和地方各级人民政府组织法

ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ تەشكىلىي قانۇنى

（1979年7月1日第五届全国人民代表大会第二次会议通过　1979年7月4日公布　自1980年1月1日起施行　根据1982年12月10日第五届全国人民代表大会第五次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉的若干规定的决议》第一次修正　根据1986年12月2日第六届全国人民代表大会常务委员会第十八次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉的决定》第二次修正　根据1995年2月28日第八届全国人民代表大会常务委员会第十二次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉的决定》第三次修正　根据2004年10月27日第十届全国人民代表大会常务委员会第十二次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉的决定》第四次修正　根据2015年8月29日第十二届全国人民代表大会常务委员会第十六次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉、〈中华人民共和国全国人民代表大会和地方各级人民代表大会选举法〉、〈中华人民共和国全国人民代表大会和地方各级人民代表大会代表法〉的决定》第五次修正　根据2022年3月11日第十三届全国人民代表大会第五次会议《关于修改〈中华人民共和国地方各级人民代表大会和地方各级人民政府组织法〉的决定》第六次修正）

( 1979-يىل 7-ئاينىڭ 1-كۈنى 5-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 2-يىغىنىدا ماقۇللاندى 1979-يىل 74-كۈنى ئېلان قىلىندى 1980-يىل 1-ئاينىڭ 1 – كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلدى 1982-يىل 12-ئاينىڭ 10-كۈنى 5 – نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 5-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ تەشكىلىي قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى بىر قانچە بەلگىلىمىسى»گە ئاساسەن 1-قېتىم تۈزىتىلدى 1986-يىل 12-ئاينىڭ 2-كۈنى 6-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 18-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ تەشكىلىي قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 2-قېتىم تۈزىتىلدى 1995-يىل 2-ئاينىڭ 28-كۈنى 8-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 12-يىغىنىنىڭ «‹ جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يىللىق ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىككە تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى»ىگە ئاساسەن 2-قېتىملىق تۈزىتىلدى خەلق ھۆكۈمىتى تەشكىلىي قانۇنى > نىڭ 3-قېتىم تۈزىتىلمىسى 2004-يىل 10-ئاينىڭ 27-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 12-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ تەشكىلىي قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 4-قېتىم تۈزىتىلدى 2015-يىل 8-ئاينىڭ 29-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك پارتىيە قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 16-يىغىنىنىڭ «مۇناسىۋەتلىك»ىغا ئاساسەن تۈزىتىلدى < جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقلىرى تەشكىلىي قانۇنى >، < جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىدە خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ سايلام قانۇنى >، ( جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەيەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرى قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش قارارى»غا ئاساسەن 5 ـ قېتىم تۈزىتىلدى، 2022 ـ يىلى 3 ـ ئاينىڭ 11 ـ كۈنى 13 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 5 ـ يىغىنىغا ئاساسەن يىغىننىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ھۆكۈمەت تەشكىلىي قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا 6-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

目　　录

مۇندەرىجە

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第二章　地方各级人民代表大会

2-باب يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى

第一节　地方各级人民代表大会的组成和任期

1-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第二节　地方各级人民代表大会的职权

2-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第三节　地方各级人民代表大会会议的举行

3-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنلىرىنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى

第四节　地方国家机关组成人员的选举、罢免和辞职

4-پاراگراف يەرلىك دۆلەت ئورگىنى تەركىبىدىكى خادىملارنى سايلاش، قالدۇرۇۋېتىش ۋە ئۇلاردىن ئىستېپا بېرىش

第五节　地方各级人民代表大会各委员会

5-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ كومىتېتلىرى

第六节　地方各级人民代表大会代表

6-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرى

第三章　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会

3-باب ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى

第一节　常务委员会的组成和任期

1-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第二节　常务委员会的职权

2-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第三节　常务委员会会议的举行

3-پاراگراف دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى

第四节　常务委员会各委员会和工作机构

4-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ كومىتېتلىرى ۋە خىزمەت ئاپپاراتلىرى

第四章　地方各级人民政府

4-باب يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第二节　地方各级人民政府的组成和任期

2-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第三节　地方各级人民政府的职权

3-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第四节　地方各级人民政府的机构设置

4-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئاپپاراتلىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى

第五章　附则

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第一章　总则

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

第一条　为了健全地方各级人民代表大会和地方各级人民政府的组织和工作制度，保障和规范其行使职权，坚持和完善人民代表大会制度，保证人民当家作主，根据宪法，制定本法。

1-ماددا بۇ قانۇن يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ تەشكىلات ۋە خىزمەت تۈزۈمىنى تاكامۇللاشتۇرۇش، ئۇلارنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى كاپالەتلەندۈرۈش ۋە قېلىپلاشتۇرۇش، خەلق قۇرۇلتىيى تۈزۈمىدە چىڭ تۇرۇش ۋە ئۇنى مۇكەممەللەشتۈرۈش، خەلقنىڭ ئۆز ئىشىغا ئۆزى ئىگە بولۇشىغا كاپالەتلىك قىلىش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

第二条　地方各级人民代表大会是地方国家权力机关。

2-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى دۆلەتنىڭ يەرلىك ھاكىمىيەت ئورگانلىرىدۇر.

县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会是本级人民代表大会的常设机关。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ دائىمىي ئورگىنىدۇر.

地方各级人民政府是地方各级国家权力机关的执行机关，是地方各级国家行政机关。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دۆلەتنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ھاكىمىيەت ئورگانلىرىنىڭ ئىجرائىي ئورگانلىرى، دۆلەتنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىدە مەمۇرىي ئورگانلىرىدۇر.

第三条　地方各级人民代表大会、县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会和地方各级人民政府坚持中国共产党的领导，坚持以马克思列宁主义、毛泽东思想、邓小平理论、“三个代表”重要思想、科学发展观、习近平新时代中国特色社会主义思想为指导，依照宪法和法律规定行使职权。

3-ماددا يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرىدۇ، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسى، «ئۈچكە ۋەكىللىك قىلىش»مۇھىم ئىدىيەسى، ئىلمىي تەرەققىيات قارىشى، شى جىنپىڭ يېڭى دەۋر جۇڭگوچە سوتسىيالىزم ئىدىيەسىنى يېتەكچى قىلىشتا چىڭ تۇرىدۇ، خىزمەت ھوقۇقىنى ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە يۈرگۈزۈش.

第四条　地方各级人民代表大会、县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会和地方各级人民政府坚持以人民为中心，坚持和发展全过程人民民主，始终同人民保持密切联系，倾听人民的意见和建议，为人民服务，对人民负责，受人民监督。

4-ماددا يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ ھۆكۈمەتلىرى خەلقنى مەركەز قىلىشتا چىڭ تۇرىدۇ، پۈتۈن جەريانلىق خەلق دېموكراتىيەسىدە چىڭ تۇرىدۇ ۋە ئۇنى راۋاجلاندۇرىدۇ، باشتىن-ئاخىر خەلق بىلەن قويۇق ئالاقە باغلايدۇ، خەلقنىڭ پىكىر-تەكلىپلىرىگە قۇلاق سالىدۇ، خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىدۇ، خەلق ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ، خەلقنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىدۇ.

第五条　地方各级人民代表大会、县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会和地方各级人民政府遵循在中央的统一领导下、充分发挥地方的主动性积极性的原则，保证宪法、法律和行政法规在本行政区域的实施。

5-ماددا يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرى مەركەزنىڭ بىرتۇتاش رەھبەرلىكىدە، جايلارنىڭ تەشەببۇسكارلىقى ۋە ئاكتىپلىقىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار ۋە مەمۇرىي نىزاملارنىڭ ئۆز مەمۇرىي رايونىدا يولغا قويۇلۇشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.

第六条　地方各级人民代表大会、县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会和地方各级人民政府实行民主集中制原则。

6-ماددا يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ھۆكۈمەت دېموكراتىيە-مەركەزلەشتۈرۈش تۈزۈمى پىرىنسىپىنى يولغا قويىدۇ.

地方各级人民代表大会和县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会应当充分发扬民主，集体行使职权。

يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى دېموكراتىيەنى تولۇق جارى قىلدۇرۇشى، خىزمەت ھوقۇقىنى كوللېكتىپ يۈرگۈزۈشى كېرەك.

地方各级人民政府实行首长负责制。政府工作中的重大事项应当经集体讨论决定。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىدە باشلىق مەسئۇل بولۇش تۈزۈمى يولغا قويۇلىدۇ. ھۆكۈمەت خىزمىتىدىكى مۇھىم، زور ئىشلارنى كوللېكتىپ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىش كېرەك.

第二章　地方各级人民代表大会

2-باب يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى

第一节　地方各级人民代表大会的组成和任期

1-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第七条　省、自治区、直辖市、自治州、县、自治县、市、市辖区、乡、民族乡、镇设立人民代表大会。

7-ماددا ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاست، ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايون، يېزا، مىللىي يېزا، بازارلاردا خەلق قۇرۇلتىيى تەسىس قىلىنىدۇ.

第八条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会代表由下一级的人民代表大会选举；县、自治县、不设区的市、市辖区、乡、民族乡、镇的人民代表大会代表由选民直接选举。

8-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى بىر دەرىجە تۆۋەن خەلق قۇرۇلتىيى سايلايدۇ؛ ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلىغۇچىلار بىۋاسىتە سايلايدۇ.

地方各级人民代表大会代表名额和代表产生办法由选举法规定。各行政区域内的少数民族应当有适当的代表名额。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرىنىڭ سانى ۋە ۋۇجۇدقا كېلىش چارىسى سايلام قانۇنىدا بەلگىلىنىدۇ. ھەرقايسى مەمۇرىي رايونلار ئىچىدىكى ئاز سانلىق مىللەتلەردىن مۇۋاپىق ۋەكىل سانى بولۇشى كېرەك.

第九条　地方各级人民代表大会每届任期五年。

9-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ.

第二节　地方各级人民代表大会的职权

2-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第十条　省、自治区、直辖市的人民代表大会根据本行政区域的具体情况和实际需要，在不同宪法、法律、行政法规相抵触的前提下，可以制定和颁布地方性法规，报全国人民代表大会常务委员会和国务院备案。

10-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىنىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇنغا، قانۇنلارغا ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا زىت بولماسلىق شەرتى بىلەن يەرلىك نىزام چىقارسا ۋە ئېلان قىلسا بولىدۇ، ئۇنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

设区的市、自治州的人民代表大会根据本行政区域的具体情况和实际需要，在不同宪法、法律、行政法规和本省、自治区的地方性法规相抵触的前提下，可以依照法律规定的权限制定地方性法规，报省、自治区的人民代表大会常务委员会批准后施行，并由省、自治区的人民代表大会常务委员会报全国人民代表大会常务委员会和国务院备案。

رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى ئۆز مەمۇرىي رايونىنىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايوننىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا زىت بولماسلىق شەرتى ئاستىدا، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە يەرلىك نىزام چىقارسا بولىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويۇلىدۇ ھەمدە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايوننىڭ خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

省、自治区、直辖市以及设区的市、自治州的人民代表大会根据区域协调发展的需要，可以开展协同立法。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، شۇنىڭدەك رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى رايونلارنىڭ ماس تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ماسلىشىپ نىزام چىقىرىشنى قانات يايدۇرسا بولىدۇ.

第十一条　县级以上的地方各级人民代表大会行使下列职权：

11-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）在本行政区域内，保证宪法、法律、行政法规和上级人民代表大会及其常务委员会决议的遵守和执行，保证国家计划和国家预算的执行；

( 1 ) شۇ مەمۇرىي رايوندا ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارنىڭ ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارلىرىنىڭ ئەمەل قىلىنىشى ۋە ئىجرا قىلىنىشىغا، دۆلەت پىلانىنىڭ ۋە دۆلەت خامچوتىنىڭ ئىجرا قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش؛

（二）审查和批准本行政区域内的国民经济和社会发展规划纲要、计划和预算及其执行情况的报告，审查监督政府债务，监督本级人民政府对国有资产的管理；

( 2 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ پىروگراممىسى، پىلانى ۋە خامچوتىنى ھەمدە ئۇنىڭ ئىجراسى توغرىسىدىكى دوكلاتنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش، ھۆكۈمەت قەرزىنى تەكشۈرۈش ۋە نازارەت قىلىش، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ دۆلەت مۈلكىنى باشقۇرۇشىنى نازارەت قىلىش؛

（三）讨论、决定本行政区域内的政治、经济、教育、科学、文化、卫生、生态环境保护、自然资源、城乡建设、民政、社会保障、民族等工作的重大事项和项目；

( 3 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ سىياسىي، ئىقتىساد، مائارىپ، پەن، مەدەنىيەت، سەھىيە، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش، تەبىئىي بايلىق، شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى، خەلق ئىشلىرى، ئىجتىمائىي كاپالەت، مىللەتلەر خىزمىتى قاتارلىق خىزمەتلىرىدىكى مۇھىم، زور ئىشلار ۋە تۈرلەرنى مۇزاكىرە قىلىش، قارار قىلىش؛

（四）选举本级人民代表大会常务委员会的组成人员；

( 4 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنى سايلاش؛

（五）选举省长、副省长，自治区主席、副主席，市长、副市长，州长、副州长，县长、副县长，区长、副区长；

( 5 ) ئۆلكە باشلىقى، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، مۇئاۋىن ھاكىم، رايون باشلىقى، مۇئاۋىن رايون باشلىقىنى سايلاش؛

（六）选举本级监察委员会主任、人民法院院长和人民检察院检察长；选出的人民检察院检察长，须报经上一级人民检察院检察长提请该级人民代表大会常务委员会批准；

( 6 ) شۇ دەرىجىلىك رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى ۋە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشىنى سايلاش؛ سايلاپ چىقىلغان خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى باش تەپتىشىنىڭ تەكلىپى بىلەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلىتىشى شەرت؛

（七）选举上一级人民代表大会代表；

( 7 ) بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىلىنى سايلاش؛

（八）听取和审议本级人民代表大会常务委员会的工作报告；

( 8 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمىتىدىن دوكلاتنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（九）听取和审议本级人民政府和人民法院、人民检察院的工作报告；

( 9 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ خىزمىتىدىن دوكلاتنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（十）改变或者撤销本级人民代表大会常务委员会的不适当的决议；

( 10 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارلىرىنى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىش؛

（十一）撤销本级人民政府的不适当的决定和命令；

( 11 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارى ۋە بۇيرۇقىنى بىكار قىلىش؛

（十二）保护社会主义的全民所有的财产和劳动群众集体所有的财产，保护公民私人所有的合法财产，维护社会秩序，保障公民的人身权利、民主权利和其他权利；

( 12 ) سوتسىيالىستىك ئومۇمىي خەلق ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈكنى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مال – مۈلۈكنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي ئىگىدارلىقىدىكى قانۇنلۇق مال-مۈلۈكنى قوغداش، ئىجتىمائىي تەرتىپنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، دېموكراتىك ھوقۇقى ۋە باشقا ھوقۇقلىرىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十三）保护各种经济组织的合法权益；

( 13 ) ھەر خىل ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（十四）铸牢中华民族共同体意识，促进各民族广泛交往交流交融，保障少数民族的合法权利和利益；

( 14 ) جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەش، مىللەتلەرنىڭ كەڭ ئالاقىلىشىشى، ئالماشتۇرۇشى، يۇغۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十五）保障宪法和法律赋予妇女的男女平等、同工同酬和婚姻自由等各项权利。

( 15 ) ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردا ئاياللارغا بېرىلگەن ئەر-ئايال باراۋەرلىكى، ئوخشاش ئىشقا ئوخشاش ھەق بېرىش ۋە ئۆيلىنىش ئەركىنلىكى قاتارلىق تۈرلۈك ھوقۇقلارنى كاپالەتلەندۈرۈش.

第十二条　乡、民族乡、镇的人民代表大会行使下列职权：

12-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）在本行政区域内，保证宪法、法律、行政法规和上级人民代表大会及其常务委员会决议的遵守和执行；

( 1 ) شۇ مەمۇرىي رايوندا ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارنىڭ ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارلىرىنىڭ ئەمەل قىلىنىشى ۋە ئىجرا قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش؛

（二）在职权范围内通过和发布决议；

( 2 ) خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىدە قارار ماقۇللاش ۋە ئېلان قىلىش؛

（三）根据国家计划，决定本行政区域内的经济、文化事业和公共事业的建设计划和项目；

( 3 ) دۆلەت پىلانىغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئىقتىساد، مەدەنىيەت ئىشلىرى ۋە جامائەت ئىشلىرىنىڭ قۇرۇلۇش پىلانى ۋە تۈرلىرىنى قارار قىلىش؛

（四）审查和批准本行政区域内的预算和预算执行情况的报告，监督本级预算的执行，审查和批准本级预算的调整方案，审查和批准本级决算；

( 4 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خامچوت ۋە خامچوتىنىڭ ئىجرا قىلىنىش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش، شۇ دەرىجىلىك خامچوتنىڭ ئىجراسىنى نازارەت قىلىش، شۇ دەرىجىلىك خام چوتنى تەڭشەش لايىھەسىنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش، شۇ دەرىجىلىك نەق چوتنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش؛

（五）决定本行政区域内的民政工作的实施计划；

( 5 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خەلق ئىشلىرى خىزمىتىنى يولغا قويۇش پىلانىنى قارار قىلىش؛

（六）选举本级人民代表大会主席、副主席；

( 6 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسىنى سايلاش؛

（七）选举乡长、副乡长，镇长、副镇长；

( 7 ) يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقى، بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقى سايلاش؛

（八）听取和审议乡、民族乡、镇的人民政府的工作报告；

( 8 ) يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمىتىدىن دوكلاتنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（九）听取和审议乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团的工作报告；

( 9 ) يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتىنىڭ خىزمىتىدىن دوكلاتنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（十）撤销乡、民族乡、镇的人民政府的不适当的决定和命令；

( 10 ) يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ نامۇۋاپىق قارارى ۋە بۇيرۇقلىرىنى ئەمەلدىن قالدۇرۇش؛

（十一）保护社会主义的全民所有的财产和劳动群众集体所有的财产，保护公民私人所有的合法财产，维护社会秩序，保障公民的人身权利、民主权利和其他权利；

( 11 ) سوتسىيالىستىك ئومۇمىي خەلق ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈكنى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مال – مۈلۈكنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي ئىگىدارلىقىدىكى قانۇنلۇق مال-مۈلۈكنى قوغداش، ئىجتىمائىي تەرتىپنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، دېموكراتىك ھوقۇقى ۋە باشقا ھوقۇقلىرىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十二）保护各种经济组织的合法权益；

( 12 ) ھەر خىل ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（十三）铸牢中华民族共同体意识，促进各民族广泛交往交流交融，保障少数民族的合法权利和利益；

( 13 ) جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەپ، مىللەتلەرنىڭ كەڭ ئالاقىلىشىشى، ئالماشتۇرۇشى، يۇغۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十四）保障宪法和法律赋予妇女的男女平等、同工同酬和婚姻自由等各项权利。

( 14 ) ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردا ئاياللارغا بېرىلگەن ئەر-ئايال باراۋەرلىكى، ئوخشاش ئىشقا ئوخشاش ھەق بېرىش ۋە ئۆيلىنىش ئەركىنلىكى قاتارلىق تۈرلۈك ھوقۇقلارنى كاپالەتلەندۈرۈش.

少数民族聚居的乡、民族乡、镇的人民代表大会在行使职权的时候，可以依照法律规定的权限采取适合民族特点的具体措施。

ئاز سانلىق مىللەتلەر توپلىشىپ ئولتۇراقلاشقان يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەندە، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە مىللىي ئالاھىدىلىككە ئۇيغۇن كونكرېت تەدبىرلەرنى قوللانسا بولىدۇ.

第十三条　地方各级人民代表大会有权罢免本级人民政府的组成人员。县级以上的地方各级人民代表大会有权罢免本级人民代表大会常务委员会的组成人员和由它选出的监察委员会主任、人民法院院长、人民检察院检察长。罢免人民检察院检察长，须报经上一级人民检察院检察长提请该级人民代表大会常务委员会批准。

13-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەركىبىدىكىلەرنى قالدۇرۇۋېتىشكە ھوقۇقلۇق. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنى ۋە ئۇ سايلىغان رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشىنى قالدۇرۇۋېتىشكە ھوقۇقلۇق. خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشىنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشتە، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى باش تەپتىشىنىڭ تەكلىپى بىلەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلىتىش شەرت.

第三节　地方各级人民代表大会会议的举行

3-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنلىرىنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى

第十四条　地方各级人民代表大会会议每年至少举行一次。乡、民族乡、镇的人民代表大会会议一般每年举行两次。会议召开的日期由本级人民代表大会常务委员会或者乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团决定，并予以公布。

14-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنى ھەر يىلى كەم دېگەندە بىر قېتىم ئۆتكۈزۈلىدۇ. يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنى ئادەتتە يىلدا ئىككى قېتىم ئۆتكۈزۈلىدۇ. يىغىننىڭ ئېچىلىش ۋاقتىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى بەلگىلەيدۇ ھەمدە ئېلان قىلىدۇ.

遇有特殊情况，县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会或者乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团可以决定适当提前或者推迟召开会议。提前或者推迟召开会议的日期未能在当次会议上决定的，常务委员会或者其授权的主任会议，乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团可以另行决定，并予以公布。

ئالاھىدە ئەھۋالغا يولۇققاندا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى يىغىننى مۇۋاپىق مۇددەتتىن بۇرۇن ئېچىش ياكى كېچىكتۈرۈشنى قارار قىلسا بولىدۇ. يىغىن ئېچىش ۋاقتىنى ئالدىغا سۈرۈپ ياكى كېچىكتۈرۈپ شۇ قېتىمقى يىغىندا قارار قىلالمىغان بولسا، دائىمىي كومىتېت ياكى ئۇ ھوقۇق بەرگەن مۇدىرلار يىغىنى، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى ئايرىم قارار قىلسا ھەمدە ئېلان قىلسا بولىدۇ.

县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会或者乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团认为必要，或者经过五分之一以上代表提议，可以临时召集本级人民代表大会会议。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتلىرى زۆرۈر تاپسا ياكى ۋەكىللەرنىڭ بەشتىن بىر قىسمىدىن كۆپرەكىنىڭ تەكلىپى ئارقىلىق، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنى ۋاقىتلىق چاقىرسا بولىدۇ.

地方各级人民代表大会会议有三分之二以上的代表出席，始得举行。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنلىرىغا ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ۋەكىل قاتنىشىدۇ، يىغىن ئېچىلىش بىلەنلا باشلىنىدۇ.

第十五条　县级以上的地方各级人民代表大会会议由本级人民代表大会常务委员会召集。

15-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ يىغىنىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى چاقىرىدۇ.

第十六条　地方各级人民代表大会举行会议，应当合理安排会期和会议日程，提高议事质量和效率。

16-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزۈشتە، يىغىن ۋاقتى ۋە يىغىن كۈنتەرتىپىنى مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇپ، ئىش سۈپىتى ۋە ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

第十七条　县级以上的地方各级人民代表大会每次会议举行预备会议，选举本次会议的主席团和秘书长，通过本次会议的议程和其他准备事项的决定。

17-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر قېتىملىق يىغىنى تەييارلىق يىغىنى ئۆتكۈزۈپ، شۇ قېتىمقى يىغىننىڭ ھەيئەت رىياسىتى ۋە باش كاتىپىنى سايلايدۇ، مۇشۇ قېتىمقى يىغىننىڭ قارالمىسى ۋە باشقا تەييارلىق ئىشلىرى توغرىسىدىكى قارارنى ماقۇللايدۇ.

预备会议由本级人民代表大会常务委员会主持。每届人民代表大会第一次会议的预备会议，由上届本级人民代表大会常务委员会主持。

تەييارلىق يىغىنىغا شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ. ھەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 1-يىغىنىنىڭ تەييارلىق يىغىنىغا ئالدىنقى نۆۋەتلىك شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

县级以上的地方各级人民代表大会举行会议的时候，由主席团主持会议。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، يىغىنغا ھەيئەت رىياسىتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

县级以上的地方各级人民代表大会会议设副秘书长若干人；副秘书长的人选由主席团决定。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىنلىرىغا مۇئاۋىن باش كاتىپ قويۇلىدۇ؛ مۇئاۋىن باش كاتىپ نامزاتىنى ھەيئەت رىياسىتى قارار قىلىدۇ.

第十八条　乡、民族乡、镇的人民代表大会设主席，并可以设副主席一人至二人。主席、副主席由本级人民代表大会从代表中选出，任期同本级人民代表大会每届任期相同。

18-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىغا رەئىس تەسىس قىلىنىدۇ ھەمدە بىردىن ئىككىگىچە مۇئاۋىن رەئىس تەسىس قىلىنىدۇ. رەئىس، مۇئاۋىن رەئىسنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئارىسىدىن سايلايدۇ، ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ.

乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席不得担任国家行政机关的职务；如果担任国家行政机关的职务，必须向本级人民代表大会辞去主席、副主席的职务。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى دۆلەتنىڭ مەمۇرىي ئورگىنىدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولمايدۇ؛ دۆلەتنىڭ مەمۇرىي ئورگىنىدا ۋەزىپە ئۆتەۋاتقان بولسا، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا رەئىسلىك، مۇئاۋىن رەئىسلىك ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى شەرت.

乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席在本级人民代表大会闭会期间负责联系本级人民代表大会代表，根据主席团的安排组织代表开展活动，反映代表和群众对本级人民政府工作的建议、批评和意见，并负责处理主席团的日常工作。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرى بىلەن ئالاقىلىشىشكە مەسئۇل بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىتىنىڭ ئورۇنلاشتۇرۇشىغا ئاساسەن ۋەكىللەرنى پائالىيەتنى قانات يايدۇرۇشقا تەشكىللەيدۇ، ۋەكىللەر ۋە ئاممىنىڭ شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خىزمىتى توغرىسىدىكى تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى ئىنكاس قىلىدۇ ھەمدە ھەيئەت رىياسىتنىڭ كۈندىلىك خىزمەتلىرىنى بىر تەرەپ قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ.

第十九条　乡、民族乡、镇的人民代表大会举行会议的时候，选举主席团。由主席团主持会议，并负责召集下一次的本级人民代表大会会议。乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席为主席团的成员。

19-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە ھەيئەت رىياسىتىنى سايلايدۇ. يىغىنغا ھەيئەت رىياسىتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ ھەمدە كېيىنكى قېتىملىق شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنى چاقىرىشقا مەسئۇل بولىدۇ. يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسلىرى ھەيئەت رىياسىتىنىڭ ئەزاسى بولىدۇ.

主席团在本级人民代表大会闭会期间，每年选择若干关系本地区群众切身利益和社会普遍关注的问题，有计划地安排代表听取和讨论本级人民政府的专项工作报告，对法律、法规实施情况进行检查，开展视察、调研等活动；听取和反映代表和群众对本级人民政府工作的建议、批评和意见。主席团在闭会期间的工作，向本级人民代表大会报告。

ھەيئەت رىياسىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، ھەر يىلى شۇ رايوندىكى ئاممىنىڭ جانىجان مەنپەئىتىگە ۋە جەمئىيەت ئومۇميۈزلۈك كۆڭۈل بۆلۈۋاتقان بىرقانچە مەسىلىنى تاللايدۇ، ۋەكىللەرنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مەخسۇس خىزمەت دوكلاتىنى ئاڭلاش ۋە مۇزاكىرە قىلىشقا پىلانلىق ئورۇنلاشتۇرىدۇ، قانۇن-نىزاملارنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى تەكشۈرىدۇ، كۆزدىن كەچۈرۈش، تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرىدۇ؛ ۋەكىللەر ۋە ئاممىنىڭ شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خىزمىتى توغرىسىدىكى تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى ئاڭلاش ۋە ئىنكاس قىلىش. ھەيئەت رىياسىتى يىغىننىڭ يېپىق مەزگىلىدىكى خىزمەتلىرىدىن شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا دوكلات بېرىدۇ.

第二十条　地方各级人民代表大会每届第一次会议，在本届人民代表大会代表选举完成后的两个月内，由上届本级人民代表大会常务委员会或者乡、民族乡、镇的上次人民代表大会主席团召集。

20-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك 1-يىغىنىنى مۇشۇ نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەكىللىرى سايلاپ چىقىلغاندىن كېيىنكى ئىككى ئاي ئىچىدە ئالدىنقى نۆۋەتلىك شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق ئالدىنقى قېتىملىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ھەيئەت رىياسىتى چاقىرىدۇ.

第二十一条　县级以上的地方各级人民政府组成人员和监察委员会主任、人民法院院长、人民检察院检察长，乡级的人民政府领导人员，列席本级人民代表大会会议；县级以上的其他有关机关、团体负责人，经本级人民代表大会常务委员会决定，可以列席本级人民代表大会会议。

21-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەركىبىدىكىلەر ۋە رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرلىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى، يېزا دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رەھبەرلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىغا سىرتتىن قاتنىشىدۇ؛ ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى باشقا مۇناسىۋەتلىك ئورگان، تەشكىلاتلارنىڭ مەسئۇللىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارى بىلەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ يىغىنىغا سىرتتىن قاتناشسا بولىدۇ.

第二十二条　地方各级人民代表大会举行会议的时候，主席团、常务委员会、各专门委员会、本级人民政府，可以向本级人民代表大会提出属于本级人民代表大会职权范围内的议案，由主席团决定提交人民代表大会会议审议，或者并交有关的专门委员会审议、提出报告，再由主席团审议决定提交大会表决。

22-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، ھەيئەت رىياسىتى، دائىمىي كومىتېت، مەخسۇس كومىتېتلار، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىدىغان تەكلىپلەرنى بەرسە بولىدۇ، ھەيئەت رىياتى خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ ياكى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشى، دوكلات بېرىشىگە تاپشۇرىدۇ، ئاندىن ھەيئەت رىياسىتى قاراپ چىقىپ يىغىندا ئاۋازغا قويۇشقا سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ.

县级以上的地方各级人民代表大会代表十人以上联名，乡、民族乡、镇的人民代表大会代表五人以上联名，可以向本级人民代表大会提出属于本级人民代表大会职权范围内的议案，由主席团决定是否列入大会议程，或者先交有关的专门委员会审议，提出是否列入大会议程的意见，再由主席团决定是否列入大会议程。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىلىدىن 10 دىن ئارتۇقى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرىدىن بەشتىن ئارتۇقى بىرلىكتە ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىغا شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىدىغان تەكلىپلەرنى بەرسە بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىتى يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكنى قارار قىلىدۇ ياكى ئاۋۋال ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا تاپشۇرىدۇ، يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىك پىكرى ئوتتۇرىغا قويۇلۇپ، ئاندىن ھەيئەت رىياسىتى يىغىن قارالمىسىغا كىرىش-كىرگۈزمەسلىكنى قارار قىلىدۇ.

列入会议议程的议案，在交付大会表决前，提案人要求撤回的，经主席团同意，会议对该项议案的审议即行终止。

يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن تەكلىپلەر يىغىندا ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇلۇشتىن بۇرۇن، تەكلىپ بەرگۈچى قايتۇرۇۋېلىشنى تەلەپ قىلسا، ھەيئەت رىياسىتىنىڭ قوشۇلۇشى بىلەن، يىغىن شۇ تەكلىپنى قاراپ چىقىشنى دەرھال ئاخىرلاشتۇرىدۇ.

第二十三条　在地方各级人民代表大会审议议案的时候，代表可以向有关地方国家机关提出询问，由有关机关派人说明。

23-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى تەكلىپلەرنى قاراپ چىققاندا، ۋەكىللەر مۇناسىۋەتلىك يەرلىك دۆلەت ئورگانلىرىدىن سوئال سورىسا بولىدۇ، مۇناسىۋەتلىك ئورگان ئادەم ئەۋەتىپ ئىزاھلايدۇ.

第二十四条　地方各级人民代表大会举行会议的时候，代表十人以上联名可以书面提出对本级人民政府和它所属各工作部门以及监察委员会、人民法院、人民检察院的质询案。质询案必须写明质询对象、质询的问题和内容。

24-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، 10 دىن ئارتۇق ۋەكىل بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭغا قاراشلىق خىزمەت تارماقلىرى، شۇنىڭدەك رېۋىزىيە كومىتېتى، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىگە سۈرۈشتۈرمە قويسا بولىدۇ. سوئال قويۇش دېلوسىغا سوئال قويۇش ئوبيېكتى، سوئالنىڭ مەسىلىسى ۋە مەزمۇنى ئېنىق يېزىلىشى شەرت.

质询案由主席团决定交由受质询机关在主席团会议、大会全体会议或者有关的专门委员会会议上口头答复，或者由受质询机关书面答复。在主席团会议或者专门委员会会议上答复的，提质询案的代表有权列席会议，发表意见；主席团认为必要的时候，可以将答复质询案的情况报告印发会议。

سۈرۈشتۈرمە لايىھەسىنى ھەيئەت رىياسىتى سۈرۈشتۈرمىنى قوبۇل قىلغۇچى ئورگاننىڭ ھەيئەت رىياسىتىنىڭ يىغىنى، يىغىننىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا ياكى ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلار يىغىنىدا ئاغزاكى جاۋاب بېرىشىگە تاپشۇرۇشنى قارار قىلىدۇ ياكى سۈرۈشتۈرگۈچى ئورگان يازما جاۋاب بېرىدۇ. ھەيئەت رىياسىتى يىغىنى ياكى مەخسۇس كومىتېت يىغىنىدا جاۋاب بەرگەندە، سۈپىتىنى ئۆستۈرۈپ دېلو سۈرۈشتۈرگەن ۋەكىللەر يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىپ، پىكىر بايان قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛ ھەيئەت رىياسىتى زۆرۈر تاپسا، سۈرۈشتۈرمىگە جاۋاب بېرىش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتنى يىغىنغا بېسىپ تارقاتسا بولىدۇ.

质询案以口头答复的，应当由受质询机关的负责人到会答复；质询案以书面答复的，应当由受质询机关的负责人签署，由主席团印发会议或者印发提质询案的代表。

سۈرۈشتۈرمە دېلوسىغا ئاغزاكى جاۋاب بېرىشتە، سۈرۈشتۈرگۈچى ئورگاننىڭ مەسئۇلى يىغىنغا كېلىپ جاۋاب بېرىشى كېرەك؛ سۈرۈشتۈرمە لايىھەسىگە يازما جاۋاب بېرىشتە، سۈرۈشتۈرمىنى قوبۇل قىلغۇچى ئورگاننىڭ مەسئۇلى ئىمزا قويۇشى، ھەيئەت رىياسىتى يىغىنغا بېسىپ تارقىتىدىغان ياكى سۈرۈشتۈرمىنى بېسىپ تارقىتىدىغان ۋەكىل بولۇشى كېرەك.

第二十五条　地方各级人民代表大会进行选举和通过决议，以全体代表的过半数通过。

25-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى سايلام ئۆتكۈزىدۇ ۋە قارار ماقۇللايدۇ، بارلىق ۋەكىللەرنىڭ تەڭدىن تولىسى ماقۇللايدۇ.

第四节　地方国家机关组成人员的选举、罢免和辞职

4-پاراگراف يەرلىك دۆلەت ئورگىنى تەركىبىدىكى خادىملارنى سايلاش، قالدۇرۇۋېتىش ۋە ئۇلاردىن ئىستېپا بېرىش

第二十六条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会的组成人员，乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席，省长、副省长，自治区主席、副主席，市长、副市长，州长、副州长，县长、副县长，区长、副区长，乡长、副乡长，镇长、副镇长，监察委员会主任，人民法院院长，人民检察院检察长的人选，由本级人民代表大会主席团或者代表依照本法规定联合提名。

26-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەر، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسلىرى، ئۆلكە باشلىقى، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، مۇئاۋىن ھاكىم، رايون باشلىقى، مۇئاۋىن رايون باشلىقى، يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقى، بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقى، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى نامزاتىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى ياكى ۋەكىللەر مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە بىرلىكتە كۆرسىتىدۇ.

省、自治区、直辖市的人民代表大会代表三十人以上书面联名，设区的市和自治州的人民代表大会代表二十人以上书面联名，县级的人民代表大会代表十人以上书面联名，可以提出本级人民代表大会常务委员会组成人员，人民政府领导人员，监察委员会主任，人民法院院长，人民检察院检察长的候选人。乡、民族乡、镇的人民代表大会代表十人以上书面联名，可以提出本级人民代表大会主席、副主席，人民政府领导人员的候选人。不同选区或者选举单位选出的代表可以酝酿、联合提出候选人。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ 30 دىن كۆپرەكى يازما بىرلىشىپ ئىمزا قويغان، رايون بار شەھەرلىك ۋە ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ 20 دىن كۆپرەكى يازما بىرلەشمە ئىمزا قويغان، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ 10 دىن كۆپرەكى يازما بىرلىكتە ئىمزا قويغان بولۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەر، خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رەھبەرلىرى، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرىنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ. خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى نامزاتى. يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىدىن 10 دىن ئارتۇقى يازما بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رەھبىرىي خادىملىرى نامزاتىنى كۆرسەتسە بولىدۇ. ئوخشاش بولمىغان سايلام رايونى ياكى سايلام ئورۇنلىرى سايلىغان ۋەكىللەر نامزاتلارنى كېڭەشسە، بىرلىشىپ كۆرسەتسە بولىدۇ.

主席团提名的候选人人数，每一代表与其他代表联合提名的候选人人数，均不得超过应选名额。

ھەيئەت رىياسىتى كۆرسەتكەن نامزاتلارنىڭ سانى، ھەربىر ۋەكىل بىلەن باشقا ۋەكىللەر بىرلىشىپ كۆرسەتكەن نامزاتلارنىڭ سان سانى سايلىنىدىغانلار سانىدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ.

提名人应当如实介绍所提名的候选人的情况。

نامزات كۆرسەتكۈچىلەر كۆرسىتىلگەن نامزاتلارنىڭ ئەھۋالىنى ئەينەن تونۇشتۇرۇشى كېرەك.

第二十七条　人民代表大会常务委员会主任、秘书长，乡、民族乡、镇的人民代表大会主席，人民政府正职领导人员，监察委员会主任，人民法院院长，人民检察院检察长的候选人数可以多一人，进行差额选举；如果提名的候选人只有一人，也可以等额选举。人民代表大会常务委员会副主任，乡、民族乡、镇的人民代表大会副主席，人民政府副职领导人员的候选人数应比应选人数多一人至三人，人民代表大会常务委员会委员的候选人数应比应选人数多十分之一至五分之一，由本级人民代表大会根据应选人数在选举办法中规定具体差额数，进行差额选举。如果提名的候选人数符合选举办法规定的差额数，由主席团提交代表酝酿、讨论后，进行选举。如果提名的候选人数超过选举办法规定的差额数，由主席团提交代表酝酿、讨论后，进行预选，根据在预选中得票多少的顺序，按照选举办法规定的差额数，确定正式候选人名单，进行选举。

27-ماددا خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، باش كاتىپى، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باش ۋەزىپىدىكى رەھبەرلىرى، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى كۆرسەتكەن نامزات سانىدا بىر كىشى ئارتۇق بولسا، ئارتۇق نامزاتلىق سايلام ئۆتكۈزۈلسە بولىدۇ؛ ئەگەر نامزاتلىققا كۆرسىتىلگەن نامزاتتىن بىرلا كىشى بولسا، تەڭ نامزاتلىق سايلاپ چىقىلسىمۇ بولىدۇ. خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرلىرى، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى، خەلق ھۆكۈمىتىدىكى مۇئاۋىن ۋەزىپىدىكى رەھبەرلەر نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىنىشقا تېگىشلىك ئادەم سانىدىن بىردىن ئۈچكىچە كۆپ بولۇشى، خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئەزالىرى نامزاتلىرىنىڭ سانى سايلىغۇچىلار سانىنىڭ ئوندىن بىرىدىن بەشكىچە كۆپ بولۇشى كېرەك، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى سايلىنىدىغانلار سانىغا ئاساسەن سايلام چارىسىدە كونكرېت پەرق سانىنى بەلگىلەپ، ئارتۇق نامزاتلىق سايلام ئۆتكۈزىدۇ. ئەگەر كۆرسىتىلگەن نامزاتلارنىڭ سانى سايلام چارىسىدە بەلگىلەنگەن پەرق سانىغا ئۇيغۇن بولسا، ھەيئەت رىياسىتى ۋەكىللەرنىڭ كېڭىشىشى، مۇزاكىرىسىگە سۇنغاندىن كېيىن سايلام ئۆتكۈزىدۇ. ئەگەر كۆرسىتىلگەن نامزاتلارنىڭ سانى سايلام چارىسىدە بەلگىلەنگەن پەرق سانىدىن ئېشىپ كەتسە، ھەيئەت رىياسىتى ۋەكىللەرنىڭ كېڭىشىشى، مۇزاكىرىسىگە سۇنغاندىن كېيىن تەييارلىق سايلىمى ئۆتكۈزۈلىدۇ، تەييارلىق سايلىمىدا ئېرىشكەن بېلەت سانىنىڭ ئاز-كۆپلۈك تەرتىپىگە ئاساسەن، سايلام چارىسىدە بېكىتىلگەن پەرق سانى بويىچە، رەسمىي نامزاتلار ئىسىملىكى بېكىتىلىپ، سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.

县级以上的地方各级人民代表大会换届选举本级国家机关领导人员时，提名、酝酿候选人的时间不得少于两天。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى شۇ دەرىجىلىك دۆلەت ئورگانلىرىنىڭ رەھبىرىي خادىملىرىنى نۆۋەت ئالماشتۇرۇپ سايلىغاندا، نامزات كۆرسىتىش، پىكىرلىشىش ۋاقتى ئىككى كۈندىن كەم بولسا بولمايدۇ.

第二十八条　选举采用无记名投票方式。代表对于确定的候选人，可以投赞成票，可以投反对票，可以另选其他任何代表或者选民，也可以弃权。

28-ماددا سايلامدائىسىم يازماي ئاۋاز بېرىش ئۇسۇلى قوللىنىلىدۇ. ۋەكىللەر بېكىتىلگەن نامزاتقا قوللاش بېلىتى تاشلىسا، قارشى بېلەت تاشلىسا بولىدۇ، باشقا ھەرقانداق ۋەكىل ياكى سايلىغۇچىنى ئايرىم سايلىسىمۇ، ھوقۇقىدىن ۋاز كەچسىمۇ بولىدۇ.

第二十九条　地方各级人民代表大会选举本级国家机关领导人员，获得过半数选票的候选人人数超过应选名额时，以得票多的当选。如遇票数相等不能确定当选人时，应当就票数相等的人再次投票，以得票多的当选。

29-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى شۇ دەرىجىلىك دۆلەت ئورگانلىرىنىڭ رەھبەرلىرىنى سايلاشتا، يېرىمدىن كۆپرەك سايلام بېلىتىگە ئېرىشكەن نامزاتلارنىڭ سانى سايلىنىشقا تېگىشلىك ساندىن ئېشىپ كەتكەندە، ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغان سايلام ئارقىلىق سايلىنىدۇ. ئەگەر ئاۋاز سانى تەڭ بولۇپ قېلىپ، سايلانغۇچىنى بېكىتكىلى بولمىسا، ئاۋاز سانى تەڭ بولغان ئادەم يەنە بىر قېتىم بېلەت تاشلىشى، ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغان ئادەم سايلىنىشى كېرەك.

获得过半数选票的当选人数少于应选名额时，不足的名额另行选举。另行选举时，可以根据在第一次投票时得票多少的顺序确定候选人，也可以依照本法规定的程序另行提名、确定候选人。经本级人民代表大会决定，不足的名额的另行选举可以在本次人民代表大会会议上进行，也可以在下一次人民代表大会会议上进行。

سايلام بېلىتىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىگە ئېرىشكەن سايلانغانلارنىڭ سانى سايلىنىشقا تېگىشلىك ساندىن ئاز بولسا، كەم قالغان سان بويىچە ئايرىم سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ. باشقا سايلامدا، 1-قېتىم بېلەت تاشلىغاندا ئېرىشكەن بېلەت سانىنىڭ ئاز-كۆپلۈك تەرتىپى بويىچە نامزاتلارنى بېكىتىشكە بولىدۇ، مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە باشقا نامزات كۆرسەتسىمۇ، نامزاتلارنى بېكىتىشكىمۇ بولىدۇ. شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قارارى ئارقىلىق، كەم قالغان ۋەكىل سانى بويىچە ئايرىم سايلام مۇشۇ قېتىمقى خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىدا ئۆتكۈزۈلسىمۇ، كېيىنكى قېتىملىق خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىدا ئېلىپ بېرىلسىمۇ بولىدۇ.

另行选举人民代表大会常务委员会副主任、委员，乡、民族乡、镇的人民代表大会副主席，人民政府副职领导人员时，依照本法第二十七条第一款的规定，确定差额数，进行差额选举。

خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرلىرى، ئەزالىرى، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى، خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇئاۋىن ۋەزىپىدىكى رەھبەرلىرى ئايرىم سايلانغاندا، مۇشۇ قانۇننىڭ 27-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە پەرق سانى بېكىتىلىپ، ئارتۇق نامزاتلىق سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.

第三十条　地方各级人民代表大会补选常务委员会主任、副主任、秘书长、委员，乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席，省长、副省长，自治区主席、副主席，市长、副市长，州长、副州长，县长、副县长，区长、副区长，乡长、副乡长，镇长、副镇长，监察委员会主任，人民法院院长，人民检察院检察长时，候选人数可以多于应选人数，也可以同应选人数相等。选举办法由本级人民代表大会决定。

30-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى دائىمىي كومىتېتنىڭ مۇدىرى، مۇئاۋىن مۇدىرلىرى، باش كاتىپى، ئەزالىرىنى، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسلىرىنى تولۇقلاپ سايلايدۇ، ئۆلكە باشلىقى، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، مۇئاۋىن ھاكىم، رايون باشلىقى، مۇئاۋىن رايون باشلىقى، يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقلىرىنى تولۇقلاپ سايلايدۇ. بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقى، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى بولغاندا، نامزاتلارنىڭ سانى سايلىنىدىغانلار سانىدىن كۆپ بولسىمۇ، سايلىنىدىغانلار سانى بىلەن تەڭ بولسىمۇ بولىدۇ. سايلام چارىسىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى بەلگىلەيدۇ.

第三十一条　县级以上的地方各级人民代表大会举行会议的时候，主席团、常务委员会或者十分之一以上代表联名，可以提出对本级人民代表大会常务委员会组成人员、人民政府组成人员、监察委员会主任、人民法院院长、人民检察院检察长的罢免案，由主席团提请大会审议。

31-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە، ھەيئەت رىياسىتى، دائىمىي كومىتېت ياكى ۋەكىللەرنىڭ ئوندىن بىرى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەر، خەلق ھۆكۈمىتى تەركىبىدىكىلەر

乡、民族乡、镇的人民代表大会举行会议的时候，主席团或者五分之一以上代表联名，可以提出对人民代表大会主席、副主席，乡长、副乡长，镇长、副镇长的罢免案，由主席团提请大会审议。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى يىغىن ئۆتكۈزگەندە ھەيئەت رىياسىتى ياكى بەشتىن بىر قىسىمدىن ئارتۇق ۋەكىل بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقى، بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقلىرىنى ۋەزىپىسىدىن قالدۇرۇش تەكلىپىنى ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىت يىغىننىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنىدۇ.

罢免案应当写明罢免理由。

قالدۇرۇۋېتىلىدىغان دېلونى قالدۇرۇۋېتىشتە قالدۇرۇۋېتىشنىڭ سەۋەبىنى ئېنىق يېزىش كېرەك.

被提出罢免的人员有权在主席团会议或者大会全体会议上提出申辩意见，或者书面提出申辩意见。在主席团会议上提出的申辩意见或者书面提出的申辩意见，由主席团印发会议。

قالدۇرۇۋېتىشنى ئوتتۇرىغا قويغان خادىملار ھەيئەت رىياسىتى يىغىنىدا ياكى يىغىننىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى بېرىشكە ياكى ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى يازما بېرىشكە ھوقۇقلۇق. ھەيئەت رىياسىتى يىغىنىدا ئوتتۇرىغا قويۇلغان ئۆزىنى ئاقلاش پىكرى ياكى يازما ئوتتۇرىغا قويۇلغان ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى ھەيئەت رىياسىت يىغىنغا بېسىپ تارقىتىدۇ.

向县级以上的地方各级人民代表大会提出的罢免案，由主席团交会议审议后，提请全体会议表决；或者由主席团提议，经全体会议决定，组织调查委员会，由本级人民代表大会下次会议根据调查委员会的报告审议决定。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىغا بېرىلگەن ۋەزىپىدىن قالدۇرۇش لايىھەسىنى رەئىسلەر ئۆمىكى يىغىننىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنغاندىن كېيىن، ئومۇمىي يىغىندا ئاۋازغا قويۇشقا سۇنىدۇ؛ ياكى ھەيئەت رىياسىتىنىڭ تەكلىپى ئومۇمىي يىغىننىڭ قارارى بىلەن تەكشۈرۈش كومىتېتىنى تەشكىللەيدۇ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ كېلەر قېتىملىق يىغىنى تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ دوكلاتىغا ئاساسەن قاراپ چىقىپ قارار قىلىدۇ.

第三十二条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会组成人员、专门委员会组成人员和人民政府领导人员，监察委员会主任，人民法院院长，人民检察院检察长，可以向本级人民代表大会提出辞职，由大会决定是否接受辞职；大会闭会期间，可以向本级人民代表大会常务委员会提出辞职，由常务委员会决定是否接受辞职。常务委员会决定接受辞职后，报本级人民代表大会备案。人民检察院检察长的辞职，须报经上一级人民检察院检察长提请该级人民代表大会常务委员会批准。

32-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەر، مەخسۇس كومىتېت تەركىبىدىكىلەر ۋە خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رەھبەرلىرى، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا ئىستېپانامە بەرسە بولىدۇ، يىغىن ئىستېپانى قوبۇل قىلىش-قىلماسلىقنى قارار قىلىدۇ؛ يىغىن يېپىق مەزگىلدە، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئىستېپانامە بەرسە بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت ئىستېپانى قوبۇل قىلىش-قىلماسلىقنى بەلگىلەيدۇ. دائىمىي كومىتېت ئىستېپانى قوبۇل قىلىشنى قارار قىلغاندىن كېيىن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ. خەلق تەپتىش مەھكىمىسى باش تەپتىشىنىڭ ئىستېپا بېرىشى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشىنىڭ تەكلىپى بىلەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلىتىشى شەرت.

乡、民族乡、镇的人民代表大会主席、副主席，乡长、副乡长，镇长、副镇长，可以向本级人民代表大会提出辞职，由大会决定是否接受辞职。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسلىرى، يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقلىرى، بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا ئىستېپانامە بەرسە بولىدۇ، ئىستېپانى قوبۇل قىلىش-قىلماسلىقنى يىغىن قارار قىلىدۇ.

第五节　地方各级人民代表大会各委员会

5-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ كومىتېتلىرى

第三十三条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会根据需要，可以设法制委员会、财政经济委员会、教育科学文化卫生委员会、环境与资源保护委员会、社会建设委员会和其他需要设立的专门委员会；县、自治县、不设区的市、市辖区的人民代表大会根据需要，可以设法制委员会、财政经济委员会等专门委员会。

33-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ئېھتىياجغا قاراپ قانۇنچىلىق كومىتېتى، مالىيە-ئىقتىساد كومىتېتى، مائارىپ-پەن-مەدەنىيەت-سەھىيە كومىتېتى، مۇھىت ۋە بايلىق ئاسراش كومىتېتى، جەمئىيەت قۇرۇلۇشى كومىتېتى ۋە تەسىس قىلىش زۆرۈر بولغان باشقا مەخسۇس كومىتېتلارنى تەسىس قىلسا بولىدۇ؛ ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتايلىرى ئېھتىياجغا قاراپ قانۇنچىلىق كومىتېتى، مالىيە-ئىقتىساد كومىتېتى قاتارلىق مەخسۇس كومىتېتلارنى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

各专门委员会受本级人民代表大会领导；在大会闭会期间，受本级人民代表大会常务委员会领导。

مەخسۇس كومىتېتلار شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ رەھبەرلىكىدە بولىدۇ؛ يىغىن يېپىق مەزگىلدە، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ رەھبەرلىكىدە بولىدۇ.

第三十四条　各专门委员会的主任委员、副主任委员和委员的人选，由主席团在代表中提名，大会通过。在大会闭会期间，常务委员会可以任免专门委员会的个别副主任委员和部分委员，由主任会议提名，常务委员会会议通过。

34-ماددا مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ مۇدىر ئەزاسى، مۇئاۋىن مۇدىر ئەزالىرى ۋە ئەزالىرى نامزاتىنى ھەيئەت رىياسىتى ۋەكىللەر ئىچىدىن كۆرسىتىدۇ، يىغىن ماقۇللايدۇ. يىغىن يېپىق مەزگىلدە، دائىمىي كومىتېت مەخسۇس كومىتېتنىڭ ئايرىم مۇئاۋىن مۇدىر ئەزالىرى ۋە قىسمەن ئەزالىرىنى تەيىنلىسە، قالدۇرسا بولىدۇ، مۇدىرلار يىغىنى كۆرسىتىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىنى ماقۇللايدۇ.

各专门委员会每届任期同本级人民代表大会每届任期相同，履行职责到下届人民代表大会产生新的专门委员会为止。

مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە يۈرگۈزۈش مۇددىتى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ، مەسئۇلىيىتىنى كېلەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا يېڭى مەخسۇس كومىتېت ۋۇجۇدقا كەلگۈچە ئادا قىلىدۇ.

第三十五条　各专门委员会在本级人民代表大会及其常务委员会领导下，开展下列工作：

35-ماددا مەخسۇس كومىتېتلار شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ رەھبەرلىكىدە تۆۋەندىكى خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرىدۇ :

（一）审议本级人民代表大会主席团或者常务委员会交付的议案；

( 1 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى ياكى دائىمىي كومىتېت تاپشۇرغان تەكلىپلەرنى قاراپ چىقىش؛

（二）向本级人民代表大会主席团或者常务委员会提出属于本级人民代表大会或者常务委员会职权范围内同本委员会有关的议案，组织起草有关议案草案；

( 2 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى ياكى دائىمىي كومىتېتقا شۇ دەرىجىلىك خەلق يىغىنى ياكى دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىدىكى شۇ كومىتېتقا مۇناسىۋەتلىك تەكلىپلەرنى بېرىش، مۇناسىۋەتلىك تەكلىپ لايىھەلىرىنى تەييارلاشقا تەشكىللەش؛

（三）承担本级人民代表大会常务委员会听取和审议专项工作报告、执法检查、专题询问等的具体组织实施工作；

( 3 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مەخسۇس خىزمەت دوكلاتى، قانۇن ئىجراسىنى تەكشۈرۈش، مەخسۇس تېمىدا سوئال سوراش قاتارلىقلارنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىشتىكى كونكرېت تەشكىللەپ يولغا قويۇش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىش؛

（四）按照本级人民代表大会常务委员会工作安排，听取本级人民政府工作部门和监察委员会、人民法院、人民检察院的专题汇报，提出建议；

( 4 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمەت ئورۇنلاشتۇرۇشى بويىچە، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خىزمەت تارمىقى ۋە رېۋىزىيە كومىتېتى، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ مەخسۇس دوكلاتىنى ئاڭلاش، تەكلىپ بېرىش؛

（五）对属于本级人民代表大会及其常务委员会职权范围内同本委员会有关的问题，进行调查研究，提出建议；

( 5 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىدىكى شۇ كومىتېتقا مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەرنى تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ، تەكلىپ بېرىش؛

（六）研究办理代表建议、批评和意见，负责有关建议、批评和意见的督促办理工作；

( 6 ) ۋەكىللەرنىڭ تەۋسىيە، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى مۇھاكىمە قىلىپ بېجىرىپ، مۇناسىۋەتلىك تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلەرنى بېجىرىشكە ھەيدەكچىلىك قىلىش خىزمىتىگە مەسئۇل بولۇش؛

（七）办理本级人民代表大会及其常务委员会交办的其他工作。

( 7 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى تاپشۇرغان باشقا خىزمەتلەرنى بېجىرىش.

第三十六条　县级以上的地方各级人民代表大会可以组织关于特定问题的调查委员会。

36-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى مۇئەييەن مەسىلىنى تەكشۈرۈش كومىتېتى تەشكىل قىلسا بولىدۇ.

主席团或者十分之一以上代表书面联名，可以向本级人民代表大会提议组织关于特定问题的调查委员会，由主席团提请全体会议决定。

ھەيئەت رىياسىتى ياكى ۋەكىللەرنىڭ ئوندىن بىرى يازما بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا مۇئەييەن مەسىلىنى تەكشۈرۈش كومىتېتى تەشكىللەش توغرىسىدا تەكلىپ بەرسە بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىت ئومۇمىي يىغىننىڭ قارار قىلىشىغا سۇنىدۇ.

调查委员会由主任委员、副主任委员和委员组成，由主席团在代表中提名，提请全体会议通过。

تەكشۈرۈش كومىتېتى مۇدىر ئەزا، مۇئاۋىن مۇدىر ئەزالار ۋە ئەزالاردىن تەركىب تاپىدۇ، ھەيئەت رىياسىتى ۋەكىللەر ئىچىدىن نامزات كۆرسىتىپ، ئومۇمىي يىغىننىڭ ماقۇللىشىغا سۇنىدۇ.

调查委员会应当向本级人民代表大会提出调查报告。人民代表大会根据调查委员会的报告，可以作出相应的决议。人民代表大会可以授权它的常务委员会听取调查委员会的调查报告，常务委员会可以作出相应的决议，报人民代表大会下次会议备案。

تەكشۈرۈش كومىتېتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا تەكشۈرۈش دوكلاتى بېرىشى كېرەك. خەلق قۇرۇلتىيى تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ دوكلاتىغا ئاساسەن مۇناسىپ قارار چىقارسا بولىدۇ. خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ تەكشۈرۈش دوكلاتىنى ئاڭلاش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت مۇناسىپ قارار چىقىرىپ، خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ كېيىنكى قېتىملىق يىغىنىدا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

第三十七条　乡、民族乡、镇的每届人民代表大会第一次会议通过的代表资格审查委员会，行使职权至本届人民代表大会任期届满为止。

37-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق ھەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ 1-يىغىنىدا ماقۇللانغان ۋەكىللەرنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش كومىتېتلىرى خىزمەت ھوقۇقىنى مۇشۇ نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقانغا قەدەر يۈرگۈزىدۇ.

第六节　地方各级人民代表大会代表

6-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرى

第三十八条　地方各级人民代表大会代表任期，从每届本级人民代表大会举行第一次会议开始，到下届本级人民代表大会举行第一次会议为止。

38-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋەكىللىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ھەر نۆۋەتلىك شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى 1-يىغىن ئۆتكۈزگەندىن باشلاپ، كېلەر نۆۋەتلىك شۇ دەرىجىلىك خەلققۇرۇلتىيىىنىڭ 1-يىغىنى ئۆتكۈزۈلگىچە بولىدۇ.

第三十九条　地方各级人民代表大会代表、常务委员会组成人员，在人民代表大会和常务委员会会议上的发言和表决，不受法律追究。

39-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى، دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرنىڭ خەلق قۇرۇلتىيى ۋە دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا قىلغان سۆزى ۋە بەرگەن ئاۋازى قانۇندا سۈرۈشتۈرۈلمەيدۇ.

第四十条　县级以上的地方各级人民代表大会代表，非经本级人民代表大会主席团许可，在大会闭会期间，非经本级人民代表大会常务委员会许可，不受逮捕或者刑事审判。如果因为是现行犯被拘留，执行拘留的公安机关应当立即向该级人民代表大会主席团或者常务委员会报告。

40-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتىنىڭ رۇخسىتىسىز، يىغىن يېپىق مەزگىلدە، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا تۇرۇشلۇق دائىمىي كومىتېتنىڭ رۇخسىتىسىز قولغا ئېلىنمايدۇ ياكى جىنايى ئىشلار بويىچە سوتلانمايدۇ. ئەگەر ئىجرا قىلىنىۋاتقان جىنايەتچى بولغانلىقى ئۈچۈن تۇتۇپ تۇرۇلسا، توختىتىپ قويۇشنى ئىجرا قىلغان جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى ياكى دائىمىي كومىتېتقا دەرھال مەلۇم قىلىشى كېرەك.

第四十一条　地方各级人民代表大会代表在出席人民代表大会会议和执行代表职务的时候，国家根据需要给予往返的旅费和必要的物质上的便利或者补贴。

41-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرى خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىغا قاتناشقاندا ۋە ۋەكىللىك ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلغاندا، دۆلەت ئېھتىياجغا قاراپ بېرىپ-كېلىش سەپەر خىراجىتى ۋە زۆرۈر ماددىي جەھەتتىن قولايلىق يارىتىپ بېرىدۇ ياكى تولۇقلىما بېرىدۇ.

第四十二条　县级以上的地方各级人民代表大会代表向本级人民代表大会及其常务委员会提出的对各方面工作的建议、批评和意见，由本级人民代表大会常务委员会的办事机构交有关机关和组织研究办理并负责答复。

42-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىغا بەرگەن ھەرقايسى جەھەتلەردىكى خىزمەتلەر توغرىسىدىكى تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك ئورگانلار ۋە تەشكىلاتلارنىڭ مۇھاكىمە قىلىپ بېجىرىشىگە تاپشۇرىدۇ ھەمدە جاۋاب بېرىشكە مەسئۇل بولىدۇ.

乡、民族乡、镇的人民代表大会代表向本级人民代表大会提出的对各方面工作的建议、批评和意见，由本级人民代表大会主席团交有关机关和组织研究办理并负责答复。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا بېرىدىغان ھەرقايسى تەرەپلەردىكى خىزمەتلەر توغرىسىدىكى تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى رەئىسلىرى ئۆمىكى مۇناسىۋەتلىك ئورگان ۋە تەشكىلاتنىڭ مۇھاكىمە قىلىپ بېجىرىشىگە تاپشۇرىدۇ ھەمدە مەسئۇللۇق بىلەن جاۋاب بېرىدۇ.

地方各级人民代表大会代表的建议、批评和意见的办理情况，由县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会办事机构或者乡、民族乡、镇的人民代表大会主席团向本级人民代表大会常务委员会或者乡、民族乡、镇的人民代表大会报告，并予以公开。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنىڭ تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنىڭ بېجىرىلىش ئەھۋالىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ياكى يېزىلىق، يېزىلىق، بازارلىق خەلقنىڭ قۇرۇلتايلىرىغا دوكلات قىلىدۇ ھەمدە ئاشكارىلايدۇ.

第四十三条　地方各级人民代表大会代表应当与原选区选民或者原选举单位和人民群众保持密切联系，听取和反映他们的意见和要求，充分发挥在发展全过程人民民主中的作用。

43-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرى ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلار ياكى ئەسلىي سايلىغۇچى ئورۇن ۋە خەلق ئاممىسى بىلەن قويۇق ئالاقە باغلاپ، ئۇلارنىڭ پىكىر ۋە تەلەپلىرىنى ئاڭلاپ ۋە ئىنكاس قىلىپ، پۈتۈن جەريانلىق خەلق دېموكراتىيەسىنى راۋاجلاندۇرۇشتىكى رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.

省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会代表可以列席原选举单位的人民代表大会会议。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئۆزىنى سايلىغان ئورۇننىڭ خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىغا سىرتتىن قاتناشسا بولىدۇ.

县、自治县、不设区的市、市辖区、乡、民族乡、镇的人民代表大会代表分工联系选民，有代表三人以上的居民地区或者生产单位可以组织代表小组。

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى سايلىغۇچىلار بىلەن ئىش تەقسىماتى بويىچە ئالاقىلىشىدۇ، ئۈچتىن ئارتۇق ۋەكىل بار ئاھالە رايونى ياكى ئىشلەپچىقىرىش ئورنى ۋەكىللەر گۇرۇپپىسى تەشكىللىسە بولىدۇ.

地方各级人民代表大会代表应当向原选区选民或者原选举单位报告履职情况。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرى ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارغا ياكى ئەسلىي سايلىغۇچى ئورۇنغا ۋەزىپە ئادا قىلىش ئەھۋالىنى دوكلات قىلىشى كېرەك.

第四十四条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会代表受原选举单位的监督；县、自治县、不设区的市、市辖区、乡、民族乡、镇的人民代表大会代表受选民的监督。

44-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ئۆزىنى سايلىغان ئورۇننىڭ نازارىتىدە بولىدۇ؛ ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى سايلىغۇچىلارنىڭ نازارىتىدە بولىدۇ.

地方各级人民代表大会代表的选举单位和选民有权随时罢免自己选出的代表。代表的罢免必须由原选举单位以全体代表的过半数通过，或者由原选区以选民的过半数通过。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرىنى سايلىغۇچى ئورۇن ۋە سايلىغۇچىلار ئۆزى سايلىغان ۋەكىلنى خالىغان چاغدا ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشكە ھوقۇقلۇق. ۋەكىللەرنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشتە، سايلىغۇچى ئورۇندىكى بارلىق ۋەكىللەرنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقى ياكى ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقى ئېلىشى شەرت.

第四十五条　地方各级人民代表大会代表因故不能担任代表职务的时候，由原选举单位或者由原选区选民补选。

45-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرىنىڭ ۋەكىللىرى مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ۋەكىللىك ۋەزىپىسىنى ئۆتەلمىسە، سايلىغۇچى ئورۇن ياكى ئەسلىي سايلام رايونىدىكى سايلىغۇچىلار تولۇقلاپ سايلايدۇ.

第三章　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会

3-باب ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى

第一节　常务委员会的组成和任期

1-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第四十六条　省、自治区、直辖市、自治州、县、自治县、市、市辖区的人民代表大会设立常务委员会，对本级人民代表大会负责并报告工作。

46-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتايلىرىدا دائىمىي كومىتېت تەسىس قىلىنىدۇ، ئۇ شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ ھەمدە خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ.

第四十七条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会常务委员会由本级人民代表大会在代表中选举主任、副主任若干人、秘书长、委员若干人组成。

47-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق ۋە رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللەر ئارىسىدىن مۇدىر، مۇئاۋىن مۇدىرلارنى، باش كاتىپ، ئەزالارنى سايلايدىغان بىرقانچە كىشىدىن تەركىب تاپىدۇ.

县、自治县、不设区的市、市辖区的人民代表大会常务委员会由本级人民代表大会在代表中选举主任、副主任若干人和委员若干人组成。

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللەر ئارىسىدىن سايلاپ چىققان مۇدىر، مۇئاۋىن مۇدىرلار ۋە كومىتېت ئەزالىرىدىن تەركىب تاپىدۇ.

常务委员会的组成人员不得担任国家行政机关、监察机关、审判机关和检察机关的职务；如果担任上述职务，必须向常务委员会辞去常务委员会的职务。

دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەر دۆلەتنىڭ مەمۇرىي ئورگىنى، رېۋىزىيە ئورگىنى، سوت ئورگىنى ۋە تەپتىش ئورگىنىدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولمايدۇ؛ يۇقىرىقى ۋەزىپىلەرنى ئۆتىگەن بولسا، دائىمىي كومىتېتتىكى ۋەزىپىسىدىن ئىستېپا بېرىشى شەرت.

常务委员会组成人员的名额：

دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرنىڭ سانى :

（一）省、自治区、直辖市四十五人至七十五人，人口超过八千万的省不超过九十五人；

( 1 ) ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردە 45 تىن 75 كىچە، نوپۇسى 80 مىليوندىن ئاشىدىغان ئۆلكىلەردە 95 تىن ئاشمايدۇ؛

（二）设区的市、自治州二十九人至五十一人，人口超过八百万的设区的市不超过六十一人；

( 2 ) رايون بار شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاستلاردا 29 دىن 51 گىچە ئادەم بار، نوپۇسى 8 مىليوندىن ئاشىدىغان شەھەر بار شەھەرلەردە 61 ئادەمدىن ئېشىپ كەتمەيدۇ؛

（三）县、自治县、不设区的市、市辖区十五人至三十五人，人口超过一百万的县、自治县、不设区的市、市辖区不超过四十五人。

( 3 ) ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، رايونى يوق شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايوندا 15 تىن 35 كىچە كىشى بولىدۇ، نوپۇسى 1 مىليوندىن ئاشىدىغان ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق ئادەم 45 تىن ئاشمايدۇ.

省、自治区、直辖市每届人民代表大会常务委员会组成人员的名额，由省、自治区、直辖市的人民代表大会依照前款规定，按人口多少并结合常务委员会组成人员结构的需要确定。自治州、县、自治县、市、市辖区每届人民代表大会常务委员会组成人员的名额，由省、自治区、直辖市的人民代表大会常务委员会依照前款规定，按人口多少并结合常务委员会组成人员结构的需要确定。每届人民代表大会常务委员会组成人员的名额经确定后，在本届人民代表大会的任期内不再变动。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ھەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنىڭ سانىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايوندىكى، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەردىكى خەلق قۇرۇلتايلىرى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئاھالىنىڭ ئاز-كۆپلۈكىگە قاراپ ھەمدە دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرنىڭ قۇرۇلما ئېھتىياجىغا بىرلەشتۈرۈپ بېكىتىدۇ. ئاپتونوم ئوبلاست، ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايونلارنىڭ ھەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنىڭ سانىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە، ئاھالىنىڭ ئاز-كۆپلۈكىگە قاراپ ھەمدە دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرنىڭ قۇرۇلمىسىغا بىرلەشتۈرۈپ بېكىتىدۇ. ھەر نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەرنىڭ سانى بېكىتىلگەندىن كېيىن، شۇ نۆۋەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئىچىدە ئۆزگەرمەيدۇ.

第四十八条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会每届任期同本级人民代表大会每届任期相同，它行使职权到下届本级人民代表大会选出新的常务委员会为止。

48-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە يۈرگۈزۈش مۇددىتى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ، ئۇ خىزمەت ھوقۇقىنى كېلەر نۆۋەتلىك شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يېڭى دائىمىي كومىتېتنى سايلاپ چىققۇچە يۈرگۈزىدۇ.

第二节　常务委员会的职权

2-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第四十九条　省、自治区、直辖市的人民代表大会常务委员会在本级人民代表大会闭会期间，根据本行政区域的具体情况和实际需要，在不同宪法、法律、行政法规相抵触的前提下，可以制定和颁布地方性法规，报全国人民代表大会常务委员会和国务院备案。

49-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇنغا، قانۇنلارغا ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا زىت بولماسلىق شەرتى بىلەن يەرلىك نىزاملارنى چىقارسا ۋە ئېلان قىلسا بولىدۇ، ئۇنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

设区的市、自治州的人民代表大会常务委员会在本级人民代表大会闭会期间，根据本行政区域的具体情况和实际需要，在不同宪法、法律、行政法规和本省、自治区的地方性法规相抵触的前提下，可以依照法律规定的权限制定地方性法规，报省、自治区的人民代表大会常务委员会批准后施行，并由省、自治区的人民代表大会常务委员会报全国人民代表大会常务委员会和国务院备案。

رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايوننىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا زىت بولماسلىق شەرتى بىلەن، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە يەرلىك نىزام چىقارسا بولىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويۇلىدۇ ھەمدە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايوننىڭ خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

省、自治区、直辖市以及设区的市、自治州的人民代表大会常务委员会根据区域协调发展的需要，可以开展协同立法。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، شۇنىڭدەك رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى رايونلارنىڭ ماس تەرەققىيات ئېھتىياجىغا قاراپ، ماسلىشىپ نىزام چىقىرىشنى قانات يايدۇرسا بولىدۇ.

第五十条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会行使下列职权：

50-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）在本行政区域内，保证宪法、法律、行政法规和上级人民代表大会及其常务委员会决议的遵守和执行；

( 1 ) شۇ مەمۇرىي رايوندا ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارنىڭ ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارلىرىنىڭ ئەمەل قىلىنىشى ۋە ئىجرا قىلىنىشىغا كاپالەتلىك قىلىش؛

（二）领导或者主持本级人民代表大会代表的选举；

( 2 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىنى سايلاشقا رەھبەرلىك قىلىش ياكى رىياسەتچىلىك قىلىش؛

（三）召集本级人民代表大会会议；

( 3 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنى چاقىرىش؛

（四）讨论、决定本行政区域内的政治、经济、教育、科学、文化、卫生、生态环境保护、自然资源、城乡建设、民政、社会保障、民族等工作的重大事项和项目；

( 4 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ سىياسىي، ئىقتىساد، مائارىپ، پەن، مەدەنىيەت، سەھىيە، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش، تەبىئىي بايلىق، شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى، خەلق ئىشلىرى، ئىجتىمائىي كاپالەت، مىللەتلەر خىزمىتى قاتارلىق خىزمەتلىرىدىكى مۇھىم، زور ئىشلار ۋە تۈرلەرنى مۇزاكىرە قىلىش، قارار قىلىش؛

（五）根据本级人民政府的建议，审查和批准本行政区域内的国民经济和社会发展规划纲要、计划和本级预算的调整方案；

( 5 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەكلىپىگە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانى پىروگراممىسى، پىلانى ۋە شۇ دەرىجىلىك خامچوتىنى تەڭشەش لايىھەسىنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش؛

（六）监督本行政区域内的国民经济和社会发展规划纲要、计划和预算的执行，审查和批准本级决算，监督审计查出问题整改情况，审查监督政府债务；

( 6 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ پىروگراممىسى، پىلانى ۋە خامچوتىنىڭ ئىجراسىنى نازارەت قىلىش، شۇ دەرىجىلىك نەق چوتنى تەكشۈرۈش ۋە تەستىقلاش، ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشتا تەكشۈرۈپ چىقىلغان مەسىلىلەرنى تۈزىتىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىش، ھۆكۈمەت قەرزىنى تەكشۈرۈش-نازارەت قىلىش؛

（七）监督本级人民政府、监察委员会、人民法院和人民检察院的工作，听取和审议有关专项工作报告，组织执法检查，开展专题询问等；联系本级人民代表大会代表，受理人民群众对上述机关和国家工作人员的申诉和意见；

( 7 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، رېۋىزىيە كومىتېتى، خەلق سوت مەھكىمىسى ۋە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ خىزمىتىنى نازارەت قىلىش، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس خىزمەت دوكلاتلىرىنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش، قانۇن ئىجراسىنى تەكشۈرۈشكە تەشكىللەش، مەخسۇس تېمىدا سوئال سوراش قاتارلىقلار؛ شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى بىلەن ئالاقىلىشىپ، خەلق ئاممىسىنىڭ يۇقىرىقى ئورگانلار ۋە دۆلەت خادىملىرى توغرىسىدىكى ئەرز ۋە پىكرىنى قوبۇل قىلىش؛

（八）监督本级人民政府对国有资产的管理，听取和审议本级人民政府关于国有资产管理情况的报告；

( 8 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ دۆلەت مۈلكىنى باشقۇرۇشىنى نازارەت قىلىش، شۇ دەرىجىلىك خەلق كومىتېتىنىڭ دۆلەت مۈلكىنى باشقۇرۇش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（九）听取和审议本级人民政府关于年度环境状况和环境保护目标完成情况的报告；

( 9 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يىللىق مۇھىت ئەھۋالى ۋە مۇھىت ئاسراش نىشانىنىڭ ئورۇندىلىش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى ئاڭلاش ۋە قاراپ چىقىش؛

（十）听取和审议备案审查工作情况报告；

( 10 ) ئەنگە ئېلىپ تەكشۈرۈش خىزمىتى ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتنى ئاڭلاپ ئۆتۈش ۋە قاراپ چىقىش؛

（十一）撤销下一级人民代表大会及其常务委员会的不适当的决议；

( 11 ) بىر دەرىجە تۆۋەن خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارلىرىنى بىكار قىلىش؛

（十二）撤销本级人民政府的不适当的决定和命令；

( 12 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارى ۋە بۇيرۇقىنى بىكار قىلىش؛

（十三）在本级人民代表大会闭会期间，决定副省长、自治区副主席、副市长、副州长、副县长、副区长的个别任免；在省长、自治区主席、市长、州长、县长、区长和监察委员会主任、人民法院院长、人民检察院检察长因故不能担任职务的时候，根据主任会议的提名，从本级人民政府、监察委员会、人民法院、人民检察院副职领导人员中决定代理的人选；决定代理检察长，须报上一级人民检察院和人民代表大会常务委员会备案；

( 13 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ مۇئاۋىن رەئىسى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ھاكىم، مۇئاۋىن رايون باشلىقلىرىنى ئايرىم تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇشنى قارار قىلىش؛ ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، رايون باشلىقى ۋە رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشى مەلۇم سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن ۋەزىپە ئۆتەلمىگەن چاغدا، مۇدىرلار يىغىنىنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، رېۋىزىيە كومىتېتى، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىدىكى مۇئاۋىن ۋەزىپىدىكى رەھبەرلەر ئىچىدىن ئۆزى ۋاكالەتچىلىك قىلىدىغان نامزاتنى قارار قىلىدۇ؛ باش تەپتىشلىكنى ئۆتەپ تۇرۇشنى قارار قىلىشنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇش شەرت؛

（十四）根据省长、自治区主席、市长、州长、县长、区长的提名，决定本级人民政府秘书长、厅长、局长、委员会主任、科长的任免，报上一级人民政府备案；

( 14 ) ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، رايون باشلىقىنىڭ كۆرسىتىشىگە ئاساسەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باش كاتىپى، نازىرى، ئىدارە باشلىقى، كومىتېت مۇدىرى، بۆلۈم باشلىقىنى تەيىنلەش-قالدۇرۇشنى قارار قىلىپ، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىگە ئەنگە ئالدۇرۇش؛

（十五）根据监察委员会主任的提名，任免监察委员会副主任、委员；

( 15 ) رېۋىزىيە كومىتېتى مۇدىرىنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرلىرى، ئەزالىرىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇش؛

（十六）按照人民法院组织法和人民检察院组织法的规定，任免人民法院副院长、庭长、副庭长、审判委员会委员、审判员，任免人民检察院副检察长、检察委员会委员、检察员，批准任免下一级人民检察院检察长；省、自治区、直辖市的人民代表大会常务委员会根据主任会议的提名，决定在省、自治区内按地区设立的和在直辖市内设立的中级人民法院院长的任免，根据省、自治区、直辖市的人民检察院检察长的提名，决定人民检察院分院检察长的任免；

( 16 ) خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ تەشكىلىي قانۇنى ۋە خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەشكىلىي قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقلىرى، كوللېگىيە باشلىقلىرى، مۇئاۋىن كوللېگىيە باشلىقلىرى ۋە سوت كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى، سوتچىلىرىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇش، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ مۇئاۋىن باش تەپتىشلىرى، تەپتىش كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى، تەپتىشلىرىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇش؛ بىر دەرىجە تۆۋەن خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇشنى تەستىقلاش؛ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مۇدىرلار يىغىنىنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايون ئىچىدە ۋىلايەت بويىچە تەسىس قىلىنغان ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەردە تەسىس قىلىنغان ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇشنى قارار قىلىدۇ، ئۆلكىلىك، ئاپتونومرايونلۇق، بىۋاسىتە قارشى شەھەرلىك خەلق تەپتىش مەھكىمىسى باش تەپتىشىنىڭ كۆرسىتىشى بىلەن، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى شۆبە مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشلىرىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇشىنى قارار قىلىدۇ؛

（十七）在本级人民代表大会闭会期间，决定撤销个别副省长、自治区副主席、副市长、副州长、副县长、副区长的职务；决定撤销由它任命的本级人民政府其他组成人员和监察委员会副主任、委员，人民法院副院长、庭长、副庭长、审判委员会委员、审判员，人民检察院副检察长、检察委员会委员、检察员，中级人民法院院长，人民检察院分院检察长的职务；

( 17 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، ئايرىم مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقلىرى، ئاپتونوم رايوننىڭ مۇئاۋىن رەئىسلىرى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقلىرى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقلىرى، مۇئاۋىن ھاكىملار، مۇئاۋىن رايون باشلىقلىق ۋەزىپىسىنى ئېلىپ تاشلاشنى قارار قىلىش؛ شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەركىبىدىكى ئۆزى تەيىنلىگەن باشقا خادىملار ۋە رېۋىزىيە كومىتېتىنىڭ مۇئاۋىن مۇدىرلىرى، ئەزالىرى، خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ مۇئاۋىن باشلىقلىرى، كوللېگىيە باشلىقلىرى، مۇئاۋىن كوللېگىيە باشلىقلىرى ۋە سوت كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى، سوتچىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ مۇئاۋىن باش تەپتىشلىرى، تەپتىش كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى، تەپتىشلىرى، ئوتتۇرا خەلق سوت مەھكىمىسىنىڭ باشلىقى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى شۆبە مەھكىمىسىنىڭ باش تەپتىشلىك ۋەزىپىسىنى ئېلىپ تاشلاش قارار قىلىندى؛

（十八）在本级人民代表大会闭会期间，补选上一级人民代表大会出缺的代表和罢免个别代表。

( 18 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق قۇرۇلتىيىدىن بوش قالغان ۋەكىللەرنى تولۇقلاپ سايلاش ۋە ئايرىم ۋەكىللەرنى قالدۇرۇۋېتىش.

常务委员会讨论前款第四项规定的本行政区域内的重大事项和项目，可以作出决定或者决议，也可以将有关意见、建议送有关地方国家机关或者单位研究办理。有关办理情况应当及时向常务委员会报告。

دائىمىي كومىتېت ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 4 ) تارماقچىسىدا بەلگىلەنگەن شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ مۇھىم، زور ئىشلىرى ۋە تۈرلىرىنى مۇزاكىرە قىلىشتا قارار ياكى قارار چىقارسا بولىدۇ، مۇناسىۋەتلىك پىكىر-تەكلىپلەرنى مۇناسىۋەتلىك يەرلىك دۆلەت ئورگانلىرى ياكى ئورۇنلارنىڭ مۇھاكىمە قىلىپ بېجىرىشىگە سۇنسىمۇ بولىدۇ. بېجىرىش ئەھۋالىنى دائىمىي كومىتېتقا ۋاقتىدا مەلۇم قىلىش كېرەك.

第三节　常务委员会会议的举行

3-پاراگراف دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ ئۆتكۈزۈلۈشى

第五十一条　常务委员会会议由主任召集并主持，每两个月至少举行一次。遇有特殊需要时，可以临时召集常务委员会会议。主任可以委托副主任主持会议。

51-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنى مۇدىر چاقىرىدۇ ھەمدە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، ھەر ئىككى ئايدا كەم دېگەندە بىر قېتىم ئۆتكۈزىدۇ. ئالاھىدە ئېھتىياجغا يولۇققاندا، دائىمىي كومىتېت يىغىنىنى ۋاقىتلىق چاقىرسا بولىدۇ. مۇدىر مۇئاۋىن مۇدىرغا يىغىنغا رىياسەتچىلىك قىلىشنى ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.

县级以上的地方各级人民政府、监察委员会、人民法院、人民检察院的负责人，列席本级人民代表大会常务委员会会议。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، رېۋىزىيە كومىتېتلىرى، خەلق سوت مەھكىمىلىرى، خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنىڭ مەسئۇللىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى يىغىنىغا سىرتتىن قاتنىشىدۇ.

常务委员会会议有常务委员会全体组成人员过半数出席，始得举行。

دائىمىي كومىتېت يىغىنىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى بارلىق خادىملارنىڭ تەڭدىن تولىسى قاتناشسىلا ئېچىلىدۇ.

常务委员会的决议，由常务委员会以全体组成人员的过半数通过。

دائىمىي كومىتېتنىڭ قارارىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى بارلىق خادىملارنىڭ تەڭدىن تولىسى ماقۇللايدۇ.

第五十二条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会主任会议可以向本级人民代表大会常务委员会提出属于常务委员会职权范围内的议案，由常务委员会会议审议。

52-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرىنىڭ مۇدىرلار يىغىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئاپتونوم كومىتېتىغا دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىدىغان تەكلىپلەرنى بەرسە بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىنى قاراپ چىقىدۇ.

县级以上的地方各级人民政府、人民代表大会各专门委员会，可以向本级人民代表大会常务委员会提出属于常务委员会职权范围内的议案，由主任会议决定提请常务委员会会议审议，或者先交有关的专门委员会审议、提出报告，再提请常务委员会会议审议。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى، خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مەخسۇس كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىدىغان تەكلىپلەرنى بەرسە بولىدۇ، مۇدىرلار يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ ياكى ئاۋۋال مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا، دوكلات بېرىشىگە تاپشۇرۇپ، ئاندىن دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ كۆرۈپ چىقىشىغا سۇنىدۇ.

省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会常务委员会组成人员五人以上联名，县级的人民代表大会常务委员会组成人员三人以上联名，可以向本级常务委员会提出属于常务委员会职权范围内的议案，由主任会议决定是否提请常务委员会会议审议，或者先交有关的专门委员会审议、提出报告，再决定是否提请常务委员会会议审议。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكىلەردىن بەشتىن ئارتۇقى بىرلىشىپ ئىمزا قويغان، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ تەركىبىدىكىلىرىدىن ئۈچتىن ئارتۇقى بىرلەشمە ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك دائىمىي كومىتېتقا دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە كىرىدىغان تەكلىپلەرنى بەرسە بولىدۇ. مۇدىرلار يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇش-سۇنماسلىقنى ياكى ئاۋۋال ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا، دوكلات بېرىشىگە سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ، ئاندىن دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارىشىغا سۇنۇش-سۇنماسلىقىنى قارار قىلىدۇ.

第五十三条　在常务委员会会议期间，省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会常务委员会组成人员五人以上联名，县级的人民代表大会常务委员会组成人员三人以上联名，可以向常务委员会书面提出对本级人民政府及其工作部门、监察委员会、人民法院、人民检察院的质询案。质询案必须写明质询对象、质询的问题和内容。

53-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنى مەزگىلىدە، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەركىبىدىكى خادىملاردىن بەشتىن ئارتۇقى بىرلىشىپ ئىمزا قويىدۇ، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ تەركىبىدىكى خادىملاردىن ئۈچتىن ئارتۇقى بىرلىكتە ئىمزا قويىدۇ، دائىمىي كومىتېتقا شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ خىزمەت تارمىقى، رېۋىزىيە كومىتېتى، خەلق سوت مەھكىمىسى، خەلق تەپتىش مەھكىمىسى توغرىسىدا يازما سۈرۈشتۈرمە قويسا بولىدۇ. سوئال قويۇش دېلوسىغا سوئال قويۇش ئوبيېكتى، سوئالنىڭ مەسىلىسى ۋە مەزمۇنى ئېنىق يېزىلىشى شەرت.

质询案由主任会议决定交由受质询机关在常务委员会全体会议上或者有关的专门委员会会议上口头答复，或者由受质询机关书面答复。在专门委员会会议上答复的，提质询案的常务委员会组成人员有权列席会议，发表意见；主任会议认为必要的时候，可以将答复质询案的情况报告印发会议。

سۈرۈشتۈرمە تەكلىپىنى مۇدىرلار يىغىنى سۈرۈشتۈرمىنى قوبۇل قىلغۇچى ئورگاننىڭ دائىمىي كومىتېتنىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا ياكى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېت يىغىنىدا ئاغزاكى جاۋاب بېرىشىگە تاپشۇرۇشنى قارار قىلىدۇ ياكى سۈرۈشتۈرگۈچى ئورگان يازما جاۋاب بېرىدۇ. مەخسۇس كومىتېت يىغىنلىرىدا جاۋاب بەرگەنلەرنىڭ سۈپىتىنى ئۆستۈرۈپ دېلو سۈرۈشتۈرگۈچى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەر يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىپ پىكىر بېرىشكە ھوقۇقلۇق؛ مۇدىرلار يىغىنى زۆرۈر تېپىلغاندا، سۈرۈشتۈرمىگە جاۋاب بېرىش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتنى يىغىنغا بېسىپ تارقاتسا بولىدۇ.

质询案以口头答复的，应当由受质询机关的负责人到会答复；质询案以书面答复的，应当由受质询机关的负责人签署，由主任会议印发会议或者印发提质询案的常务委员会组成人员。

سۈرۈشتۈرمە دېلوسىغا ئاغزاكى جاۋاب بېرىشتە، سۈرۈشتۈرگۈچى ئورگاننىڭ مەسئۇلى يىغىنغا كېلىپ جاۋاب بېرىشى كېرەك؛ سۈرۈشتۈرمە لايىھەسىگە يازما جاۋاب بېرىشتە، سۈرۈشتۈرمىنى قوبۇل قىلغۇچى ئورگاننىڭ مەسئۇلى ئىمزا قويۇشى، مۇدىرلار يىغىنى يىغىنغا بېسىپ تارقىتىدىغان ياكى سۈپەت سۈرۈشتۈرمىسىنى بېسىپ تارقىتىدىغان دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەر.

第五十四条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民代表大会常务委员会主任、副主任和秘书长组成主任会议；县、自治县、不设区的市、市辖区的人民代表大会常务委员会主任、副主任组成主任会议。

54-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇدىرلىرى، مۇئاۋىن مۇدىرلىرى ۋە باش كاتىپىدىن تەركىب تاپقان مۇدىرلار يىغىنى؛ ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ مۇدىرلىرى، مۇئاۋىن مۇدىرلىرىدىن تەركىب تاپقان مۇدىرلار يىغىنى.

主任会议处理常务委员会的重要日常工作：

مۇدىرلار يىغىنى دائىمىي كومىتېتنىڭ كۈندىلىك مۇھىم خىزمەتلىرىنى بىر تەرەپ قىلىدۇ :

（一）决定常务委员会每次会议的会期，拟订会议议程草案，必要时提出调整会议议程的建议；

( 1 ) دائىمىي كومىتېتنىڭ ھەر قېتىملىق يىغىنىنىڭ يىغىن ۋاقتىنى قارار قىلىش، يىغىن قارالما لايىھەسىنى تۈزۈش، زۆرۈر تېپىلغاندا يىغىن قارالمىسىنى تەڭشەش تەكلىپىنى بېرىش؛

（二）对向常务委员会提出的议案和质询案，决定交由有关的专门委员会审议或者提请常务委员会全体会议审议；

( 2 ) دائىمىي كومىتېتقا بېرىلگەن تەكلىپ ۋە سۈرۈشتۈرۈش تەكلىپىنى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا تاپشۇرۇش ياكى دائىمىي كومىتېت ئومۇمىي يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلىش؛

（三）决定是否将议案和决定草案、决议草案提请常务委员会全体会议表决，对暂不交付表决的，提出下一步处理意见；

( 3 ) تەكلىپ لايىھەسى ۋە قارار لايىھەسى، قارار لايىھەسىنى دائىمىي كومىتېت ئومۇمىي يىغىنىدا ئاۋازغا قويۇشقا سۇنۇش-سۇنماسلىقنى قارار قىلىش، ۋاقتىنچە ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرمىغانلارغا كېيىنكى قەدەمدىكى بىر تەرەپ قىلىش پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇش؛

（四）通过常务委员会年度工作计划等；

( 4 ) دائىمىي كومىتېتنىڭ يىللىق خىزمەت پىلانى قاتارلىقلارنى ماقۇللاش؛

（五）指导和协调专门委员会的日常工作；

( 5 ) مەخسۇس كومىتېتنىڭ كۈندىلىك خىزمەتلىرىگە يېتەكچىلىك قىلىش ۋە ئۇنى ماسلاشتۇرۇش؛

（六）其他重要日常工作。

( 6 ) باشقا كۈندىلىك مۇھىم خىزمەتلەر.

第五十五条　常务委员会主任因为健康情况不能工作或者缺位的时候，由常务委员会在副主任中推选一人代理主任的职务，直到主任恢复健康或者人民代表大会选出新的主任为止。

55-ماددا دائىمىي كومىتېت مۇدىرى سالامەتلىكى يار بەرمىگەنلىكتىن ياكى ئورنى بوش قالغاندا، دائىمىي كومىتېت مۇئاۋىن مۇدىرلىق ۋەزىپىسىدىن بىرنى مۇۋەققەت مۇدىرلىق ۋەزىپىسىگە سايلايدۇ، تاكى مۇدىرنىڭ سالامەتلىكى ئەسلىگە كەلگەنگە ياكى خەلق قۇرۇلتىيى يېڭى مۇدىرلىقنى سايلاپ چىققانغا قەدەر.

第四节　常务委员会各委员会和工作机构

4-پاراگراف دائىمىي كومىتېتنىڭ كومىتېتلىرى ۋە خىزمەت ئاپپاراتلىرى

第五十六条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会设立代表资格审查委员会。

56-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋەكىللەرنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش كومىتېتى تەسىس قىلىدۇ.

代表资格审查委员会的主任委员、副主任委员和委员的人选，由常务委员会主任会议在常务委员会组成人员中提名，常务委员会任免。

ۋەكىللەر سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ مۇدىر ئەزاسى، مۇئاۋىن مۇدىر ئەزالىرى ۋە ئەزالىرى نامزاتىنى دائىمىي كومىتېتنىڭ مۇدىرلار يىغىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەر ئىچىدىن كۆرسىتىدۇ، دائىمىي كومىتېت تەيىنلەيدۇ ۋە قالدۇرىدۇ.

第五十七条　代表资格审查委员会审查代表的选举是否符合法律规定。

57-ماددا ۋەكىللەرنىڭ سالاھىيىتىنى تەكشۈرۈش كومىتېتى ۋەكىللەر سايلىمىنىڭ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن ياكى ئۇيغۇن ئەمەسلىكىنى تەكشۈرىدۇ.

第五十八条　主任会议或者五分之一以上的常务委员会组成人员书面联名，可以向本级人民代表大会常务委员会提议组织关于特定问题的调查委员会，由全体会议决定。

58-ماددا مۇدىرلار يىغىنى ياكى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرنىڭ بەشتىن بىرىدىن كۆپرەكى يازما بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا مۇئەييەن مەسىلىنى تەكشۈرۈش كومىتېتىنى تەشكىللەش تەكلىپى بەرسە بولىدۇ، ئومۇمىي يىغىن قارار قىلىدۇ.

调查委员会由主任委员、副主任委员和委员组成，由主任会议在常务委员会组成人员和其他代表中提名，提请全体会议通过。

تەكشۈرۈش كومىتېتى مۇدىر ئەزا، مۇئاۋىن مۇدىر ئەزالار ۋە ئەزالاردىن تەركىب تاپىدۇ، مۇدىرلار يىغىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى خادىملار ۋە باشقا ۋەكىللەر ئىچىدىن كۆرسىتىپ، ئومۇمىي يىغىننىڭ ماقۇللىشىغا سۇنىدۇ.

调查委员会应当向本级人民代表大会常务委员会提出调查报告。常务委员会根据调查委员会的报告，可以作出相应的决议。

تەكشۈرۈش كومىتېتى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەكشۈرۈش دوكلاتى بېرىشى كېرەك. دائىمىي كومىتېت تەكشۈرۈش كومىتېتىنىڭ دوكلاتىغا ئاساسەن مۇناسىپ قارار چىقارسا بولىدۇ.

第五十九条　常务委员会根据工作需要，设立办事机构和法制工作委员会、预算工作委员会、代表工作委员会等工作机构。

59-ماددا دائىمىي كومىتېت خىزمەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ئىش بېجىرىش ئاپپاراتى ۋە قانۇنچىلىق خىزمىتى كومىتېتى، خامچوت خىزمىتى كومىتېتى، ۋەكىللەر خىزمىتى كومىتېتى قاتارلىق خىزمەت ئاپپاراتلىرىنى تەسىس قىلىدۇ.

省、自治区的人民代表大会常务委员会可以在地区设立工作机构。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ۋىلايەتتە خىزمەت ئاپپاراتى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

市辖区、不设区的市的人民代表大会常务委员会可以在街道设立工作机构。工作机构负责联系街道辖区内的人民代表大会代表，组织代表开展活动，反映代表和群众的建议、批评和意见，办理常务委员会交办的监督、选举以及其他工作，并向常务委员会报告工作。

شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، رايونى يوق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى كوچىدا خىزمەت ئاپپاراتى تەسىس قىلسا بولىدۇ. خىزمەت ئاپپاراتى كوچا تەۋەلىكىدىكى خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى بىلەن ئالاقىلىشىدۇ، ۋەكىللەرنى پائالىيەت ئېلىپ بېرىشقا تەشكىللەيدۇ، ۋەكىللەر ۋە ئاممىنىڭ تەكلىپ، تەنقىد ۋە پىكىرلىرىنى ئىنكاس قىلىدۇ، دائىمىي كومىتېت تاپشۇرغان نازارەت قىلىش، سايلاش ۋە باشقا خىزمەتلەرنى بېجىرىدۇ ھەمدە دائىمىي كومىتېتقا خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ.

县、自治县的人民代表大会常务委员会可以比照前款规定，在街道设立工作机构。

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە كوچىدا خىزمەت ئاپپاراتى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

第六十条　县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会和各专门委员会、工作机构应当建立健全常务委员会组成人员和各专门委员会、工作机构联系代表的工作机制，支持和保障代表依法履职，扩大代表对各项工作的参与，充分发挥代表作用。

60-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ۋە مەخسۇس كومىتېتلار، خىزمەت ئاپپاراتلىرى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەر ۋە مەخسۇس كومىتېتلەر، خىزمەت ئاپپاراتلىرى ۋەكىللەر بىلەن ئالاقىلىشىش خىزمەت مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، ۋەكىللەرنىڭ مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىشىنى قوللاپ ۋە كاپالەتلەندۈرۈپ، ۋەكىللەرنىڭ تۈرلۈك خىزمەتلەرگە قاتنىشىش دائىرىسىنى كېڭەيتىپ، ۋەكىللەرنىڭ رولىنى تولۇق جارى قىلدۇرۇشى كېرەك.

县级以上的地方各级人民代表大会常务委员会通过建立基层联系点、代表联络站等方式，密切同人民群众的联系，听取对立法、监督等工作的意见和建议。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى ئاساسىي قاتلام ئالاقە نۇقتىسى، ۋەكىللەر ئالاقە پونكىتى قۇرۇش قاتارلىق ئۇسۇللار ئارقىلىق، خەلق ئاممىسى بىلەن بولغان ئالاقىنى قويۇقلاشتۇرىدۇ، نىزام چىقىرىش، نازارەت قىلىش قاتارلىق خىزمەتلەر توغرىسىدىكى پىكىر ۋە تەكلىپلەرنى ئاڭلايدۇ.

第四章　地方各级人民政府

4-باب يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى

第一节　一般规定

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

第六十一条　省、自治区、直辖市、自治州、县、自治县、市、市辖区、乡、民族乡、镇设立人民政府。

61-ماددا ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاست، ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، شەھەر، شەھەرگە قاراشلىق رايون، يېزا، مىللىي يېزا، بازارلاردا خەلق ھۆكۈمىتى تەسىس قىلىنىدۇ.

第六十二条　地方各级人民政府应当维护宪法和法律权威，坚持依法行政，建设职能科学、权责法定、执法严明、公开公正、智能高效、廉洁诚信、人民满意的法治政府。

62-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارنىڭ نوپۇزىنى قوغداپ، قانۇن بويىچە مەمۇرىيەت يۈرگۈزۈشتە چىڭ تۇرۇپ، فۇنكسىيەسى ئىلمىي، ھوقۇق-مەسئۇلىيىتى قانۇندا بەلگىلەنگەن، قانۇننى قاتتىق ئىجرا قىلىدىغان، ئاشكارا-ئادىل بولغان، ئاقىل-يۇقىرى ئۈنۈملۈك، پاك-سەمىمىي، خەلق رازى بولىدىغان قانۇنچىل ھۆكۈمەت قۇرۇشى كېرەك.

第六十三条　地方各级人民政府应当坚持以人民为中心，全心全意为人民服务，提高行政效能，建设服务型政府。

63-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خەلقنى مەركەز قىلىشتا چىڭ تۇرۇپ، جان-دىل بىلەن خەلق ئۈچۈن خىزمەت قىلىشى، مەمۇرىي ئۈنۈمنى ئۆستۈرۈپ، مۇلازىمەتچان ھۆكۈمەت قۇرۇشى كېرەك.

第六十四条　地方各级人民政府应当严格执行廉洁从政各项规定，加强廉政建设，建设廉洁政府。

64-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھۆكۈمەت ئىشىدا پاك بولۇشقا دائىر تۈرلۈك بەلگىلىمىلەرنى قاتتىق ئىجرا قىلىشى، پاكلىق قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىشى، پاك ھۆكۈمەت قۇرۇشى كېرەك.

第六十五条　地方各级人民政府应当坚持诚信原则，加强政务诚信建设，建设诚信政府。

65-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى سەمىمىيەت پىرىنسىپىدا چىڭ تۇرۇپ، مەمۇرىيەت سەمىمىيىتى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، سەمىمىي ھۆكۈمەت قۇرۇشى كېرەك.

第六十六条　地方各级人民政府应当坚持政务公开，全面推进决策、执行、管理、服务、结果公开，依法、及时、准确公开政府信息，推进政务数据有序共享，提高政府工作的透明度。

66-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مەمۇرىيەتتە ئاشكارا بولۇشتا چىڭ تۇرۇپ، تەدبىر بەلگىلەش، ئىجرا قىلىش، باشقۇرۇش، مۇلازىمەت قىلىش، نەتىجىنى ئاشكارىلاشنى ئومۇميۈزلۈك ئالغا سۈرۈپ، ھۆكۈمەت ئۇچۇرىنى قانۇن بويىچە، ۋاقتىدا، توغرا ئاشكارىلاپ، مەمۇرىيەت سانلىق مەلۇماتىدىن تەرتىپلىك ئورتاق بەھرىلىنىشنى ئالغا سىلجىتىپ، ھۆكۈمەت خىزمىتىنىڭ ئاشكارىلىق دەرىجىسىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

第六十七条　地方各级人民政府应当坚持科学决策、民主决策、依法决策，提高决策的质量。

67-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىلمىي تەدبىر بەلگىلەش، دېموكراتىك تەدبىر بەلگىلەش، قانۇن بويىچە تەدبىر بەلگىلەشتە چىڭ تۇرۇپ، تەدبىر بەلگىلەش سۈپىتىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

第六十八条　地方各级人民政府应当依法接受监督，确保行政权力依法正确行使。

68-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن بويىچە نازارەتنى قوبۇل قىلىپ، مەمۇرىي ھوقۇقنىڭ قانۇن بويىچە توغرا يۈرگۈزۈلۈشىگە ھەقىقىي كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

第六十九条　地方各级人民政府对本级人民代表大会和上一级国家行政机关负责并报告工作。县级以上的地方各级人民政府在本级人民代表大会闭会期间，对本级人民代表大会常务委员会负责并报告工作。

69-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە بىر دەرىجە يۇقىرى دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ ھەمدە خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ. ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، شۇ دەرىجىلىك خەلق يىغىنى دائىمىي كومىتېتى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ ھەمدە خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ.

全国地方各级人民政府都是国务院统一领导下的国家行政机关，都服从国务院。

پۈتۈن مەملىكەتتىكى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ بىرتۇتاش رەھبەرلىكىدىكى دۆلەت مەمۇرىي ئورگانلىرىدۇر، گوۋۇيۈەنگە بويسۇنىدۇ.

地方各级人民政府实行重大事项请示报告制度。

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇھىم ئىشلاردا يوليورۇق سوراش، دوكلات قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

第二节　地方各级人民政府的组成和任期

2-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ تەركىبى ۋە ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى

第七十条　省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民政府分别由省长、副省长，自治区主席、副主席，市长、副市长，州长、副州长和秘书长、厅长、局长、委员会主任等组成。

70-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق ۋە رايون بار شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئايرىم-ئايرىم ھالدا ئۆلكە باشلىقى، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، مۇئاۋىن رەئىسى، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى ۋە باش كاتىپ، نازىر، ئىدارە باشلىقى، كومىتېت مۇدىرى قاتارلىقلاردىن تەركىب تاپىدۇ.

县、自治县、不设区的市、市辖区的人民政府分别由县长、副县长，市长、副市长，区长、副区长和局长、科长等组成。

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك ۋە شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئايرىم-ئايرىم ھالدا ھاكىم، مۇئاۋىن ھاكىم، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، قوشۇمچە رايون باشلىقى ۋە ئىدارە باشلىقى، بۆلۈم باشلىقى قاتارلىقلاردىن تەركىب تاپىدۇ.

乡、民族乡的人民政府设乡长、副乡长。民族乡的乡长由建立民族乡的少数民族公民担任。镇人民政府设镇长、副镇长。

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرىدە يېزا باشلىقى، مۇئاۋىن يېزا باشلىقى تەسىس قىلىنىدۇ. مىللىي يېزىنىڭ يېزا باشلىقلىقىنى مىللىي يېزا قۇرۇلغان ئاز سانلىق مىللەت پۇقراسى ئۈستىگە ئالىدۇ. بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى بازار باشلىقى، مۇئاۋىن بازار باشلىقى بولىدۇ.

第七十一条　新的一届人民政府领导人员依法选举产生后，应当在两个月内提请本级人民代表大会常务委员会任命人民政府秘书长、厅长、局长、委员会主任、科长。

71-ماددا يېڭى بىر نۆۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رەھبەرلىرى قانۇن بويىچە سايلاپ چىقىلغاندىن كېيىن، 2 ئاي ئىچىدە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باش كاتىپى، نازىرى، باشلىقى، كومىتېتى مۇدىرى، بۆلۈم باشلىقىنى تەيىنلىشىگە سۇنۇشى كېرەك.

第七十二条　地方各级人民政府每届任期五年。

72-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بەش يىل بولىدۇ.

第三节　地方各级人民政府的职权

3-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى

第七十三条　县级以上的地方各级人民政府行使下列职权：

73-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）执行本级人民代表大会及其常务委员会的决议，以及上级国家行政机关的决定和命令，规定行政措施，发布决定和命令；

( 1 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارلىرىنى، شۇنىڭدەك يۇقىرى دەرىجىلىك دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنىنىڭ قارارى ۋە بۇيرۇقلىرىنى ئىجرا قىلىش، مەمۇرىي تەدبىرلەرنى بەلگىلەش، قارار ۋە بۇيرۇقلارنى ئېلان قىلىش؛

（二）领导所属各工作部门和下级人民政府的工作；

( 2 ) قارىمىقىدىكى خىزمەت تارماقلىرىنىڭ ۋە تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمىتىگە رەھبەرلىك قىلىش؛

（三）改变或者撤销所属各工作部门的不适当的命令、指示和下级人民政府的不适当的决定、命令；

( 3 ) قارىمىقىدىكى خىزمەت تارماقلىرىنىڭ نامۇۋاپىق بۇيرۇقى، يوليورۇقى ۋە تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ نامۇۋاپىق قارارى، بۇيرۇقلىرىنى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىش؛

（四）依照法律的规定任免、培训、考核和奖惩国家行政机关工作人员；

( 4 ) قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە، دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنى خادىملىرىنى تەيىنلەش ۋە قالدۇرۇش، تەربىيەلەش، سىناش، مۇكاپاتلاش ۋە جازالاش؛

（五）编制和执行国民经济和社会发展规划纲要、计划和预算，管理本行政区域内的经济、教育、科学、文化、卫生、体育、城乡建设等事业和生态环境保护、自然资源、财政、民政、社会保障、公安、民族事务、司法行政、人口与计划生育等行政工作；

( 5 ) خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات يىرىك پىلانىنىڭ پىروگراممىسى، پىلانى ۋە خامچوتىنى تۈزۈش ۋە ئىجرا قىلىش، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئىقتىساد، مائارىپ، پەن، مەدەنىيەت، سەھىيە، تەنتەربىيە، شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى قاتارلىق ئىشلىرىنى ۋە ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش، تەبىئىي بايلىق، مالىيە، خەلق ئىشلىرى، ئىجتىمائىي كاپالەت، جامائەت خەۋپسىزلىكى، مىللەتلەر ئىشلىرى، ئەدلىيە مەمۇرىيىتى، نوپۇس ۋە پىلانلىق تۇغۇت قاتارلىق مەمۇرىي خىزمەتلەرنى باشقۇرۇش؛

（六）保护社会主义的全民所有的财产和劳动群众集体所有的财产，保护公民私人所有的合法财产，维护社会秩序，保障公民的人身权利、民主权利和其他权利；

( 6 ) سوتسىيالىستىك ئومۇمىي خەلق ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈكنى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مال – مۈلۈكنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي ئىگىدارلىقىدىكى قانۇنلۇق مال-مۈلۈكنى قوغداش، ئىجتىمائىي تەرتىپنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، دېموكراتىك ھوقۇقى ۋە باشقا ھوقۇقلىرىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（七）履行国有资产管理职责；

( 7 ) دۆلەت مۈلكىنى باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش؛

（八）保护各种经济组织的合法权益；

( 8 ) ھەر خىل ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（九）铸牢中华民族共同体意识，促进各民族广泛交往交流交融，保障少数民族的合法权利和利益，保障少数民族保持或者改革自己的风俗习惯的自由，帮助本行政区域内的民族自治地方依照宪法和法律实行区域自治，帮助各少数民族发展政治、经济和文化的建设事业；

( 9 ) جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەپ، مىللەتلەرنىڭ كەڭ ئارىلىشىشى، ئالماشتۇرۇشى، يۇغۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈپ، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى كاپالەتلەندۈرۈپ، ئاز سانلىق مىللەتنىڭ ئۆرپ-ئادەتلىرىنى ساقلاپ قېلىش ياكى ئىسلاھ قىلىش ئەركىنلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈپ، شۇ مەمۇرىي رايوندىكى مىللىي ئاپتونوم جايلارنىڭ ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلار بويىچە رايون ئاپتونومىيەسىنى يولغا قويۇشىغا ياردەم بېرىش، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ سىياسىي، ئىقتىسادىي ئىشلىرى ۋە مەدەنىيەت قۇرۇلۇشى ئىشلىرىنى راۋاجلاندۇرۇشىغا ياردەم بېرىش؛

（十）保障宪法和法律赋予妇女的男女平等、同工同酬和婚姻自由等各项权利；

( 10 ) ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردا ئاياللارغا بېرىلگەن ئەر-ئايال باراۋەرلىكى، ئوخشاش ئىشقا ئوخشاش ھەق بېرىش ۋە ئۆيلىنىش ئەركىنلىكى قاتارلىق تۈرلۈك ھوقۇقلارنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（十一）办理上级国家行政机关交办的其他事项。

( 11 ) يۇقىرى دەرىجىلىك دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنى تاپشۇرغان باشقا ئىشلارنى بېجىرىش.

第七十四条　省、自治区、直辖市的人民政府可以根据法律、行政法规和本省、自治区、直辖市的地方性法规，制定规章，报国务院和本级人民代表大会常务委员会备案。设区的市、自治州的人民政府可以根据法律、行政法规和本省、自治区的地方性法规，依照法律规定的权限制定规章，报国务院和省、自治区的人民代表大会常务委员会、人民政府以及本级人民代表大会常务委员会备案。

74-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرنىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا ئاساسەن نىزام چىقارسا بولىدۇ، ئۇنى گوۋۇيۈەن ۋە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ. رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇن، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايوننىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا ئاساسەن، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە نىزام چىقارسا بولىدۇ، ئۇنى گوۋۇيۈەنگە ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا، خەلق ھۆكۈمىتىگە، شۇنىڭدەك شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

依照前款规定制定规章，须经各该级政府常务会议或者全体会议讨论决定。

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قائىدە تۈزۈشنى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ دائىمىي يىغىنلىرى ياكى ئومۇمىي يىغىنلىرىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشىدىن ئۆتكۈزۈش شەرت.

第七十五条　县级以上的地方各级人民政府制定涉及个人、组织权利义务的规范性文件，应当依照法定权限和程序，进行评估论证、公开征求意见、合法性审查、集体讨论决定，并予以公布和备案。

75-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شەخس، تەشكىلىي ھوقۇق-مەجبۇرىيەتكە چېتىلىدىغان قائىدە خاراكتېرلىك ھۆججەتلەرنى تۈزۈشتە، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى ۋە تەرتىپ بويىچە باھالاپ دەلىللىشى، ئاشكارا پىكىر ئېلىشى، قانۇنلۇقلۇقىنى تەكشۈرۈشى، كوللېكتىپ مۇزاكىرە قىلىپ قارار چىقىرىشى ھەمدە ئېلان قىلىشى ۋە ئەنگە ئېلىشى كېرەك.

第七十六条　乡、民族乡、镇的人民政府行使下列职权：

76-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى تۆۋەندىكى خىزمەت ھوقۇقلىرىنى يۈرگۈزىدۇ :

（一）执行本级人民代表大会的决议和上级国家行政机关的决定和命令，发布决定和命令；

( 1 ) شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قارارى ۋە يۇقىرى دەرىجىلىك دۆلەت مەمۇرىي ئورگىنىنىڭ قارارى ۋە بۇيرۇقلىرىنى ئىجرا قىلىش، قارار ۋە بۇيرۇقلارنى ئېلان قىلىش؛

（二）执行本行政区域内的经济和社会发展计划、预算，管理本行政区域内的经济、教育、科学、文化、卫生、体育等事业和生态环境保护、财政、民政、社会保障、公安、司法行政、人口与计划生育等行政工作；

( 2 ) شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئىقتىسادىي ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات پىلانى ۋە خامچوتىنى ئىجرا قىلىش، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئىقتىساد، مائارىپ، پەن-مەدەنىيەت، سەھىيە، تەنتەربىيە ئىشلىرىنى ۋە ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش، مالىيە، خەلق ئىشلىرى، ئىجتىمائىي كاپالەت، جامائەت خەۋپسىزلىكى، ئەدلىيە مەمۇرىيىتى، نوپۇس ۋە پىلانلىق تۇغۇت قاتارلىق مەمۇرىي خىزمەتلەرنى باشقۇرۇش؛

（三）保护社会主义的全民所有的财产和劳动群众集体所有的财产，保护公民私人所有的合法财产，维护社会秩序，保障公民的人身权利、民主权利和其他权利；

( 3 ) سوتسىيالىستىك ئومۇمىي خەلق ئىگىدارلىقىدىكى مال-مۈلۈكنى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى مال – مۈلۈكنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ خۇسۇسىي ئىگىدارلىقىدىكى قانۇنلۇق مال-مۈلۈكنى قوغداش، ئىجتىمائىي تەرتىپنى قوغداش، پۇقرالارنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، دېموكراتىك ھوقۇقى ۋە باشقا ھوقۇقلىرىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（四）保护各种经济组织的合法权益；

( 4 ) ھەر خىل ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش؛

（五）铸牢中华民族共同体意识，促进各民族广泛交往交流交融，保障少数民族的合法权利和利益，保障少数民族保持或者改革自己的风俗习惯的自由；

( 5 ) جۇڭخۇا مىللىتى ئورتاق گەۋدىسى ئېڭىنى مۇستەھكەملەش، مىللەتلەرنىڭ كەڭ ئالاقىلىشىشى، ئالماشتۇرۇشى، يۇغۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئاز سانلىق مىللەتلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ئاز سانلىق مىللەتنىڭ ئۆزىنىڭ ئۆرپ-ئادەتلىرىنى ساقلاپ قېلىش ياكى ئىسلاھ قىلىش ئەركىنلىكىنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（六）保障宪法和法律赋予妇女的男女平等、同工同酬和婚姻自由等各项权利；

( 6 ) ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردا ئاياللارغا بېرىلگەن ئەر-ئايال باراۋەرلىكى، ئوخشاش ئىشقا ئوخشاش ھەق بېرىش ۋە ئۆيلىنىش ئەركىنلىكى قاتارلىق تۈرلۈك ھوقۇقلارنى كاپالەتلەندۈرۈش؛

（七）办理上级人民政府交办的其他事项。

( 7 ) يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تاپشۇرغان باشقا ئىشلارنى بېجىرىش.

第七十七条　地方各级人民政府分别实行省长、自治区主席、市长、州长、县长、区长、乡长、镇长负责制。

77-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىدە ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، رايون باشلىقى، يېزا باشلىقى، بازار باشلىقى مەسئۇل بولۇش تۈزۈمى ئايرىم-ئايرىم يولغا قويۇلىدۇ.

省长、自治区主席、市长、州长、县长、区长、乡长、镇长分别主持地方各级人民政府的工作。

ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، رايون باشلىقى، يېزا باشلىقى، بازار باشلىقى ئايرىم-ئايرىم ھالدا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمىتىگە رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

第七十八条　县级以上的地方各级人民政府会议分为全体会议和常务会议。全体会议由本级人民政府全体成员组成。省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民政府常务会议，分别由省长、副省长，自治区主席、副主席，市长、副市长，州长、副州长和秘书长组成。县、自治县、不设区的市、市辖区的人民政府常务会议，分别由县长、副县长，市长、副市长，区长、副区长组成。省长、自治区主席、市长、州长、县长、区长召集和主持本级人民政府全体会议和常务会议。政府工作中的重大问题，须经政府常务会议或者全体会议讨论决定。

78-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يىغىنى ئومۇمىي يىغىن ۋە دائىمىي يىغىن دەپ ئايرىلىدۇ. ئومۇمىي يىغىن شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بارلىق ئەزالىرىدىن تەركىب تاپىدۇ. ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق ۋە رايون بار شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ دائىمىي يىغىنلىرى ئايرىم-ئايرىم ھالدا ئۆلكە باشلىقى، مۇئاۋىن ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى ۋە مۇئاۋىن رەئىسى، شەھەر باشلىقى ۋە مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، مۇئاۋىن ئوبلاست باشلىقى ۋە باش كاتىپتىن تەركىب تاپىدۇ. ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، رايونى يوق شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ دائىمىي يىغىنى ئايرىم-ئايرىم ھالدا ھاكىم، مۇئاۋىن ھاكىم، شەھەر باشلىقى، مۇئاۋىن شەھەر باشلىقى، رايون باشلىقى، مۇئاۋىن رايون باشلىقلىرىدىن تەركىب تاپىدۇ. ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى، ئوبلاست باشلىقى، ھاكىم، رايون باشلىقى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئومۇمىي يىغىنى ۋە دائىمىي يىغىنىنى چاقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا رىياسەتچىلىك قىلىدۇ. ھۆكۈمەت خىزمىتىدىكى مۇھىم، زور مەسىلىلەرنى ھۆكۈمەتنىڭ دائىمىي يىغىنى ياكى ئومۇمىي يىغىنىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.

第四节　地方各级人民政府的机构设置

4-پاراگراف يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ ئاپپاراتلىرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى

第七十九条　地方各级人民政府根据工作需要和优化协同高效以及精干的原则，设立必要的工作部门。

79-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى خىزمەت ئېھتىياجى ۋە سەرخىللاشتۇرۇش، ماسلاشتۇرۇش، يۇقىرى ئۈنۈملۈك بولۇش، شۇنىڭدەك قابىل بولۇش پىرىنسىپىغا ئاساسەن، زۆرۈر خىزمەت تارماقلىرىنى تەسىس قىلىدۇ.

县级以上的地方各级人民政府设立审计机关。地方各级审计机关依照法律规定独立行使审计监督权，对本级人民政府和上一级审计机关负责。

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگىنى تەسىس قىلىدۇ. يەرلىك ھەر دەرىجىلىك ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگانلىرى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە تەپتىش قىلىپ نازارەت قىلىش ھوقۇقىنى مۇستەقىل يۈرگۈزىدۇ، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە بىر دەرىجە يۇقىرى ئىقتىسادىي تەپتىش ئورگىنى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ.

省、自治区、直辖市的人民政府的厅、局、委员会等工作部门和自治州、县、自治县、市、市辖区的人民政府的局、科等工作部门的设立、增加、减少或者合并，按照规定程序报请批准，并报本级人民代表大会常务委员会备案。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نازارەت، ئىدارە، كومىتېت قاتارلىق خىزمەت تارماقلىرى ۋە ئاپتونوم ئوبلاست، ناھىيە، ئاپتونوم ناھىيە، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئىدارە، پەن-تېخنىكا قاتارلىق خىزمەت تارماقلىرىنى قۇرۇش، كۆپەيتىش، ئازايتىش ياكى قوشۇۋېتىش بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە تەستىقلاشقا يوللايدۇ ھەمدە شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

第八十条　县级以上的地方各级人民政府根据国家区域发展战略，结合地方实际需要，可以共同建立跨行政区划的区域协同发展工作机制，加强区域合作。

80-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دۆلەتنىڭ رايون تەرەققىيات ئىستراتېگىيەسىگە ئاساسەن، يەرلىكنىڭ ئەمەلىي ئېھتىياجىغا بىرلەشتۈرۈپ، مەمۇرىي رايون ھالقىغان رايونلار ماس تەرەققىياتى خىزمەت مېخانىزمىنى بىرلىكتە بەرپا قىلىپ، رايونلار ھەمكارلىقىنى كۈچەيتسە بولىدۇ.

上级人民政府应当对下级人民政府的区域合作工作进行指导、协调和监督。

يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ رايون ھەمكارلىقى خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىشى، ئۇنى ماسلاشتۇرۇشى ۋە نازارەت قىلىشى كېرەك.

第八十一条　县级以上的地方各级人民政府根据应对重大突发事件的需要，可以建立跨部门指挥协调机制。

81-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى زور تاسادىپىي ۋەقەگە تاقابىل تۇرۇش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، تارماق ھالقىغان قوماندانلىق قىلىش-ماسلاشتۇرۇش مېخانىزمى بەرپا قىلسا بولىدۇ.

第八十二条　各厅、局、委员会、科分别设厅长、局长、主任、科长，在必要的时候可以设副职。

82-ماددا نازارەت، ئىدارە، كومىتېت، بۆلۈملەردە نازىر، ئىدارە باشلىقى، مۇدىر، بۆلۈم باشلىقى ئايرىم-ئايرىم تەسىس قىلىنىدۇ، زۆرۈر تېپىلغاندا مۇئاۋىن ۋەزىپىلەر تەسىس قىلىنسا بولىدۇ.

办公厅、办公室设主任，在必要的时候可以设副主任。

بەنگۇڭتىڭ، ئىشخانىلارغا مۇدىر قويۇلىدۇ، زۆرۈر تېپىلغاندا مۇئاۋىن مۇدىر قويۇلسا بولىدۇ.

省、自治区、直辖市、自治州、设区的市的人民政府设秘书长一人，副秘书长若干人。

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، رايون بار شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىدە بىر باش كاتىپ، بىرقانچە مۇئاۋىن باش كاتىپ تەسىس قىلىنىدۇ.

第八十三条　省、自治区、直辖市的人民政府的各工作部门受人民政府统一领导，并且依照法律或者行政法规的规定受国务院主管部门的业务指导或者领导。

83-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمەت تارماقلىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بىرتۇتاش رەھبەرلىكىدە بولىدۇ ھەمدە قانۇن ياكى مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە گوۋۇيۈەننىڭ مەسئۇل تارمىقىنىڭ كەسپىي يېتەكچىلىكى ياكى رەھبەرلىكىدە بولىدۇ.

自治州、县、自治县、市、市辖区的人民政府的各工作部门受人民政府统一领导，并且依照法律或者行政法规的规定受上级人民政府主管部门的业务指导或者领导。

ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ خىزمەت تارماقلىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بىرتۇتاش رەھبەرلىكىدە بولىدۇ ھەمدە قانۇن ياكى مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى مەسئۇل تارمىقىنىڭ كەسپىي يېتەكچىلىكى ياكى رەھبەرلىكىدە بولىدۇ.

第八十四条　省、自治区、直辖市、自治州、县、自治县、市、市辖区的人民政府应当协助设立在本行政区域内不属于自己管理的国家机关、企业、事业单位进行工作，并且监督它们遵守和执行法律和政策。

84-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك، شەھەرلىك، شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوندا ئۆزى باشقۇرمايدىغان دۆلەت ئورگىنى، كارخانا، كەسپىي ئورۇننى تەسىس قىلىپ خىزمەت قىلىشىغا ياردەملىشىشى ھەمدە ئۇلارنىڭ قانۇن ۋە سىياسەتلەرگە رىئايە قىلىشى ۋە ئۇنى ئىجرا قىلىشىنى نازارەت قىلىشى كېرەك.

第八十五条　省、自治区的人民政府在必要的时候，经国务院批准，可以设立若干派出机关。

85-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى زۆرۈر تاپقاندا گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقى بىلەن، بىرقانچە ۋاكالەت ئورگىنى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

县、自治县的人民政府在必要的时候，经省、自治区、直辖市的人民政府批准，可以设立若干区公所，作为它的派出机关。

ناھىيەلىك، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى زۆرۈر تاپقاندا، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن، رايونلۇق مەھكىمىلەرنى قۇرۇپ، ئۇنى ۋاكالەت ئورگىنى قىلسا بولىدۇ.

市辖区、不设区的市的人民政府，经上一级人民政府批准，可以设立若干街道办事处，作为它的派出机关。

شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، رايونى يوق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەستىقى بىلەن بىرقانچە كوچا باشقارمىسى تەسىس قىلىپ، ئۇنى ۋاكالەت ئورگىنى قىلسا بولىدۇ.

第八十六条　街道办事处在本辖区内办理派出它的人民政府交办的公共服务、公共管理、公共安全等工作，依法履行综合管理、统筹协调、应急处置和行政执法等职责，反映居民的意见和要求。

86-ماددا كوچا ئىش باشقارمىسى ئۆز تەۋەلىكىدە ئۆزى ئەۋەتكەن خەلق ھۆكۈمىتى بېجىرىشكە تاپشۇرغان ئاممىۋى مۇلازىمەت، ئاممىۋى باشقۇرۇش، ئاممىۋى بىخەتەرلىك قاتارلىق خىزمەتلەرنى بېجىرىدۇ، ئۇنىۋېرسال باشقۇرۇش، بىرتۇتاش پىلانلاپ ماسلاشتۇرۇش، جىددىي ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىش ۋە مەمۇرىي قانۇن ئىجرا قىلىش قاتارلىق مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلىدۇ، ئاھالىنىڭ پىكىر ۋە تەلەپلىرىنى ئىنكاس قىلىدۇ.

第八十七条　乡、民族乡、镇的人民政府和市辖区、不设区的市的人民政府或者街道办事处对基层群众性自治组织的工作给予指导、支持和帮助。基层群众性自治组织协助乡、民族乡、镇的人民政府和市辖区、不设区的市的人民政府或者街道办事处开展工作。

87-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، رايونى يوق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ياكى كوچا باشقارمىلىرى ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرىنىڭ خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىدۇ، مەدەت بېرىدۇ ۋە ياردەم بېرىدۇ. ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتلىرى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە شەھەرگە قاراشلىق رايونلۇق، رايونى يوق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ياكى كوچا ئىش باشقارمىلىرىنىڭ خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملىشىدۇ.

第八十八条　乡、民族乡、镇的人民政府和街道办事处可以根据实际情况建立居民列席有关会议的制度。

88-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە كوچا باشقارمىلىرى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ، ئاھالە مۇناسىۋەتلىك يىغىنلارغا سىرتتىن قاتنىشىش تۈزۈمىنى ئورناتسا بولىدۇ.

第五章　附则

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

第八十九条　自治区、自治州、自治县的自治机关除行使本法规定的职权外，同时依照宪法、民族区域自治法和其他法律规定的权限行使自治权。

89-ماددا ئاپتونوم رايونلۇق، ئاپتونوم ئوبلاستلىق ۋە ئاپتونوم ناھىيەلىك ئاپتونومىيە ئورگانلىرى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزگەندىن باشقا، يەنە ئاساسىي قانۇن، مىللىي رايون ئاپتونومىيە قانۇنى ۋە باشقا قانۇنلاردا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى بويىچە ئاپتونومىيە ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.

第九十条　省、自治区、直辖市的人民代表大会及其常务委员会可以根据本法和实际情况，对执行中的问题作具体规定。

90-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى مۇشۇ قانۇنغا ۋە ئەمەلىي ئەھۋالغا ئاساسەن، ئىجرا قىلىنىش جەريانىدىكى مەسىلىلەر توغرىسىدا كونكرېت بەلگىلىمە چىقارسا بولىدۇ.