( 1996-يىل 3-ئاينىڭ 1-كۈنى 8-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 18-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنىڭ يولغا قويۇلۇشى

3-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش تەدبىرلىرى

4-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملارنىڭ مەسئۇلىيىتى

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ ئاساسىي قانۇنىغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا دۆلەتنىڭ بىرلىكى، خەۋپسىزلىكى ياكى جەمئىيەتنىڭ ئاممىۋى بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكۈزىدىغان مالىمانچىلىق، توپىلاڭ ياكى ئېغىر پاراكەندىچىلىك يۈز بەرگەندە، پەۋقۇلئاددە تەدبىر قوللانماي جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلىغىلى، خەلقنىڭ ھاياتى ۋە مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىنى قوغدىغىلى بولمايدىغان جىددىي ھالەت كۆرۈلگەندە، دۆلەت ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى قارار قىلسا بولىدۇ.

3-ماددا پۈتۈن مەملىكەت بويىچە ياكى ئايرىم ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى گوۋۇيۈەن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارار قىلىشىغا سۇنىدۇ؛
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ رەئىسى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارارىغا ئاساسەن قاتتىق پەرمان چىقىرىدۇ.

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر تەۋەسىدىكى قىسمەن رايونلاردا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى گوۋۇيۈەن قارار قىلىدۇ، گوۋۇيۈەن زۇڭلىسى قاتتىق پەرمان چىقىرىدۇ.

4-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن مەزگىلدە، ھەربىي ھالەتنىڭ يولغا قويۇلۇشىغا ۋە جەمئىيەت ئامانلىقى تەرتىپىنى قوغداشقا كاپالەتلىك قىلىش ئۈچۈن، دۆلەت مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلغان رايونلاردا، ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلاردا بەلگىلەنگەن پۇقرالىق ھوقۇقى ۋە ئەركىنلىكىنىڭ يۈرگۈزۈلۈشى توغرىسىدا ئالاھىدە بەلگىلىمە چىقارسا بولىدۇ.

5-ماددا ھەربىي ھالەت ئېلان قىلىنغان رايوندىكى خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن زۆرۈر تەدبىر قوللىنىپ، نورمال ئىجتىمائىي تەرتىپنى تېزدىن ئەسلىگە كەلتۈرۈپ، خەلقنىڭ ھاياتى ۋە مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىنى، شۇنىڭدەك ئاساسىي تۇرمۇش لازىمەتلىكلىرى تەمىناتىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

6-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندىكى بارلىق تەشكىلات ۋە شەخسلەر قاتتىق پەرمان ۋە قاتتىق پەرمان چۈشۈرۈش بەلگىلىمىسىگە قاتتىق رىئايە قىلىشى، خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نورمال ئىجتىمائىي تەرتىپنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشىگە پائال ھەمكارلىشىشى شەرت.

7-ماددا دۆلەت قاتتىق پەرمانغا رىئايە قىلىدىغان ۋە قاتتىق پەرمان چۈشۈرىدىغان بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلغان تەشكىلات ۋە شەخسكە ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، ئۇلارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى دەخلى-تەرۇزغا ئۇچراتماي قوغدايدۇ.

8-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى خەلق ساقچىلىرى، خەلق قوراللىق ساقچىلىرى ئىجرا قىلىدۇ؛
زۆرۈر تېپىلغاندا، گوۋۇيۈەن مەركىزىي ھەربىي كومىتېتقا مۇنداق ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ:مەركىزىي ھەربىي كومىتېت خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنى ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشقا ياردەملىشىشكە ئەۋەتىشنى قارار قىلىدۇ.

2-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنىڭ يولغا قويۇلۇشى

9-ماددا پۈتۈن مەملىكەت بويىچە ياكى ئايرىم ئۆلكە، ئاپتونوم رايون ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەردە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى گوۋۇيۈەن تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ.

ئۆلكە، ئاپتونوم رايون ۋە بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر تەۋەسىدىكى قىسمەن رايونلاردا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى تەشكىللەپ يولغا قويىدۇ؛
زۆرۈر تېپىلغاندا، گوۋۇيۈەن بىۋاسىتە تەشكىللەپ يولغا قويسا بولىدۇ.

ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى تەشكىللەپ يولغا قويغان ئورگانلار ھەربىي ھالەتنى يولغا قويغۇچى ئورگان بولىدۇ.

10-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى يولغا قويغۇچى ئورگان ھەربىي ھالەت چۈشۈرۈش قوماندانلىق ئاپپاراتى قۇرىدۇ، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش قوماندانلىق ئاپپاراتى ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشقا مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەردىكى ھەرىكىتىنى ماسلاشتۇرىدۇ، ھەربىي ھالەت چەكلەش تەدبىرلىرىنى بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرىدۇ ۋە يولغا قويىدۇ.

ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىدىغان خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىگە مەركىزىي ھەربىي كومىتېت بېكىتكەن ھەربىي ئورگان ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش قوماندانلىق ئاپپاراتىنىڭ بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇشى بىلەن قوماندانلىق قىلىدۇ.

11-ماددا قاتتىق بۇيرۇق چۈشۈرۈشتە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلىدىغان رايوننىڭ دائىرىسى، باشلىنىش ۋاقتى، يولغا قويغۇچى ئورگان قاتارلىق ئىشلارنى بەلگىلەش كېرەك.

12-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 2-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلىدىغان جىددىي ھالەت تۈگىتىلگەندىن كېيىن، ھەربىي ھالەتنى ۋاقتىدا بىكار قىلىش كېرەك.

ھەربىي ھالەتنى بىكار قىلىش تەرتىپى ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى قارار قىلىش تەرتىپى بىلەن ئوخشاش.

3-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش تەدبىرلىرى

13-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن مەزگىلدە، ھەربىي ھالەتنى يولغا قويغۇچى ئورگان ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلىدىغان رايوندا تۆۋەندىكى تەدبىرلەرنى قوللىنىشنى قارار قىلسا بولىدۇ ھەمدە كونكرېت يولغا قويۇش چارىسىنى تۈزسە بولىدۇ :

( 1 ) يىغىلىش ئۆتكۈزۈش، نامايىش قىلىش، كۈچ كۆرسىتىش، كوچىدا نۇتۇق سۆزلەش، شۇنىڭدەك باشقا توپلىشىپ پائالىيەت قىلىشنى مەنئى قىلىش ياكى چەكلەش؛

( 2 ) ئىش تاشلاش، شەھەر تاشلاش، دەرس تاشلاشنى مەنئى قىلىش؛

( 3 ) ئاخبارات باشقۇرۇشنى يولغا قويۇش؛

( 4 ) خەۋەرلىشىش، پوچتا، تېلېگىرافنى باشقۇرۇش؛

( 5 ) چېگرادىن چىقىش-كىرىشنى باشقۇرۇش؛

( 6 ) ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشكە قارشى تۇرىدىغان ھەرقانداق ھەرىكەتنى مەنئى قىلىش.

14-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلۈۋاتقان مەزگىلدە، ھەربىي ھالەتنى يولغا قويغۇچى ئورگان ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندا قاتناشنى باشقۇرۇش تەدبىرى قوللىنىشنى قارار قىلىپ، خادىملارنىڭ قاتناشنى باشقۇرۇش رايونىغا كىرىپ-چىقىشىنى چەكلىسە ھەمدە قاتناشنى باشقۇرۇش رايونىغا كىرگەن-چىقىدىغان خادىملارنىڭ كىنىشكىسى، ئاپتوموبىلى، بۇيۇملىرىنى تەكشۈرسە بولىدۇ.

15-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلۈۋاتقان مەزگىلدە، ھەربىي ھالەتنى يولغا قويغۇچى ئورگان ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندا كېچىدە تۇرۇشنى مەنئى قىلىش تەدبىرى قوللىنىشنى قارار قىلسا بولىدۇ.
كېچىلىك مەنئى قىلىش مەزگىلىدە، كېچىلىك مەنئى قىلىش يولغا قويۇلغان رايونلاردىكى كوچىلار ياكى باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردا ئۆتۈشتە، ئۆزىنىڭ كىملىك كىنىشكىسى ۋە ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى ئورگان تۈزۈپ بەرگەن ئالاھىدە يول خېتىنى ئېلىش شەرت.

16-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن مەزگىلدە، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى يولغا قويغۇچى ئورگان ياكى ھەربىي ھالەت قوماندانلىق ئاپپاراتى ھەربىي ئەھۋال يۈرگۈزۈلگەن رايوندا تۆۋەندىكى بۇيۇملارغا ئالاھىدە باشقۇرۇش تەدبىرلىرىنى قوللانسا بولىدۇ :

( 1 ) قورال-ياراغ، ئوق-دورا؛

( 2 ) تىزگىنلىنىدىغان تىغلىق ئەسۋابلار؛

( 3 ) ئاسان يانىدىغان، ئاسان پارتلايدىغان بۇيۇملار؛

( 4 ) خىمىيەلىك خەتەرلىك بۇيۇملار، رادىيوئاكتىپلىق بۇيۇملار، ئۆتكۈر زەھەرلىك بۇيۇملار قاتارلىقلار.

17-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندىكى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمەتلىرى دۆلەت ئورگانلىرى، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك پۇقرالارنىڭ شەخسىي ئۆيى، سورۇنى، ئەسلىھەسى، تىرانسپورت قوراللىرى، قۇرۇلۇش ماشىنىلىرى قاتارلىقلارنى ۋاقىتلىق ئېلىپ ئىشلەتسە بولىدۇ.
ئىنتايىن جىددىي ئەھۋالدا، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىدىغان خەلق ساقچىلىرى، خەلق قوراللىق ساقچىلىرى، خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنىڭ نەق مەيدان قوماندانلىرى ۋاقىتلىق ئېلىپ ئىشلىتىشنى بىۋاسىتە قارار قىلسا بولىدۇ، يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى ياردەم بېرىشى لازىم.
ئېلىپ ئىشلىتىشتە ئېلىپ ئىشلىتىش تالونى كېسىش كېرەك.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ۋاقىتلىق ئېلىنىدىغان نەرسىلەرنى ئىشلىتىپ بولغاندىن كېيىن ياكى ھەربىي ھالەت ئېلان قىلىنىپ بىكار قىلىنغاندىن كېيىن ۋاقتىدا قايتۇرۇش كېرەك؛
ئېلىپ ئىشلىتىش سەۋەبىدىن زىيانغا ئۇچرىغانلارغا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى دۆلەتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە مۇناسىپ تۆلەم بېرىدۇ.

18-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن مەزگىلدە، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلغان رايونلاردىكى تۆۋەندىكى ئورۇن، سورۇنلارغا تەدبىر قوللىنىپ، مۇھاپىزەتچىلىكنى كۈچەيتىدۇ :

( 1 ) باش ئورگان؛

( 2 ) ھەربىي ئورگان ۋە مۇھىم ھەربىي ئەسلىھەلەر؛

( 3 ) چەت ئەلنىڭ جۇڭگودا تۇرۇشلۇق ئەلچىخانا-كونسۇلخانىلىرى، خەلقئارا تەشكىلاتلارنىڭ جۇڭگودا تۇرۇشلۇق ۋەكىل ئاپپاراتلىرى ۋە دۆلەت مېھمانلىرىنىڭ كارىۋاتتىن چۈشۈش ئورنى؛

( 4 ) رادىيو ئىستانسىسى، تېلېۋىزىيە ئىستانسىسى، دۆلەت ئاگېنتلىقى قاتارلىق مۇھىم ئاخبارات ئورۇنلىرى ۋە ئۇلارنىڭ مۇھىم ئەسلىھەلىرى؛

( 5 ) دۆلەت ئىقتىسادى ۋە خەلق تۇرمۇشى بىلەن مۇھىم، زور مۇناسىۋىتى بولغان ئاممىۋى كارخانىلار ۋە ئاممىۋى ئەسلىھەلەر؛

( 6 ) ئايرودۇرۇم، ۋوگزال ۋە پورت؛

( 7 ) تۈرمە، ئەمگەك بىلەن تەربىيەلەش سورۇنى، قاماقخانا؛

( 8 ) مۇھاپىزەت قىلىشنى كۈچەيتىشكە تېگىشلىك باشقا ئورۇن ۋە سورۇنلار.

19-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندىكى خەلقنىڭ ئاساسىي تۇرمۇش لازىمەتلىكلىرى بىلەن تەمىنلەشنى كاپالەتلەندۈرۈش ئۈچۈن، ھەربىي ھالەتنى يولغا قويغۇچى ئورگان ئاساسىي تۇرمۇش لازىمەتلىكلىرىنى ئىشلەپچىقىرىش، توشۇش، تەمىنلەش ۋە باھاغا قارىتا ئالاھىدە باشقۇرۇش تەدبىرلىرىنى قوللانسا بولىدۇ.

20-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى يولغا قويغۇچى ئورگاننىڭ مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن قوللانغان قاتتىق پەرمان چۈشۈرۈش تەدبىرى ۋە چارىسىنى ئاممىنىڭ رىئايە قىلىشىغا توغرا كەلسە، ئېلان قىلىشى كېرەك؛
يولغا قويۇش جەريانىدا، داۋاملىق يولغا قويۇش ھاجەتسىز بولغان تەدبىر ۋە چارىلەرنى ئەھۋالغا قاراپ ۋاقتىدا ئېلان قىلىپ يولغا قويۇشنى توختىتىش كېرەك.

4-باب ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملارنىڭ مەسئۇلىيىتى

21-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىدىغان خەلق ساقچىلىرى، خەلق قوراللىق ساقچىلىرى ۋە خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى ھەربىي ھالەت يۈرگۈزىدىغان ۋەزىپە ئىجرا قىلغۇچىلاردۇر.

ھەربىي ھالەت يۈرگۈزىدىغان ۋەزىپە ئىجرا قىلغۇچىلار ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلغاندا، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى يولغا قويغۇچى ئورگان بىرتۇتاش بەلگىلىگەن بەلگىنى ئېسىشى لازىم.

22-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزىدىغان خادىملار ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگۈچى ئورگاننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايونلاردىكى ئاممىۋى يوللاردىكى ياكى باشقا ئاممىۋى سورۇنلاردىكى خادىملارنىڭ كىنىشكىسى، ئاپتوموبىلى، بۇيۇملىرىنى تەكشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

23-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملار ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن ئورگاننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، كېچىدە يۈرۈشنى مەنئى قىلىش بەلگىلىمىسىگە خىلاپلىق قىلغۇچىلارنى تاكى سەھەردە كېچىدە يۈرۈشنى مەنئىي قىلىش ئاخىرلاشقانغا قەدەر تۇتۇپ قېلىشقا ھوقۇقلۇق؛
ھەمدە تۇتۇپ قېلىنغۇچىنىڭ يېنىنى ئاختۇرۇشقا، يېنىدىكى بۇيۇملىرىنى تەكشۈرۈشكە ھوقۇقلۇق.

24-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملار ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈشنى يولغا قويغۇچى ئورگاننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، تۆۋەندىكى خادىملارنى دەرھال توختىتىپ قويۇشقا ھوقۇقلۇق :

( 1 ) دۆلەت خەۋپسىزلىكىگە خەۋپ يەتكۈزۈش، جەمئىيەت تەرتىپىگە بۇزغۇنچىلىق قىلىش جىنايىتى ئۆتكۈزۈۋاتقانلار ياكى زور گۇمانى بارلار؛

( 2 ) ھەربىي ھالەت ئىجرا قىلغۇچىلارنىڭ ھەربىي ھالەت ۋەزىپىسىنى ئىجرا قىلىشىغا توسقۇنلۇق قىلغان ياكى قارشىلىق كۆرسەتكەنلەر؛

( 3 ) قاتناشنى ئىدارە قىلىش ياكى كېچىدە يۈرۈشنى مەنئى قىلىش بەلگىلىمىسىگە قارشىلىق كۆرسەتكەنلەر؛

( 4 ) قاتتىق بۇيرۇققا قارشى تۇرىدىغان باشقا ھەرىكەتلەر بىلەن شۇغۇللانغانلار.

25-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملار ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن ئورگاننىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، تۇتۇپ تۇرۇلغانلارنىڭ جىسمىنى ئاختۇرۇشقا ھوقۇقلۇق، جىنايەت گۇماندارىنىڭ تۇرۇشلۇق جايى ۋە جىنايەتچى ئۇنسۇرلار، جىنايەت گۇماندارى ياكى قورال-ياراغ، ئوق-دورا قاتارلىق خەتەرلىك بۇيۇملارنى يوشۇرۇۋالغان سورۇنلارنى ئاختۇرۇشقا ھوقۇقلۇق.

26-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايونلاردا تۆۋەندىكى توپلىشىش ئەھۋاللىرىنىڭ بىرى كۆرۈلسە، توسۇش ئۈنۈم بەرمىسە، ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈۋاتقان ۋەزىپە ئىجرا قىلغۇچىلار ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، ساقچى قورالى ئارقىلىق مەجبۇرىي توسسا ياكى تارقىتىۋەتسە بولىدۇ ھەمدە تەشكىللىگۈچىلەر ۋە بويسۇنمىغانلارنى نەق مەيداندىن مەجبۇرىي ئېلىپ كەتسە ياكى دەرھال توختىتىپ قويسا بولىدۇ :

( 1 ) قانۇنسىز يىغىلىش ئۆتكۈزۈش، نامايىش قىلىش، كۈچ كۆرسىتىش، شۇنىڭدەك باشقا توپلىشىپ پائالىيەت قىلغانلار؛

( 2 ) ئاممىۋى سورۇننى قانۇنسىز ئىگىلىۋالغان ياكى ئاممىۋى سورۇندا بۇزغۇنچىلىق ھەرىكىتىگە قۇتراتقانلار؛

( 3 ) دۆلەت ئورگىنى ياكى باشقا مۇھىم ئورۇن، سورۇنلارغا بېسىپ كىرگەنلەر؛

( 4 ) قاتناش تەرتىپىنى قالايمىقانلاشتۇرغان ياكى قاتناشنى قەستەن توسۇۋالغانلار؛

( 5 ) ئورگان، تەشكىلات، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار ۋە پۇقرالارنىڭ شەخسىي مال-مۈلكىنى تالان-تاراج قىلغان ياكى بۇزۇۋەتكەنلەر.

27-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزىدىغان ۋەزىپە ئىجرا قىلغۇچىلار مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە توختىتىپ قويۇلغانلارنى ۋاقتىدا تىزىملىتىشى ۋە سۈرۈشتۈرۈشى، داۋاملىق توختىتىپ قويۇشنىڭ زۆرۈرىيىتى يوقلۇقىنى سەزسە، دەرھال قويۇپ بېرىشى كېرەك.

ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن مەزگىلدە توختىتىپ قويۇش، قولغا ئېلىش تەرتىپى ۋە مۇددىتى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ جىنايى ئىشلار دەۋا قانۇنىدىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەرنىڭ چەكلىمىسىگە ئۇچرىمايدۇ، لېكىن قولغا ئېلىشنى خەلق تەپتىش مەھكىمىسىنىڭ تەستىقى ياكى قارارىدىن ئۆتكۈزۈش شەرت.

28-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈلگەن رايوندا تۆۋەندىكى پەۋقۇلئاددە جىددىي ئەھۋاللارنىڭ بىرىگە ئۇچراپ، ساقچى قوراللىرىنى ئىشلىتىپ توسقىلى بولمىغاندا، ھەربىي ھالەت ئىجرا قىلغۇچى خادىملار قورال-ياراغ قاتارلىق قوراللارنى ئىشلەتسە بولىدۇ :

( 1 ) پۇقرالار ياكى ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملارنىڭ ھاياتىي بىخەتەرلىكى زوراۋانلىق بىلەن خەۋپكە ئۇچرىغاندا؛

( 2 ) جىنايەتچىنى توختىتىپ قويۇش، قولغا ئېلىش، يالاپ ئېلىپ مېڭىشتا، زوراۋانلىق بىلەن قارشىلىق كۆرسىتىش، قاتىللىق قىلىش ياكى قېچىپ كېتىش ئەھۋالى كۆرۈلسە؛

( 3 ) قورال-ياراغ، ئوق-دورىلارنى زورلۇق بىلەن بۇلىماقچى بولغاندا؛

( 4 ) مۇھاپىزەت قىلىشنىڭ مۇھىم ئوبيېكتى، نىشانى زوراۋانلىق ھۇجۇمىغا ئۇچرىغاندا ياكى زوراۋانلىق ھۇجۇمىغا ئۇچراش جىددىي خەۋپىگە ئۇچرىغاندا؛

( 5 ) ئوت ئۆچۈرۈش، خەتەردىن قۇتقۇزۇش، قۇتقۇزۇش مەشغۇلاتى، شۇنىڭدەك باشقا زور جىددىي ۋەزىپىلەرنى ئىجرا قىلىۋاتقاندا، ئېغىر زوراۋانلىقنىڭ توسقۇنلۇقىغا ئۇچرىغاندا؛

( 6 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا قورال-ياراغ قاتارلىق قوراللارنى ئىشلىتىشكە بولىدۇ دەپ بەلگىلەنگەن باشقا ئەھۋاللار.

ھەربىي ھالەت ئىجرا قىلغۇچى خادىملار قورال-ياراغ قاتارلىق قوراللارنى ئىشلىتىش بەلگىلىمىسىگە قاتتىق رىئايە قىلىشى شەرت.

29-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزىدىغان خادىملار قانۇن-نىزاملارغا ۋە ۋەزىپە ئىجرا قىلىش قائىدىسىگە رىئايە قىلىشى، بۇيرۇققا بويسۇنۇشى، مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىشى، شۇ جايدىكى مىللىي ئۆرپ-ئادەتكە ھۆرمەت قىلىشى كېرەك، پۇقرالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە چېقىلىشقا ۋە زىيان يەتكۈزۈشكە بولمايدۇ.

30-ماددا ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملارنىڭ قانۇن بويىچە ۋەزىپە ئىجرا قىلىش ھەرىكىتىنى قانۇن قوغدايدۇ.

ھەربىي ھالەت يۈرگۈزگۈچى خادىملاردىن مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، خىزمەت ھوقۇقىدىن كەلسە-كەلمەس پايدىلىنىپ، پۇقرالارنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىگە چېقىلغانلىرى ۋە زىيان سالغانلىرى قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىغا تارتىلىدۇ.

5-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

31-ماددا ئايرىم ناھىيە، شەھەرلەرنىڭ قىسمەن دائىرىسىدە تۇيۇقسىز ئېغىر پاراكەندىچىلىك يۈز بېرىپ، دۆلەت خەۋپسىزلىكى، ئاممىۋى بىخەتەرلىك ۋە خەلقنىڭ ھاياتى، مال-مۈلۈك بىخەتەرلىكىگە ئېغىر خەۋپ يەتكەندە، دۆلەت ھەربىي ھالەت يۈرگۈزۈش قارارى چىقارمىغاندا، شۇ جايدىكى ئۆلكە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى گوۋۇيۈەنگە تەستىقلىتىدۇ،
خەلق ساقچىلىرى، خەلق قوراللىق ساقچىلىرىنى قاتناشنى ۋە نەق مەيداننى باشقۇرۇشقا قارار قىلسا ھەمدە تەشكىللىسە، خادىملارنىڭ باشقۇرۇش رايونىغا كىرىشىنى چەكلىسە، باشقۇرۇش رايونىغا كىرگەنلەرنىڭ كىنىشكىسى، ئاپتوموبىلى، بۇيۇملىرىنى تەكشۈرسە، پاراكەندىچىلىككە قاتناشقۇچىلارنى مەجبۇرىي تارقىتىۋەتسە، نەق مەيداندىن مەجبۇرىي ئېلىپ كەتسە، ئاختۇرسا بولىدۇ،
تەشكىللىگۈچىلەر ۋە بويسۇنۇشنى رەت قىلغانلار دەرھال توختىتىپ قويۇلسا بولىدۇ؛
خەلق ساقچىلىرى ۋە خەلق قوراللىق ساقچى كۈچلىرى جەمئىيەت تەرتىپىنى ساقلاشقا يەتمىگەندە، گوۋۇيۈەننىڭ مەركىزىي ھەربىي كومىتېتقا ئوتتۇرىغا قويۇشىغا سۇنسا بولىدۇ، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت خەلق ئازادلىق ئارمىيەسىنى شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ نورمال جەمئىيەت تەرتىپىنى ئەسلىگە كەلتۈرۈشى ۋە ساقلىشىغا ياردەملىشىشكە ئەۋەتىشنى قارار قىلىدۇ.

32-ماددا بۇ قانۇن ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.