( 1989-يىل 2-ئاينىڭ 21-كۈنى 7-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 6-يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2004-يىل 8-ئاينىڭ 28-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 11-يىغىنىدا ئۆزگەرتىلگەن، 2013-يىل 6-ئاينىڭ 29-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك ئادەم قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى 3-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مەدەنىيەت يادىكارلىقلىرىنى قوغداش قانۇنى > قاتارلىق 12 قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلگەن )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش

3-باب يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش ۋە ئېلان قىلىش

4-باب يۇقۇمنى تىزگىنلەش

5-باب داۋالاش-قۇتقۇزۇش

6-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

7-باب كاپالەت تەدبىرى

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پەيدا بولۇشى ۋە تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش، ئۇنى تىزگىنلەش ۋە يوقىتىش، كىشىلەرنىڭ تەن ساغلاملىقى ۋە ئاممىۋى سەھىيەنى كاپالەتلەندۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشتە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش فاڭجېنىنى يولغا قويىدۇ، ئالدىنى ئېلىش بىلەن تىزگىنلەشنى بىرلەشتۈرىدۇ، تۈرگە ئايرىپ باشقۇرىدۇ، ئىلىم-پەنگە تايىنىدۇ، ئاممىغا تايىنىدۇ.

3-ماددا بۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر A، B ۋە C تۈرگە ئايرىلىدۇ.

A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر چۇما، خولېراننى كۆرسىتىدۇ.

B تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر دېگىنىمىز :
يۇقۇملۇق تىپىك بولمىغان ئۆپكە ياللۇغى، ئەيدىز كېسىلى، ۋىرۇسلۇق جىگەر ياللۇغى، يۇلۇن سۇر ماددا ياللۇغى، ئادەم يۇقۇملانغاندا يۇقىرى كېسەللىك قوزغاتقۇچى قۇش زۇكىمى، قىزىل، تارقىلىشچان قاناش قىزىتمىسى، غالجىر كېسىلى، تارقىلىشچان B تىپلىق مېڭە ياللۇغى، دېنگې قىزىتمىسى، گانگرېنا، باكتېرىيىلىك ۋە ئامىبا خاراكتېرلىك تولغاق، ئۆپكە تۇبېركۇليوزى، كېزىك ۋە قوشۇمچە كېزىك، تارقىلىشچان مېڭە يۇلۇن ياللۇغى، كۆك يۆتەل، ئاق كېكىردەك، يېڭى تۇغۇلغان بوۋاقلار تېتانۇس كېسىلى، سكارلاتىنا قىزىتمىسى، برۇتسېليوز كېسىلى، سۆزنەك، سىفلىس،
ئىلمەك ئۇچلۇق بۇرغىسىمان تەنچە كېسىلى، قان شورىغۇچى قۇرت كېسىلى، بەزگەك كېسىلى.

C تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر تارقىلىشچان زۇكام، تارقىلىشچان گۈرەن بەز ياللۇغى، يەلتاشما، جىددىي خاراكتېرلىك قانسىراش خاراكتېرلىك بىرىكتۈرگۈچى پەردە ياللۇغى، ماخاۋ كېسىلى، تارقىلىشچان ۋە يەرلىك ئەسۋىلىك كېزىك، قارا قىزىتما كېسىلى، قاپلىق قۇرت كېسىلى، يىپەكچە قۇرت كېسىلى، خولېرا، باكتېرىيەلىك ۋە ئامىبا خاراكتېرلىك تولغاق كېسىلى، كېزىك ۋە قوشۇمچە كېزىكتىن باشقا يۇقۇملۇق خاراكتېرلىك ئىچ سۈرۈش كېسىلىنى كۆرسىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پارتلاش خاراكتېرلىك تارقىلىشى، تارقىلىش ئەھۋالى ۋە خەۋپ دەرىجىسىگە ئاساسەن، B تۈردىكى، C تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تۈرىنى كۆپەيتىش، ئازايتىش ياكى تەڭشەشنى قارار قىلسا ھەمدە ئېلان قىلسا بولىدۇ.

4-ماددا B تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ئىچىدىكى يۇقۇملۇق تىپىك بولمىغان ئۆپكە ياللۇغى، گانگرېنا جەريانىدىكى ئۆپكە كۆيدۈرگىسى ۋە ئادەم كۆپ كېسەل پەيدا قىلىدىغان قۇش زۇكىمى بىلەن يۇقۇملانغاندا، مۇشۇ قانۇندا ئېيتىلغان A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىلىدۇ.
B تۈردىكى باشقا يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر ۋە تاسادىپىي سەۋەبى ئېنىق بولمىغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى مۇشۇ قانۇندا ئېيتىلغان A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش تەدبىرىنى قوللىنىشقا توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەنگە ۋاقتىدا تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئېلان قىلىدۇ ۋە يولغا قويىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قوللىنىلغان A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش تەدبىرىنى بىكار قىلىشقا توغرا كەلسە، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن ئېلان قىلىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ مەمۇرىي رايوندا دائىم كۆرۈلىدىغان، كۆپ يۈزبېرىدىغان باشقا يەرلىك يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى ئەھۋالغا قاراپ B تۈردىكى ياكى C تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى باشقۇرۇش ھەمدە ئېلان قىلىشنى قارار قىلىپ، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا ئەنگە ئالدۇرسا بولىدۇ.

5-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىگە رەھبەرلىك قىلىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش يىرىك پىلانىنى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ۋە ئۇنى داۋالايدىغان كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش، داۋالاش-قۇتقۇزۇش ۋە نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش سىستېمىسىنى بەرپا قىلىدۇ ۋە تاكامۇللاشتۇرىدۇ.

6-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش، نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش، نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ باشقا تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ئارمىيەنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتى مۇشۇ قانۇن ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە بېجىرىلىدۇ، جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ سەھىيە مەسئۇل تارمىقى نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

7-ماددا ھەر دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىپ ئۆلچەش، ئالدىن مۆلچەرلەش، تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش، يۇقۇم ئەھۋالى دوكلاتى، شۇنىڭدەك باشقا ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەشكە دائىر خىزمەتلەرنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

داۋالاش ئاپپاراتى داۋالاش-قۇتقۇزۇشقا مۇناسىۋەتلىك يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتى ھەم مەسئۇلىيەت رايونىدىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى قىلىش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.
شەھەر مەھەللىلىرى ۋە يېزا ئاساسىي قاتلام داۋالاش ئاپپاراتلىرى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، شەھەر مەھەللىلىرى، يېزا ئاساسىي قاتلاملىرىغا مۇناسىپ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

8-ماددا دۆلەت زامانىۋى تېبابەتچىلىك ۋە جۇڭيى تېبابىتى-دورىگەرلىكى قاتارلىق ئەنئەنىۋى تېبابەتچىلىكنى راۋاجلاندۇرىدۇ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش جەھەتتىكى ئىلمىي تەتقىقاتنى قانات يايدۇرۇشقا مەدەت بېرىدۇ ۋە ئىلھام بېرىدۇ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدى ۋە ئۇنى داۋالاش پەن-تېخنىكا سەۋىيەسىنى ئۆستۈرىدۇ.

دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش جەھەتتىكى خەلقئارا ھەمكارلىقنى قوللايدۇ ۋە ئۇنىڭغا ئىلھام بېرىدۇ.

9-ماددا دۆلەت ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىشىنى قوللايدۇ ۋە ئۇنىڭغا ئىلھام بېرىدۇ.
ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇناسىۋەتلىك تۈزۈملەرنى مۇكەممەللەشتۈرۈپ، ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش تەشۋىق-تەربىيەسى، يۇقۇم ئەھۋالى دوكلاتى، پىدائىيلىق مۇلازىمىتى ۋە ئىئانە پائالىيىتىگە قاتنىشىشىغا قولايلىق يارىتىشى كېرەك.

شەھەر ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئاھالە، كەنت ئاھالىسىنى مەھەللە، يېزىلاردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش پائالىيىتىگە قاتنىشىشقا تەشكىللىشى كېرەك.

10-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ساغلاملىق تەربىيەسىنى قانات يايدۇرىدۇ.
ئاخبارات تاراتقۇلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-داۋالاش ۋە ئاممىۋى سەھىيە تەربىيەسىگە دائىر ئاممىۋى مەنپەئەت تەشۋىقاتىنى ھەقسىز قانات يايدۇرۇشى كېرەك.

ھەر دەرىجىلىك ھەر خىل مەكتەپلەر ئوقۇغۇچىلارغا ساغلاملىق بىلىملىرى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش بىلىملىرى تەربىيەسى بېرىشى كېرەك.

تېببىي مەكتەپلەر ئالدىنى ئېلىش تىببىي تەربىيەسى ۋە ئىلمىي تەتقىقاتنى كۈچەيتىپ، مەكتەپتىكى ئوقۇغۇچىلار، شۇنىڭدەك يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا مۇناسىۋەتلىك باشقا خادىملارغا ئالدىنى ئېلىش تېببىي تەربىيەسى ۋە ئۇلارنى تەربىيەلەپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى قىلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىنى تېخنىكا مەدىتىگە ئىگە قىلىشى كېرەك.

كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتى ئۇلارنىڭ خادىملىرىنى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش بىلىملىرى، ماھارىتى بويىچە قەرەللىك تەربىيەلىشى كېرەك.

11-ماددا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىدە كۆرۈنەرلىك نەتىجە ياراتقان ۋە تۆھپە قوشقان ئورۇن، شەخسلەر تەقدىرلىنىدۇ ۋە مۇكاپاتلىنىدۇ.

يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىگە قاتنىشىپ كېسەل بولۇپ مېيىپ بولۇپ قالغان، ئۆلۈپ كەتكەنلەرگە مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە ياردەم پۇلى، نەپىقە بېرىلىدۇ.

12-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەلىكىدىكى بارلىق ئورۇن ۋە شەخسلەر كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنى تەكشۈرۈش، تەكشۈرۈش، ئەۋرىشكە ئېلىش، ئايرىپ داۋالاش قاتارلىق ئالدىنى ئېلىش ۋە تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى قوبۇل قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئەينەن تەمىنلىشى شەرت.
كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتى شەخسىي سىرغا چېتىلىدىغان مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇر، ماتېرىياللارنى ئاشكارىلاپ قويسا بولمايدۇ.

سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى ۋە داۋالاش ئاپپاراتى قانۇنغا خىلاپ ھالدا مەمۇرىي باشقۇرۇش ياكى ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇپ، ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە چېقىلغان بولسا، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا ياكى دەۋا قىلسا بولىدۇ.

2-باب يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش

13-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئاممىۋى تازىلىق پائالىيىتىنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ساغلاملىق تەربىيەسى بېرىپ، مەدەنىي، ساغلام تۇرمۇش ئۇسۇلىنى تەشەببۇس قىلىپ، ئاممىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى بېرىش ۋە ئۇنى داۋالاش ئېڭى ۋە ئۇنىڭغا تاقابىل تۇرۇش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈپ، مۇھىت تازىلىقى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، چاشقان زىيىنى ۋە پاشا، چىۋىن قاتارلىق كېسەل ۋاسىتىسى جانلىقلىرىنىڭ خەۋپىنى تۈگىتىدۇ.

ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ يېزا ئىگىلىكى، سۇچىلىق، ئورمانچىلىق مەمۇرىي تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، ئېتىز-ئېرىق، كۆل رايونى، دەريا-ئېقىن، چارۋىچىلىق مەيدانى، ئورمان رايونىدىكى چاشقان زىيىنى ۋە قان شورىغۇچى قۇرت خەۋپىنى، شۇنىڭدەك يۇقۇملۇق كېسەل تارقىلىدىغان باشقا ھايۋاناتلار ۋە كېسەل ۋاسىتىسى جانلىقلىرىنىڭ خەۋپىنى تۈگىتىشكە مەسئۇل بولىدۇ ۋە تەشكىللەيدۇ.

تۆمۈريول، قاتناش، خەلق ئاۋىياتسىيەسى مەمۇرىي تارمىقى قاتناش قوراللىرى، شۇنىڭدەك ئالاقىدار سورۇنلاردىكى چاشقان زىيىنى ۋە پاشا، چىۋىن قاتارلىق كېسەل تارقاتقۇچى جانلىقلارنىڭ خەۋپىنى تۈگىتىشكە مەسئۇل بولىدۇ.

14-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئاممىۋى تازىلىق ئەسلىھەلىرىنى پىلانلىق قۇرۇپ ۋە ئۆزگەرتىپ، ئىچىدىغان سۇ تازىلىق شارائىتىنى ياخشىلاپ، يۇندى، پاسكىنا سۇ، چوڭ-كىچىك تەرەتنى زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

15-ماددا دۆلەت پىلانلىق ئالدىنى ئېلىش-ۋاكسىنا ئەملەش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى يۇقۇملۇق كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-ۋاكسىنا ئەملەش يىرىك پىلانى تۈزىدۇ ھەمدە تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.
ئالدىنى ئېلىش-ئەملەشكە ئىشلىتىلىدىغان ۋاكسىنا جەزمەن دۆلەتنىڭ سۈپەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

دۆلەت بالىلارغا قارىتا ئالدىنى ئېلىش ۋاكسىنىسى ئەملەش كىنىشكىسى تۈزۈمىنى يولغا قويدى.
دۆلەتنىڭ ئىممۇنىتېتلاش يىرىك پىلانى تۈرلىرىدە ئالدىنى ئېلىش-ۋاكسىنا ئەملەش ھەقسىز يولغا قويۇلىدۇ.
داۋالاش ئاپپاراتلىرى، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى بىلەن بالىلارنىڭ ۋەسىيلىرى ئۆزئارا ماسلىشىپ، بالىلارنىڭ ئالدىنى ئېلىش-ۋاكسىنا ئەملەشنى ۋاقتىدا قوبۇل قىلىشىغا كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

16-ماددا دۆلەت ۋە جەمئىيەت يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر ۋە گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرىغا كۆڭۈل بۆلۈپ ۋە ئۇلارغا ياردەم بېرىپ، ئۇلارنى ۋاقتىدا قۇتقۇزۇشى ۋە داۋالىشى كېرەك.
ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر ۋە گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارىنى كەمسىتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر ۋە گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى داۋالىنىشتىن بۇرۇن ياكى يۇقۇملۇق كېسەل گۇمانىنى تۈگىتىشتىن بۇرۇن، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملار ۋە گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ دەپ بەلگىلىگەن، شۇ يۇقۇملۇق كېسەلنى ئاسان تارقىتىپ كېتىدىغان خىزمەتلەر بىلەن شۇغۇللانسا بولمايدۇ.

17-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى دۆلەتنىڭ يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش يىرىك پىلانى ۋە لايىھەسىنى تۈزىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى دۆلەتنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىش يىرىك پىلانى ۋە لايىھەسىگە ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىش پىلانى ۋە خىزمەت لايىھەسىنى تۈزىدۇ.

ھەر دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پەيدا بولۇشى، تارقىلىشى ھەمدە ئۇنىڭ پەيدا بولۇشى، تارقىلىشىغا تەسىر كۆرسىتىدىغان ئامىللارنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى كېرەك؛
چەت ئەلدە يۈز بەرگەن، دۆلەت ئىچىدە يۈز بەرمىگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى ياكى دۆلەت ئىچىدە يېڭىدىن يۈز بەرگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش-ئۆلچەش.

18-ماددا ھەر دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەشتە تۆۋەندىكى مەسئۇلىيەتنى ئادا قىلىدۇ :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش يىرىك پىلانى، پىلانى ۋە لايىھەسىنى يولغا قويۇش؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىش-ئۆلچەش ئۇچۇرلىرىنى توپلاش، تەھلىل قىلىش ۋە دوكلات قىلىش، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پەيدا بولۇش، تارقىلىش يۈزلىنىشىنى مۆلچەرلەش؛

( 3 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى ۋە تاسادىپىي ئاممىۋى سەھىيە ۋەقەلىرىگە قارىتا تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش، نەق مەيداندا بىر تەرەپ قىلىش ۋە ئۇنىڭ ئۈنۈمىنى باھالاشنى قانات يايدۇرۇش؛

( 4 ) يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى تەجرىبىخانىدا تەكشۈرۈش، دىياگنوز قويۇش، كېسەللىك مەنبەسى ئىلمى بويىچە باھالاشنى قانات يايدۇرۇش؛

( 5 ) ئىممۇنىتېتلاش يىرىك پىلانىنى يولغا قويۇپ، ئالدىنى ئېلىش خاراكتېرلىك بىيولوگىيەلىك بۇيۇملارنى ئىشلىتىشنى باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولۇش؛

( 6 ) ساغلاملىق تەربىيەسى، مەسلىھەت بېرىشنى قانات يايدۇرۇش، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇش؛

( 7 ) تۆۋەن دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىپ ئۆلچەش خىزمىتىنى قانات يايدۇرۇشىغا يېتەكچىلىك قىلىش، ئۇنى تەربىيەلەش؛

( 8 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشنى قوللىنىش تەتقىقاتى ۋە تازىلىقىنى باھالاشنى قانات يايدۇرۇپ، تېخنىكا مەسلىھەتچىلىكى بېرىش.

دۆلەت، ئۆلكە دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پەيدا بولۇشى، تارقىلىشى ۋە تارقىلىشىنى كۆزىتىپ ئۆلچەشكە، ئېغىر، زور يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشىنى مۆلچەرلەش، ئالدىنى ئېلىش ۋە تىزگىنلەش تەدبىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇش، پارتلاش خاراكتېرلىك يۇقۇمنى تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشقا قاتنىشىش ھەم يېتەكچىلىك قىلىش، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك مەنبەسى ئىلمىنى باھالاشنى قانات يايدۇرۇش، تەكشۈرۈش-ئۆلچەش سۈپىتىنى تىزگىنلەش سىستېمىسى ئورنىتىش، قوللىنىشچانلىقىنى تەتقىق قىلىش ۋە تازىلىق باھالاشنى قانات يايدۇرۇشقا مەسئۇل بولىدۇ.

رايون بار شەھەر ۋە ناھىيە دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش يىرىك پىلانى، لايىھەسىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشكە مەسئۇل بولىدۇ، ئىممۇنىتېتلاش، دېزىنفېكسىيەلەش، كېسەل ۋاسىتىسى جانلىقلىرىنىڭ خەۋپىنى تىزگىنلەشنى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى قىلىش ۋە ئۇنى داۋالاش بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرىدۇ، شۇ رايوندىكى يۇقۇم ۋە تاسادىپىي ئاممىۋى سەھىيە ۋەقەلىرىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش، دوكلات قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ، تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش ۋە دائىم كۆرۈلىدىغان كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزملىرىنى تەكشۈرۈشنى قانات يايدۇرىدۇ.

19-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەلدىن ئاگاھ بېرىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پەيدا بولۇش، تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، يۇقۇملۇق كېسەلدىن ۋاقتىدا سىگنال بېرىدۇ، ئەھۋالغا قاراپ ئېلان قىلىدۇ.

20-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش لايىھەسى تۈزۈپ، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىگە ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش لايىھەسى تۆۋەندىكى ئاساسلىق مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش قوماندانلىق ئىشتابىنىڭ تەركىبى ۋە مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ مەسئۇلىيىتى؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىش، ئۇچۇر توپلاش، تەھلىل قىلىش، دوكلات قىلىش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش تۈزۈمى؛

( 3 ) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى كۆرۈلگەندىكى ۋەزىپىسى ۋە مەسئۇلىيىتى؛

( 4 ) يۇقۇملۇق كېسەل پارتلاش خاراكتېرلىك تارقىلىش، تارقىلىش ئەھۋالىنى دەرىجىگە ئايرىش، شۇنىڭدەك مۇناسىپ جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش خىزمەت لايىھەسى؛

( 5 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، يۇقۇم نۇقتىسى يۇقۇم رايونىنى نەق مەيداندا تىزگىنلەش، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش ئەسلىھەلىرى، ئۈسكۈنىلىرى، قۇتقۇزۇش-داۋالاش دورىلىرى ۋە داۋالاش ئۈسكۈنىلىرى، شۇنىڭدەك باشقا ماددىي ئەشيا ۋە تېخنىكا زاپىسى ۋە يۆتكەپ ئىشلىتىش.

يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ياكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى چىقارغان يۇقۇملۇق كېسەل سىگنالىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش لايىھەسى بويىچە مۇناسىپ ئالدىنى ئېلىش-مۇداپىئەلىنىش-تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.

21-ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن باشقۇرۇش تۈزۈمى، مەشغۇلات قائىدىسىنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ داۋالاش مەنبەلىك يۇقۇملىنىشى ۋە دوختۇرخانىدا يۇقۇملىنىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى شەرت.

داۋالاش ئاپپاراتى مەخسۇس تارماق ياكى خادىملارنى بېكىتىپ، يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىدىن دوكلات بېرىش، شۇ ئورۇننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش ۋە مەسئۇلىيەت رايونى ئىچىدىكى يۇقۇملۇق كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك؛
داۋالاش پائالىيىتىدە دوختۇرخانا يۇقۇملىنىشقا مۇناسىۋەتلىك خەتەرلىك ئامىللارنى كۆزىتىش، بىخەتەرلىك، مۇداپىئە، دېزىنفېكسىيەلەش، ئايرىش ۋە داۋالاش تاشلاندۇقلىرىنى بىر تەرەپ قىلىش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى مەخسۇس خادىملارنى داۋالاش ئاپپاراتىدا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىش، ئۇنى باھالاش، تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈشنى قانات يايدۇرۇشقا مەسئۇل قىلىشقا بەلگىلىشى كېرەك.

22-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ تەجرىبىخانىلىرى ۋە كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزم تەجرىبىسى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلار دۆلەت بەلگىلىگەن شەرت ۋە تېخنىكا ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى، قاتتىق نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچى ئەۋرىشكىسىنى بەلگىلەنگەن تەدبىر بويىچە قاتتىق نازارەت قىلىشى ۋە باشقۇرۇشى كېرەك،
يۇقۇملۇق كېسەللىك كېسەللىك قوزغاتقۇچىنىڭ تەجرىبىخانا يۇقۇملىنىشى ۋە كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزملىرىنىڭ تارقىلىپ كېتىشىنىڭ قاتتىق ئالدىنى ئېلىش كېرەك.

23-ماددا قان ئېلىش-قان بىلەن تەمىنلەش ئاپپاراتلىرى، بىيو بۇيۇملارنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرىنى قاتتىق ئىجرا قىلىپ، قان ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنىڭ سۈپىتىگە كاپالەتلىك قىلىشى شەرت.
قانۇنسىز قان ئېلىش ياكى باشقىلارنى قان سېتىشقا تەشكىللەش مەنئى قىلىنىدۇ.

كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى، داۋالاش ئاپپاراتلىرى قان ۋە قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلىتىشتە، دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلىپ، قان بېرىش، قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلىتىش سەۋەبىدىن قان ئارقىلىق كېسەل قوزغىلىشنىڭ ئالدىنى ئېلىشى شەرت.

24-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئەيدىز كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىنى كۈچەيتىپ، ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىپ، ئەيدىز كېسىلىنىڭ تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

25-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىك، ئورمانچىلىق مەمۇرىي تارمىقى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە، ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلگە مۇناسىۋەتلىك ھايۋانات يۇقۇملۇق كېسىلىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش، باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

ئادەم ۋە ھايۋانلار ئورتاق گىرىپتار بولىدىغان يۇقۇملۇق كېسەلگە مۇناسىۋەتلىك ياۋايى ھايۋانلار، ئۆي ھايۋانلىرى ۋە ئۆي قۇشلىرى كارانتىندا لاياقەتلىك بولغاندىن كېيىن سېتىلسا، توشۇلسا بولىدۇ.

26-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەل زەمبۇرۇغى، زەھەر ئامبىرى قۇرىدۇ.

يۇقۇملۇق كېسەل زەمبۇرۇغى، زەھەر ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنى تەكشۈرۈش ئەۋرىشكىسىنى ئېلىش، ساقلاش، ئېلىپ يۈرۈش، توشۇش ۋە ئىشلىتىشكە قارىتا تۈرگە ئايرىپ باشقۇرۇشنى يولغا قويۇپ، قاتتىق باشقۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىش ۋە تاكامۇللاشتۇرۇش كېرەك.

A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان، شۇنىڭدەك گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن زەمبۇرۇغ تۈرى، زەھەر تۈرى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنى تەكشۈرۈش ئەۋرىشكىسىنى ئېلىش، ساقلاش، ئېلىپ يۈرۈش، توشۇش ۋە ئىشلىتىش توغرا كەلسە، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئېلىش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

27-ماددا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان يۇندى، پاسكىنا نەرسە، سورۇن ۋە بۇيۇملارنى مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ يېتەكچىلىكىدە ياكى ئوتتۇرىغا قويغان تازىلىق تەلىپى بويىچە قاتتىق دېزىنفېكسىيەلەپ بىر تەرەپ قىلىشى شەرت؛
دېزىنفېكسىيەلەپ بىر تەرەپ قىلىشنى رەت قىلغانلارنى شۇ جايدىكى سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ياكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى مەجبۇرىي دېزىنفېكسىيەلاپ بىر تەرەپ قىلىدۇ.

28-ماددا دۆلەت مۇئەييەنلەشتۈرگەن تەبىئىي يۇقۇم مەنبەسىدە سۇچىلىق، قاتناش، ساياھەت، ئېنېرگىيە قاتارلىق چوڭ تىپتىكى قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى قۇرۇشنى پىلانلىغان بولسا، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى قۇرۇلۇش مۇھىتىنىڭ تازىلىقىنى ئالدىن تەكشۈرۈشى كېرەك.
قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇنلار كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ پىكرىگە ئاساسەن، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەشتىكى زۆرۈر تەدبىرلەرنى قوللىنىشى كېرەك.
قۇرۇلۇش قىلىش مەزگىلىدە، قۇرۇلۇش قىلغۇچى ئورۇن قۇرۇلۇش ئورنىنىڭ سەھىيە يۇقۇم مۇداپىئەسى خىزمىتىگە مەخسۇس ئادەم قويۇشى كېرەك.
قۇرۇلۇش پۈتكەندىن كېيىن، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى يۈز بېرىش ئېھتىمالى بولغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى كېرەك.

29-ماددا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان دېزىنفېكسىيەلەش مەھسۇلاتلىرى، ئىچىدىغان سۇ بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلار تەمىنلىگەن ئىچىدىغان سۇ ۋە ئىچىدىغان سۇ تازىلىق بىخەتەرلىكىگە چېتىلىدىغان مەھسۇلاتلار دۆلەتنىڭ سەھىيە ئۆلچىمى ۋە تازىلىق قائىدىسىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

ئىچىدىغان سۇ بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلار ئىشلەپچىقىرىش ياكى تەمىنلەش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشتا، قانۇن بويىچە تازىلىق ئىجازەتنامىسى ئېلىشى كېرەك.

يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان دېزىنفېكسىيە مەھسۇلاتىنى ئىشلەپچىقارغان ئورۇنلار ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى قىلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىدىغان دېزىنفېكسىيە مەھسۇلاتىنى ئىشلەپچىقىرىشتا، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەستىقىدىن ئۆتكۈزۈش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

3-باب يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلىش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش ۋە ئېلان قىلىش

30-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتى ۋە قان ئېلىش-قان بىلەن تەمىنلەش ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ ئىجرا قىلغۇچى خادىملىرى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بايقىسا ياكى باشقا يۇقۇملۇق كېسەل پارتلاش خاراكتېرلىك تارقالغان، تارقالغان، شۇنىڭدەك تاسادىپىي سەۋەبى ئېنىق بولمىغان يۇقۇملۇق كېسەلنى بايقىسا، يۇقۇم ئەھۋالىنى دوكلات قىلغان تەۋەلىك بويىچە باشقۇرۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىشى كېرەك،
گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن ياكى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن مەزمۇن، تەرتىپ، ئۇسۇل ۋە ۋاقىت چېكى بويىچە دوكلات قىلىنىدۇ.

ئارمىيەنىڭ داۋالاش ئاپپاراتلىرى جەمئىيەتتىكى ئاممىغا داۋالاش مۇلازىمىتى قىلىپ، ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بايقىغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە دوكلات قىلىشى كېرەك.

31-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى ياكى گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارىنى بايقىغاندا، يېقىن ئەتراپتىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ياكى داۋالاش ئاپپاراتىغا ۋاقتىدا مەلۇم قىلىشى كېرەك.

32-ماددا پورت، ئايرودۇرۇم، تۆمۈريول كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، شۇنىڭدەك دۆلەت چېگراسى سەھىيە كارانتىن ئورگىنى A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل ئاغرىقلىرى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر، گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل ئاغرىقلىرىنى بايقىغاندا، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە دۆلەت چېگراسى پورتى تۇرۇشلۇق جايدىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى ياكى تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا دەرھال مەلۇم قىلىشى ھەمدە ئۆزئارا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

33-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئەھۋالى ئۇچۇرىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن توپلىشى، تەھلىل قىلىشى، تەكشۈرۈشى، ئېنىقلىشى كېرەك.
A تۈردىكى، B تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ يۇقۇم ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغاندا ياكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ پارتلىغانلىقى، تارقالغانلىقى بايقالغاندا، شۇ جايدىكى سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا دەرھال دوكلات قىلىش، شۇ جايدىكى تازىلىق مەمۇرىي تارمىقى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىگە دەرھال دوكلات قىلىشى، شۇنىڭ بىلەن بىللە، يۇقىرى دەرىجىلىك سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.

كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى مەخسۇس تارماق، خادىملارنى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئۇچۇرىنى باشقۇرۇش خىزمىتىگە مەسئۇل قىلىپ تەسىس قىلىشى ياكى بەلگىلىشى، يۇقۇم دوكلاتىنى ۋاقتىدا ئېنىقلىشى، تەھلىل قىلىشى كېرەك.

34-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ۋە داۋالاش ئاپپاراتىغا يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى كۆزىتىش-ئۆلچەش، سىگنال بېرىشكە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.
ئومۇمىي ئۇقتۇرۇشنى تاپشۇرۇۋالغان كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ۋە داۋالاش ئاپپاراتى شۇ ئورۇندىكى مۇناسىۋەتلىك خادىملارغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى كېرەك.

35-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى ۋە ھەرقايسى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا پۈتۈن مەملىكەتتىكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى كۆزىتىش، سىگنال بېرىشكە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

قوشنا بولغان، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى شۇنىڭدەك كۆزىتىش، سىگنال بېرىشكە مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ئۆزئارا ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بايقىغاندا، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا ۋاقتىدا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ سەھىيە مەسئۇل تارمىقى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى بايقالغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىشى كېرەك.

36-ماددا ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ئاپپاراتى ۋە كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ھايۋاناتلار ئارىسىدا ۋە ئادەملەر ئارىسىدا يۈزبەرگەن ئادەم، چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ يۇقۇم ئەھۋالى توغرىسىدىكى ئۇچۇرلارنى، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇرلارنى ئۆزئارا ۋاقتىدا خەۋەر قىلىشى كېرەك.

37-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى دوكلات قىلىش مەسئۇلىيىتى بار خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرى، داۋالاش ئاپپاراتلىرى، قان ئېلىش-قان بىلەن تەمىنلىگۈچى ئاپپاراتلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇرىنى يوشۇرسا، يالغان مەلۇم قىلسا، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلسا بولمايدۇ.

38-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئۇچۇرىنى ئېلان قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئەھۋالى ئۇچۇرىنى قەرەللىك ئېلان قىلىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئەھۋالى ئۇچۇرىنى قەرەللىك ئېلان قىلىدۇ.

يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا، گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى جەمئىيەتكە يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى ئۇچۇرىنى ئېلان قىلىشقا مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئۇچۇرى ئۇچۇرىنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ.

يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئۇچۇرىنى ئېلان قىلىش ۋاقتىدا، توغرا بولۇشى كېرەك.

4-باب يۇقۇمنى تىزگىنلەش

39-ماددا داۋالاش ئاپپاراتى A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەلنى بايقىغاندا، ۋاقتىدا تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشى كېرەك :

( 1 ) بىمار ۋە كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەرنى ئايرىپ داۋالاش كېرەك، ئايرىش مۇددىتى تېببىي تەكشۈرۈش نەتىجىسىگە ئاساسەن بېكىتىلىدۇ؛

( 2 ) گۇمانىي كېسەللەرگە قارىتا، ئېنىق دىياگنوز قويۇلۇشتىن بۇرۇن بەلگىلەنگەن ئورۇندا ئايرىم ئايرىپ داۋالاش؛

( 3 ) داۋالاش ئاپپاراتىدىكى ئاغرىقلار، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر، گۇمانىي ئاغرىقلار بىلەن يېقىندىن ئۇچراشقانلارغا قارىتا، بەلگىلەنگەن ئورۇندا تېببىي كۆزىتىش ۋە باشقا زۆرۈر ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش.

ئايرىپ داۋالاشنى رەت قىلغان ياكى ئايرىش مۇددىتى توشماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئايرىپ داۋالاشتىن ئايرىلغانلارنى جامائەت خەۋپسىزلىكى ئورگىنى داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ مەجبۇرىي ئايرىپ داۋالاش تەدبىرى قوللىنىشىغا ياردەملەشسە بولىدۇ.

داۋالاش ئاپپاراتى B تۈردىكى ياكى C تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرىنى بايقىغاندا، كېسەللىك ئەھۋالىغا قاراپ زۆرۈر داۋالاش ۋە تارقىلىشنى تىزگىنلەش تەدبىرى قوللىنىشى كېرەك.

داۋالاش ئاپپاراتى شۇ ئورۇندىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان سورۇن، بۇيۇم، شۇنىڭدەك داۋالاش تاشلاندۇقلىرىنى قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە دېزىنفېكسىيەلىشى ۋە زىيانسىزلاندۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشى شەرت.

40-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى بايقالغاندا ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغاندا، ۋاقتىدا تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشى كېرەك :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش، تەكشۈرۈش ئەھۋالىغا قاراپ يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونىنى ئايرىش تەكلىپى بېرىش، بۇلغانغان سورۇننى پاكىز بىر تەرەپ قىلىش، يېقىندىن ئۇچراشقۇچىلارنى بەلگىلەنگەن سورۇندا تېببىي كۆزىتىش ۋە باشقا زۆرۈر ئالدىنى ئېلىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىش ھەمدە سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا يۇقۇمنى تىزگىنلەش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇش؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا، تارقالغاندا، يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونىنى سەھىيە جەھەتتىن بىر تەرەپ قىلىش، سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا يۇقۇمنى تىزگىنلەش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇش ھەمدە سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ تەلىپى بويىچە تەدبىر قوللىنىش؛

( 3 ) تۆۋەن دەرىجىلىك كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش تەدبىرلىرىنى يولغا قويۇشىغا يېتەكچىلىك قىلىپ، مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بىر تەرەپ قىلىشقا تەشكىللەش، يېتەكلەش.

41-ماددا A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل مىسالى كۆرۈلگەن سورۇن ياكى شۇ سورۇندىكى مۇئەييەن رايوندىكى خادىملارغا شۇ جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئايرىش تەدبىرى قوللانسا ھەمدە بىرلا ۋاقىتتا بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىگە دوكلات قىلسا بولىدۇ؛
دوكلاتنى تاپشۇرۇۋالغان يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىتىش-تەستىقلىماسلىق توغرىسىدا شۇ ۋاقىتنىڭ ئۆزىدە قارار چىقىرىشى كېرەك.
يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەستىقلىماسلىق قارارى چىقارغان بولسا، ئايرىش تەدبىرى قوللانغان خەلق ھۆكۈمىتى ئايرىش تەدبىرىنى دەرھال بىكار قىلىشى كېرەك.

ئايرىش مەزگىلىدە، ئايرىش تەدبىرىنى يولغا قويغان خەلق ھۆكۈمىتى ئايرىۋېتىلگۈچىنىڭ تۇرمۇشىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك؛
ئايرىۋېتىلگەنلەرنىڭ خىزمىتى ئورنى بولسا، ئىشلەۋاتقان ئورۇن ئۇلارنىڭ ئايرىۋېتىلگەن مەزگىلدىكى ئىش ھەققىنى بېرىشنى توختاتسا بولمايدۇ.

ئايرىش تەدبىرىنى بىكار قىلىشنى ئەسلىدىكى قارار قىلغۇچى ئورگان قارار قىلىدۇ ھەمدە جاكارلايدۇ.

42-ماددا يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى دەرھال كۈچ تەشكىللەپ، ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش لايىھەسى بويىچە ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى داۋالىشى، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىش يوللىرىنى ئۈزۈپ تاشلىشى، زۆرۈر تېپىلغاندا، بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قارار قىلىشىغا يوللىشى، تۆۋەندىكى جىددىي تەدبىرلەرنى قوللانسا ھەمدە ئېلان چىقارسا بولىدۇ :

( 1 ) بازار، كىنو-تىياتىرخانىدا ئويۇن قويىدىغان ياكى باشقا كىشىلەر توپلىشىۋالغان پائالىيەتنى چەكلەش ياكى توختىتىش؛

( 2 ) ئىش توختىتىش، ئىش توختىتىش، دەرس توختىتىش؛

( 3 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسىدىن بۇلغانغان ئاممىۋى ئىچىدىغان سۇ مەنبەسى، يېمەكلىك، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارنى پېچەتلەش ياكى پېچەتلەش؛

( 4 ) يۇقۇم بىلەن يۇقۇملانغان ياۋايى ھايۋانلار، ئۆي ھايۋانلىرى ۋە ئۆي قۇشلىرىنى تىزگىنلەش ياكى ئۆلتۈرۈش؛

( 5 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىپ كېتىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان سورۇنلارنى پېچەتلەش.

يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئالدىنقى تارماقتا كۆرسىتىلگەن جىددىي تەدبىر قوللىنىش توغرىسىدىكى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغاندا، شۇ ھامان قارار چىقىرىشى كېرەك.

جىددىي تەدبىرنى بىكار قىلىشنى ئەسلىدىكى قارار قىلغۇچى ئورگان قارار قىلىدۇ ۋە جاكارلايدۇ.

43-ماددا A تۈردىكى، B تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل پارتلىغاندا، تارقالغاندا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قارار قىلىشىغا يوللىسا، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ بىر قىسمى ياكى ھەممىسىنى يۇقۇم رايونى دەپ ئېلان قىلسا بولىدۇ؛
گوۋۇيۈەن ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ھالقىغان يۇقۇم رايونىنى قارار قىلسا ھەمدە ئېلان قىلسا بولىدۇ.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇم رايونىدا مۇشۇ قانۇننىڭ 42-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن جىددىي تەدبىر قوللانسا ھەمدە يۇقۇم رايونىغا كىرىدىغان-چىقىدىغان خادىملار، ماددىي ئەشيالار ۋە قاتناش قوراللىرىغا قارىتا سەھىيە كارانتىنى يۈرگۈزسە بولىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ مەمۇرىي رايوندىكى A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم رايونىنى قامال قىلىشنى قارار قىلسا بولىدۇ؛
لېكىن، چوڭ، ئوتتۇرا شەھەرلەردىكى يۇقۇم رايونىنى قامال قىلغان ياكى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردىن ھالقىغان يۇقۇم رايونلىرىنى قامال قىلغان، شۇنىڭدەك يۇقۇم رايونلىرىنى قامال قىلىش سەۋەبلىك غول لىنىيە قاتنىشى ئۈزۈلۈپ قالسا ياكى دۆلەت چېگراسىنى قامال قىلىشنى گوۋۇيۈەن قارار قىلىدۇ.

يۇقۇم رايونىنى قامال قىلىشنى بىكار قىلىشنى ئەسلىدىكى قارار قىلغۇچى ئورگان قارار قىلىدۇ ۋە جاكارلايدۇ.

44-ماددا A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل يۈزبەرگەندە، شۇ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ قاتناش قورالى ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىپ توشۇلغان خادىملار، ماددىي ئەشيالار ئارقىلىق تارقىلىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ئۈچۈن، قاتناش-سەھىيە كارانتىنى قىلىشقا بولىدۇ.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن تۈزىدۇ.

45-ماددا يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا، تارقالغاندا، يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى تىزگىنلەش ئېھتىياجىغا قاراپ، گوۋۇيۈەن پۈتۈن مەملىكەت دائىرىسىدە ياكى ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر دائىرىسىدە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوندا خادىملارنى جىددىي توپلاشقا ياكى زاپاس ماددىي ئەشيالارنى يۆتكەپ ئىشلىتىشكە ھوقۇقلۇق،
ئۆي، قاتناش قورالى ۋە ئالاقىدار ئەسلىھە، ئۈسكۈنىلەرنى ۋاقىتلىق ئېلىپ ئىشلىتىش.

خادىملارنى جىددىي توپلاشتا، بەلگىلىمە بويىچە مۇۋاپىق ھەق بېرىش كېرەك.
ئۆي، قاتناش قورالى، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك ئەسلىھە، ئۈسكۈنىلەرنى ۋاقىتلىق ئېلىپ ئىشلەتكەنلەرگە قانۇن بويىچە تۆلەم بېرىش كېرەك؛
قايتۇرغىلى بولسا، ۋاقتىدا قايتۇرۇش كېرەك.

46-ماددا A تۈردىكى يۇقۇملۇق كېسەل، گانگرېنا بىلەن ئۆلگەنلەرنىڭ جەسىتىنى دەرھال پاكىز بىر تەرەپ قىلىپ، يېقىن ئەتراپتا كۆيدۈرۈۋېتىش كېرەك.
باشقا يۇقۇملۇق كېسەل بىلەن ئۆلۈپ كەتكەنلەرنىڭ جەسىتىنى پاكىز بىر تەرەپ قىلغاندىن كېيىن كۆيدۈرۈۋېتىش ياكى بەلگىلىمە بويىچە چوڭقۇر كۆمۈۋېتىش كېرەك.

يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ سەۋەبىنى تېپىپ چىقىش ئۈچۈن، داۋالاش ئاپپاراتى زۆرۈر تاپقاندا گوۋۇيۈەن سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، يۇقۇملۇق كېسەل بىمارىنىڭ جەسىتى ياكى گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارسىنىڭ جەسىتىنى يېرىپ تەكشۈرسە ھەمدە ئۆلگۈچىنىڭ ئائىلە تەۋەلىرىگە ئۇقتۇرۇپ قويۇشى كېرەك.

47-ماددا يۇقۇم رايونىدىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك پلازمىسى بىلەن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولغان بۇيۇملارنى دېزىنفېكسىيەلەپ ئىشلىتىشكە بولسا، شۇ جايدىكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ يېتەكچىلىكىدە دېزىنفېكسىيەلاپ بىر تەرەپ قىلغاندىن كېيىن ئىشلىتىشكە، سېتىشقا ۋە توشۇشقا بولىدۇ.

48-ماددا يۇقۇملۇق كېسەل كۆرۈلگەندە، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى ۋە ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ئەۋەتكەن يۇقۇملۇق كېسەلگە مۇناسىۋەتلىك باشقا كەسپىي تېخنىكا ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم نۇقتىسى، يۇقۇم رايونىغا كىرىپ تەكشۈرسە، ئەۋرىشكە ئالسا، تېخنىكىلىق تەھلىل قىلسا ۋە تەكشۈرسە بولىدۇ.

49-ماددا يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا، تارقالغاندا، دورا ۋە داۋالاش ئۈسكۈنىسىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان، تەمىنلىگۈچى ئورۇن يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ۋە ئۇنى داۋالايدىغان دورا ۋە داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى ۋاقتىدا ئىشلەپچىقىرىشى، تەمىنلىشى كېرەك.
تۆمۈريول، قاتناش، خەلق ئاۋىياتسىيەسى تىجارەت ئورۇنلىرى جەزمەن يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بىر تەرەپ قىلىدىغان خادىملارنى، شۇنداقلا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ۋە ئۇنى داۋالايدىغان دورا ۋە داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى ئالدىن توشۇشى كېرەك.
ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى تەشكىللەش، ماسلاشتۇرۇش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

5-باب داۋالاش-قۇتقۇزۇش

50-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنى داۋالاش-قۇتقۇزۇش مۇلازىمەت تورى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، يۇقۇملۇق كېسەلنى داۋالاش شارائىتى ۋە ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان داۋالاش ئاپپاراتىنى يۇقۇملۇق كېسەلنى قۇتقۇزۇش-داۋالاش ۋەزىپىسىنى ئۈستىگە ئېلىشقا بەلگىلىشى ياكى يۇقۇملۇق كېسەلنى داۋالاش ئېھتىياجىغا قاراپ يۇقۇملۇق كېسەل دوختۇرخانىسى قۇرۇشى كېرەك.

51-ماددا داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ ئاساسىي ئۆلچىمى، قۇرۇلۇش لايىھەسى ۋە مۇلازىمەت تەرتىپى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر دوختۇرخانىسىدا يۇقۇملىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش تەلىپىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

داۋالاش ئاپپاراتلىرى بەلگىلىمە بويىچە ئىشلەتكەن داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى دېزىنفېكسىيەلىشى كېرەك؛
بەلگىلىمە بويىچە بىر قېتىم ئىشلىتىلىدىغان داۋالاش سايمانلىرىنى ئىشلىتىپ بولغاندىن كېيىن كۆيدۈرۈۋېتىش كېرەك.

داۋالاش ئاپپاراتلىرى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلىگەن يۇقۇملۇق كېسەلگە دىياگنوز قويۇش ئۆلچىمى ۋە داۋالاش تەلىپى بويىچە مۇناسىپ تەدبىر قوللىنىپ، يۇقۇملۇق كېسەلنى داۋالاش-قۇتقۇزۇش ئىقتىدارىنى ئۆستۈرۈشى كېرەك.

52-ماددا داۋالاش ئاپپاراتى يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى ياكى گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارىنى داۋالاش-قۇتقۇزۇش، نەق مەيداندا قۇتقۇزۇش ۋە قوبۇل قىلىپ داۋالاش، كېسەل تارىخى خاتىرىسى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى يېزىش ھەمدە ئوبدان ساقلىشى كېرەك.

داۋالاش ئاپپاراتلىرى يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى ئالدىن تەكشۈرۈش، ئايرىپ دىياگنوز قويۇش تۈزۈمىنى يولغا قويۇشى كېرەك؛
يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى، گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارىنى نىسبەتەن ئايرىلغان ئايرىپ دىياگنوز قويۇش نۇقتىسىغا باشلاپ بېرىپ، دەسلەپكى دىياگنوز قويۇش كېرەك.
داۋالاش ئاپپاراتى مۇناسىپ قۇتقۇزۇش-داۋالاش ئىقتىدارىنى ھازىرلىمىغان بولسا، بىمار ۋە ئۇنىڭ كېسەل تارىخى خاتىرىسىنىڭ كۆپەيتىلمىسىنى مۇناسىپ قۇتقۇزۇش-داۋلاش ئىقتىدارىنى ھازىرلىغان داۋالاش ئاپپاراتىغا بىراقلا يۆتكەپ بېرىشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەيدۇ.

6-باب نازارەت قىلىپ باشقۇرۇش

53-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىدە تۆۋەندىكى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدۇ :

( 1 ) تۆۋەن دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشىنى نازارەت قىلىش، تەكشۈرۈش؛

( 2 ) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش؛

( 3 ) قان ئېلىش-قان بىلەن تەمىنلەش ئاپپاراتلىرىنىڭ قان ئېلىش-سۇ بىلەن تەمىنلەش ھەرىكىتىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش؛

( 4 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان دېزىنفېكسىيەلەش مەھسۇلاتلىرى ھەم ئۇنى ئىشلەپچىقىرىش ئورنىنى نازارەت قىلىش، تەكشۈرۈش ھەمدە ئىچىدىغان سۇ بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش ياكى تەمىنلەش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىشى، شۇنىڭدەك ئىچىدىغان سۇ تازىلىق بىخەتەرلىكىگە چېتىلىدىغان مەھسۇلاتلىرىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش؛

( 5 ) يۇقۇملۇق كېسەل زەمبۇرۇغ تۈرى، زەھەر تۈرى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنى تەكشۈرۈش ئەۋرىشكىسىنى ئېلىش، ساقلاش، ئېلىپ يۈرۈش، توشۇش، ئىشلىتىشنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش؛

( 6 ) ئاممىۋى سورۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلارنىڭ تازىلىق شارائىتى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرىنى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش.

ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا دائىر مۇھىم، زور ئىشلارنى بىر تەرەپ قىلىشقا تەشكىللەيدۇ.

54-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلغاندا، تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ۋە يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى يۈزبەرگەن نەق مەيدانغا بېرىپ تەكشۈرۈپ دەلىل-ئىسپات ئېلىشقا، مۇناسىۋەتلىك ماتېرىيال ۋە ئەۋرىشكە ئېلىشنى كۆرۈش ياكى كۆپەيتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.
تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ماسلىشىشى كېرەك، رەت قىلىشقا، توسقۇنلۇق قىلىشقا بولمايدۇ.

55-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلغاندا، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان ئاممىۋى ئىچىدىغان سۇ مەنبەسى، يېمەكلىك، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارنى بايقىسا، تىزگىنلەش تەدبىرىنى ۋاقتىدا قوللانمىسا، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولسا،
ئاممىۋى ئىچىدىغان سۇ مەنبەسىنى پېچەتلەش، پېچەتلەنگەن يېمەكلىك شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك بۇيۇملارنى ساقلاش ياكى سېتىشنى ۋاقىتلىق تىزگىنلەش تەدبىرىنى قوللىنىشقا ھەمدە تەكشۈرۈش ياكى دېزىنفېكسىيەلەشكە بولىدۇ.
تەكشۈرۈش ئارقىلىق بۇلغانغان يېمەكلىكنى كۆيدۈرۈۋېتىش كېرەك؛
بۇلغانمىغان يېمەكلىك ياكى دېزىنفېكسىيەلەنگەندىن كېيىن ئىشلىتىشكە بولىدىغان بۇيۇملارنى تىزگىنلەش تەدبىرىنى بىكار قىلىش كېرەك.

56-ماددا سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ خادىملىرى قانۇن بويىچە ۋەزىپە ئىجرا قىلغاندا، ئىككىدىن كەم بولماسلىقى ھەمدە قانۇن ئىجرا قىلىش كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى، سەھىيە قانۇن ئىجرا قىلىش ھۆججىتىنى تولدۇرۇشى كېرەك.

سەھىيە قانۇن ئىجرا قىلىش ھۆججىتىدە خاتالىق كۆرۈلمىگەنلىكى سېلىشتۇرۇلغاندىن كېيىن، سەھىيە قانۇن ئىجرا قىلغۇچى خادىملار ۋە ئالاقىدارلار ئىمزا قويۇشى كېرەك.
ئالاقىدارلار ئىمزا قويۇشنى رەت قىلسا، سەھىيە قانۇن ئىجرا قىلغۇچى خادىملىرى ئەھۋالنى ئەسكەرتىپ قويۇشى كېرەك.

57-ماددا سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ئىچكى نازارەتچىلىك تۈزۈمىنى قانۇن بويىچە ئورنىتىپ ۋە تاكامۇللاشتۇرۇپ، خادىملىرىنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن خىزمەت ھوقۇقى ۋە تەرتىپ بويىچە مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش ئەھۋالىنى نازارەت قىلىشى كېرەك.

يۇقىرى دەرىجىلىك سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى تۆۋەن دەرىجىلىك سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدىكى ئىشلارنى ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلمىغانلىقى ياكى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغانلىقىنى بايقىسا، تۈزىتىشكە ياكى بىۋاسىتە بىر تەرەپ قىلىشقا بۇيرۇشى كېرەك.

58-ماددا سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشتا، جەمئىيەت ۋە پۇقرالارنىڭ نازارىتىنى ئاڭلىق قوبۇل قىلىشى كېرەك.
ئورۇن ۋە شەخسلەر يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىغا مۇشۇ قانۇنغا خىلاپ قىلمىشلارنى پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق.
پاش قىلىشنى تاپشۇرۇۋالغان مۇناسىۋەتلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ئۇنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋاقتىدا تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىشى كېرەك.

7-باب كاپالەت تەدبىرى

59-ماددا دۆلەت يۇقۇملۇق كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىنى خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات پىلانىغا كىرگۈزىدۇ، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭ داۋالاش خىزمىتىنى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىقتىسادىي تەرەققىيات پىلانىغا كىرگۈتۈرىدۇ.

60-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شۇ دەرىجىلىك ھۆكۈمەتنىڭ مەسئۇلىيىتى بويىچە شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، نازارەت قىلىش خىزمىتىنىڭ كۈندىلىك خىراجىتىگە مەسئۇل بولىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، مەملىكەت بويىچە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، قۇتقۇزۇش-داۋالاش، كۆزىتىش، مۆلچەرلەش، سىگنال بېرىش، نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش قاتارلىق تۈرلەرنى بېكىتىدۇ.
مەركەز مالىيەسى قىيىنچىلىقى بار رايونلارغا ئېغىر، زور يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش تۈرلىرىنى يولغا قويغانلىقىغا ياردەم پۇلى بېرىدۇ.

ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىش يۈزلىنىشىگە ئاساسەن، گوۋۇيۈەن سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بېكىتكەن تۈر دائىرىسىدە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، تىزگىنلەش، نازارەت قىلىش تۈرلىرىنى بېكىتىدۇ ھەمدە تۈرلەرنىڭ يولغا قويۇلۇش خىراجىتىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.

61-ماددا دۆلەت ئاساسىي قاتلامنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش سىستېمىسى قۇرۇلۇشىنى كۈچەيتىپ، نامرات رايونلار ۋە ئاز سانلىق مىللەت رايونلىرىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىپ ۋە ئۇنى داۋالاش خىزمىتىگە مەدەت بېرىدۇ.

يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى شەھەر مەھەللىلىرى، يېزا ئاساسىي قاتلاملىرىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتى خىراجىتىگە كاپالەتلىك قىلىشى كېرەك.

62-ماددا دۆلەت مۇئەييەن يۇقۇملۇق كېسىلى بار قىيىنچىلىقى بار كىشىلەر توپىغا قارىتا داۋالاش ياردىمى بېرىدۇ، داۋالىنىش خىراجىتىنى كېمەيتىدۇ، كەچۈرۈم قىلىدۇ.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى قاتارلىق تارماقلار بىلەن بىرلىكتە تۈزىدۇ.

63-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان دورا، داۋالاش ئۈسكۈنىلىرى ۋە باشقا ماددىي ئەشيالارنى زاپاس ساقلاشقا مەسئۇل بولۇپ، يۆتكەپ ئىشلىتىشكە تەييارلاپ قويىدۇ.

64-ماددا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش، داۋالاش، پەن تەتقىقات، ئوقۇتۇش، نەق مەيداندا بىر تەرەپ قىلىش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان خادىملارغا، شۇنىڭدەك ئىشلەپچىقىرىش، خىزمەتتە يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن ئۇچراشقان باشقا خادىملارغا مۇناسىۋەتلىك ئورۇنلار دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۈنۈملۈك سەھىيە-مۇداپىئە تەدبىرى ۋە داۋالاش-ساقلىق ساقلاش تەدبىرى قوللىنىشى ھەمدە مۇۋاپىق قوشۇمچە پۇل بېرىشى كېرەك.

8-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

65-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە دوكلات قىلىش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى يوشۇرغان، يالغان مەلۇم قىلغان، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەل پارتلاش خاراكتېرلىك تارقالغان، تارقالغاندا، ۋاقتىدا قۇتقۇزۇش-داۋالاشقا تەشكىللىمىگەن، تىزگىنلەش تەدبىرى قوللانمىغانلىرىنى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

66-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارماقلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى، يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەللىك يۇقۇمىنى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش، دوكلات قىلىش ياكى ئېلان قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى يوشۇرغان، يالغان مەلۇم قىلغان، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلمىغانلار؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەل تارقالغاندا ياكى تارقىلىش ئېھتىمالى بولغاندا ۋاقتىدا ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرى قوللانمىغانلار؛

( 3 ) نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغان ياكى قانۇنغا خىلاپ قىلمىش بايقىلىپ ۋاقتىدا تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلمىغانلار؛

( 4 ) تۆۋەن دەرىجىلىك سەھىيە مەمۇرىي تارمىقىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلمىغانلىقىنى ۋاقتىدا تەكشۈرمىگەن، بىر تەرەپ قىلمىغان ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ پاش قىلمىغانلىرى؛

( 5 ) مۇشۇ قانۇنغا خىلاپ ھالدا ۋەزىپىسىنى ئادا قىلماسلىق، مەسئۇلىيەتسىزلىك قىلىشتەك باشقا قىلمىشلار.

67-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىدىن يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش مەسئۇلىيىتىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمىغانلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياكى يۇقىرى دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

68-ماددا كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
جاۋابكار مەسئۇل خادىمغا ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، خىزمەتتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە مۇناسىۋەتلىك جاۋابكارلارنىڭ كەسىپكارلىق گۇۋاھنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەلنى كۆزىتىش-ئۆلچەش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغانلار؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەللىك يۇقۇمىنى دوكلات قىلىش، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى يوشۇرغان، يالغان مەلۇم قىلغان، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلمىغانلار؛

( 3 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئەھۋالى ئۇچۇرىنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن توپلىمىغانلار ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئۇچۇرى ۋە يۇقۇم دوكلاتىنى ۋاقتىدا تەھلىل قىلمىغان، تەكشۈرمىگەن، ئېنىقلىمىغانلار؛

( 4 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى بايقالغاندا، مەسئۇلىيىتى بويىچە مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن تەدبىرلەرنى ۋاقتىدا قوللانمىغانلار؛

( 5 ) يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر، يۇقۇملۇق كېسەل گۇمانىي بىمارلىرى، يېقىندىن ئۇچراشقۇچىلارنىڭ شەخسىي سىرىغا چېتىلىدىغان مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇر ۋە ماتېرىياللارنى قەستەن ئاشكارىلاپ قويغانلار.

69-ماددا داۋالاش ئاپپاراتلىرىدىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە مۇناسىۋەتلىك جاۋابكارلارنىڭ كەسىپكارلىق گۇۋاھنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) شۇ ئورۇننىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش خىزمىتى، دوختۇرخانىنىڭ يۇقۇملىنىشنى تىزگىنلەش ۋەزىپىسى ۋە مەسئۇلىيەت رايونى ئىچىدىكى يۇقۇملۇق دورىنىڭ ئالدىنى ئېلىش خىزمىتىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 2 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇم ئەھۋالىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلماي مەلۇم قىلغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى يوشۇرغان، يالغان مەلۇم قىلغان، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلغانلار؛

( 3 ) يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمى بايقالغاندا، يۇقۇملۇق كېسەل ۋە گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرىنى داۋالاش-قۇتقۇزۇش، نەق مەيداندا قۇتقۇزۇش، قوبۇل قىلىش، يۆتكەپ داۋالاشنى بەلگىلىمە بويىچە قىلمىغان ياكى يۆتكەپ داۋالاشنى قوبۇل قىلىشنى رەت قىلغانلار؛

( 4 ) شۇ ئورۇندىكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان سورۇن، بۇيۇم، شۇنىڭدەك داۋالاش تاشلاندۇقلىرىنى دېزىنفېكسىيەلەپ ياكى زىيانسىزلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىشتا بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 5 ) داۋالاش ئۈسكۈنىسىنى بەلگىلىمە بويىچە دېزىنفېكسىيە قىلمىغان ياكى بەلگىلىمە بويىچە بىر قېتىم ئىشلىتىلگەن داۋالاش ئۈسكۈنىسىنى كۆيدۈرۈۋەتمەي، قايتا ئىشلەتكەنلەر؛

( 6 ) تېببىي قۇتقۇزۇش-داۋالاش جەريانىدا تېببىي خاتىرە ماتېرىياللىرىنى ساقلاشتا بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 7 ) يۇقۇملۇق كېسەل بىمارى، كېسەل مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچىلەر، گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى، يېقىندىن ئۇچراشقۇچىلارنىڭ شەخسىي سىرىغا چېتىلىدىغان مۇناسىۋەتلىك ئۇچۇر ۋە ماتېرىياللارنى قەستەن ئاشكارىلاپ قويغانلار.

70-ماددا قان ئېلىش-قان بىلەن تەمىنلىگۈچى ئاپپاراتلار يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بەلگىلىمە بويىچە دوكلات قىلماي ياكى يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىدىن يوشۇرۇپ، يالغان مەلۇم قىلىپ، كېچىكتۈرۈپ مەلۇم قىلماي ياكى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرىنى ئىجرا قىلماي، قان بېرىش سەۋەبىدىن قان تارقىلىدىغان كېسەل پەيدا بولغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە قان ئالغۇچى-قان بىلەن تەمىنلىگۈچى ئاپپاراتنىڭ كەسىپكارلىق ئىجازەتنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

قانۇنسىز قان ئالغان ياكى باشقىلارنى قان سېتىشقا تەشكىللىگەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بىكار قىلىدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

71-ماددا دۆلەت چېگراسى سەھىيە كارانتىن ئورگانلىرى، ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ئاپپاراتلىرىدىن يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش قىلىش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغانلىرىنى مۇناسىۋەتلىك تارماقلار مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشى ياكى باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

72-ماددا تۆمۈريول، قاتناش، خەلق ئاۋىياتسىيەسى تىجارەت ئورۇنلىرىدىن يۇقۇملۇق كېسەل يۇقۇمىنى بىر تەرەپ قىلىدىغان خادىملارنى، شۇنىڭدەك يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئالىدىغان ۋە ئۇنى داۋالايدىغان دورا ۋە داۋالاش ئۈسكۈنىلىرىنى مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە ئاۋۋال توشۇمىغانلىرىنى مۇناسىۋەتلىك تارماق بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ؛
ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، خىزمەتتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ.

73-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلىپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغان ياكى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغانلىرىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
ئىجازەتنامىگە ئېرىشكەن بولسا، ئەسلىدىكى ئىجازەتنامە بەرگەن تارماق ئىجازەتنامىنى قانۇن بويىچە ۋاقىتلىق تۇتۇپ قالسا ياكى بىكار قىلسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) ئىچىدىغان سۇ بىلەن تەمىنلىگۈچى ئورۇنلار تەمىنلىگەن ئىچىدىغان سۇ دۆلەتنىڭ سەھىيە ئۆلچىمى ۋە تازىلىق قائىدىسىگە ئۇيغۇن كەلمىسە؛

( 2 ) ئىچىدىغان سۇ تازىلىق بىخەتەرلىكىگە چېتىلىدىغان مەھسۇلاتلار دۆلەتنىڭ سەھىيە ئۆلچىمى ۋە تازىلىق قائىدىسىگە ئۇيغۇن كەلمىسە؛

( 3 ) يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاشقا ئىشلىتىلىدىغان دېزىنفېكسىيەلەش مەھسۇلاتلىرى دۆلەتنىڭ سەھىيە ئۆلچىمى ۋە تازىلىق قائىدىسىگە ئۇيغۇن كەلمىسە؛

( 4 ) يۇقۇم رايونىدا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى بىلەن بۇلغانغان ياكى يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك پەيدا قىلغۇچىسى بىلەن بۇلغىنىش ئېھتىمالى بولغان بۇيۇملارنى ساتقان، توشۇغانلار دېزىنفېكسىيەلەپ بىر تەرەپ قىلمىغانلار؛

( 5 ) بىيو مەھسۇلاتنى ئىشلەپچىقارغان ئورۇندا ئىشلەپچىقىرىلغان قان مەھسۇلاتى دۆلەتنىڭ سۈپەت ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمىسە.

74-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئومۇمىي ئۇقتۇرۇش چىقىرىپ تەنقىدلەيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ، ئىجازەتنامە ئالغانلىرىنى ئىجازەتنامىنى قانۇن بويىچە ۋاقتىنچە تۇتۇپ قالسا ياكى بىكار قىلسا بولىدۇ؛
يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى، تارقىلىشىنى ۋە باشقا ئېغىر ئاقىۋەت پەيدا قىلغانلارنىڭ جاۋابكار مەسئۇل خادىمى ۋە باشقا بىۋاسىتە جاۋابكارلىرىغا قانۇن بويىچە دەرىجىسىنى چۈشۈرۈش، ۋەزىپىسىدىن ئېلىپ تاشلاش، ئىشتىن ھەيدەش جازاسى بېرىلىدۇ ھەمدە مۇناسىۋەتلىك جاۋابكارلارنىڭ كەسىپكارلىق گۇۋاھنامىسىنى قانۇن بويىچە بىكار قىلسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتى ۋە كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزم تەجرىبىسى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنلار دۆلەت بەلگىلىگەن شەرت ۋە تېخنىكا ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەي، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ كېسەللىك مەنبەسى ئەۋرىشكىسىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلماي، تەجرىبىخانىدا يۇقۇملىنىش ۋە كېسەللىك مەنبەسى مىكروئورگانىزمىنىڭ تارقىلىشىنى كەلتۈرۈپ چىقارغانلار؛

( 2 ) دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلىپ، يۇقۇملۇق كېسەل زەمبۇرۇغ تۈرى، زەھەر تۈرى ۋە يۇقۇملۇق كېسەلنى تەكشۈرۈش ئەۋرىشكىسىنى ئالغان، ساقلىغان، ئېلىۋالغان، توشۇغان ۋە ئىشلەتكەنلەر؛

( 3 ) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتى، داۋالاش ئاپپاراتى دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلىرىنى ئىجرا قىلماي، قان كىرگۈزۈش، قان مەھسۇلاتلىرىنى ئىشلىتىش سەۋەبىدىن قان ئارقىلىق كېسەل پەيدا بولغان بولسا.

75-ماددا ئادەم، چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەلگە مۇناسىۋەتلىك ياۋايى ھايۋانلار، ئۆي چارۋىلىرى ۋە ئۆي قۇشلىرىنى كارانتىن قىلماي تۇرۇپ ساتقان، توشۇغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ چارۋىچىلىق-مال دوختۇرلۇق مەمۇرىي تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە مەمۇرىي جازا بېرىدۇ.

76-ماددا دۆلەت بېكىتكەن تەبىئىي يۇقۇم مەنبەسىدە سۇچىلىق، قاتناش، ساياھەت، ئېنېرگىيە قاتارلىق چوڭ تىپتىكى قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى قۇرۇپ، سەھىيە تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزمەي قۇرۇلۇش قىلغان ياكى كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش ئاپپاراتىنىڭ پىكرىگە ئاساسەن يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش زۆرۈر تەدبىرى قوللانمىغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، ئاگاھلاندۇرۇش بېرىدۇ،
5000 يۈەندىن يۇقىرى، 30 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
مۆھلەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە 30 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ ھەمدە ئالاقىدار خەلق ھۆكۈمىتىگە مەسئۇلىيىتى ھوقۇق دائىرىسى بويىچە قۇرۇلۇشنى توختىتىش، تاقىۋېتىشكە بۇيرۇسا بولىدۇ.

77-ماددا ئورۇن ۋە شەخسلەردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ تارقىلىشى ۋە تارقىلىشىغا سەۋەبچى بولۇپ، باشقىلارنىڭ جىسمانىي، مال-مۈلكىگە زىيان سالغانلىرى قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى لازىم.

9-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

78-ماددا بۇ قانۇندىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

( 1 ) يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى، گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى:گوۋۇيۈەن سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ئېلان قىلغان «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش قانۇنىدىكى بەلگىلىمە بويىچە باشقۇرۇلىدىغان يۇقۇملۇق كېسەلگە دىياگنوز قويۇش ئۆلچىمى»دىكى يۇقۇملۇق كېسەل بىمارلىرى ۋە گۇمانىي يۇقۇملۇق كېسەلگە دىياگنوز قويۇلىدىغان ئۆلچەمگە ئۇيغۇن كېلىدىغان كىشىلەرنى كۆرسىتىدۇ.

( 2 ) كېسەللىك مەنبەسىنى ئېلىپ يۈرگۈچى:يۇقۇملانغان كېسەللىك قوزغاتقۇچىدا كىلىنىكىلىق كېسەللىك ئالامىتى يوق، لېكىن كېسەللىك قوزغاتقۇچى چىقىرالايدىغان كىشىنى كۆرسىتىدۇ.

( 3 ) تارقىلىشچان كېسەللىك ئىلمى بويىچە تەكشۈرۈش:كىشىلەر توپىدىكى كېسەل ياكى ساغلاملىق ئەھۋالىنىڭ تارقىلىشى ھەم ئۇنى بەلگىلەيدىغان ئامىللارنى تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىپ، كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش تەدبىرى ۋە ساقلىقنى ساقلاش تەدبىرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشنى كۆرسىتىدۇ.

( 4 ) يۇقۇم نۇقتىسى:كېسەللىك قوزغاتقۇچىنىڭ يۇقۇم مەنبەسىدىن ئەتراپقا تارقىلىش دائىرىسى بىرقەدەر كىچىك ياكى يەككە يۇقۇم مەنبەسىنى كۆرسىتىدۇ.

( 5 ) يۇقۇم رايونى:يۇقۇملۇق كېسەل كىشىلەر توپى ئارىسىدا تارقىلىدىغان، تارقىلىدىغان، ئۇنىڭ كېسەللىك قوزغاتقۇچىسى ئەتراپقا تارقالغاندا تەسىر كۆرسىتەلەيدىغان رايوننى كۆرسىتىدۇ.

( 6 ) ئادەم ۋە چارۋا ئورتاق گىرىپتار بولىدىغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەر:ئادەم بىلەن ئومۇرتقىلىق ھايۋان بىرلىكتە گىرىپتار بولغان يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كۆرسىتىدۇ، مەسىلەن، چۇما، غالجىر كېسىلى، قان شورىغۇچى قۇرت كېسىلى قاتارلىقلار.

( 7 ) تەبىئىي يۇقۇم مەنبەسى:ئىنسانلاردا يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنى كەلتۈرۈپ چىقىرىدىغان بەزى كېسەللىك قوزغاتقۇچلارنىڭ تەبىئەت دۇنياسىدىكى ياۋايى ھايۋانلاردا ئوتتۇرا، ئۇزاق مەزگىل مەۋجۇت بولۇپ تۇرغان ۋە ئايلانغان رايوننى كۆرسىتىدۇ.

( 8 ) كېسەللىك ۋاسىتىسى جانلىقلىرى:كېسەللىك قوزغاتقۇچىنى ئادەم ياكى باشقا ھايۋاندىن ئادەمگە تارقىتالايدىغان جانلىقلارنى، مەسىلەن، پاشا، چىۋىن، بۈرگە تۈرىدىكىلەر قاتارلىقلارنى كۆرسىتىدۇ.

( 9 ) تېببىي مەنبەلىك يۇقۇملىنىش:تېببىي مۇلازىمەتتىكى كېسەللىك قوزغاتقۇچىنىڭ تارقىلىشى سەۋەبىدىن يۇقۇملىنىشنى كۆرسىتىدۇ.

( 10 ) دوختۇرخانىدىكى يۇقۇملىنىش:بالنىستتا ياتقان بىماردا دوختۇرخانىدا ئېرىشكەن يۇقۇملىنىشنى، جۈملىدىن بالنىستتا يېتىۋاتقان مەزگىلدە يۈز بەرگەن يۇقۇملىنىش ۋە دوختۇرخانىدا بالنىستتىن چىققاندىن كېيىن يۈز بەرگەن يۇقۇملىنىشنى كۆرسىتىدۇ، لېكىن دوختۇرخانىغا كىرىشتىن بۇرۇنقى ياكى دوختۇرخانىغا كىرىشتىن بۇرۇنقى يوشۇرۇن مەزگىلدە تۇرۇۋاتقان يۇقۇملىنىشنى ئۆز ئىچىگە ئالمايدۇ.
دوختۇرخانا خىزمەتچىلىرىنىڭ دوختۇرخانىدا ئېرىشكەن يۇقۇملىنىشىمۇ دوختۇرخانىدىكى يۇقۇملىنىش ھېسابلىنىدۇ.

( 11 ) تەجرىبىخانىدىكى يۇقۇملىنىش:تەجرىبىخانىدا خىزمەت قىلغاندا، كېسەللىك قوزغاتقۇچى بىلەن ئۇچرىشىشتىن كېلىپ چىققان يۇقۇملىنىشنى كۆرسىتىدۇ.

( 12 ) زەمبۇرۇغ تۈرى، زەھەر تۈرى:مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن يۇقۇملۇق كېسەللىكلەرنىڭ پەيدا بولۇشىنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان باكتېرىيە تۈرى، ۋىرۇس تۈرىنى كۆرسىتىدۇ.

( 13 ) دېزىنفېكسىيەلەش:خىمىيەلىك، فىزىكىلىق، بىيو ئۇسۇل بىلەن مۇھىتتىكى كېسەللىك مەنبەسى بولغان مىكرو ئورگانىزملارنى يوقىتىش ياكى يوقىتىشنى كۆرسىتىدۇ.

( 14 ) كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئاپپاراتى:كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش-تىزگىنلەش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كېسەللىكنىڭ ئالدىنى ئېلىش – تىزگىنلەش مەركىزى، شۇنىڭدەك يۇقىرىقى ئاپپاراتنىڭ كەسپىي پائالىيىتى بىلەن ئوخشاش ئورۇننى كۆرسىتىدۇ.

( 15 ) داۋالاش ئاپپاراتى:«داۋالاش ئاپپاراتىنى باشقۇرۇش نىزامى»بويىچە داۋالاش ئاپپاراتىنىڭ كەسىپ ئىجازەتنامىسى ئالغان، كېسەلگە دىياگنوز قويۇش، داۋالاش پائالىيىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتنى كۆرسىتىدۇ.

79-ماددا يۇقۇملۇق كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش جەريانىدىكى يېمەكلىك، دورا، قان، سۇ، داۋالاش تاشلاندۇقلىرى ۋە كېسەللىك مەنبەسى مىكرو ئورگانىزملىرىنى باشقۇرۇش، شۇنىڭدەك ھايۋانات يۇقۇم مۇداپىئەسى ۋە دۆلەت چېگراسى سەھىيە كارانتىنىدا، بۇ قانۇندا بەلگىلەنمىگەنلىرىگە باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەر ئايرىم-ئايرىم تەتبىقلىنىدۇ.

80-ماددا بۇ قانۇن 2004-يىل 12-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.