1999-يىل 3-ئاينىڭ 15-كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى

2-قېتىملىق يىغىندا ماقۇللاندى

12-ماددا ئاساسىي قانۇن كىرىش سۆزىنىڭ 7-تەبىئىي بۆلىكى:«جۇڭگو يېڭى دېموكراتىك ئىنقىلابىنىڭ غەلىبىسى ۋە سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ مۇۋەپپەقىيەتلىرىنىڭ ھەممىسى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلقىگە رەھبەرلىك قىلىپ، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇپ، خاتالىقلارنى تۈزىتىپ، نۇرغۇن جاپا-مۇشەققەت ۋە خەۋپ-خەتەر، توسالغۇلارنى يېڭىش ئارقىلىق قولغا كەلگەن.
دۆلىتىمىز سوتسىيالىزمنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدا تۇرۇۋاتىدۇ.
دۆلەتنىڭ تۈپ ۋەزىپىسى جۇڭگوچە سوتسىيالىزم قۇرۇش نەزەرىيەسىگە ئاساسلىنىپ، كۈچنى مەركەزلەشتۈرۈپ سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ئېلىپ بېرىش.
جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلقى داۋاملىق تۈردە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، خەلق دېموكراتىيەسى دىكتاتۇرىسىدا چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزم يولىدا چىڭ تۇرۇپ، ئىسلاھات، ئېچىۋېتىشتە چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزمغا دائىر تۈرلۈك تۈزۈملەرنى ئۈزلۈكسىز مۇكەممەللەشتۈرۈپ، سوتسىيالىستىك دېموكراتىيەنى راۋاجلاندۇرۇپ، سوتسىيالىستىك قانۇنچىلىقنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئىش كۆرۈپ، جاپاغا چىداپ كۈرەش قىلىدۇ،
سانائەت، يېزا ئىگىلىكى، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە پەن-تېخنىكىنى زامانىۋىلاشتۇرۇشنى پەيدىنپەي ئىشقا ئاشۇرۇپ، دۆلىتىمىزنى باي-قۇدرەتلىك، دېموكراتىك، مەدەنىي سوتسىيالىستىك دۆلەت قىلىپ قۇرۇپ چىقىش لازىم.
«جۇڭگو يېڭى دېموكراتىك ئىنقىلابىنىڭ غەلىبىسى ۋە سوتسىيالىزم ئىشلىرىنىڭ مۇۋەپپەقىيىتى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلققە رەھبەرلىك قىلىپ، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، ھەقىقەتتە چىڭ تۇرۇپ، خاتالىقلارنى تۈزىتىپ، نۇرغۇن جاپا-مۇشەققەت ۋە خەۋپ-خەتەر، توسالغۇلارنى يېڭىشى ئارقىلىق قولغا كەلگەن.
دۆلىتىمىز ئۇزاققىچە سوتسىيالىزمنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدا تۇرىدۇ.
دۆلەتنىڭ تۈپ ۋەزىپىسى جۇڭگوچە سوتسىيالىزم قۇرۇش يولىنى بويلاپ، كۈچنى مەركەزلەشتۈرۈپ سوتسىيالىستىك زامانىۋىلاشتۇرۇش قۇرۇلۇشى ئېلىپ بېرىش.
جۇڭگودىكى ھەر مىللەت خەلقى داۋاملىق تۈردە جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسىنىڭ يېتەكچىلىكىدە، خەلق دېموكراتىيەسى دىكتاتۇرىسىدا چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزم يولىدا چىڭ تۇرۇپ، ئىسلاھات، ئېچىۋېتىشتە چىڭ تۇرۇپ، سوتسىيالىزمغا دائىر تۈرلۈك تۈزۈملەرنى ئۈزلۈكسىز مۇكەممەللەشتۈرۈپ، سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنى راۋاجلاندۇرۇپ، سوتسىيالىستىك دېموكراتىيەنى راۋاجلاندۇرۇپ، سوتسىيالىستىك قانۇنچىللىقنى تاكامۇللاشتۇرۇپ، ئۆز كۈچىگە تايىنىپ ئىش كۆرۈپ، جاپاغا چىداپ كۈرەش قىلىدۇ،
سانائەت، يېزا ئىگىلىكى، دۆلەت مۇداپىئەسى ۋە پەن-تېخنىكىنى زامانىۋىلاشتۇرۇشنى پەيدىنپەي ئىشقا ئاشۇرۇپ، دۆلىتىمىزنى باي-قۇدرەتلىك، دېموكراتىك، مەدەنىي سوتسىيالىستىك دۆلەت قىلىپ قۇرۇپ چىقىش لازىم.
»

13-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 5-ماددىسىغا بىر نۇسخا كۆپەيتىلىپ، 1-تارمىقى قىلىنىپ، «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى دۆلەتنى قانۇن بويىچە ئىدارە قىلىدۇ، سوتسىيالىستىك قانۇنچىل دۆلەت قۇرىدۇ»دەپ بەلگىلەنگەن.
»

14-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 6-ماددىسىدا:«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىدە سوتسىيالىستىك ئىقتىسادىي تۈزۈمنىڭ ئاساسى ئىشلەپچىقىرىش ۋاسىتىلىرىگە بولغان سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىك، يەنى ئومۇمىي خەلق مۈلۈكچىلىكى ۋە ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكىدۇر»دەپ بەلگىلەنگەن.
«سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە كىشىنى كىشى ئېكسپلاتاتسىيە قىلىدىغان تۈزۈم يوقىتىلغان بولىدۇ، ھەركىم قابىلىيىتىگە يارىشا ئىش كۆرۈش، ئەمگىكىگە قاراپ تەقسىم قىلىش پىرىنسىپى يولغا قويۇلىدۇ.
«جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ سوتسىيالىستىك ئىقتىسادىي تۈزۈمىنىڭ ئاساسى ئىشلەپچىقىرىش ۋاسىتىلىرىگە بولغان سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىك، يەنى ئومۇمىي خەلق مۈلۈكچىلىكى ۋە ئەمگەكچى ئاممىنىڭ كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكىدۇر»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلىدۇ.
سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە كىشىنى كىشى ئېكسپلاتاتسىيە قىلىدىغان تۈزۈم يوقىتىلىدۇ، ھەركىم قابىلىيىتىگە يارىشا ئىشلەش، ئەمگىكىگە قاراپ تەقسىم قىلىش پىرىنسىپى يولغا قويۇلىدۇ.
«دۆلەت سوتسىيالىزمنىڭ دەسلەپكى باسقۇچىدا ئومۇمىي مۈلۈكچىلىك ئاساسىي گەۋدە قىلىنىدىغان، كۆپ خىل مۈلۈكچىلىك تۈزۈمىدىكى ئىگىلىك ئورتاق راۋاجلاندۇرۇلىدىغان ئاساسىي ئىقتىسادىي تۈزۈمدە چىڭ تۇرىدۇ، ئەمگىكىگە قاراپ تەقسىم قىلىش ئاساسىي گەۋدە قىلىنغان، كۆپ خىل تەقسىمات ئۇسۇلى تەڭ مەۋجۇت بولۇپ تۇرىدىغان تەقسىمات تۈزۈمىدە چىڭ تۇرىدۇ.»
»

15-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 8-ماددىسىنىڭ 1-تارمىقى:«يېزىلاردىكى مەھسۇلاتقا بىرلەشتۈرۈپ ئائىلىلەرگە ھۆددىگە بېرىشنى ئاساس قىلغان مەسئۇلىيەت تۈزۈمى ۋە ئىشلەپچىقىرىش، تەمىنات-سودا، ئامانەت-قەرز، ئىستېمال قاتارلىق تۈرلۈك شەكىلدىكى ھەمكارلىق ئىگىلىكى سوتسىيالىستىك ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكىدىكى ئىگىلىكتۇر.
يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارغا قاتناشقان ئەمگەكچىلەر قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدە قالدۇرۇق يەر، قالدۇرۇق تاغنى باشقۇرۇش، ئائىلە قوشۇمچە كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىش ۋە قالدۇرۇق چارۋىلارنى بېقىشقا ھوقۇقلۇق.
«يېزا كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلىرى ئائىلىلەر ھۆددىگە ئېلىپ باشقۇرۇشنى ئاساس قىلغان، بىرتۇتاش باشقۇرۇش بىلەن تارقاق باشقۇرۇش بىرلەشتۈرۈلگەن قوش قاتلاملىق باشقۇرۇش تۈزۈلمىسىنى يولغا قويىدۇ»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى :
يېزىلاردىكى ئىشلەپچىقىرىش، تەمىنات-سودا، ئىناۋەت، ئىستېمال قاتارلىق ھەر خىل شەكىلدىكى ھەمكارلىق ئىگىلىكلىرى سوتسىيالىستىك ئەمگەكچىلەر ئاممىسىنىڭ كوللېكتىپ مۈلۈكچىلىكىدىكى ئىگىلىكتۇر.
يېزىلاردىكى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارغا قاتناشقان ئەمگەكچىلەر قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدە قالدۇرۇق يەر، قالدۇرۇق تاغنى باشقۇرۇش، ئائىلە قوشۇمچە كەسپى بىلەن شۇغۇللىنىش ۋە قالدۇرۇق چارۋىلارنى بېقىشقا ھوقۇقلۇق.
»

16-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 11-ماددىسىدا:«قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدىكى شەھەر-يېزا ئەمگەكچىلىرىنىڭ يەككە ئىگىلىكى سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتىكى ئىگىلىكنىڭ تولۇقلىمىسىدۇر»دەپ بەلگىلەنگەن.
دۆلەت يەككە ئىگىلىكنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى قوغدايدۇ.
«دۆلەت مەمۇرىي باشقۇرۇش ئارقىلىق يەككە ئىگىلىككە يېتەكچىلىك قىلىدۇ، ياردەم بېرىدۇ ۋە نازارەت قىلىدۇ».
«دۆلەت خۇسۇسىي ئىگىلىكنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدە مەۋجۇت بولۇپ تۇرۇشى ۋە تەرەققىي قىلىشىغا رۇخسەت قىلدى.»
خۇسۇسىي ئىگىلىك سوتسىيالىستىك ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتىكى ئىگىلىكنىڭ تولۇقلىمىسىدۇر.
دۆلەت خۇسۇسىي ئىگىلىكنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇقى ۋە مەنپەئەتىنى قوغدايدۇ، خۇسۇسىي ئىگىلىكنى يېتەكلەيدۇ، نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
«قانۇندا بەلگىلەنگەن دائىرىدىكى يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىك قاتارلىق ئومۇمىي مۈلۈكچىلىكتە بولمىغان ئىگىلىك سوتسىيالىستىك بازار ئىگىلىكىنىڭ مۇھىم تەركىبىي قىسمىدۇر»دەپ تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى.
«دۆلەت يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىكنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتى ۋە مەنپەئىتىنى قوغدايدۇ.»
دۆلەت يەككە ئىگىلىك، خۇسۇسىي ئىگىلىكنى يېتەكلەيدۇ، نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.
»

17-ماددا ئاساسىي قانۇننىڭ 28-ماددىسى:«دۆلەت جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلايدۇ، ۋەتەنگە ئاسىيلىق قىلىدىغان ۋە باشقا ئەكسىلئىنقىلابىي ھەرىكەتلەرنى باستۇرىدۇ، جەمئىيەت ئامانلىقىغا خەۋپ يەتكۈزىدىغان، سوتسىيالىستىك ئىقتىسادقا بۇزغۇنچىلىق قىلىدىغان جىنايى ھەرىكەتلەر ۋە باشقا جىنايى ھەرىكەتلەرنى جازالايدۇ، جىنايەتچىلەرنى جازالايدۇ ۋە ئۆزگەرتىدۇ».
«دۆلەت جەمئىيەت تەرتىپىنى قوغدايدۇ، ۋەتەنگە ئاسىيلىق قىلىدىغان ۋە دۆلەتنىڭ خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزىدىغان باشقا جىنايى ھەرىكەتلەرنى باستۇرىدۇ، جەمئىيەت ئامانلىقىغا خەۋپ يەتكۈزىدىغان، سوتسىيالىستىك ئىقتىسادقا بۇزغۇنچىلىق قىلىدىغان جىنايى ھەرىكەتلەر ۋە باشقا جىنايى ھەرىكەتلەرنى جازالايدۇ، جىنايەتچى ئۇنسۇرلارنى جازالايدۇ ۋە ئۆزگەرتىدۇ.»
»