( 2003-يىل 6-ئاينىڭ 28-كۈنى 10-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 3-يىغىنىدا ماقۇللاندى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش

3-باب يادرو ئەسلىھەلىرىدىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

4-باب يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىشتىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

5-باب ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە ئەگەشمە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىشتىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

6-باب رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى باشقۇرۇش

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش، مۇھىتنى ئاسراش، كىشىلەرنىڭ ساغلاملىقىنى كاپالەتلەندۈرۈش، يادرو ئېنېرگىيەسى، يادرو تېخنىكىسىنى يارىتىش ۋە ئۇنىڭدىن تىنچ پايدىلىنىشنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە چىقىرىلدى.

2-ماددا بۇ قانۇن جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى ساھەسى ۋە تەۋەلىكىدىكى باشقا دېڭىز تەۋەسىدە يادرو ئەسلىھەلىرىنى تاللاش، قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش، چېكىندۈرۈش ۋە يادرو تېخنىكىسى، ئۇران ( تورىي ) كېنى، ھەمراھ رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىش جەريانىدا يۈز بەرگەن رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش پائالىيىتىگە تەتبىقلىنىدۇ.

3-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشتە ئالدىنى ئېلىشنى ئاساس قىلىش، ئالدىنى ئېلىش بىلەن تىزگىنلەشنى بىرلەشتۈرۈش، قاتتىق باشقۇرۇش، بىخەتەرلىكنى بىرىنچى ئورۇنغا قويۇش فاڭجېنىنى يولغا قويىدۇ.

4-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە دائىر پەن تەتقىقات ۋە تېخنىكا ئېچىش-پايدىلىنىشقا ئىلھام ۋە مەدەت بېرىدۇ، ئىلغار رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇ تۈزەش تېخنىكىسىنى كېڭەيتىدۇ.

دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش جەھەتتىكى خەلقئارا ئالماشتۇرۇش ۋە ھەمكارلىقنى قانات يايدۇرۇشنى قوللايدۇ.

5-ماددا ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىنى مۇھىت ئاسراش يىرىك پىلانىغا كىرگۈزۈشى كېرەك.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى قاراتمىلىق ھالدا رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەشۋىق-تەربىيەسىنى تەشكىللەپ قانات يايدۇرۇپ، ئاممىنى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىمىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنىڭغا دائىر ئەھۋاللار ۋە ئىلىم-پەن بىلىملىرىنى چۈشىنىش ئىمكانىيىتىگە ئىگە قىلىشى كېرەك.

6-ماددا ھەرقانداق ئورۇن ۋە شەخس رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش پەيدا قىلىش قىلمىشى ئۈستىدىن پاش قىلىش ۋە شىكايەت قىلىشقا ھوقۇقلۇق.

7-ماددا رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىدە كۆرۈنەرلىك نەتىجە ياراتقان ئورۇن ۋە شەخسلەرنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇكاپاتلايدۇ.

8-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى پۈتۈن مەملىكەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش خىزمىتىنى قانۇن بويىچە بىرتۇتاش نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

گوۋۇيۈەننىڭ سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى گوۋۇيۈەن بەلگىلىگەن مەسئۇلىيىتى بويىچە، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە مۇناسىۋەتلىك خىزمەتلەرنى قانۇن بويىچە نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

2-باب رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش

9-ماددا دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى مۇھىت بىخەتەرلىكى تەلىپىگە، دۆلەتنىڭ ئىقتىساد-تېخنىكا شەرتىگە ئاساسەن تۈزىدۇ.
دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئۆلچىمىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن گوۋۇيۈەننىڭ ئۆلچەملەشتۈرۈش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىرلىكتە ئېلان قىلىدۇ.

10-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى كۆزىتىش-ئۆلچەش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى بىلەن بىرلىكتە مۇھىتنى كۆزىتىپ ئۆلچەش تورى تەشكىللەپ، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى كۆزىتىپ ئۆلچەشنى باشقۇرىدۇ.

11-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە گوۋۇيۈەننىڭ باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، ھەركىم ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىپ، ئۇچۇر ئالماشتۇرۇپ، زىچ ماسلىشىپ، يادرو ئەسلىھەلىرى، ئۇران ( تورىي ) كېنىنى ئېچىپ پايدىلىنىش جەريانىدىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىدۇ ۋە تەكشۈرىدۇ.

ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە تەڭ دەرىجىلىك باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەسئۇلىيىتى ۋە ئىش تەقسىماتى بويىچە، ھەرقايسىسى ئۆز مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىپ، ئۇچۇر ئالماشتۇرۇپ، زىچ ماسلىشىپ، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ يادرولۇق تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىش، ئەگەشمە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىش داۋامىدىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىدۇ ۋە تەكشۈرىدۇ.

نازارەت قىلىش-تەكشۈرۈش خادىملىرى نەق مەيداننى تەكشۈرگەندە كىنىشكىسىنى كۆرسىتىشى كېرەك.
تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇن ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلىشى، زۆرۈر ماتېرىيال بىلەن تەمىنلىشى كېرەك.
نازارەت قىلغۇچى-تەكشۈرگۈچى خادىملار تەكشۈرۈلگۈچى ئورۇنغا تېخنىكا مەخپىيىتى ۋە كەسىپ مەخپىيىتىنى ساقلىشى كېرەك.
دۆلەت مەخپىيىتىگە چېتىلىدىغان ئورۇن ۋە ئورۇننى تەكشۈرگەندە، دۆلەتنىڭ دۆلەت مەخپىيىتىنى ساقلاشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئەمەل قىلىپ، قانۇن بويىچە مۇناسىۋەتلىك تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك.

12-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلانغۇچى ئورۇن، ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە ھەمراھ رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىش ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىش ئورنى شۇ ئورۇننىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەشكە مەسئۇل بولىدۇ، مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقنىڭ نازارىتى ۋە باشقۇرۇشىنى قوبۇل قىلىدۇ ھەمدە ئۇ كەلتۈرۈپ چىقارغان رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشقا قانۇن بويىچە مەسئۇل بولىدۇ.

13-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىدىغان ئورۇن، ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە قوشۇمچە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىدىغان ئورۇنلار بىخەتەرلىك ۋە مۇداپىئەلىنىش تەدبىرلىرىنى قوللىنىپ، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى كەلتۈرۈپ چىقىرىش ئېھتىمالى بولغان تۈرلۈك ھادىسىلەرنىڭ يۈز بېرىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، رادىيوئاكتىپ بۇلغىنىش زىيىنىدىن ساقلىنىشى شەرت.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىش ئورنى، ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە قوشۇمچە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىش ئورۇنلىرى ئۇلارنىڭ خادىملىرىغا رادىيوئاكتىپلىق بىخەتەرلىكى بويىچە تەربىيە بېرىشى، ئۇلارنى تەربىيەلىشى، ئۈنۈملۈك قوغدىنىش بىخەتەرلىك تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى كېرەك.

14-ماددا دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان كەسپىي خادىملارغا قارىتا سالاھىيەت باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ؛
رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنى كۆزىتىش-ئۆلچەش خىزمىتى بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئاپپاراتلارغا قارىتا سالاھىيەت باشقۇرۇش تۈزۈمىنى يولغا قويۇش كېرەك.

15-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ماددا ۋە نۇر مەنبەسى بولغان نۇر قۇرۇلمىسىدا ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش كېرەك.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

16-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ماددا ۋە نۇر قۇرۇلمىسىغا روشەن رادىيوئاكتىپلىق بەلگە ۋە جۇڭگو يېزىقىدىكى ئاگاھ ئىزاھاتى ئورنىتىش كېرەك.
رادىيوئاكتىپلىق ماددا ۋە نۇر قۇرۇلمىسىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان، ساتىدىغان، ئىشلىتىدىغان، ساقلايدىغان، بىر تەرەپ قىلىدىغان سورۇنلار، شۇنىڭدەك رادىيوئاكتىپلىق ماددىلار ۋە نۇر مەنبەسى بار نۇر قۇرۇلمىسىنى توشۇيدىغان قوراللارغا روشەن رادىيوئاكتىپلىق بەلگىسى قويۇش كېرەك.

17-ماددا تەركىبىدە رادىيوئاكتىپلىق ماددا بولغان مەھسۇلاتلار دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك؛
دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كەلمەيدىغانلىرىنى زاۋۇتتىن چىقىرىشقا ۋە سېتىشقا بولمايدۇ.

قوشۇمچە رادىيوئاكتىپلىق رۇدا داشقاللىرى ۋە تەركىبىدە تەبىئىي رادىيوئاكتىپلىق ماددىلار بولغان تاش ماتېرىياللىرىنى قۇرۇلۇش ماتېرىيالى ۋە بېزەش ماتېرىيالى قىلىشتا، دۆلەتنىڭ قۇرۇلۇش ماتېرىيالى رادىيوئاكتىپلىق يادرونى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىش كېرەك.

3-باب يادرو ئەسلىھەلىرىدىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

18-ماددا يادرو ئەسلىھەسى ئورنىنى تاللاشتا، ئىلمىي دەلىللەش ھەمدە دۆلەتنىڭ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىسى بويىچە تەستىقلىتىش رەسمىيىتى بېجىرىش كېرەك.
يادرو ئەسلىھەسى ئورنىنى تاللاشنى تەستىقلاش رەسمىيىتىنى بېجىرىشتىن بۇرۇن، مۇھىت تەسىرى دوكلاتى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللاش كېرەك؛
تەستىقلاتماي تۇرۇپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ يادرو ئەسلىھەسى ئورنىنى تاللاشنى تەستىقلاش ھۆججىتىنى بېجىرىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

19-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسىنى ياساش، ماتېرىيال قاچىلاش، يۈرۈشتۈرۈش، سەپتىن چېكىندۈرۈش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى ئېلىپ بېرىشتىن بۇرۇن، گوۋۇيۈەننىڭ يادرو ئەسلىھەسىنىڭ بىخەتەرلىكىنى نازارەت قىلىش-باشقۇرۇشقا ئالاقىدار بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن، يادرو ئەسلىھەسىنى قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى ئېلىشنى ۋە ماتېرىيال قاچىلاش، سەپتىن چېكىندۇرۇش قاتارلىق تەكشۈرۈپ تەستىقلاش رەسمىيەتلىرىنى بېجىرىشنى ئىلتىماس قىلىشى شەرت.

يادرو ئەسلىھەسى تىجارىتى ئورۇنلىرى ئالاقىدار ئىجازەتنامە ياكى تەستىق ھۆججىتىنى ئالغاندىن كېيىن، مۇناسىپ ياساش، ماتېرىيال قاچىلاش، يۈرۈشتۈرۈش، ئارمىيەدىن چېكىنىش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانسا بولىدۇ.

20-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى يادرو ئەسلىھەسى قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش ئىجازەتنامىسى ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىش ۋە سەپتىن چېكىنىشنى تەستىقلاش رەسمىيىتى بېجىرىشتىن بۇرۇن مۇھىت تەسىرى دوكلاتى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللىشى كېرەك؛
تەستىقلاتماي تۇرۇپ، مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ ئىجازەتنامە تارقىتىپ بېرىشىگە ۋە تەستىق ھۆججىتى بېجىرىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

21-ماددا يادرو ئەسلىھەسى بىلەن يانداشتۇرۇلغان رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈش كېرەك.

رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش كېرەك؛
تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغانلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى ئىشلەپچىقىرىشقا ياكى ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈلسە بولىدۇ.

22-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى ئىمپورت قىلىش دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك؛
دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشكە دائىر ئۆلچىمى بولمىسا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بېكىتكەن چەت ئەلنىڭ مۇناسىۋەتلىك ئۆلچىمى قوللىنىلىدۇ.

23-ماددا يادرو ئېنېرگىيە زاۋۇتى قاتارلىق مۇھىم يادرو ئەسلىھەلىرى ئەتراپىدىكى رايونلاردا يىرىك پىلاندىكى چەك قويۇش رايونى بېكىتىش كېرەك.
يىرىك پىلاندىكى چەكلىمە رايوننى بېكىتىش ۋە باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

24-ماددا يادرو ئەسلىھەسى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو ئەسلىھەسى ئەتراپىدىكى مۇھىتتىكى رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىلىرىنىڭ تۈرى، قويۇقلۇقى ۋە يادرو ئەسلىھەسىدىن چىققان نەرسىلەر ئىچىدىكى رادىيوئاكتىپلىق يادرولۇق ماددا ئومۇمىي مىقدارىنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە ئۇ تۇرۇشلۇق ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي باشقۇرۇش تارمىقىغا كۆزىتىش نەتىجىسىنى قەرەللىك دوكلات قىلىشى كېرەك.

گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى يادرو ئېنېرگىيەسى زاۋۇتى قاتارلىق مۇھىم يادرو ئەسلىھەلىرىنى نازارەت قىلىش خاراكتېرلىك كۆزىتىپ ئۆلچەشكە مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە ئېھتىياجغا قاراپ باشقا يادرو ئەسلىھەلىرىدىكى ئېقىپ چىققان ماددىلارنى كۆزىتىپ ئۆلچەيدۇ.
نازارەت قىلىش خاراكتېرلىك كۆزىتىش سىستېمىسىنى قۇرۇش، يۈرۈشتۈرۈش ۋە ئاسراش خىراجىتىنى مالىيە خامچوتى ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

25-ماددا يادرو ئەسلىھەسى تىجارەت ئورۇنلىرى بىخەتەرلىكنى قوغداش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى، بىخەتەرلىكنى قوغداش خىزمىتىنى كۈچەيتىشى ھەمدە جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقىنىڭ نازارىتى ۋە يېتەكچىلىكىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلار يادرو ئەسلىھەسىنىڭ كۆلىمى ۋە خاراكتېرىگە ئاساسەن تەكشۈرۈش مەيدانىدىكى جىددىي ئىشلارغا تاقابىل تۇرۇش پىلانى تۈزۈشى، جىددىي ئىشلارغا تاقابىل بولۇش تەييارلىقىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش ھالىتى كۆرۈلگەندە، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن دەرھال ئۈنۈملۈك جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەدبىرى قوللىنىپ ھادىسىنى تىزگىنلىشى ھەمدە يادرو ئەسلىھەسى مەسئۇل تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى، جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماققا دوكلات قىلىشى شەرت.

26-ماددا دۆلەت يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش تۈزۈمىنى ئورنىتىدۇ ۋە مۇكەممەللەشتۈرىدۇ.

يادرو ئەسلىھەسى مەسئۇل تارمىقى، مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى، جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ تەشكىلىي رەھبەرلىكىدە، يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش خىزمىتىنى مەسئۇلىيىتى بويىچە قانۇن بويىچە ياخشى ئىشلەيدۇ.

جۇڭگو خەلق ئازادلىق ئارمىيەسى ۋە جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسمى گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ئالاقىدار بەلگىلىمىسى بويىچە يادرو ھادىسىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش داۋامىدا ئۈنۈملۈك ياردەم بېرىدۇ.

27-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن يادرو ئەسلىھەسىنى چېكىندۈرۈش پىلانى تۈزۈشى كېرەك.

يادرو ئەسلىھەلىرىنى چېكىندۈرۈش خىراجىتى ۋە رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش خىراجىتىنى ئالدىن ئېلىپ، ئۇنى سېلىنما تەخمىنىي ھېساباتى ياكى ئىشلەپچىقىرىش تەننەرخىگە كىرگۈزۈش كېرەك.
يادرو ئەسلىھەلىرىنى چېكىندۈرۈش خىراجىتى ۋە رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش خىراجىتىنى ئېلىش ۋە باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى، باھا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى، يادرو ئەسلىھەسى مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بەلگىلەيدۇ.

4-باب يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىشتىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

28-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ۋە نۇر قۇرۇلمىسى ئىشلەپچىقارغان، ساتقان، ئىشلەتكەن ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ رادىيوئاكتىپلىق ئېزوتوپ ۋە نۇردىن مۇداپىئەلىنىش ھەققىدىكى بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن ئىجازەتنامە ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشى، تىزىملىتىش رەسمىيىتى بېجىرىشى كېرەك.

رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ۋە نۇر قۇرۇلمىسىنى ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ئىمپورت قىلغان ئورۇنلار، شۇنىڭدەك رادىيوئاكتىپلىق رىزوتوپ ئەسۋابلىرىنى ئىشلەتكەن ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ رادىيوئاكتىپلىق ئېزوتوپ بىلەن نۇر قۇرۇلمىسىدىكى رادىيودىن مۇداپىئەلىنىش ھەققىدىكى بەلگىلىمىسىگە ئاساسەن مۇناسىۋەتلىك رەسمىيەتلەرنى بېجىرىشى كېرەك.

29-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ۋە تېزلەتكۈچ، نېيترون ھاسىللىغۇچ، شۇنىڭدەك نۇر مەنبەسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان نۇر قۇرۇلمىسى ئىشلەپچىقارغان، ساتقان، ئىشلەتكەن ئورۇنلار ئىجازەتنامە ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشتىن بۇرۇن مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتى تۈزۈپ، ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللىشى كېرەك؛
تەستىقلاتماي تۇرۇپ، ئالاقىدار تارماقلارنىڭ ئىجازەتنامە تارقىتىپ بېرىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

دۆلەت رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ئەنگە ئېلىش تۈزۈمىنى ئورناتتى.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

30-ماددا رادىياتسىيە خىزمىتى سورۇنىنى يېڭىدىن سالىدىغان، ئۆزگەرتىپ سالىدىغان، كېڭەيتىپ سالىدىغان رادىياتسىيەدىن مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشلىتىشكە كىرىشتۈرۈش كېرەك.

رادىياتسىيە مۇداپىئەسى ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش كېرەك؛
تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغانلىرى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلسە ياكى ئىشلىتىلسە بولىدۇ.

31-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ئايرىم ساقلاش كېرەك، يېنىشچان، پارتلاشچان، چىرىتىشچان بۇيۇم قاتارلىقلار بىلەن بىللە ساقلاشقا بولمايدۇ، ئۇنىڭ ساقلاش ئورنى ئوتتىن مۇداپىئەلىنىش، ئوغرىدىن ساقلىنىش، نۇردىن ساقلىنىشقا دائىر ئۈنۈملۈك بىخەتەرلىك مۇداپىئە تەدبىرلىرىنى قوللىنىشى ھەمدە مەخسۇس ئادەم بەلگىلەپ ساقلاشقا مەسئۇل قىلىشى كېرەك.
رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ساقلاش، ئېلىش، ئىشلىتىش، قايتۇرۇشتا، تىزىملاش، تەكشۈرۈش، ھېساب بىلەن نەرسىنىڭ ماس كېلىشىنى ئىشقا ئاشۇرۇش كېرەك.

32-ماددا رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ۋە نۇر قۇرۇلمىسى ئىشلەپچىقارغان، ئىشلەتكەن ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۇنىڭدىن پەيدا بولغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى يىغىشى، ئوراپ قاچىلىشى، ساقلىشى كېرەك.

رادىياتسىيە مەنبەسىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، كېرەكسىز، كونا رادىياتسىيە مەنبەسىنى يىغىۋېلىشى ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىشى كېرەك؛
رادىياتسىيە مەنبەسىنى ئىشلىتىدىغان ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، كېرەكسىز، كونا رادىياتسىيە مەنبەسىنى رادىياتسىيە مەنبەسىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنغا قايتۇرۇشى ياكى رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى مەخسۇس ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىش بىلەن شۇغۇللىنىدىغان ئورۇنغا تاپشۇرۇپ بېرىشى كېرەك.

33-ماددا رادىياتسىيە مەنبەسىنى ئىشلەپچىقىرىدىغان، ساتىدىغان، ئىشلىتىدىغان، ساقلايدىغان ئورۇنلار بىخەتەرلىكنى قوغداش تۈزۈمىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى، مەخسۇس ئادەم مەسئۇل قىلىپ بېكىتىشى، بىخەتەرلىك مەسئۇلىيەت تۈزۈمىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈشى، زۆرۈر ھادىسىلەرگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەدبىرلىرىنى تۈزۈشى كېرەك.
رادىياتسىيە مەنبەسى يوقىلىش، ئوغرىلىنىش ۋە رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش ھادىسىسى يۈز بەرگەندە، مۇناسىۋەتلىك ئورۇن ۋە شەخسلەر دەرھال جىددىي تەدبىر قوللىنىشى ھەمدە جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى، سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا دوكلات قىلىشى شەرت.

جامائەت خەۋپسىزلىكى تارمىقى، سەھىيە مەمۇرىي تارمىقى ۋە مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى رادىياتسىيە مەنبەسى يوقىلىش، ئوغرىلىنىش ۋە رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش ھادىسىسى دوكلاتىنى تاپشۇرۇۋالغاندىن كېيىن، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە دوكلات قىلىشى ھەمدە ئۆز مەسئۇلىيىتى بويىچە دەرھال ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىشقا تەشكىللەپ، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ يامراپ كېتىشىنىڭ ئالدىنى ئېلىپ، ھادىسە زىيىنىنى ئازايتىشى كېرەك.
شۇ جايدىكى خەلق ھۆكۈمىتى مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى ئاممىغا ۋاقتىدا ئۇقتۇرۇشى ھەمدە ھادىسىنى تەكشۈرۈش، بىر تەرەپ قىلىش خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك.

5-باب ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە ئەگەشمە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىشتىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش

34-ماددا ئۇران ( تورىي ) كېنىنى ئېچىپ پايدىلىنىدىغان ياكى تاقىۋەتكەن ئورۇنلار كان ئېچىش ئىجازەتنامىسى ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىش ياكى چېكىندۈرۈشنى تەستىقلاش رەسمىيىتى بېجىرىشتىن بۇرۇن مۇھىت تەسىرى دوكلاتى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللىشى كېرەك.

ھەمراھ رادىيوئاكتىپلىق كاننى ئېچىپ پايدىلىنىدىغان ئورۇنلار كان ئېچىش ئىجازەتنامىسى ئېلىشنى ئىلتىماس قىلىشتىن بۇرۇن مۇھىت تەسىرى دوكلاتى تۈزۈپ، ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈپ تەستىقلىشىغا يوللىشى كېرەك.

35-ماددا ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە ھەمراھ رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىش قۇرۇلۇش تۈرى بىلەن يانداشتۇرۇلغان رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ لايىھەلەش، تەڭ قۇرۇلۇش قىلىش، تەڭ ئىشقا كىرىشتۈرۈش كېرەك.

رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەلىرىنى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى بىلەن تەڭ تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىش كېرەك؛
تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولغانلىرى ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلسە ياكى ئىشلىتىلسە بولىدۇ.

36-ماددا ئۇران ( تورىي ) كېنىنى ئېچىپ پايدىلىنىش ئورۇنلىرى ئۇران ( تۇرىي ) كېنىنىڭ ئېقىپ چىققانلىقىنى ۋە ئەتراپىدىكى مۇھىتنى كۆزىتىپ ئۆلچىشى ھەمدە گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت قوغداش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە تۇرۇشلۇق جايدىكى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا كۆزىتىپ ئۆلچەش نەتىجىسىنى قەرەللىك دوكلات قىلىشى كېرەك.

37-ماددا ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە ھەمراھ رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىش جەريانىدا ھاسىل بولغان قالدۇق رۇدىنى قالدۇق قېزىلما ئامبىرى قۇرۇپ ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىش كېرەك؛
قۇرۇلغان قالدۇق قېزىلما ئامبىرى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەلىپىگە ئۇيغۇن بولۇشى كېرەك.

38-ماددا ئۇران ( تورىي ) كېنىنى ئېچىپ پايدىلىنىش ئورۇنلىرى ئۇران ( توررى ) كېنىنى چېكىندۈرۈش پىلانىنى تۈزۈشى كېرەك.
ئۇران كېنىنى چېكىندۈرۈش خىراجىتىنى دۆلەت مالىيە خامچوتى ئورۇنلاشتۇرىدۇ.

6-باب رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلارنى باشقۇرۇش

39-ماددا يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇن، يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىدىغان ئورۇن، ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە قوشۇمچە رادىيوئاكتىپلىق رۇدىنى ئېچىپ پايدىلىنىدىغان ئورۇنلار خام ئەشيا ماتېرىياللارنى مۇۋاپىق تاللاپ ۋە ئۇنىڭدىن پايدىلىنىپ، ئىلغار ئىشلەپچىقىرىش ھۈنەر-سەنئىتى ۋە ئۈسكۈنىلىرىنى قوللىنىپ، رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق ئىشلەپچىقىرىش مىقدارىنى ئىمكانقەدەر ئازايتىشى كېرەك.

40-ماددا مۇھىتقا رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز گاز، كېرەكسىز سۇيۇقلۇق چىقىرىش دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىشى شەرت.

41-ماددا رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز گاز، كېرەكسىز سۇيۇقلۇق ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار مۇھىتقا دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان رادىيوئاكتىپلىق يېقىلغۇ گاز، كېرەكسىز سۇ قويۇپ بېرىشتە، مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلىغان مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىغا رادىيوئاكتىپلىق يادرولۇق ماددا چىقىرىش مىقدارىنى ئىلتىماس قىلىشى ھەمدە چىقىرىش مىقدارى نەتىجىسىنى قەرەللىك دوكلات قىلىشى كېرەك.

42-ماددا رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇق ئىشلەپچىقىرىدىغان ئورۇنلار دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئۆلچىمىدىكى تەلەپ بويىچە، مۇھىتقا قويۇپ بېرىشكە بولمايدىغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق سۇيۇقلۇقنى بىر تەرەپ قىلىشى ياكى ساقلىشى شەرت.

رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇق ئىشلەپچىقارغان ئورۇنلار مۇھىتقا دۆلەتنىڭ رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئۆلچىمىگە ئۇيغۇن كېلىدىغان رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق سۇيۇقلۇقنى چىقىرىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بەلگىلىگەن چىقىرىش ئۇسۇلىنى قوللىنىشى شەرت.

سىڭمە قۇدۇق، سىڭمە ئورەك، تەبىئىي يېرىق، ئېرىتمە ياكى دۆلەت مەنئى قىلغان باشقا ئۇسۇلدا رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇق چىقىرىش مەنئى قىلىنىدۇ.

43-ماددا تۆۋەن، ئوتتۇرا سەۋىيەدىكى رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى دۆلەت بەلگىلىگەن رايوندا يەر يۈزىگە يېقىن جايدا بىر تەرەپ قىلىش يولغا قويۇلىدۇ.

يۇقىرى سەۋىيەلىك رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇق مەركەزلىك چوڭقۇر گېئولوگىيەلىك بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

رادىيوئاكتىپلىق α قاتتىق تاشلاندۇقلىرى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلىنىدۇ.

ئىچكى دەريا دائىرىسىدە ۋە دېڭىز-ئوكيانلاردا رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

44-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ يادرو ئەسلىھەسى مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە گېئو شارائىت ۋە رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئېھتىياجىغا ئاساسەن، مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ئاساسىدا، رادىيوئاكتىپلىق ئېغىر تاشلاندۇقلارنى بىر ياقلىق قىلىش سورۇنى تاللاش يىرىك پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەنگە تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويىدۇ.

مۇناسىۋەتلىك يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش سورۇنىنىڭ ئورنىنى تاللاش يىرىك پىلانىغا ئاساسەن، رادىيوئاكتىپلىق ئېغىر تاشلاندۇقلارنى بىر ياقلىق قىلىش سورۇنىنىڭ قۇرۇلۇشقا ئىشلىتىلىدىغان يېرى بىلەن تەمىنلىشى ھەمدە ئۈنۈملۈك تەدبىر قوللىنىپ، رادىيوتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى بىرتەرەپ قىلىشقا مەدەت بېرىشى كېرەك.

45-ماددا رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇق پەيدا قىلغان ئورۇنلار گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ بەلگىلىمىسى بويىچە، ئۆزى پەيدا قىلغان رادىيوئاكتىپلىق قارا تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلغاندىن كېيىن، رادىيوئاكتىپلىق ئېغىر تاشلاندۇقلارنى بىر تەرەپ قىلىش ئورنىنىڭ بىر تەرەپ قىلىشىغا تاپشۇرۇپ بېرىشى ھەمدە بىر تەرەپ قىلىش خىراجىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى بىر تەرەپ قىلىش ھەققىنى ئېلىش ۋە ئىشلىتىشنى باشقۇرۇش چارىسىنى گوۋۇيۈەننىڭ مالىيە تارمىقى، باھا مەسئۇل تارمىقى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى بىلەن بىرلىكتە بەلگىلەيدۇ.

46-ماددا رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى ساقلاش، بىر تەرەپ قىلىشقا مەخسۇس شۇغۇللىنىدىغان ئورۇن تەسىس قىلىشتا، گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەكشۈرۈشىدىن ئۆتكۈزۈپ تەستىقلىتىشى، ئىجازەتنامە ئېلىشى شەرت.
كونكرېت چارىسىنى گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.

ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ ياكى ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بويىچە رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى ساقلاش ۋە بىر تەرەپ قىلىش ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللىنىش مەنئى قىلىنىدۇ.

رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى ئىجازەتنامىسى يوق ئورۇننىڭ ساقلىشى ۋە بىر تەرەپ قىلىشىغا بېرىش ياكى ھاۋالە قىلىش مەنئى قىلىنىدۇ.

47-ماددا رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق ۋە رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىما بۇيۇملارنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىگە كىرگۈزۈش ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسى ئىچىدىن يۆتكەش مەنئى قىلىنىدۇ.

7-باب قانۇن جاۋابكارلىقى

48-ماددا رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى نازارەت قىلىپ باشقۇرغۇچى خادىملاردىن قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرگە خىلاپلىق قىلىپ، ۋەزىپىسىدىكى قولايلىقتىن پايدىلىنىپ باشقىلارنىڭ پۇل-مېلىنى قوبۇل قىلغان، باشقا نەپ ئالغانلىرى ياكى خىزمەتتە بىپەرۋالىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلىرىغا قانۇن بويىچە مەمۇرىي چارە كۆرۈلىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن شەرتكە ئۇيغۇن كەلمەيدىغان ئورۇنلارغا ئىجازەتنامە بەرگەن ۋە تەستىق ھۆججىتى بېجىرگەنلەر؛

( 2 ) نازارەت قىلىش-باشقۇرۇش مەسئۇلىيىتىنى قانۇن بويىچە ئادا قىلمىغانلار؛

( 3 ) قانۇنغا خىلاپ قىلمىشى بايقىلىپ تەكشۈرۈپ بىر تەرەپ قىلىنمىغانلار.

49-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلار خىزمەت ھوقۇقىغا ئاساسەن بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، 20 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ :

( 1 ) مۇناسىۋەتلىك مۇھىتنى كۆزىتىپ ئۆلچەش نەتىجىسىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلماي دوكلات قىلغانلار؛

( 2 ) مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك تارماقلارنىڭ نەق مەيداندا تەكشۈرۈشىنى رەت قىلغان ياكى تەكشۈرۈلگەندە ئەھۋالنى ئەينەن ئىنكاس قىلمىغان ۋە زۆرۈر ماتېرىيال بىلەن تەمىنلىمىگەنلەر.

50-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتى تۈزمەي ياكى مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقىنىڭ تەستىقىنى ئالماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن ياساش، يۈرۈشتۈرۈش، ئىشلەپچىقىرىش ۋە ئىشلىتىش قاتارلىق پائالىيەتلەر بىلەن شۇغۇللانغانلارنى مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلىغان مۇھىت قوغداش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ،
بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە رەسمىيەتنى تولۇقلاپ بېجىرىدۇ ياكى ئەسلىي ھالىتىگە كەلتۈرىدۇ، قوشۇمچە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

51-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش ئەسلىھەسى، رادىياتسىيەلىك مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەسى سالمىغان ياكى مۇداپىئەلىنىش ۋە ئۇنى تىزگىنلەش مۇداپىئەلىنىش ئەسلىھەسى تەكشۈرۈپ ئۆتكۈزۈۋېلىشتا لاياقەتلىك بولمىغان، ئاساسىي گەۋدە قۇرۇلۇشى ئىشلەپچىقىرىشقا كىرىشتۈرۈلگەن ياكى ئىشلىتىلگەن بولسا، مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تەستىقلىغان مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ،
قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ.

52-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، يادرو ئەسلىھەسىنى باشقۇرغۇچى ئورۇنلاردىن ئىجازەت ئالماي ياكى تەستىقلاتماي تۇرۇپ، يادرو ئەسلىھەسى ياساش، ماتېرىيال قاچىلاش، يۈرۈشتۈرۈش، سەپتىن چېكىندۈرۈش قاتارلىق پائالىيەتلەرنى ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن قىلغانلىرىنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 200 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 500 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

53-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ ۋە نۇر قۇرۇلمىسى، شۇنىڭدەك رادىيو ئىزوتوپ ئەسۋابلىرىنى ئىشلەپچىقارغان، ساتقان، ئىشلەتكەن، ئۆتۈنۈپ بەرگەن، ئىمپورت قىلغان، ساقلىغان بولسا، ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارمىقى خىزمەت ھوقۇقىغا ئاساسەن قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەر ئىشلەپچىقىرىشنى، تىجارەتنى توختىتىشقا ياكى ئىجازەتنامىنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇلىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ ھالدا 100 مىڭ يۈەندىن ئارتۇق تاپاۋەت قىلغانلارغا قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ ھالدا بىر ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلمىغانلارغا ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت 100 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، قوشۇمچە 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

54-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ، جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) قالدۇق قېزىلما ئامبىرى سالمىغان ياكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەش تەلىپى بويىچە قالدۇق قېزىلما ئامبىرى سالماي، ئۇران ( تورىي ) كېنى ۋە قوشۇمچە رادىيوئاكتىپلىق رۇدا ساقلانغان، بىر تەرەپ قىلىنمىغان قالدۇق قېزىلما؛

( 2 ) مۇھىتقا قويۇپ بېرىشكە بولمايدىغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز گاز، كېرەكسىز سۇيۇقلۇق چىقارغانلار؛

( 3 ) رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇق چىقىرىشتا بەلگىلەنگەن ئۇسۇل بويىچە ئىش كۆرمىگەن، سىڭمە قۇدۇق، سىڭمە ئورەك، تەبىئىي يېرىق، ئېرىتمە ياكى دۆلەت مەنئى قىلغان باشقا ئۇسۇللار بىلەن رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق سۇيۇقلۇق چىقارغانلار؛

( 4 ) مۇھىتقا قويۇپ بېرىشكە بولمايدىغان رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز سۇيۇقلۇقنى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغان ياكى ساقلىمىغانلار؛

( 5 ) رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقنى ئىجازەتنامىسى يوق ئورۇننىڭ ساقلىشى ۋە بىر تەرەپ قىلىشىغا بەرگەن ياكى ھاۋالە قىلغانلار.

ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 1 ) تارماقچىسى، ( 2 ) تارماقچىسى.( 3 ) تارماقچىسى ۋە ( 5 ) تارماقچىسىدىكى قىلمىشلارنىڭ بىرى كۆرۈلگەنلەرگە 100 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
ئالدىنقى تارماقنىڭ ( 4 ) تارماقچىسىدىكى قىلمىش سادىر قىلغانلارغا 10 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ.

55-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ياكى باشقا مۇناسىۋەتلىك تارمىقى خىزمەت ھوقۇقىغا ئاساسەن، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
مۇددەت ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرنى ئىشلەپچىقىرىشنى، تىجارەتنى توختىتىشقا بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 20 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) رادىيوئاكتىپلىق بەلگە، بەلگە، جۇڭگو تىل-يېزىقىدىكى ئاگاھ ئىزاھاتىنى بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلماي ئورناتقانلار؛

( 2 ) بىخەتەرلىكنى قوغداش تۈزۈمىنى ئورنىتىش، تاكامۇللاشتۇرۇش ۋە ھادىسىگە جىددىي تاقابىل تۇرۇش پىلانى ياكى جىددىي تاقابىل تۇرۇش تەدبىرى تۈزۈشتە بەلگىلىمىگە ئەمەل قىلمىغانلار؛

( 3 ) رادىياتسىيە مەنبەسىنىڭ يوقىلىشى، ئوغرىلىنىش ئەھۋالى ياكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش ھادىسىسىنى بەلگىلىمە بويىچە دوكلات قىلمىغانلار.

56-ماددا رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇق پەيدا قىلغان ئورۇنلاردىن ئۆزى پەيدا قىلغان رادىيوئاكتىپلىق ئېغىر تاشلاندۇقنى مۇشۇ قانۇننىڭ 45-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بىر تەرەپ قىلمىغانلىرىنى شۇ ئورۇننىڭ مۇھىت تەسىرىنى باھالاش ھۆججىتىنى تۇرغۇزۇشىنى تەستىقلىغان مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى قانۇنغا خىلاپ قىلمىشىنى توختىتىشقا، بەلگىلەنگەن مۆھلەتتە تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ؛
سۈرۈك ئۆتسىمۇ تۈزەتمىگەنلەرنى بىر تەرەپ قىلىش ئىقتىدارى بار ئورۇننى ۋاكالىتەن بىر تەرەپ قىلىشقا بەلگىلەپ قويىدۇ، كېرەكلىك خىراجەتنى رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇق پەيدا قىلغان ئورۇن ئۈستىگە ئالىدۇ، قوشۇمچە 200 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويسا بولىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

57-ماددا مۇشۇ قانۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپلىق قىلىپ، تۆۋەندىكى قىلمىشلارنىڭ بىرىنى سادىر قىلغانلارنى ئۆلكە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇھىت ئاسراش مەمۇرىي مەسئۇل تارمىقى ئىشلەپچىقىرىشنى، تىجارەتنى توختىتىشقا ياكى ئىجازەتنامىنى بىكار قىلىشقا بۇيرۇيدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلغانلارغا قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت مۇسادىرە قىلىنىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ ھالدا 100 مىڭ يۈەندىن ئارتۇق تاپاۋەت قىلغانلارغا قوشۇمچە قانۇنغا خىلاپ ھالدا بىر ھەسسىدىن يۇقىرى، بەش ھەسسىدىن تۆۋەن جەرىمانە قويۇلىدۇ؛
قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت قىلمىغان ياكى قانۇنغا خىلاپ تاپاۋەت 100 مىڭ يۈەنگە يەتمىسە، قوشۇمچە 50 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 100 مىڭ يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ :

( 1 ) ئىجازەت ئالماي تۇرۇپ، ئۆز بېشىمچىلىق بىلەن رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى ساقلاش ۋە بىر تەرەپ قىلىش ھەرىكىتى بىلەن شۇغۇللانغانلار؛

( 2 ) رادىيوئاكتىپلىق قاتتىق تاشلاندۇقلارنى ساقلاش ۋە بىر تەرەپ قىلىشتا ئىجازەت بېرىلگەن مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە ئەمەل قىلمىغانلار.

58-ماددا جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى چېگراسى ئىچىگە رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق ۋە رادىيوئاكتىپلىق بىلەن بۇلغانغان بۇيۇملارنى كىرگۈزگەن ياكى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتى تەۋەسى ئىچىدىن رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇقلار ۋە رادىيونلۇقتىن بۇلغانغان بۇيۇملارنى يۆتكىگەن بۇيۇملارنى تاموژنا شۇ رادىيوئاكتىپلىق كېرەكسىز نەرسە ۋە رادىيويوئاكتىپلىق بىلەن يۇقۇملانغان بۇيۇملارنى قايتۇرۇشقا بۇيرۇيدۇ، قوشۇمچە 500 مىڭ يۈەندىن يۇقىرى، 1 مىليون يۈەندىن تۆۋەن جەرىمانە قويىدۇ؛
جىنايەت شەكىللەندۈرگەنلىرى قانۇن بويىچە جىنايى جاۋابكارلىققا تارتىلىدۇ.

59-ماددا رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش سەۋەبىدىن باشقىلارغا زىيان يەتكەن بولسا، قانۇن بويىچە ھەق تەلەپ جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئېلىش كېرەك.

8-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

60-ماددا ھەربىي ئەسلىھە، جابدۇقلاردىكى رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىشنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى تۈزەشنى گوۋۇيۈەن ۋە ئارمىيەنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەسئۇل تارمىقى مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پىرىنسىپ ۋە گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت بەلگىلىگەن مەسئۇلىيەت بويىچە نازارەت قىلىدۇ ۋە باشقۇرىدۇ.

61-ماددا ئەمگەكچىلەر كەسپىي پائالىيەت جەريانىدا رادىيوئاكتىپلىق ماددا بىلەن ئۇچرىشىشتىن كېلىپ چىققان كەسپىي كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىش ۋە ئۇنى داۋالاش «جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ كەسپىي كېسەلنىڭ ئالدىنى ئېلىشى ۋە ئۇنى تىزگىنلەش قانۇنى»دىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

62-ماددا بۇ قانۇندىكى تۆۋەندىكى سۆزلەرنىڭ مەنىسى :

( 1 ) رادىيوئاكتىپلىق بۇلغىنىش ئىنسانلار پائالىيىتى كەلتۈرۈپ چىقارغان ماتېرىيال، ئادەم بەدىنى، سورۇن، مۇھىت ۋاسىتىسىنىڭ سىرتقى يۈزى ياكى ئىچكى قىسمىدا دۆلەت ئۆلچىمىدىن ئېشىپ كەتكەن رادىيوئاكتىپلىق ماددا ياكى نۇرنى كۆرسىتىدۇ.

( 2 ) يادرو ئەسلىھەسى يادرو ئېنېرگىيە زاۋۇتى ( يادرو ئېلېكتىر ئىستانسىسى، يادرو ئىسسىقلىق ئېلېكتىر ئىستانسىسى، يادرولۇق پار بىلەن تەمىنلەش زاۋۇتى قاتارلىقلار ) ۋە باشقا رېئاكتورلار ( تەتقىقات دۆۋىسى، تەجرىبە دۆۋىسى، كىرىتىك قۇرۇلما قاتارلىقلار ) نى كۆرسىتىدۇ؛
يېقىلغۇ ئىشلەپچىقىرىش، پىششىقلاش، ساقلاش ۋە كېيىنكى بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەلىرىنى تەكشۈرۈش؛
رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق بىر تەرەپ قىلىش ئەسلىھەسى قاتارلىقلار.

( 3 ) يادرو تېخنىكىسىدىن پايدىلىنىش ھىملەنگەن نۇر مەنبەسى، ھىملانمىغان نۇر مەنبەسى ۋە نۇر قۇرۇلمىسىنىڭ داۋالاش، سانائەت، يېزا ئىگىلىكى، گېئولوگىيەلىك تەكشۈرۈش، پەن تەتقىقات ۋە ئوقۇتۇش قاتارلىق ساھەلەردە ئىشلىتىلىشىنى كۆرسىتىدۇ.

( 4 ) رادىيوئاكتىپلىق ئىزوتوپ رادىيوئاكتىپلىق يىمىرىلىش يۈز بەرگەن مەلۇم ئېلېمېنت ئىچىدە ئوخشاش ئاتوم تەرتىپى بار، ئەمما سۈپىتى ئوخشاش بولمىغان يادرونى كۆرسىتىدۇ.

( 5 ) رادىياتسىيە مەنبەسى دۆۋە ۋە ھەرىكەتلەندۈرگۈچى كۈچ دۆۋە يادروسى يېقىلغۇسىنىڭ ئايلىنىش كاتېگورىيەسىنى تەتقىق قىلىدىغان ماتېرىياللاردىن باشقا، قاچىدا مەڭگۈ ھىم ئېتىلگەن ياكى قەۋىتى چىڭ بولغان ھەمدە قاتتىق ھالەتتە بولغان رادىيوئاكتىپلىق ماتېرىيالنى كۆرسىتىدۇ.

( 6 ) نۇر قۇرۇلمىسى X نۇر ماشىنىسى، تېزلەتكۈچ، نېيترون ھاسىللىغۇچ ۋە نۇر مەنبەسىنى ئۆز ئىچىگە ئالغان قۇرۇلمىنى كۆرسىتىدۇ.

( 7 ) ئەگەشمە رادىيوئاكتىپلىق رۇدا، تەركىبىدە بىرقەدەر يۇقىرى سەۋىيەلىك تەبىئىي رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىسى قويۇقلۇقىدىكى ئۇران رۇدىسى ( مەسىلەن، سىرەك توپا رۇدىسى ۋە فوسفات كىسلاتا تۇزى رۇدىسى قاتارلىقلار ) نى كۆرسىتىدۇ.

( 8 ) رادىيوئاكتىپلىق تاشلاندۇق تەركىبىدە رادىيوئاكتىپلىق يادرو ماددىسى بولغان، رادىيوئاكتىپلىق يادرودىن بۇلغانغان، ئۇنىڭ قويۇقلۇقى ياكى سېلىشتۇرما ئاكتىپلىقى دۆلەت بېكىتكەن تازىلاش-تىزگىنلەش سەۋىيەسىدىن يۇقىرى بولغان، قايتا ئىشلىتىش كۆزلەنگەن تاشلاندۇقنى كۆرسىتىدۇ.

63-ماددا بۇ قانۇن 2003-يىل 10-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.