( 2019-يىلى 3-ئاينىڭ 15-كۈنى 13-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 2-يىغىنى

يىغىندا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب مەبلەغ سېلىشنى ئىلگىرى سۈرۈش

3-باب مەبلەغ سېلىشنى قوغداش

تۆتىنچى باب مەبلەغ سېلىشنى باشقۇرۇش

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن ئىشىكنى سىرتقا ئېچىۋېتىشنى يەنىمۇ كېڭەيتىش، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى پائال ئىلگىرى سۈرۈش، چەت ئەل سودىگەرلەرنىڭ مەبلەغ سېلىش قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سېلىشنى باشقۇرۇشنى قېلىپلاشتۇرۇش، ئومۇميۈزلۈك ئېچىۋېتىش يېڭى ئەندىزىسىنىڭ شەكىللىنىشىگە تۈرتكە بولۇش، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنىڭ ساغلام راۋاجلىنىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىدىكى ( تۆۋەندە قىسقارتىلىپ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە دېيىلىدۇ ) چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سېلىش چەت ئەلدىكى تەبىئىي ئىگە، كارخانا ياكى باشقا تەشكىلاتلار ( تۆۋەندە چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار دېيىلىدۇ ) نىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە بىۋاسىتە ياكى ۋاسىتىلىك ئېلىپ بارغان مەبلەغ سېلىش پائالىيىتىنى كۆرسىتىدۇ، بۇ تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

( 1 ) چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ئۆز ئالدىغا ياكى باشقا مەبلەغ سالغۇچىلار بىلەن بىرلىكتە جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنى قۇرۇش؛

( 2 ) چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى كارخانىلارنىڭ پاي، پاي ھوقۇقى، مال-مۈلۈك ئۈلۈشى ياكى باشقا ئوخشاپ كېتىدىغان ھوقۇق-مەنپەئىتىگە ئېرىشكەن بولسا؛

( 3 ) چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ئۆز ئالدىغا ياكى باشقا مەبلەغ سالغۇچىلار بىلەن بىرلىكتە جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە مەبلەغ سېلىپ يېڭىدىن قۇرۇلىدىغان تۈرلەر؛

( 4 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ياكى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن باشقا ئۇسۇللاردىكى مەبلەغ سېلىش.

بۇ قانۇندا ئېيتىلغان چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار ھەممە ياكى بىر قىسمىغا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار مەبلەغ سالىدىغان، جۇڭگو قانۇنى بويىچە جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە تىزىمغا ئالدۇرۇپ قۇرۇلغان كارخانىلارنى كۆرسىتىدۇ.

3-ماددا دۆلەت ئىشىكنى سىرتقا ئېچىۋېتىشتىن ئىبارەت تۈپ دۆلەت سىياسىتىدە چىڭ تۇرىدۇ، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىگە قانۇن بويىچە مەبلەغ سېلىشىغا ئىلھام بېرىدۇ.

دۆلەت يۇقىرى سەۋىيەلىك مەبلەغ سېلىشنى ئەركىنلەشتۈرۈش، قولايلاشتۇرۇش سىياسىتىنى يولغا قويۇپ، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مېخانىزمىنى ئورنىتىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، مۇقىم، ئاشكارا، مۆلچەرلىگىلى بولىدىغان ۋە ئادىل رىقابەتلىشىدىغان بازار مۇھىتى يارىتىدۇ.

4-ماددا دۆلەت سودىگەرلەرگە مەبلەغ سېلىشتا ئىجازەتتىن بۇرۇنقى پۇقراۋى مۇئامىلىگە پاسسىپ تىزىملىك قوشۇپ باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

ئالدىنقى تارماقتا ئېيتىلغان ئىجازەتتىن بۇرۇنقى پۇقراۋى مۇئامىلە مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى باسقۇچىدا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارغا ۋە ئۇنىڭغا سېلىنغان مەبلەغ ئۆز دۆلىتىدىكى مەبلەغ سالغۇچى ۋە ئۇنىڭ مەبلىغىدىن تۆۋەن بولمىغان مۇئامىلىنى كۆرسىتىدۇ؛
ئېيتىلغان سەلبىي تىزىملىك دۆلەت مۇئەييەن ساھەدە چەت ئەل سودىگەرلىرىگە مەبلەغ سېلىش توغرىسىدا بەلگىلىگەن ئىجازەت بېرىش ئالاھىدە باشقۇرۇش تەدبىرىنى كۆرسىتىدۇ.
دۆلەت پاسسىپ تىزىملىكتىن باشقا چەت ئەل سودىگەرلىرىگە مەبلەغ سالىدۇ، پۇقرالىق مۇئامىلىسى بېرىدۇ.

پاسسىپ تىزىملىكنى گوۋۇيۈەن ئېلان قىلىدۇ ياكى تەستىقلىتىپ ئېلان قىلىدۇ.

جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تۈزگەن ياكى قاتناشقان خەلقئارا شەرتنامە، كېلىشىملەردە چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ ئىجازەت تەمىناتىغا قارىتا تېخىمۇ ئېتىبار بېرىش بەلگىلىمىسى بولسا، مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە ئىجرا قىلىنسا بولىدۇ.

5-ماددا دۆلەت چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى سېلىنمىسى، پايدىسى ۋە باشقا قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قانۇن بويىچە قوغدايدۇ.

6-ماددا جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە مەبلەغ سېلىش پائالىيىتى قىلىدىغان چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار جۇڭگونىڭ قانۇن-نىزاملىرىغا ئەمەل قىلىشى كېرەك، جۇڭگونىڭ دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزسە، ئاممىۋى مەنپەئىتىگە زىيان يەتكۈزسە بولمايدۇ.

7-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ سودا مەسئۇل تارمىقى، مەبلەغ سېلىش مەسئۇل تارمىقى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، قوغداش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىنى قانات يايدۇرىدۇ؛
گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى دائىرىسىدە چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، قوغداش ۋە باشقۇرۇشقا مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرگە مەسئۇل بولىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى قانۇن-نىزاملار ۋە شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى بېكىتكەن مەسئۇلىيەت ئىش تەقسىماتى بويىچە، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، قوغداش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىنى قانات يايدۇرىدۇ.

8-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلاردىكى ئىشچى-خىزمەتچىلەر قانۇن بويىچە ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى تەشكىلاتى قۇرىدۇ، ئىشچىلار ئۇيۇشمىسى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرىدۇ، ئىشچى-خىزمەتچىلەرنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.
چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار شۇ كارخانا ئىشچىلار ئۇيۇشمىسىغا زۆرۈر پائالىيەت شارائىتى يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

2-باب مەبلەغ سېلىشنى ئىلگىرى سۈرۈش

9-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارغا دۆلەتنىڭ كارخانىلارنىڭ تەرەققىياتىنى قوللاشقا دائىر تۈرلۈك سىياسەتلىرى قانۇن بويىچە باراۋەر تەتبىقلىنىدۇ.

10-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا مۇناسىۋەتلىك قانۇن-نىزام، قائىدىلەرنى چىقىرىشتا، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلاردىن مۇۋاپىق ئۇسۇل بىلەن پىكىر ۋە تەكلىپ ئېلىش كېرەك.

چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا مۇناسىۋەتلىك قائىدە خاراكتېرلىك ھۆججەت، ھۆكۈم-كېسىم ھۆججەتلىرى قاتارلىقلارنى قانۇن بويىچە ۋاقتىدا ئېلان قىلىش كېرەك.

11-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سېلىش مۇلازىمىتى سىستېمىسىنى بەرپا قىلىپ ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈپ، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ۋە چەت ئەل سودىگەرلىرى پۇل سالغان كارخانىلارغا قانۇن-نىزام، سىياسەت-تەدبىر، مەبلەغ سېلىش تۈرى ئۇچۇرى قاتارلىق جەھەتلەردە مەسلىھەت بېرىدۇ ۋە مۇلازىمەت قىلىدۇ.

12-ماددا دۆلەت باشقا دۆلەت ۋە رايون، خەلقئارا تەشكىلاتلار بىلەن كۆپ تەرەپلىك، ئىككى تەرەپلىك مەبلەغ سېلىشنى ئىلگىرى سۈرۈش-ھەمكارلىشىش مېخانىزمى بەرپا قىلىپ، مەبلەغ سېلىش ساھەسىدىكى خەلقئارا ئالاقە ۋە ھەمكارلىقنى كۈچەيتىدۇ.

13-ماددا دۆلەت ئېھتىياجغا قاراپ، ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون تەسىس قىلىدۇ ياكى قىسمەن رايونلاردا چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا دائىر تەجرىبە خاراكتېرلىك سىياسەت-تەدبىرلەرنى يولغا قويۇپ، چەت ئەل سودىگەرنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدۇ، سىرتقا ئېچىۋېتىشنى كېڭەيتىدۇ.

14-ماددا دۆلەت خەلق ئىگىلىكى ۋە ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئېھتىياجىغا ئاساسەن، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنى مۇئەييەن كەسىپ، ساھە، رايونغا مەبلەغ سېلىشقا ئىلھاملاندۇرىدۇ ۋە يېتەكلەيدۇ.
چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ياكى گوۋۇيۈەننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە ئېتىبارلىق تەمىناتتىن بەھرىمەن بولسا بولىدۇ.

15-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ ئۆلچەم تۈزۈش خىزمىتىگە قانۇن بويىچە باراۋەر قاتنىشىشىنى كاپالەتلەندۈرىدۇ، ئۆلچەم تۈزۈش ئۇچۇرلىرىنى ئاشكارىلاش ۋە جەمئىيەت نازارەتچىلىكىنى كۈچەيتىدۇ.

دۆلەت چىقارغان مەجبۇرلاش خاراكتېرلىك ئۆلچەم چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارغا باراۋەر تەتبىقلىنىدۇ.

16-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ قانۇن بويىچە ئادىل رىقابەتلىشىش ئارقىلىق ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىش پائالىيىتىگە قاتنىشىشىغا كاپالەتلىك قىلىدۇ.
ھۆكۈمەت بىرتۇتاش سېتىۋېلىشتا قانۇن بويىچە سودىگەرلەرگە مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە ئىشلەپچىقارغان مەھسۇلاتلىرى، تەمىنلىگەن مۇلازىمىتىگە باراۋەر مۇئامىلە قىلىدۇ.

17-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار قانۇن بويىچە پاي چېكى، شىركەت زايومى قاتارلىق ئاكسىيە ۋە باشقا ئۇسۇللار ئارقىلىق مەبلەغ يۈرۈشتۈرسە بولىدۇ.

18-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە ئاساسەن، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسىدە چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرىدىغان ۋە قولايلاشتۇرىدىغان سىياسەت-تەدبىرلەرنى تۈزسە بولىدۇ.

19-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى قولايلىق بولۇش، يۇقىرى ئۈنۈملۈك بولۇش، ئاشكارا بولۇش پىرىنسىپى بويىچە ئىش بېجىرىش تەرتىپىنى ئاددىيلاشتۇرۇپ، ئىش بېجىرىش ئۈنۈمىنى ئۆستۈرۈپ، ھۆكۈمەت ئىشلىرى مۇلازىمىتىنى ئەلالاشتۇرۇپ، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا مۇلازىمەت قىلىش سەۋىيەسىنى يەنىمۇ ئۆستۈرۈشى كېرەك.

ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلار چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش كۆرسەتمىسىنى تۈزۈپ ۋە ئېلان قىلىپ، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ۋە چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارغا مۇلازىمەت قىلىشى ۋە قولايلىق يارىتىپ بېرىشى كېرەك.

3-باب مەبلەغ سېلىشنى قوغداش

20-ماددا دۆلەت چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارغا سالغان مەبلەغنى ئالمايدۇ.

ئالاھىدە ئەھۋالدا، دۆلەت جامائەت مەنپەئەتىنىڭ ئېھتىياجى بىلەن، قانۇندىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنى ئالسا ياكى ئىشلەتسە بولىدۇ.
ئېلىش، ئېلىپ ئىشلىتىشتە قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە ئېلىپ بېرىش ھەمدە ۋاقتىدا ئادىل، مۇۋاپىق تولۇقلىما بېرىش كېرەك.

21-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى چىقارغان مەبلىغى، پايدىسى، كاپىتال پايدىسى، مۈلۈك بىر تەرەپ قىلىش تاپاۋىتى، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ئىجازىتىنى ئىشلىتىش ھەققى، قانۇن بويىچە ئېرىشكەن تولۇقلىمىسى ياكى تۆلىمى، راسچوت تاپاۋىتى قاتارلىقلار قانۇن بويىچە خەلق پۇلى ياكى تاشقى پېرېۋوت ئارقىلىق ئەركىن پېرېۋوت قىلىنسا، پېرېۋوت قىلىنسا بولىدۇ.

22-ماددا دۆلەت چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ۋە چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىنى قوغدايدۇ، بىلىم مۈلۈك ھوقۇقى ھوقۇقى ھوقۇقى ھوقۇقى ۋە ئالاقىدار ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ؛
بىلىم مۈلۈك ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىش قىلمىشى قانۇن بويىچە قاتتىق سۈرۈشتۈرۈلىدۇ.

دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشى جەريانىدا ئىختىيارلىق پىرىنسىپى ۋە سودا قائىدىسى ئاساسىدا تېخنىكا ھەمكارلىقىنى قانات يايدۇرۇشىغا ئىلھام بېرىدۇ.
تېخنىكا ھەمكارلىقىنىڭ شەرتىنى مەبلەغ سالغۇچى تەرەپلەر ئادىل بولۇش پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىپ، باراۋەر كېڭىشىپ بېكىتىدۇ.
مەمۇرىي ئورگانلار ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى مەمۇرىي ۋاسىتىدىن پايدىلىنىپ تېخنىكىنى مەجبۇرىي ئۆتۈنۈپ بەرسە بولمايدۇ.

23-ماددا مەمۇرىي ئورگانلار ۋە ئۇنىڭ خادىملىرى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش جەريانىدا بىلىپ قالغان چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ سودا مەخپىيىتىنى قانۇن بويىچە مەخپىي تۇتۇشى، ئاشكارىلاپ قويماسلىقى ياكى قانۇنسىز ھالدا باشقىلارغا بەرمەسلىكى كېرەك.

24-ماددا ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىغا چېتىلىدىغان قائىدە خاراكتېرلىك ھۆججەتلەرنى تۈزۈشتە، قانۇن-نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك؛
قانۇن، مەمۇرىي نىزام ئاساسى بولمىسا، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى ئازايتىشقا ياكى ئۇلارنىڭ مەجبۇرىيىتىنى كۆپەيتىشكە يول قويۇلمايدۇ، بازار ئىجازىتى ۋە چېكىنىش شەرتىنى قويۇشقا يول قويۇلمايدۇ، چەت ئەل كارخانىلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ نورمال ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت پائالىيىتىگە ئارىلىشىۋېلىشقا يول قويۇلمايدۇ.

25-ماددا يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ۋە ئۇنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارغا قانۇن بويىچە سىياسەت جەھەتتە ۋەدە بېرىش، شۇنىڭدەك قانۇن بويىچە تۈرلۈك توختاملارنى ئادا قىلىشى كېرەك.

دۆلەت مەنپەئىتى، ئاممىۋى مەنپەئەت ئېھتىياجى بىلەن سىياسەت ۋەدىسى، توختامدىكى پۈتۈمنى ئۆزگەرتىشكە توغرا كەلسە، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى ۋە تەرتىپ بويىچە ئېلىپ بېرىش ھەمدە چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەللىك سودىگەر مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ بۇنىڭدىن كېلىپ چىققان زىيىنىغا قانۇن بويىچە تولۇقلىما بېرىش كېرەك.

26-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ ئەرز-شىكايەت خىزمىتى مېخانىزمى بەرپا قىلىدۇ، چەت ئەللىك سودىگەرلەر مەبلەغ سالغان كارخانىلار ياكى ئۇلارنىڭ مەبلەغ سالغۇچىلىرى ئىنكاس قىلغان مەسىلىلەرنى ۋاقتىدا بىر تەرەپ قىلىدۇ، مۇناسىۋەتلىك سىياسەت-تەدبىرلەرنى ماسلاشتۇرۇپ مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.

چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار ياكى ئۇلارنىڭ مەبلەغ سالغۇچىلىرى مەمۇرىي ئورگانلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرىنىڭ مەمۇرىي ھەرىكىتى قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز قىلىدۇ دەپ قارىسا، چەت ئەل سودىگەرلىرى سۇ سالغان كارخانىلارنىڭ ئەرز-شىكايەت خىزمىتى مېخانىزمى ئارقىلىق ماسلاشتۇرۇپ ھەل قىلىپ بېرىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ.

چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار ياكى ئۇلارنىڭ مەبلەغ سالغۇچىلىرى مەمۇرىي ئورگانلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرىنىڭ مەمۇرىي ھەرىكىتى قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە دەخلى-تەرۇز يەتكۈزدى دەپ قارىسا، ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە چەت ئەل سودىگەرلىرى پۇل سالغان كارخانىلارغا قارىتىلغان ئەرز-شىكايەت خىزمىتى مېخانىزمى ئارقىلىق ماسلاشتۇرۇپ ھەل قىلىشنى ئىلتىماس قىلغاندىن سىرت، قانۇن بويىچە مەمۇرىي قايتا قاراپ چىقىشنى ئىلتىماس قىلسا، مەمۇرىي دەۋا قىلسىمۇ بولىدۇ.

27-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار قانۇن بويىچە سودىگەرلەر ئۇيۇشمىسى، جەمئىيەتلەرگە قۇرۇلسا ۋە ئۆز ئىختىيارلىقى بىلەن قاتناشسا بولىدۇ.
سودىگەرلەر ئۇيۇشمىسى، جەمئىيەت قانۇن-نىزام ۋە نىزامنامىلەردىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك پائالىيەتلەرنى قانات يايدۇرۇپ، ئەزالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.

تۆتىنچى باب مەبلەغ سېلىشنى باشقۇرۇش

28-ماددا چەت ئەللىك سودىگەرلەرنىڭ مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدە مەبلەغ سېلىش مەنئى قىلىنىدۇ دەپ بەلگىلەنگەن ساھەلەرگە چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار مەبلەغ سالسا بولمايدۇ.

چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدە مەبلەغ سېلىشقا چەك قويۇش بەلگىلەنگەن ساھەلەردە، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ مەبلەغ سېلىشى پاسسىپ تىزىملىكتە بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.

چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدىن باشقا ساھەلەر ئىچكى-تاشقى مەبلەغ بىردەك بولۇش پىرىنسىپى بويىچە باشقۇرۇلىدۇ.

29-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىدا مەبلەغ سېلىش تۈرىنى تەستىقلاش، ئەنگە ئالدۇرۇشقا توغرا كەلسە، دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى ئىجرا قىلىنىدۇ.

30-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلاردىن قانۇن بويىچە ئىجازەت ئېلىشقا تېگىشلىك كەسىپ، ساھەلەردە مەبلەغ سالغانلىرى قانۇن بويىچە مۇناسىۋەتلىك ئىجازەت رەسمىيىتىنى بېجىرىشى كېرەك.

ئالاقىدار مەسئۇل تارماق ئىچكى مەبلەغ بىلەن بىردەك بولۇش شەرتى ۋە تەرتىپى بويىچە، چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ ئىجازەت ئىلتىماسىنى تەكشۈرۈشى كېرەك، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا ئايرىم بەلگىلەنگەنلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.

31-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ تەشكىلىي شەكلى، تەشكىلىي ئاپپاراتى ۋە ئۇنىڭ پائالىيەت مىزانى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ شىركەت قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ ھەمشېرىك كارخانىلار قانۇنى»قاتارلىق قانۇنلاردىكى بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.

32-ماددا چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇشتا، قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى ئەمگەك مۇھاپىزىتى، ئىجتىمائىي سۇغۇرتىغا دائىر بەلگىلىمىلەرگە رىئايە قىلىشى، قانۇن، مەمۇرىيەت، ۋە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە باج، بوغالتىرلىق، تاشقى پېرېۋوت قاتارلىق ئىشلارنى بېجىرىشى ھەمدە ئالاقىدار مەسئۇل تارماقنىڭ قانۇن بويىچە يولغا قويغان نازارەتچىلىكى ۋە تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

33-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلاردىن جۇڭگو چېگراسى ئىچىدىكى كارخانىلارنى سېتىۋېلىش ياكى تىجارەتچىلەرنى مەركەزلەشتۈرۈشكە باشقا ئۇسۇلدا قاتنىشىدىغانلىرى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ مونوپوللۇققا قارشى تۇرۇش قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە تىجارەتچىلەرنىڭ مەركەزلىك تەكشۈرۈشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

34-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئۇچۇرىنى دوكلات قىلىش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.
چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ياكى چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار كارخانىنى تىزىملاش سىستېمىسى، شۇنىڭدەك كارخانىنىڭ ئىناۋەت ئۇچۇرىنى ئېلان قىلىش سىستېمىسى ئارقىلىق سودا مەسئۇل تارمىقىغا مەبلەغ سېلىش ئۇچۇرىنى يوللىشى كېرەك.

چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئۇچۇر دوكلاتىنىڭ مەزمۇنى ۋە دائىرىسى ھەقىقەتەن زۆرۈر بولۇش پىرىنسىپى بويىچە بېكىتىلىدۇ؛
تارماقلار ئۇچۇرىدىن ئورتاق بەھرىلىنىش ئارقىلىق ئېرىشكىلى بولىدىغان مەبلەغ سېلىش ئۇچۇرىنى يوللاشنى قايتا تەلەپ قىلىشقا بولمايدۇ.

35-ماددا دۆلەت چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش بىخەتەرلىكىنى تەكشۈرۈش تۈزۈمىنى ئورنىتىپ، دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە تەسىر يەتكۈزىدىغان ياكى تەسىر يەتكۈزۈش ئېھتىمالى بولغان چەت ئەل سودىگەرلىرىنى مەبلەغ سېلىش بويىچە بىخەتەرلىك تەكشۈرۈشى ئېلىپ بارىدۇ.

قانۇن بويىچە چىقىرىلغان بىخەتەرلىك تەكشۈرۈش قارارى ئاخىرقى قارار بولىدۇ.

5-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

36-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ چەت ئەل سودىگەرلىرىگە مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدىكى مەبلەغ سېلىش مەنئى قىلىنىدۇ، دەپ بەلگىلەنگەن ساھەلەرگە ئالاقىدار مەسئۇل تارماق مەبلەغ سېلىش پائالىيىتىنى توختىتىشقا، پاي، مۈلۈكنى سۈرۈك ئىچىدە بىر تەرەپ قىلىشقا ياكى باشقا زۆرۈر تەدبىرلەرنى قوللىنىپ، مەبلەغ سېلىشتىن بۇرۇنقى ھالەتنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشكە بۇيرۇيدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ.

چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ مەبلەغ سېلىش پائالىيىتى چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولغان چەكلەش خاراكتېرلىك ئىجازەت بېرىش ئالاھىدە باشقۇرۇش تەدبىرىگە خىلاپ بولسا، ئالاقىدار مەسئۇل تارماق بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، زۆرۈر تەدبىر قوللىنىپ ئىجازەت ئالاھىدە باشقۇرۇش تەدبىرىنىڭ تەلىپىنى قاندۇرىدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەر ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ مەبلەغ سېلىش پائالىيىتى چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئىجازىتى پاسسىپ تىزىملىكىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولسا، ئالدىنقى ئىككى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنغاندىن سىرت، يەنە قانۇن بويىچە مۇناسىپ قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

37-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار، چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىش ئۇچۇرىنى دوكلات قىلىش تۈزۈمىنىڭ تەلىپى بويىچە مەبلەغ سېلىش ئۇچۇرىنى يوللىمىسا، سودا مەسئۇل تارمىقى بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۆھلەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرگە 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

38-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلار ۋە چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلارنىڭ قانۇن-نىزاملارغا خىلاپ قىلمىشلىرىنى مۇناسىۋەتلىك تارماق قانۇن بويىچە تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىدۇ ھەمدە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە ئىناۋەت ئۇچۇر سىستېمىسىغا كىرگۈزىدۇ.

39-ماددا مەمۇرىي ئورگان خادىملىرىدىن چەت ئەل سودىگەرلىرىنىڭ مەبلەغ سېلىشىنى ئىلگىرى سۈرۈش، قوغداش ۋە باشقۇرۇش خىزمىتىدە ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلانغان، خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلغان، نەپسانىيەتچىلىك قىلغانلىرىغا ياكى مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش جەريانىدا بىلىپ قالغان سودا مەخپىيىتىنى ئاشكارىلاپ قويغان، قانۇنسىز بەرگەنلىرىگە قانۇن بويىچە چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

40-ماددا ھەرقانداق دۆلەت ياكى رايون مەبلەغ سېلىش جەھەتتە جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىگە كەمسىتىش خاراكتېرلىك مەنئىي قىلىش، چەكلەش ياكى باشقا ئوخشاپ كېتىدىغان تەدبىرلەرنى قوللانسا، جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ئەمەلىي ئەھۋالغا قاراپ شۇ دۆلەت ياكى شۇ رايونغا مۇناسىپ تەدبىر قوللانسا بولىدۇ.

41-ماددا چەت ئەللىك مەبلەغ سالغۇچىلارنىڭ جۇڭگو چېگراسى ئىچىدە بانكا كەسپى، ئاكسىيە كەسپى، سۇغۇرتا كەسپى قاتارلىق پۇل مۇئامىلە ساھەسىگە مەبلەغ سېلىشىنى ياكى ئاكسىيە بازىرى، تاشقى پېرېۋوت بازىرى قاتارلىق پۇل مۇئامىلە بازارلىرىدا مەبلەغ سېلىشىنى باشقۇرۇشتا دۆلەتنىڭ ئايرىم بەلگىلىمىسى بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

42-ماددا بۇ قانۇن 2020-يىل 1-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جۇڭگو-چەت ئەل شېرىكچىلىكىدىكى كارخانىلار قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ تاشقى مەبلەغ كارخانىلىرى قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتنىڭ جۇڭگو-چەت دۆلەت ھەمكارلىقىدىكى كارخانىلار قانۇنى»بىرلا ۋاقىتتا بىكار قىلىنىدۇ.

بۇ قانۇن يولغا قويۇلۇشتىن ئىلگىرى «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جۇڭگو-چەت ئەل شېرىكچىلىكىدىكى كارخانىلار قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيتىنىڭ چەت ئەل مەبلىغى كارخانىلىرى قانۇنى»، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيەتىنىڭ جۇڭگو-چەت مىللەت ھەمكارلىقىدىكى كارخانىلار قانۇنى»بويىچە قۇرۇلغان چەت ئەل سودىگەرلىرى مەبلەغ سالغان كارخانىلار مۇشۇ قانۇن يولغا قويۇلغاندىن كېيىنكى بەش يىل ئىچىدە ئەسلىدىكى كارخانىلارنىڭ تەشكىلىي شەكلى قاتارلىقلارنى داۋاملىق ساقلاپ قالسا بولىدۇ.
كونكرېت يولغا قويۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.