( 1994 ـ يىل 7 ـ ئاينىڭ 5 ـ كۈنى 8 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 8 ـ يىغىنىدا ماقۇللانغان، 2007 ـ يىل 8 ـ ئاينىڭ 30 ـ كۈنى 10 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 29 ـ يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شەھەر ئۆي ـ زېمىنلىرىنى باشقۇرۇش قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن 1 ـ قېتىم تۈزىتىلگەن، 2009 ـ يىل 8-ئاينىڭ 27 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك قانۇن كومىتېتى 10 ـ يىغىنىنىڭ «توغرىسىدىكى قارارى»گە ئاساسەن تۈزىتىلگەن،
قىسمەن قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارار»غا 2-قېتىم تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر

1-پاراگراف يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش

2-پاراگراف يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئاجرىتىش

3-باب ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى

4-باب ئۆي-زېمىن سودىسى

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

2-پاراگراف ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىش

3-پاراگراف ئۆي-زېمىن رەنىسى

4 §.ئۆي ئىجارە بېرىش

5-پاراگراف ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى

5-باب ئۆي-زېمىن مۈلۈك ھوقۇقىنى تىزىملاپ باشقۇرۇش

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن شەھەر ئۆي-زېمىنىنى باشقۇرۇشنى كۈچەيتىش، ئۆي-زېمىن بازىرىنىڭ تەرتىپىنى قوغداش، ئۆي-جاي ھوقۇقدارىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈش، ئۆي-مۈلۈك كەسپىنىڭ ساغلام تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شەھەر پىلانلاش رايونىدىكى دۆلەت يېرى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ دۆلەت يېرى دېيىلىدۇ ) دائىرىسىدە ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشىش، ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى، ئۆي-مۈلۈك سودىسى قىلىش، ئۆي-جاي باشقۇرۇشنى يولغا قويۇشتا، مۇشۇ قانۇنغا رىئايە قىلىش كېرەك.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئۆي شۇ يەردىكى ئۆي قاتارلىق ئىمارەت ۋە قۇرۇلمىلارنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى مۇشۇ قانۇن بويىچە دۆلەت يېرى ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن يەرگە قارىتا ئۇل ئەسلىھە، ئۆي-مۈلۈك قۇرۇلۇشى قىلىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان ئۆي-زېمىن سودىسى ئۆي-زېمىن ئۆتۈنۈپ بېرىش، ئۆي-زېمىن رەنىسى ۋە ئۆي ئىجارىسىنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

3-ماددا دۆلەت دۆلەت يېرىنى ھەقلىق ئېلىش، ئىشلىتىش مەزگىلىدە ئىشلىتىش تۈزۈمىنى قانۇن بويىچە يولغا قويىدۇ.
لېكىن، دۆلەت مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدە دۆلەت يېرى ئىشلىتىش ھوقۇقى ئايرىپ بەرگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

4-ماددا دۆلەت ئىجتىمائىي، ئىقتىسادىي تەرەققىيات سەۋىيەسىگە قاراپ، ئاھالە تۇرالغۇ قۇرۇلۇشىنى راۋاجلاندۇرۇشقا يار-يۆلەك بولۇپ، ئاھالىنىڭ تۇرالغۇ شارائىتىنى قەدەممۇقەدەم ياخشىلايدۇ.

5-ماددا ئۆي-زېمىن ھوقۇقدارى قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا ئەمەل قىلىشى، قانۇن بويىچە باج تاپشۇرۇشى كېرەك.
ئۆي-زېمىن ھوقۇقدارىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن قوغدايدۇ، ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخسنىڭ چېقىلىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

6-ماددا دۆلەت ئىگىدارلىقىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، دۆلەت يېرىدىكى ئورۇن ۋە شەخسلەرنىڭ ئۆيلىرىنى ئالسا ھەمدە قانۇن بويىچە چېقىش-كۆچۈرۈش تۆلىمى بېرىپ، ئۇلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىسا بولىدۇ؛
شەخسىي تۇرالغۇنى ئېلىشتا، ئېلىنغۇچىنىڭ تۇرالغۇ شارائىتىنىمۇ كاپالەتلەندۈرۈش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

7-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ قۇرۇلۇش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، يەر باشقۇرۇش تارمىقى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن خىزمەت ھوقۇقى بويىچە ئايرىلىدۇ، ھەر قايسىسى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىدۇ، يېقىندىن ماسلىشىدۇ، پۈتۈن مەملىكەتنىڭ ئۆي-زېمىن خىزمىتىنى باشقۇرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى، يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ ئاپپاراتى تەسىس قىلىنىدۇ ۋە ئۇنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتىدۇ.

2-باب ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر

1-پاراگراف يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش

8-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش دۆلەت دۆلەت ئىلكىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى دېيىلىدۇ ) نى يەر ئىشلەتكۈچىگە مەلۇم مۇددەت ئىچىدە ئۆتۈنۈپ بېرىدىغان، يەر ئىشلەتكۈچى دۆلەتكە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.

9-ماددا شەھەر پىلانلاش رايونىدىكى كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەرنى قانۇن بويىچە ئېلىپ دۆلەت يېرىگە ئۆزگەرتكەندىن كېيىن، شۇ دۆلەت يېرىنىڭ ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشكە بولىدۇ.

10-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش يەردىن پايدىلىنىش ئومۇمىي يىرىك پىلانى، شەھەر يىرىك پىلانى ۋە يىللىق قۇرۇلۇش يېرى پىلانىغا ئۇيغۇن كېلىشى شەرت.

11-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىشتە، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى چۈشۈرگەن تىزگىنلەش كۆرسەتكۈچىگە ئاساسەن، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى يىللىق ئۆتۈنۈپ بېرىش ئومۇمىي كۆلەم لايىھەسىنى تۈزۈشى، گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، گوۋۇيۈەن ياكى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىشى شەرت.

12-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشنى شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى پىلانلىق، قەدەم-باسقۇچلۇق ئېلىپ بارىدۇ.
ھەقلىق بېرىلگەن ھەربىر پارچە يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى، مۇددىتى ۋە باشقا شەرتلەرگە شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقى شەھەر پىلانلاش، قۇرۇلۇش قىلىش، ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى بىلەن بىرلىكتە لايىھە تۈزىدۇ، گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، تەستىقلاش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن، شەھەرلىك، ناھىيەلىك ھۆكۈمەت يەر باشقۇرۇش تارمىقى يولغا قويىدۇ.

بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرىنىڭ ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىنى يۈرگۈزۈشىنى بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلەيدۇ.

13-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشتە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش، خېرىدار چاقىرىش ياكى ئىككى تەرەپ كېڭىشىش ئۇسۇلى قوللىنىلسا بولىدۇ.

سودا، ساياھەت، كۆڭۈل ئېچىش يېرى ۋە ھەشەمەتلىك تۇرالغۇ يېرىنىڭ شارائىتى بولسا كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش، خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىش شەرت؛
شەرت يوق تۇرۇپ كىمئارتۇق قىلىپ سېتىش، خېرىدار چاقىرىش ئۇسۇلىنى قوللانغىلى بولمىسا، ئىككى تەرەپ كېڭىشىش ئۇسۇلىنى قوللانسا بولىدۇ.

ئىككى تەرەپ يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى كېلىشىم شەكلىدە ھەقلىق بېرىشتە، ھەقلىق بېرىش سوممىسى دۆلەتنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە بېكىتىلگەن ئەڭ تۆۋەن باھادىن تۆۋەن بولماسلىقى كېرەك.

14-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشنىڭ ئەڭ يۇقىرى مۇددىتىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

15-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشتە، يازما ھەقلىق بېرىش توختامى ئىمزالاش كېرەك.

يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى بېرىش توختامىنى شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقى بىلەن يەر ئىشلەتكۈچى ئىمزالايدۇ.

16-ماددا يەر ئىشلەتكۈچى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىشى شەرت؛
يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش پۇلىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە تۆلىمىگەندە، يەر باشقۇرۇش تارمىقى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق ھەمدە خىلاپلىق تۆلىمى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

17-ماددا يەر ئىشلەتكۈچىلەر يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە ساتما پۇل تۆلىگەندە، شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقى ھەقلىق بېرىش توختامىدىن پۈتۈم بويىچە ھەقلىق بېرىلگەن يەرنى بېرىشى شەرت؛
ھەقلىق بېرىلگەن يەرنى ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە بەرمىگەن بولسا، يەر ئىشلەتكۈچى توختامنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق، يەر باشقۇرۇش تارمىقى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى قايتۇرۇپ بېرىدۇ، يەر ئىشلەتكۈچى توختامغا خىلاپلىق قىلىش تۆلىمى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.

18-ماددا يەر ئىشلەتكۈچىلەر يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، سېتىپ بەرگۈچى ۋە شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى شەھەر پىلانلاش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىنى ئۆزگەرتىش كېلىشىمى ئىمزالاپ ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى سېتىپ بېرىش توختامىنى قايتىدىن ئىمزالاپ، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنىڭ ھەقلىق بېرىلىشىنى مۇناسىپ تەڭشىشى شەرت.

19-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى مالىيەگە تولۇق تاپشۇرۇش، خامچوتقا كىرگۈزۈش، شەھەر ئۇل ئەسلىھە قۇرۇلۇشى ۋە يەر ئېچىشقا ئىشلىتىش كېرەك.
يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى تاپشۇرۇش ۋە ئىشلىتىشنىڭ كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

20-ماددا دۆلەت يەر ئىشلەتكۈچىلەردىن قانۇن بويىچە ئېرىشكەن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش مۇددىتى توشۇشتىن بۇرۇن قايتۇرۇۋالمايدۇ؛
ئالاھىدە ئەھۋالدا، ئاممىۋى مەنپەئەتنىڭ ئېھتىياجىغا قاراپ قانۇن تەرتىپى بويىچە مۇددەتتىن بۇرۇن قايتۇرۇۋېلىشقا بولىدۇ ھەمدە يەر ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ يەر ئىشلىتىش ئەمەلىي مۇددىتى ۋە يەر ئېچىش ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ مۇناسىپ تولۇقلىما بېرىشكە بولىدۇ.

21-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى يەر يوقالغانلىقى سەۋەبىدىن ئاخىرلىشىدۇ.

22-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش مۇددىتى توشقاندا، يەر ئىشلەتكۈچى يەرنى داۋاملىق ئىشلىتىشكە توغرا كەلسە، مۇددەت توشۇشتىن بىر يىل بۇرۇن مۇددەتنى ئۇزارتىشنى ئىلتىماس قىلىشى كېرەك، ئاممىۋى مەنپەئەت ئېھتىياجىغا ئاساسەن شۇ يەرنى قايتۇرۇۋېلىشقا توغرا كەلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا تەستىقلىتىشى كېرەك.
تەستىقلىتىش ئارقىلىق مۇددىتىنى ئۇزارتىشقا رۇخسەت قىلىنغان بولسا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىنى قايتىدىن ئىمزالاپ، بەلگىلىمە بويىچە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش سوممىسىنى تۆلەش كېرەك.

يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش مۇددىتى توشقاندا، يەر ئىشلەتكۈچى مۇددەتنى ئۇزارتىشنى ئىلتىماس قىلمىغان ياكى مۇددەتنى ئۇزارتىشىنى ئىلتىماس قىلغان بولسىمۇ، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە تەستىقلانمىغان بولسا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى دۆلەت ھەقسىز قايتۇرۇۋالىدۇ.

2-پاراگراف يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئاجرىتىش

23-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئايرىپ بېرىش ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قانۇن بويىچە تەستىقلىغان، يەر ئىشلەتكۈچى تولۇقلىما، ئورۇنلاشتۇرۇش قاتارلىق ھەقلەرنى تاپشۇرغاندىن كېيىن، شۇ يەرنى ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇپ بېرىدىغان ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى يەر ئىشلەتكۈچىلەرنىڭ ئىشلىتىشىگە ھەقسىز تاپشۇرۇپ بېرىدىغان ھەرىكەتنى كۆرسىتىدۇ.

مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئايرىپ بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىشتە، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، ئىشلىتىش مۇددىتىنىڭ چەكلىمىسى بولمايدۇ.

24-ماددا تۆۋەندىكى قۇرۇلۇش يەرلىرىنىڭ يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى ھەقىقەتەن زۆرۈر بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى قانۇن بويىچە تەستىقلاپ ئايرىپ بەرسە بولىدۇ :

( 1 ) دۆلەت ئورگىنى ئىشلىتىدىغان يەر ۋە ھەربىي ئىشلارغا ئىشلىتىدىغان يەر؛

( 2 ) شەھەر ئۇل ئەسلىھەلىرىگە ئىشلىتىلىدىغان يەر ۋە پاراۋانلىق ئىشلىرىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر؛

( 3 ) دۆلەت نۇقتىلىق يۆلەيدىغان ئېنېرگىيە، قاتناش، سۇچىلىق قاتارلىق تۈرلەرگە ئىشلىتىلىدىغان يەر؛

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا يەرلەر.

3-باب ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى

25-ماددا ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىدا شەھەر يىرىك پىلانىنى قاتتىق ئىجرا قىلىش، ئىقتىسادىي ئۈنۈم، ئىجتىمائىي ئۈنۈم، مۇھىت ئۈنۈمىنى بىرلىككە كەلتۈرۈش پىرىنسىپى بويىچە ئومۇميۈزلۈك پىلانلاش، مۇۋاپىق ئورۇنلاشتۇرۇش، ئۇنىۋېرسال ئېچىش، يانداش قۇرۇشنى يولغا قويۇش شەرت.

26-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىپ ئۆي-زېمىن كەسپىدە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنى، ئىش باشلاش مۇددىتى بويىچە يەر ئېچىش شەرت.
ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىش باشلاپ يارىتىش ۋاقتىدىن ئېشىپ كېتىپ، بىر يىل توشۇپ قۇرۇلۇش باشلانمىغان بولسا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنىڭ% 20 ىدىن كۆپرەكىگە باراۋەر يەرنى بىكار تۇرۇش ھەققى ئېلىشقا بولىدۇ؛
ئېچىش قۇرۇلۇشى 2 يىلغىچە باشلانمىسا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقسىز قايتۇرۇۋېلىشقا بولىدۇ؛
لېكىن، تاقابىل تۇرغىلى بولمايدىغان ئەھۋال ياكى ھۆكۈمەت، ھۆكۈمەتنىڭ ئالاقىدار تارمىقىنىڭ ھەرىكىتى ياكى ئىش باشلاش-ئېچىشنىڭ زۆرۈر ئالدىنقى مەزگىللىك خىزمىتى سەۋەبىدىن ئىش باشلاش-ئېچىش كېچىكتۈرۈلگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

27-ماددا ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى تۈرىنى لايىھەلەش، قۇرۇلۇش قىلىش دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئۆلچىمى ۋە قائىدىسىگە ئۇيغۇن بولۇشى شەرت.

ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى تۈرى پۈتۈپ، تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغاندىن كېيىن ئىشلىتىشكە تاپشۇرۇلسا بولىدۇ.

28-ماددا قانۇن بويىچە ئېرىشكەن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا مۇشۇ قانۇن ۋە مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە باھا قويۇپ پاي قوشۇپ، شېرىكلىشىپ، ھەمكارلىشىپ ئۆي-زېمىن تىجارىتى قىلسا بولىدۇ.

29-ماددا دۆلەت باج قاتارلىق جەھەتلەردىكى ئېتىبار بېرىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىلىرىنىڭ ئاھالە تۇرالغۇسىنى يارىتىشى ۋە سېلىشىغا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ.

30-ماددا ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىلىرى پايدا ئېلىشنى مەقسەت قىلغان، ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى ۋە تىجارىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كارخانىلارنى كۆرسىتىدۇ.
ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىسى قۇرۇشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلاش كېرەك :

( 1 ) ئۆزىنىڭ نامى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى بولۇش؛

( 2 ) مۇقىم تىجارەت سورۇنى بولۇش؛

( 3 ) گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان رويخەتكە ئېلىنغان كاپىتال بولۇش؛

( 4 ) يېتەرلىك كەسپىي تېخنىك خادىمى بولۇش؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا شەرتلەر.

ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىسى قۇرۇشتا، سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىغا قۇرۇشنى تىزىملىتىش ئىلتىماسى سۇنۇش كېرەك.
سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلگەنلىرىنى تىزىملاپ، تىجارەت كىنىشكىسى بېرىشى كېرەك؛
مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتلەرگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرى تىزىملانمايدۇ.

چەكلىك مەسئۇلىيەت شىركىتى، پاي چەكلىك شىركىتى قۇرۇپ، ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى تىجارىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغانلار شىركەت قانۇنىغا ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنىمۇ ئىجرا قىلىشى كېرەك.

ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىسى تىجارەت كىنىشكىسىنى ئېلىپ بىر ئاي ئىچىدە، تىزىملىغۇچى ئورگان تۇرۇشلۇق جايدىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلىگەن تارماققا ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

31-ماددا ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىسىنىڭ تىزىملاتقان كاپىتالىنىڭ مەبلەغ ئومۇمىي سوممىسى بىلەن بولغان نىسبىتى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىلىرى ئۆي-زېمىننى مۇددەتكە بۆلۈپ تەرەققىي قىلدۇرۇشتا، مۇددەتكە بۆلۈپ مەبلەغ سېلىش سوممىسى تۈر كۆلىمىگە لايىق بولۇشى ھەمدە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە، ۋاقتىدا مەبلەغ سېلىپ، تۈر قۇرۇلۇشىغا ئىشلىتىشى كېرەك.

4-باب ئۆي-زېمىن سودىسى

1-پاراگراف ئادەتتىكى بەلگىلىمە

32-ماددا ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە ۋە رەنە قويغاندا، ئۆينىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى بىلەن شۇ ئۆي ئىگىلىگەن دائىرىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى بىرلا ۋاقىتتا ئۆتۈنۈپ بېرىلىدۇ، رەنە قويۇلىدۇ.

33-ماددا تۈپ يەر باھاسى، بېكىتىلگەن يەر باھاسى ۋە تۈرلۈك ئۆيلەرنىڭ قايتا سېتىلىش باھاسىنى قەرەللىك بېكىتىش ھەمدە ئېلان قىلىش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

34-ماددا دۆلەت ئۆي-زېمىن باھاسىنى باھالاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ئۆي-زېمىن باھاسىنى باھالاشتا ئادىل، باراۋەر، ئاشكارا بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ، دۆلەت بەلگىلىگەن تېخنىكىلىق ئۆلچەم ۋە باھالاش تەرتىپى بويىچە، ئۆلچەملىك يەر باھاسى، بېكىتىلگەن يەر باھاسى ۋە تۈرلۈك ئۆيلەرنىڭ قايتا سېتىلىش باھاسىنى ئاساس قىلىپ، شۇ جاينىڭ بازار باھاسىدىن پايدىلىنىپ باھالاش كېرەك.

35-ماددا دۆلەت ئۆي-زېمىن پۈتۈشۈش باھاسىنى ئىلتىماس قىلىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ئۆي-زېمىن ھوقۇقدارى ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بەلگىلىگەن تارماققا پۈتۈشۈش باھاسىنى ئەينەن مەلۇم قىلىشى كېرەك، يوشۇرسا ياكى راست مەلۇم قىلمىسا بولمايدۇ.

36-ماددا ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىش، رەنە قويۇشتا، ئالاقىدارلار مۇشۇ قانۇننىڭ 5-بابىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ھوقۇق تەۋەلىكىنى تىزىملىتىشى كېرەك.

2-پاراگراف ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىش

37-ماددا ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىش ئۆي-زېمىن ھوقۇقدارى سېتىۋېلىش-سېتىش، ھەدىيە قىلىش ياكى باشقا قانۇنلۇق ئۇسۇللار ئارقىلىق ئۆزىنىڭ ئۆي-زېمىنىنى باشقىلارغا ئۆتكۈزۈپ بېرىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.

38-ماددا تۆۋەندىكى ئۆي-زېمىنلەرنى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە بولمايدۇ :

( 1 ) يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىۋېلىش مۇشۇ قانۇننىڭ 39-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلمىسە؛

( 2 ) ئەدلىيە ئورگىنى ۋە مەمۇرىي ئورگان قانۇن بويىچە كېسىم چىقارغان، پېچەتلەشنى قارار قىلغان ياكى ئۆي-زېمىن ھوقۇقىنى باشقا شەكىللەر بىلەن چەكلىگەن بولسا؛

( 3 ) يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە قايتۇرۇۋالغانلار؛

( 4 ) ئورتاق ئۆي-زېمىن كەسپىدە باشقا ئورتاق ئىگىدارلىق قىلغۇچىلارنىڭ يازما ماقۇللۇقىنى ئالمىغان بولسا؛

( 5 ) ھوقۇق تەۋەلىكىدە تالاش-تارتىش كۆرۈلسە؛

( 6 ) ھوقۇق تەۋەلىكى گۇۋاھنامىسىنى قانۇن بويىچە تىزىملاپ ئالمىغانلار؛

( 7 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئۆتۈنۈپ بېرىش مەنئى قىلىنىدۇ دەپ بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

39-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىشتە، ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

( 1 ) ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە بارلىق يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى تۆلىگەن ھەمدە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىگە ئېرىشكەن بولۇش؛

( 2 ) ھەقلىق بېرىش توختامىدىكى پۈتۈم بويىچە مەبلەغ سېلىپ ئېچىش، ئۆي-ئىمارەت قۇرۇلۇشىغا تەۋە بولغاندا، ئېچىش سېلىنمىسى ئومۇمىي سوممىسىنىڭ ％ 25 تىن كۆپرەكىنى تاماملاش، دائىرىلىك ئېچىش يېرىگە تەۋە بولغاندا، سانائەت يېرى ياكى باشقا قۇرۇلۇش يېرى شارائىتىنى شەكىللەندۈرۈش.

ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بەرگەندە ئۆي پۈتۈپ بولغان بولسا، ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىمۇ بولۇشى كېرەك.

40-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئايرىپ بېرىش ئۇسۇلى بىلەن ئېرىشىشتە، ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، تەستىقلاش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىش كېرەك.
تەستىقلاش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتى ئۆتۈنۈپ بېرىشكە رۇخسەت قىلسا، ئۆتۈنگۈچى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى بېجىرىشى ھەمدە دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى تاپشۇرۇشى كېرەك.

يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئايرىپ بېرىش يولى بىلەن ئېرىشكەن ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشنى تەستىقلىتىشقا يوللىغاندا، تەستىقلىتىش ھوقۇقى بار خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش رەسمىيىتىنى ئۆتىمىسىمۇ بولىدىغانلىقىنى قارار قىلغان بولسا، ئۆتۈنگۈچى تەرەپ گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئۆي-مۈلۈكنى ئۆتۈنۈپ بېرىشتىن ئېرىشكەن يەر پايدىسىنى دۆلەتكە تاپشۇرۇشى ياكى باشقا بىر تەرەپ قىلىشىغا تاپشۇرۇشى كېرەك.

41-ماددا ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، يازما ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامى ئىمزالاش، توختامغا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشىش ئۇسۇلى ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.

42-ماددا ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىغا يېزىلغان ھوقۇق ۋە مەجبۇرىيەتلەرمۇ ئۆتكۈزۈپ بېرىلىدۇ.

43-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش ئۇسۇلى بىلەن ئېرىشكەن ئۆي-زېمىن كەسپى ئۆتۈنۈپ بېرىلگەندىن كېيىن، ئۇنىڭ يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنىڭ ئىشلىتىلىش مۇددىتى ئەسلىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى سېتىش توختامىدا پۈتۈشكەن ئىشلىتىش مۇددىتى بولىدۇ، ئەسلىدىكى يەر ئىشلەتكۈچى ئىشلەتكەن مۇددەت توشقاندىن كېيىنكى قالدۇق يىل چېكى چىقىرىۋېتىلىدۇ.

44-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشكەن بولسا، ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بەرگەندىن كېيىن، ئۆتۈنۈلگۈچى ئەسلىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش توختامىدا پۈتۈشكەن يەرنىڭ ئىشلىتىلىش ئورنىنى ئۆزگەرتمەكچى بولسا، ئەسلىدىكى ئۆتۈنگۈچى تەرەپ ۋە شەھەرلىك، ناھىيەلىك خەلق ھۆكۈمىتى شەھەر يىرىك پىلانى مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بېرىش توختامىنى ئۆزگەرتىش كېلىشىمى ئىمزالىشى ياكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى سېتىپ بېرىش توختامىنى قايتا ئىمزالىشى شەرت،
يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى سېتىش سوممىسىنى مۇناسىپ تەڭشەش كېرەك.

45-ماددا تاۋار ئۆينى ئالدىن سېتىشتا، تۆۋەندىكى شەرتلەرگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك :

( 1 ) يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى بارلىق تاپشۇرۇپ، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىگە ئېرىشكەن بولۇش؛

( 2 ) قۇرۇلۇش پىلانلاش ئىجازەتنامىسى بولۇش؛

( 3 ) ئالدىن سېتىلغان تاۋار ئۆي بويىچە ھېسابلىغاندا، قۇرۇلۇشقا سېلىنغان مەبلەغ قۇرۇلۇش ئومۇمىي مەبلىغىنىڭ ％ 25 تىن كۆپرەكىگە يېتىدۇ ھەمدە قۇرۇلۇش سۈرئىتى ۋە پۈتكەن قۇرۇلۇشنى تاپشۇرۇش ۋاقتى بېكىتىلگەن؛

( 4 ) ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقىغا ئالدىن سېتىشنى تىزىملىتىپ، تاۋار ئۆينى ئالدىن سېتىشقا ئىجازەت بېرىش ئىسپاتى ئېلىش.

تاۋار ئۆينى ئالدىن ساتقۇچى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە ئالدىن سېتىش توختامىنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى ۋە يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تىزىملاپ ئەنگە ئېلىشىغا يوللىشى كېرەك.

تاۋار ئۆينى ئالدىن سېتىشتىن كىرگەن پۇل ئالاقىدار قۇرۇلۇشلارغا ئىشلىتىلىشى شەرت.

46-ماددا تاۋار ئۆينى ئالدىن سېتىشتا، تاۋار ئۆينى ئالدىن سېتىۋالغۇچى سېتىۋالىدىغان تېخى پۈتمىگەن ئالدىن سېتىلىدىغان تاۋار ئۆينى قايتا ئۆتۈنۈپ بېرىش مەسىلىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

3-پاراگراف ئۆي-زېمىن رەنىسى

47-ماددا ئۆي-زېمىن رەنىسى رەنە قويغۇچىنىڭ قانۇنلۇق ئۆي-زېمىنىنى يۆتكەپ ئىگىلىۋالماسلىق ئۇسۇلى ئارقىلىق رەنە ئالغۇچىغا قەرز مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلىش كېپىللىكى بېرىش ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.
قەرزدار قەرز مەجبۇرىيىتىنى ئادا قىلمىغاندا، رەنە ئالغۇچى قانۇن بويىچە رەنە قويۇلغان ئۆي-زېمىن كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن كىرگەن پۇلدىن ئاۋۋال تۆلىتىۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.

48-ماددا قانۇن بويىچە ئېرىشكەن ئۆينىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى بىلەن شۇ ئۆي ئىگىلىگەن دائىرىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى قوشۇلۇپ رەنە ھوقۇقى بېكىتىلسە بولىدۇ.

ھەقلىق بېرىش يولى بىلەن ئېرىشكەن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى رەنە ھوقۇقىنى بېكىتىشكە بولىدۇ.

49-ماددا ئۆي-زېمىننى رەنە قويۇشتا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى، ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بىلەن بېجىرىش كېرەك.

50-ماددا ئۆي-زېمىننى رەنە قويۇشتا، رەنە قويغۇچى بىلەن رەنە ئالغۇچى يازما رەنە توختامى ئىمزالىشى كېرەك.

51-ماددا ئۆي-زېمىن رەنە ھوقۇقى بېكىتىلگەن يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئايرىپ بېرىش ئۇسۇلى ئارقىلىق ئېرىشكەن بولىدۇ، شۇ ئۆي-زېمىن قانۇن بويىچە كىمئارتۇق قىلىپ ساتقاندىن كېيىن، كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن كىرگەن پۇلدىن تاپشۇرۇشقا تېگىشلىك يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىغا باراۋەر پۇلنى تاپشۇرغاندىن كېيىن، رەنە ئالغۇچى ئاۋۋال تۆلىتىۋالسا بولىدۇ.

52-ماددا ئۆي-زېمىن رەنە توختامى ئىمزالانغاندىن كېيىن، يەرگە يېڭىدىن سېلىنغان ئۆي رەنە مال-مۈلۈك ھېسابلانمايدۇ.
رەنە ئۆي-زېمىننى كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا توغرا كەلگەندە، يەرگە يېڭىدىن سېلىنغان ئۆينى رەنە مال-مۈلۈك بىلەن بىرلىكتە كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشقا قانۇن بويىچە بولىدۇ، لېكىن يېڭىدىن سېلىنغان ئۆينى كىمئارتۇق قىلىپ سېتىشتىن تاپقان رەنە ئالغۇچىنىڭ ئاۋۋال تۆلىتىۋېلىش ھوقۇقى يوق.

4 §.ئۆي ئىجارە بېرىش

53-ماددا ئۆي ئىجارە بېرىش ئۆي ئىگىدارلىق قىلغۇچى ئىجارىچى سۈپىتىدە ئۆزىنىڭ ئۆيىنى ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىشلىتىشىگە ئىجارىگە بېرىدىغان، ئىجارە ئالغۇچىنىڭ ئىجارىچىگە ئىجارە ھەققى تۆلەيدىغان ھەرىكىتىنى كۆرسىتىدۇ.

54-ماددا ئۆي ئىجارە بېرىشتە، ئىجارىچى بىلەن ئىجارە ئالغۇچى يازما ئىجارە توختامى ئىمزالاپ، ئىجارە مۇددىتى، ئىجارە ئىشلىتىش ئورنى، ئىجارە باھاسى، رېمونت قىلىش جاۋابكارلىقى قاتارلىق ماددىلارنى ھەمدە ئىككى تەرەپنىڭ باشقا ھوقۇق-مەجبۇرىيەتلىرىنى پۈتۈشۈشى ھەمدە ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقىغا تىزىملاپ ئەنگە ئالدۇرۇشى كېرەك.

55-ماددا تۇرالغۇ ئۆينى ئىجارە بېرىشتە، دۆلەت ۋە ئۆي تۇرۇشلۇق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى بەلگىلىگەن ئىجارە سىياسىتىنى ئىجرا قىلىش كېرەك.
ئىجارە ئالغان ئۆي بىلەن ئىشلەپچىقىرىش-تىجارەت پائالىيىتى قىلىشتا، ئىجارە ئالغۇچى ئىككى تەرەپ ئىجارە ھەققى ۋە باشقا ئىجارە ماددىلىرىنى كېڭىشىپ بېكىتىدۇ.

56-ماددا ئۆي ئىگىدارلىق قىلغۇچى پايدا ئېلىش مەقسىتىدە، ئاجرىتىپ بېرىش ئۇسۇلى بىلەن ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشكەن دۆلەت يېرىدىكى سېلىنغان ئۆيلەرنى ئىجارىگە بەرمەكچى بولسا، ئىجارە ھەققى ئىچىدىكى يەر پايدىسىنى دۆلەتكە تاپشۇرۇشى كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

5-پاراگراف ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمەت ئاپپاراتلىرى

57-ماددا ئۆي-زېمىن ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمەت ئاپپاراتى ئۆي-زېمىن مەسلىھەتچىلىك ئاپپاراتى، ئۆي-زېمىن باھاسىنى باھالاش ئاپپاراتى، ئۆي – زېمىن ۋاسىتىچىلىك ئاپپاراتى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.

58-ماددا ئۆي-زېمىن ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمەت ئاپپاراتى تۆۋەندىكى شەرتلەرنى ھازىرلىشى كېرەك :

( 1 ) ئۆزىنىڭ نامى ۋە تەشكىلىي ئاپپاراتى بولۇش؛

( 2 ) مۇقىم مۇلازىمەت ئورنى بولۇش؛

( 3 ) زۆرۈر مال-مۈلكى ۋە خىراجىتى بولۇش؛

( 4 ) يېتەرلىك كەسپىي خادىمى بولۇش؛

( 5 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا بەلگىلەنگەن باشقا شەرتلەر.

ئۆي-زېمىن ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمىتى ئاپپاراتى قۇرۇشتا، سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىغا تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك، تىجارەت كىنىشكىسىنى ئالغاندىن كېيىن ئاندىن تىجارەت باشلىسا بولىدۇ.

59-ماددا دۆلەت ئۆي-زېمىن باھاسىنى باھالىغۇچىلارنىڭ سالاھىيىتىنى دەلىللەش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

5-باب ئۆي-زېمىن مۈلۈك ھوقۇقىنى تىزىملاپ باشقۇرۇش

60-ماددا دۆلەت يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى ۋە ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقىنى تىزىملاپ كىنىشكا تارقىتىش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

61-ماددا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ھەقلىق بېرىش ياكى ئايرىپ بېرىش يولى بىلەن ئېرىشىشتە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقىغا تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش كېرەك، ناھىيە دەرىجىلىكتىن تۆۋەن يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بېرىدۇ.

قانۇن بويىچە ئېرىشكەن ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەردىن ئۆي سالغاندا، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىگە ئاساسەن ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقىغا تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى تەكشۈرۈپ ئېنىقلاش ھەمدە ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بېرىش كېرەك.

ئۆي-زېمىننى ئۆتۈنۈپ بېرىشتە ياكى ئۆزگەرتىشتە، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقىغا ئۆي-مۈلۈكنى ئۆزگەرتىشنى تىزىملىتىشنى ئىلتىماس قىلىش ھەمدە ئۆزگەرتىلگەندىن كېيىنكى ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى بىلەن تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقىغا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆزگەرتىشنى تىزىملىتىش ئىلتىماسى سۇنۇش، تەڭ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشى ئارقىلىق، تەڭ دەرىجىلىك ھۆكۈمەت يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىنى ئالماشتۇرۇشى ياكى ئۆزگەرتىشى كېرەك.

قانۇنلاردا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، مۇناسىۋەتلىك قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

62-ماددا ئۆي-زېمىننى رەنە قويۇشتا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى بەلگىلىگەن تارماققا رەنىنى تىزىملىتىش لازىم.

رەنە ئۆي-زېمىننى بىر تەرەپ قىلىش ئارقىلىق يەر ئىشلىتىش ھوقۇقى ۋە ئۆي ئىگىدارلىق ھوقۇقىغا ئېرىشكەنلەرنىڭ نامىنى مۇشۇ بابتىكى بەلگىلىمە بويىچە يۆتكەش لازىم.

63-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ بېكىتىشى بىلەن، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرىدىن بىر تارماق ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش ۋە يەر باشقۇرۇش خىزمىتىگە بىرتۇتاش مەسئۇل بولىدىغانلىرى بىرلىككە كەلگەن ئۆي-زېمىن ھوقۇقى گۇۋاھنامىسى ياسىسا، تارقاتسا بولىدۇ، مۇشۇ قانۇننىڭ 61-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە،
ئۆينىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى ۋە شۇ ئۆي ئىگىلىگەن دائىرىدىكى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى مۇئەييەنلەشتۈرۈش ۋە ئۆزگەرتىش ئايرىم-ئايرىم ھالدا ئۆي-زېمىن ھوقۇقى گۇۋاھنامىسىگە كىرگۈزۈلىدۇ.

6-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

64-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 11-، 12-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىشنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن تەستىقلىغان ياكى ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىشنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆتۈنۈپ بەرگەنلەرگە يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان ياكى ئىشلەۋاتقان ئورۇن مۇناسىۋەتلىك جاۋابكارلارغا مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ.

65-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 30-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تىجارەت كىنىشكىسى ئالماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى كەسپى بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى ئۆي-زېمىن كەسپى پائالىيىتىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

66-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 39-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەنلەرگە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

67-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 40-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا ئۆي-زېمىن كەسپىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەنلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يەر باشقۇرۇش تارمىقى يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىنى ھەقلىق بېرىش سوممىسىنى تاپشۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

68-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 45-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ھالدا تاۋار ئۆينى ئالدىن ساتقانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى ئالدىن سېتىش پائالىيىتىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

69-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 58-ماددىسىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تىجارەت كىنىشكىسى ئالماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ئۆي-زېمىن ۋاسىتىچىلىك مۇلازىمىتى كەسپى بىلەن شۇغۇللانغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ سودا-سانائەت مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقى ئۆي-زېمىن ۋاسىتىلىك مۇلازىمەت كەسپى پائالىيىتىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قانۇنغا خىلاپ تاپاۋىتىنى مۇسادىرە قىلىدۇ، قوشۇمچە جەرىمانە قويسا بولىدۇ.

70-ماددا قانۇن-نىزام ئاساسى بولماي، ئۆي-زېمىن تەرەققىيات كارخانىلىرىدىن ھەق ئالغانلارنى يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان ئالغان پۇلنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇشى كېرەك؛
قىلمىشى ئېغىرلىرىغا يۇقىرى دەرىجىلىك ئورگان ياكى ئىشلەۋاتقان ئورۇن بىۋاسىتە جاۋابكارلارغا مەمۇرىي چارە كۆرىدۇ.

71-ماددا ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى، يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ خادىملىرىدىن خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلىپ، خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.

ئۆي-مۈلۈك باشقۇرۇش تارمىقى، يەر باشقۇرۇش تارمىقىنىڭ خادىملىرىدىن ۋەزىپىسىدىكى قولايلىقتىن پايدىلىنىپ، باشقىلاردىن پۇل-مال ئۈندۈرۈۋالغان ياكى باشقىلارنىڭ پۇل-مېلىنى قانۇنسىز قوبۇل قىلىپ باشقىلارغا نەپ يەتكۈزگەنلىرى جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرمىگەنلىرىگە مەمۇرىي جازا بېرىلىدۇ.

7-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

72-ماددا شەھەر پىلانلانغان رايون سىرتىدىكى دۆلەت يېرى دائىرىسىدە ئۆي-زېمىن تەرەققىياتىغا ئىشلىتىلىدىغان يەر ئىشلىتىش ھوقۇقىغا ئېرىشىپ، ئۆي-زېمىن تەرەققىياتى، سودا پائالىيىتى ۋە ئۆي-زېمىن باشقۇرۇش بىلەن شۇغۇللىنىشتا، مۇشۇ قانۇن ئىجرا قىلىنىدۇ.

73-ماددا بۇ قانۇن 1995-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.