的，上级人民政府土地行政主管部门有权责令有关土地行政主管部门作出行政处罚决定或者直接给予行政处罚，并给予有关土地行政主管部门的负责人行政处分。

72-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىش كېرەك، لېكىن يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي جازا بەرمىسە، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارماق يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنى مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي جازا قارارى چىقىرىشقا ياكى بىۋاسىتە مەمۇرىي جازا بېرىشكە بۇيرۇشقا ھەمدە يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ مەسئۇلىغا مەمۇرىي جازا بېرىشكە ھوقۇقلۇق.

第七章　法律责任

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

第七十三条　买卖或者以其他形式非法转让土地的，由县级以上人民政府土地行政主管部门没收违法所得；对违反土地利用总体规划擅自将农用地改为建设用地的，限期拆除在非法转让的土地上新建的建筑物和其他设施，恢复土地原状，对符合土地利用总体规划的，没收在非法转让的土地上新建的建筑物和其他设施；可以并处罚款；对直接负责的主管人员和其他直接责任人员，依法给予行政处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

73-ماددا يەرنى ئېلىپ-ساتقان ياكى باشقا شەكىللەر بىلەن قانۇنسىز ئۆتۈنۈپ بەرگەنلەرنىڭ قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇسادىرە قىلىدۇ؛ يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا خىلاپلىق قىلىپ، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن قۇرۇلۇش يېرىگە ئۆزگەرتىۋالغان، قانۇنسىز ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن يەرگە يېڭىدىن سېلىنغان ئىمارەت ۋە باشقا ئەسلىھەلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىۋەتكەن، يەرنى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرگەن، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىدىغانلىرىدىكى قانۇنسىز ئۆتۈنۈپ بېرىلگەن پۇلغا يېڭىدىن سېلىنغان ئىمارەت ياكى باشقا ئەسلىھەلەرنى مۇسادىرە قىلىدۇ؛ قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十四条　违反本法规定，占用耕地建窑、建坟或者擅自在耕地上建房、挖砂、采石、采矿、取土等，破坏种植条件的，或者因开发土地造成土地荒漠化、盐渍化的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令限期改正或者治理，可以并处罚款；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

74-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تېرىلغۇ يەرنى ئىگىلىۋېلىپ خۇمدان سالغان، قەبرە يوقلىغان ياكى تېرىلغۇ يەرگە ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆي سالغان، قۇم-شېغىل قازغان، تاش قازغان، كان ئاچقان، توپا ئالغان قاتارلىقلارنى ئېلىپ تېرىقچىلىق شارائىتىغا بۇزغۇنچىلىق قىلغانلار ياكى يەر ئېچىش سەۋەبىدىن يەر چۆللىشىپ، شورلىشىپ كەتكەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە ياكى تۈزەشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

第七十五条　违反本法规定，拒不履行土地复垦义务的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令限期改正；逾期不改正的，责令缴纳复垦费，专项用于土地复垦，可以处以罚款。

75-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يەرنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈش مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛ مۇددەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈش ھەققى تاپشۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، يەرنى قايتا ئۆزلەشتۈرۈشكە مەخسۇس ئىشلىتىدۇ، جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

第七十六条　未经批准或者采取欺骗手段骗取批准，非法占用土地的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令退还非法占用的土地，对违反土地利用总体规划擅自将农用地改为建设用地的，限期拆除在非法占用的土地上新建的建筑物和其他设施，恢复土地原状，对符合土地利用总体规划的，没收在非法占用的土地上新建的建筑物和其他设施，可以并处罚款；对非法占用土地单位的直接负责的主管人员和其他直接责任人员，依法给予行政处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。

76-ماددا تەستىقلاتماي ياكى ئالدامچىلىق قىلىپ تەستىقلىتىۋالغان، يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان يەرنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا خىلاپلىق قىلىپ، يېزا ئىگىلىك يېرىنى ئۆز مەيلىچە قۇرۇلۇش يېرىگە ئۆزگەرتىۋەتكەنلەر قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىنغان يەرگە يېڭىدىن سېلىنغان ئىمارەت ۋە باشقا ئەسلىھەلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چۇۋۇپ، يەرنى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرۈش، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىغا ئۇيغۇن كەلگەنلىرىدىن قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىنغان يەردىكى يېڭىدىن سېلىنغان ئىمارەت ياكى باشقا ئەسلىھەلەرنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛ يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان ئورۇننىڭ بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

超过批准的数量占用土地，多占的土地以非法占用土地论处。

يەرنى تەستىقلاشتىن ئاشۇرۇپ ئىگىلىۋالغان بولسا، كۆپ ئىگىلىۋالغان يەر قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان بولسا بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

第七十七条　农村村民未经批准或者采取欺骗手段骗取批准，非法占用土地建住宅的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令退还非法占用的土地，限期拆除在非法占用的土地上新建的房屋。

77-ماددا يېزا ئاھالىسى تەستىقلاتماي ياكى ئالدامچىلىق قىلىپ تەستىقلىتىۋېلىپ، سېلىنغان يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋېلىپ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان يەرنى قايتۇرۇشقا، قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان يەرگە يېڭىدىن سالغان ئۆيلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىۋېتىشكە بۇيرۇيدۇ.

超过省、自治区、直辖市规定的标准，多占的土地以非法占用土地论处。

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر بەلگىلىگەن ئۆلچەمدىن ئېشىپ كەتكەن، كۆپ ئىگىلىۋالغان يەر قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان بولسا بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

第七十八条　无权批准征收、使用土地的单位或者个人非法批准占用土地的，超越批准权限非法批准占用土地的，不按照土地利用总体规划确定的用途批准用地的，或者违反法律规定的程序批准占用、征收土地的，其批准文件无效，对非法批准征收、使用土地的直接负责的主管人员和其他直接责任人员，依法给予行政处分；构成犯罪的，依法追究刑事责任。非法批准、使用的土地应当收回，有关当事人拒不归还的，以非法占用土地论处。

78-ماددا يەر ئېلىش، ئىشلىتىشنى تەستىقلاش ھوقۇقى بولمىغان ئورۇن ياكى شەخسلەر يەر ئىگىلەشنى قانۇنسىز تەستىقلىغان، يەر ئىگىلەشنى تەستىقلاش ھوقۇق دائىرىسىدىن ھالقىپ قانۇنسىز تەستىقلىغان بولسا، يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانىدا بېكىتىلگەن ئىشلىتىش ئورنىغا ئاساسەن تەستىقلاتمىغان ياكى قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپكە خىلاپ ھالدا ئىگىلەش، ئېلىشنى تەستىقلاتمىغان بولسا، ئۇنىڭ تەستىق ھۆججىتى ئىناۋەتسىز بولىدۇ، يەرنى ئېلىش، ئىشلىتىشنى قانۇنسىز تەستىقلىغان بىۋاسىتە جاۋابكار مەسئۇل خادىم ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ. قانۇنسىز تەستىقلانغان، ئىشلىتىلگەن يەرنى قايتۇرۇۋېلىش كېرەك، ئالاقىدارلار قايتۇرۇشنى رەت قىلسا، يەرنى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان بولسا بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

非法批准征收、使用土地，对当事人造成损失的，依法应当承担赔偿责任。

يەرنى ئېلىش، ئىشلىتىشنى قانۇنسىز تەستىقلاپ ئالاقىدارلارغا زىيان سالغانلار قانۇن بويىچە تۆلەم جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

第七十九条　侵占、挪用被征收土地单位的征地补偿费用和其他有关费用，构成犯罪的，依法追究刑事责任；尚不构成犯罪的，依法给予行政处分。

79-ماددا يەر ئالغۇچى ئورۇننىڭ يەر ئېلىش تۆلەم پۇلى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك خىراجەتلىرىنى ئىگىلىۋالغان، ئىشلىتىۋالغانلار جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.

第八十条　依法收回国有土地使用权当事人拒不交出土地的，临时使用土地期满拒不归还的，或者不按照批准的用途使用国有土地的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令交还土地，处以罚款。

80-ماددا دۆلەت يېرىنى ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە قايتۇرۇۋالغۇچىلار يەرنى تاپشۇرۇشنى رەت قىلسا، يەرنى ۋاقىتلىق ئىشلىتىش مۇددىتى توشسىمۇ قايتۇرۇشنى رەت قىلسا ياكى دۆلەت يېرىنى تەستىقلانغان ئىشلىتىش ئورنىغا ئىشلەتمىسە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى يەرنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ.

第八十一条　擅自将农民集体所有的土地的使用权出让、转让或者出租用于非农业建设的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令限期改正，没收违法所得，并处罚款。

81-ماددا دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ئۆتۈنۈپ بەرگەن ياكى غەيرىي يېزا ئىگىلىك قۇرۇلۇشىغا ئىشلەتكەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويىدۇ.

第八十二条　不依照本法规定办理土地变更登记的，由县级以上人民政府土地行政主管部门责令其限期办理。

82-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە يەر ئۆزگەرتىشنى تىزىملاتمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە بېجىرىشكە بۇيرۇيدۇ.

第八十三条　依照本法规定，责令限期拆除在非法占用的土地上新建的建筑物和其他设施的，建设单位或者个人必须立即停止施工，自行拆除；对继续施工的，作出处罚决定的机关有权制止。建设单位或者个人对责令限期拆除的行政处罚决定不服的，可以在接到责令限期拆除决定之日起十五日内，向人民法院起诉；期满不起诉又不自行拆除的，由作出处罚决定的机关依法申请人民法院强制执行，费用由违法者承担。

83-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان يەرگە يېڭىدىن سېلىنغان ئىمارەت ۋە باشقا ئەسلىھەلەرنى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىۋېتىشكە بۇيرۇلسا، قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن ياكى شەخسلەر قۇرۇلۇشنى دەرھال توختىتىشى، ئۆزى چېقىشى شەرت؛ داۋاملىق قۇرۇلۇش قىلىشنى جازا قارارى چىقارغان ئورگان توسۇشقا ھوقۇقلۇق. قۇرۇلۇش قىلدۇرغۇچى ئورۇن ياكى شەخسلەردىن بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چېقىشقا بۇيرۇلغان مەمۇرىي جازا قارارىغا قايىل بولمىغانلىرى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە چۇۋۇشقا بۇيرۇش قارارىنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ 15 كۈن ئىچىدە خەلق سوت مەھكىمىسىگە دەۋا قىلسا بولىدۇ؛ مۇددىتى توشسىمۇ ئەيىبلىمىسە ھەم ئۆزلۈكىدىن چاقمىسا، جازا قارارى چىقارغان ئورگان خەلق سوت مەھكىمىسىگە قانۇن بويىچە مەجبۇرىي ئىجرا قىلدۇرۇشنى ئىلتىماس قىلىدۇ، خىراجەتنى قانۇنغا خىلاپلىق قىلغۇچى ئۈستىگە ئالىدۇ.

第八十四条　土地行政主管部门的工作人员玩忽职守、滥用职权、徇私舞弊，构成犯罪的，依法追究刑事责任；尚不构成犯罪的，依法给予行政处分。

84-ماددا يەر مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ خادىملىرىدىن خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلىپ، خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ، نەپسانىيەتچىلىك قىلىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛ جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.

第八章　附则

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第八十五条　中外合资经营企业、中外合作经营企业、外资企业使用土地的，适用本法；法律另有规定的，从其规定。

85-ماددا جۇڭگو-چەت ئەل شېرىكچىلىكىدىكى كارخانىلار، جۇڭگو-چەت ئەللىك ھەمكارلىقىدىكى كارخانىلار، چەت ئەل مەبلىغى كارخانىلىرى يەر ئىشلەتكەندە، مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ؛ قانۇندا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

第八十六条　本法自1999年1月1日起施行。

86-ماددا بۇ قانۇن 1999-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.