( 1998 ـ يىل 11 ـ ئاينىڭ 4 ـ كۈنى 9 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 5 ـ يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2010 ـ يىل 10 ـ ئاينىڭ 28 ـ كۈنى 11 ـ نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك دۆلەت قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ 17 ـ يىغىنىدا تۈزىتىش كىرگۈزۈلدى )

مۇندەرىجە

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

2-باب كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ تەركىبى ۋە مەسئۇلىيىتى

3-باب كەنت ئاھالە كومىتېتى سايلىمى

4-باب كەنت ئاھالە يىغىنى ۋە كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى

5-باب دېموكراتىك باشقۇرۇش ۋە دېموكراتىك نازارەت قىلىش

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ

1-ماددا بۇ قانۇن يېزا ئاھالىسىنىڭ ئۆزىنى ئۆزى ئىدارە قىلىشىنى كاپالەتلەندۈرۈش، كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆز ئىشىنى قانۇن بويىچە بېجىرىشىگە يول قويۇش، يېزا ئاساسىي قاتلام دېموكراتىيەسىنى راۋاجلاندۇرۇش، كەنت ئاھالىسىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغداش، سوتسىيالىستىك يېڭى يېزا قۇرۇلۇشىنى ئىلگىرى سۈرۈش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.

2-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى − كەنت ئاھالىسى ئۆزىنى باشقۇرىدىغان، ئۆزىنى تەربىيەلەيدىغان، ئۆزىگە خىزمەت قىلىدىغان ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تەشكىلاتى، ئۇ دېموكراتىك سايلام، دېموكراتىك تەدبىر بەلگىلەش، دېموكراتىك باشقۇرۇش، دېموكراتىك نازارەت قىلىشنى يولغا قويىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى شۇ كەنتنىڭ ئاممىۋى ئىشلىرى ۋە پاراۋانلىق ئىشلىرىنى بېجىرىدۇ، ئەلئارا ماجىرالارنى مۇرەسسە قىلىدۇ، جەمئىيەت ئامانلىقىنى ساقلاشقا ياردەملىشىدۇ، خەلق ھۆكۈمىتىگە كەنت ئاھالىسىنىڭ پىكىر، تەلەپلىرىنى ئىنكاس قىلىدۇ ۋە تەكلىپ بېرىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى كەنت ئاھالە يىغىنى، كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى ئالدىدا جاۋابكار بولىدۇ ھەمدە خىزمىتىدىن دوكلات بېرىدۇ.

3-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى كەنت ئاھالىسىنىڭ تۇرالغۇ ئەھۋالى، ئاھالىسىنىڭ ئاز-كۆپلۈكىگە قاراپ، ئاممىنىڭ ئۆزىنى ئىدارە قىلىشىغا قولايلىق بولۇش، ئىقتىسادىي تەرەققىيات ۋە جەمئىيەت باشقۇرۇشقا پايدىلىق بولۇش پىرىنسىپى بويىچە تەسىس قىلىنىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتىنى قۇرۇش، ئەمەلدىن قالدۇرۇش، دائىرىسىنى تەڭشەشنى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى ئوتتۇرىغا قويىدۇ، كەنت ئاھالە يىغىنىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قوشۇلۇشى بىلەن، ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىگە تەستىقلىتىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى كەنت ئاھالىسىنىڭ ئولتۇراقلىشىش ئەھۋالى، كوللېكتىپ يېرىنىڭ ئىگىدارلىق ھوقۇقى مۇناسىۋىتى قاتارلىقلارغا ئاساسەن بىرقانچە كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى تەسىس قىلسا بولىدۇ.

4-ماددا جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ يېزىلاردىكى ئاساسىي قاتلام تەشكىلاتلىرى جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ نىزامنامىسى بويىچە ئىشلەيدۇ، رەھبەرلىك يادروسىلىق رولىنى جارى قىلدۇرىدۇ، كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە رەھبەرلىك قىلىدۇ ۋە مەدەت بېرىدۇ؛
ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلار بويىچە، كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆز-ئۆزىنى ئىدارە قىلىش ھەرىكىتىنى قانات يايدۇرۇشى، دېموكراتىيە ھوقۇقىنى بىۋاسىتە يۈرگۈزۈشىگە مەدەت بېرىلىدۇ ۋە كاپالەتلىك قىلىنىدۇ.

5-ماددا يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ خىزمىتىگە يېتەكچىلىك قىلىدۇ، مەدەت بېرىدۇ ۋە ياردەم بېرىدۇ، لېكىن قانۇن بويىچە كەنت ئاھالىسىنىڭ ئاپتونومىيە دائىرىسىگە كىرىدىغان ئىشلارغا ئارىلىشىۋالسا بولمايدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملىشىدۇ.

2-باب كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ تەركىبى ۋە مەسئۇلىيىتى

6-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى مۇدىر، مۇئاۋىن مۇدىرلار ۋە كومىتېت ئەزالىرى بولۇپ جەمئىي ئۈچتىن يەتتىگىچە كىشىدىن تەركىب تاپىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ئىچىدە ئاياللار بولۇشى، كۆپ مىللەتلىك كەنت ئاھالىسى ئولتۇراقلاشقان كەنتتە ئادەم سانى بىرقەدەر ئاز مىللەتتىن بولغان ئەزالار بولۇشى كېرەك.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىغا خىزمەت ئەھۋالىغا قاراپ مۇۋاپىق تولۇقلىما بېرىلىدۇ.

7-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتىدا ئېھتىياجغا قاراپ خەلق مۇرەسسە كومىتېتى، ئامانلىق ساقلاش كومىتېتى، ئاممىۋى سەھىيە ۋە پىلانلىق تۇغۇت كومىتېتى قاتارلىق كومىتېتلار تەسىس قىلىنىدۇ.
كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى قارىمىقىدىكى كومىتېتنىڭ ئەزالىقىنى قوشۇمچە ئۆتىسە بولىدۇ.
نوپۇسى ئاز كەنتلەرنىڭ كەنت ئاھالە كومىتېتىدا كومىتېت تەسىس قىلىنمىسا بولىدۇ، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى خەلق مۇرەسسەسى، ئامانلىق ساقلاش، ئاممىۋى تازىلىق ۋە پىلانلىق تۇغۇت قاتارلىق خىزمەتلەرگە ئىش تەقسىماتى بويىچە مەسئۇل بولىدۇ.

8-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى كەنت ئاھالىسىنىڭ ھەر خىل شەكىلدىكى ھەمكارلىق ئىگىلىكى ۋە باشقا ئىگىلىكنى قانۇن بويىچە راۋاجلاندۇرۇشىغا مەدەت بېرىشى ۋە تەشكىللىشى، شۇ كەنتنىڭ ئىشلەپچىقىرىشىغا مۇلازىمەت قىلىش ۋە ئۇنى ماسلاشتۇرۇش خىزمىتىنى ئۈستىگە ئېلىشى، يېزىلارنىڭ ئىشلەپچىقىرىش-قۇرۇلۇشى ۋە ئىقتىسادىي تەرەققىياتىنى ئىلگىرى سۈرۈشى كېرەك.

كەنت ئاھالە كومىتېتى قانۇندىكى بەلگىلىمە بويىچە، شۇ كەنتتىكى دېھقانلارنىڭ كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر ۋە باشقا مال-مۈلۈكلەرنى باشقۇرىدۇ، كەنت ئاھالىسىنى تەبىئىي بايلىقتىن مۇۋاپىق پايدىلىنىشقا، ئېكولوگىيەلىك مۇھىتنى ئاسراش ۋە ياخشىلاشقا يېتەكلەيدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇن بويىچە مۇستەقىل ئىقتىسادىي پائالىيەت قىلىدىغان ئۆز ئالدىغا ئىش كۆرۈش ھوقۇقىغا ھۆرمەت قىلىشى ۋە مەدەت بېرىشى، ئائىلە ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش ئاساس قىلىنغان، بىرتۇتاش باشقۇرۇش بىلەن تارقاق باشقۇرۇش بىرلەشتۈرۈلگەن قوش قاتلاملىق ئىگىلىك باشقۇرۇش تۈزۈلمىسىنى قوغدىشى، كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتلار ۋە كەنت ئاھالىلىرى، ھۆددە ئېلىپ باشقۇرغۇچىلار، بىرلەشمە ئائىلىلەر ياكى شېرىكلەرنىڭ قانۇنلۇق مال-مۈلۈك ھوقۇقى ۋە باشقا قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى كاپالەتلەندۈرۈشى كېرەك.

9-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئاساسىي قانۇن، قانۇن، نىزاملارنى ۋە دۆلەتنىڭ سىياسەتلىرىنى تەشۋىق قىلىشى، كەنت ئاھالىسىگە قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيەتنى ئادا قىلىش، ئاممىۋى مال-مۈلۈكنى ئاسراش توغرىسىدا تەربىيە بېرىشى ۋە تۈرتكە بولۇشى، كەنت ئاھالىسىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى قوغدىشى، مەدەنىيەت-مائارىپنى راۋاجلاندۇرۇشى، پەن-تېخنىكا بىلىملىرىنى ئومۇملاشتۇرۇشى، ئەر-ئاياللار باراۋەرلىكىنى ئىلگىرى سۈرۈشى، پىلانلىق تۇغۇت خىزمىتىنى ياخشى ئىشلىشى كېرەك،
كەنت بىلەن كەنت ئوتتۇرىسىدىكى ئىتتىپاقلىق، ھەمكارلىقنى ئىلگىرى سۈرۈپ، كۆپ خىل شەكىلدىكى سوتسىيالىستىك مەنىۋى مەدەنىيلىك قۇرۇلۇشى پائالىيىتىنى قانات يايدۇرۇش.

كەنت ئاھالە كومىتېتى مۇلازىمەت خاراكتېرلىك، ئاممىۋى پاراۋانلىق خاراكتېرلىك، ئۆزئارا ياردەم بېرىش خاراكتېرلىك ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارنىڭ قانۇن بويىچە پائالىيەت ئېلىپ بېرىشىغا مەدەت بېرىپ، يېزا مەھەللىلىرى قۇرۇلۇشىغا تۈرتكە بولۇشى كېرەك.

كۆپ مىللەتلىك كەنت ئاھالىسى ئولتۇراقلاشقان كەنتلەردە كەنت ئاھالە كومىتېتى ھەر مىللەت كەنت ئاھالىسىنى ئىتتىپاقلىقنى ئىلگىرى سۈرۈش، ئۆزئارا ھۆرمەت قىلىش، ئۆزئارا ياردەم بېرىشكە تەربىيەلىشى ۋە يېتەكلىشى كېرەك.

10-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ۋە ئۇنىڭ ئەزالىرى ئاساسىي قانۇن، قانۇن-نىزاملارغا ۋە دۆلەتنىڭ سىياسىتىگە رىئايە قىلىشى، كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆزىنى ئىدارە قىلىش نىزامنامىسى، كەنت قائىدىسى-ئاھالىلەر ئەھدىنامىسىگە رىئايە قىلىشى ھەمدە ئۇنى تەشكىللەپ يولغا قويۇشى، كەنت ئاھالە يىغىنى، كەنت ئاھالىسى ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ قارار-قارارلىرىنى ئىجرا قىلىشى، ئىشنى ئادىل بېجىرىشى، پاك-دۇرۇس بولۇشى، كەنت ئاھالىسىگە قىزغىن مۇلازىمەت قىلىشى، كەنت ئاھالىلىرىنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

3-باب كەنت ئاھالە كومىتېتى سايلىمى

11-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ مۇدىرى، مۇئاۋىن مۇدىرلىرى ۋە ئەزالىرىنى كەنت ئاھالىسى بىۋاسىتە سايلاپ ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ.
ھەرقانداق تەشكىلات ياكى شەخسنىڭ كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنى بەلگىلەپ بېرىشىگە، تەيىنلەپ بېرىشىگە ياكى ئالماشتۇرۇۋېتىشىگە يول قويۇلمايدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ھەر نۆۋەتلىك ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ئۈچ يىل بولىدۇ، نۆۋەت توشقاندا ۋاقتىدا نۆۋەت ئالماشتۇرۇش سايلىمى ئۆتكۈزۈشى كېرەك.
كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.

12-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ سايلىمىغا كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى مۇدىر ۋە ئەزالاردىن تەركىب تاپىدۇ، كەنت ئاھالە يىغىنى، كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى يىغىنى سايلاپ چىقىدۇ.

كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ نامزاتلىقىغا كۆرسىتىلگەندە، كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتىدىن چېكىنىپ چىقىشى كېرەك.

كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتىدىن چېكىنىپ چىققان ياكى باشقا سەۋەبلەر تۈپەيلىدىن بوش قالغان بولسا، ئەسلىدىكى سايلام نەتىجىسى بويىچە تەرتىپ بويىچە تولۇقلىنىدۇ، ئايرىم سايلىسىمۇ بولىدۇ.

13-ماددا 18 ياشقا توشقان كەنت ئاھالىسىنىڭ ھەممىسى مىللىتى، ئىرقى، جىنسى، كەسپى، ئائىلە كېلىپ چىقىشى، دىنىي ئېتىقادى، بىلىم دەرىجىسى، مال-مۈلۈك ئەھۋالى ۋە ئولتۇراقلىشىش ۋاقتىغا قارىماي، سايلاش ھوقۇقى ۋە سايلىنىش ھوقۇقىغا ئىگە؛
لېكىن، قانۇن بويىچە سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىنغانلار بۇنىڭ سىرتىدا.

كەنت ئاھالە كومىتېتى سايلامدىن بۇرۇن، تۆۋەندىكى كىشىلەرنى تىزىملاپ، سايلامغا قاتنىشىدىغان كەنت ئاھالىلىرى ئىسىملىكىگە كىرگۈزۈشى كېرەك :

( 1 ) نوپۇسى شۇ كەنتتە ھەمدە شۇ كەنتتە ئولتۇرۇشلۇق كەنت ئاھالىسى؛

( 2 ) نوپۇسى مەزكۇر كەنتتە، مەزكۇر كەنتتە تۇرمايدىغان، ئۆزى سايلامغا قاتنىشىدىغانلىقىنى بىلدۈرگەن كەنت ئاھالىسى؛

( 3 ) نوپۇسى مۇشۇ كەنتتە بولمىغان، شۇ كەنتتە تۇرۇۋاتقىنىغا بىر يىلدىن ئاشقان، ئۆزى سايلامغا قاتنىشىشنى ئىلتىماس قىلغان ھەمدە كەنت ئاھالە يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىپ سايلامغا قاتناشقان پۇقرالار.

نوپۇسى تۇرۇشلۇق كەنت ياكى ئولتۇراقلاشقان كەنتتە تىزىملىتىپ سايلامغا قاتناشقان كەنت ئاھالىسىنىڭ باشقا جايدىكى كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ سايلىمىغا يەنە قاتنىشىشىغا يول قويۇلمايدۇ.

14-ماددا سايلامغا قاتنىشىشقا تىزىملىغان كەنت ئاھالىسىنىڭ ئىسىملىكىنى سايلام كۈنىدىن 20 كۈن بۇرۇن كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى ئېلان قىلىشى كېرەك.

سايلامغا قاتنىشىشقا تىزىملاتقان كەنت ئاھالىسىنىڭ ئىسىملىكىگە باشقىچە پىكرى بولسا، ئىسىملىك ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ بەش كۈن ئىچىدە كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتىغا ئەرز بېرىشى، كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى ئەرزنى تاپشۇرۇۋالغان كۈندىن باشلاپ ئۈچ كۈن ئىچىدە بىر تەرەپ قىلىش قارارى چىقىرىشى ھەمدە بىر تەرەپ قىلىش نەتىجىسىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

15-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتىنى سايلاشتا، سايلامغا تىزىمغا ئالدۇرغان كەنت ئاھالىسى بىۋاسىتە نامزات كۆرسىتىدۇ.
كەنت ئاھالىسى نامزات كۆرسەتكەندە، بارلىق كەنت ئاھالىسىنىڭ مەنپەئىتىنى چىقىش قىلىپ، ئومۇم ئۈچۈن ئىشلەيدىغان، قانۇنغا رىئايە قىلىدىغان، پەزىلىتى ياخشى، ئادىل-دۇرۇس، ئاممىۋى مەنپەئەتكە قىزغىن، بەلگىلىك مەدەنىيەت سەۋىيەسىگە ۋە خىزمەت ئىقتىدارىغا ئىگە كەنت ئاھالىسىنى نامزاتلىققا كۆرسىتىشى كېرەك.
نامزاتلارنىڭ سانى سايلىنىدىغانلار سانىدىن كۆپ بولۇشى لازىم.
كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى نامزاتلارنى كەنت ئاھالىسى بىلەن كۆرۈشۈشكە تەشكىللىشى، نامزاتلار مەسئۇلىيەتنى ئادا قىلىش توغرىسىدىكى تەسەۋۋۇرىنى تونۇشتۇرۇشى، كەنت ئاھالىسى ئوتتۇرىغا قويغان مەسىلىلەرگە جاۋاب بېرىشى كېرەك.

كەنت ئاھالە كومىتېتىنى سايلاشتا، سايلامغا قاتنىشىشقا تىزىملاتقان كەنت ئاھالىسىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى بېلەت تاشلىسا، سايلام كۈچكە ئىگە بولىدۇ؛
نامزاتلار بېلەت تاشلاشقا قاتناشقان كەنت ئاھالىلىرىنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ سايلام بېلىتىگە ئېرىشسە ئاندىن سايلىنىدۇ.
سايلانغانلارنىڭ سانى سايلاشقا تېگىشلىك سانغا يەتمىسە، كەم قالغان سان بويىچە ئايرىم سايلام ئۆتكۈزۈلىدۇ.
باشقا سايلامدا، 1-قېتىملىق بېلەت تاشلاشتا سايلانمىغانلاردىن ئېرىشكەن بېلەت سانى كۆپ بولغانلار نامزات بولىدۇ، نامزاتلاردىن ئېرىشكەن بېلەت كۆپ بولغانلار سايلىنىدۇ، لېكىن ئېرىشكەن بېلەت سانى تاشلانغان سايلام بېلىتى ئومۇمىي سانىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كەم بولسا بولمايدۇ.

سايلامدا يوشۇرۇن ئاۋاز بېرىش، ئاشكارا بېلەت ھېسابلاش ئۇسۇلى يولغا قويۇلىدۇ، سايلام نەتىجىسى نەق مەيداندا ئېلان قىلىنىشى كېرەك.
سايلامدا سايلام بېلىتىنى مەخپىي تولدۇرۇش ئورنى تەسىس قىلىش كېرەك.

سايلامغا قاتنىشىشقا تىزىملاتقان كەنت ئاھالىلىرىدىن سايلام مەزگىلىدە سىرتقا چىقىپ كېتىپ ئاۋاز بېرەلمەيدىغانلىرى شۇ كەنتتىكى سايلاش ھوقۇقى بار يېقىن تۇغقانلىرىغا ۋاكالىتەن بېلەت تاشلاشنى يازما ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.
كەنت ئاھالە سايلام كومىتېتى ھاۋالە قىلغۇچى ۋە ھاۋالە قىلىنغۇچىنىڭ ئىسىملىكىنى ئېلان قىلىشى كېرەك.

كونكرېت سايلام چارىسىنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بەلگىلەيدۇ.

16-ماددا شۇ كەنتتىكى سايلاش ھوقۇقىغا ئىگە كەنت ئاھالىسىنىڭ بەشتىن بىرىدىن كۆپرەكى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنى قالدۇرۇۋېتىشنى تەلەپ قىلسا ھەمدە قالدۇرۇۋېتىشنى تەلەپ قىلىشنىڭ سەۋەبىنى چۈشەندۈرسە بولىدۇ.
قالدۇرۇۋېتىشنى ئوتتۇرىغا قويغان كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ئۆزىنى ئاقلاش پىكرىنى بېرىشكە ھوقۇقلۇق.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنى ۋەكىللىكتىن قالدۇرۇۋېتىشتە، سايلامغا قاتنىشىشقا تىزىملاتقان كەنت ئاھالىسىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكى بېلەت تاشلىشى ھەمدە بېلەت تاشلىغان كەنت ئاھالىسىنىڭ يېرىمىدىن كۆپرەكىنىڭ ماقۇللۇقى ئېلىشى شەرت.

17-ماددا زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش، ئالدامچىلىق قىلىش، پارا بېرىش، سايلام بېلىتىنى ئويدۇرۇپ چىقىرىش، سايلام بېلىتى سانىنى يالغان مەلۇم قىلىش قاتارلىق ناتوغرا ۋاسىتىلەر بىلەن كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ئەزالىقىغا سايلانغانلار ئىناۋەتسىز.

زوراۋانلىق قىلىش، تەھدىت سېلىش، ئالدامچىلىق قىلىش، پارا بېرىش، سايلام بېلىتىنى ئويدۇرۇپ چىقىرىش، سايلام بېلىتى سانىنى يالغان مەلۇم قىلىش قاتارلىق ناتوغرا ۋاسىتىلەر بىلەن، كەنت ئاھالىسىنىڭ سايلاش ھوقۇقى ۋە سايلىنىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزۈشىگە دەخلى يەتكۈزۈش، كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ سايلىمىغا بۇزغۇنچىلىق قىلىش قىلمىشلىرىغا قارىتا،
كەنت ئاھالىسى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق قۇرۇلتايلىرىغا ۋە خەلق ھۆكۈمەتلىرىگە ياكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرىغا ۋە خەلق ھۆكۈمەتلىرى ھەم ئۇلارنىڭ ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلىرىغا پاش قىلىشقا ھوقۇقلۇق، يېزا دەرىجىلىك ياكى ناھىيە دەرىجىلىك ھۆكۈمەت مەسئۇل بولۇپ تەكشۈرىدۇ ھەمدە قانۇن بويىچە بىر تەرەپ قىلىدۇ.

18-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ھەرىكەت ئىقتىدارىدىن قالسا ياكى جىنايى جازا ھۆكۈم قىلىنسا، ۋەزىپىسى ئۆزلۈكىدىن ئاخىرلىشىدۇ.

19-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ ئورنى بوش قالغاندا، كەنت ئاھالە يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى تولۇقلاپ سايلىسا بولىدۇ.
تولۇقلاپ سايلاش تەرتىپى مۇشۇ قانۇننىڭ 15-ماددىسىدىكى بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ تولۇقلاپ سايلانغان ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى مۇشۇ نۆۋەتلىك كەنت ئاھالە كومىتېتى ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى توشقانغا قەدەر بولىدۇ.

20-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى يېڭى بىر نۆۋەتلىك كەنت ئاھالە كومىتېتى ۋۇجۇدقا كەلگەن كۈندىن باشلاپ 10 كۈن ئىچىدە خىزمەتلەرنى ئۆتكۈزۈپ بېرىشنى تاماملىشى كېرەك.
خىزمەتنى ئۆتكۈزۈپ بېرىشكە كەنت سايلام ھەيئىتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى نازارەت قىلىدۇ.

4-باب كەنت ئاھالە يىغىنى ۋە كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى

21-ماددا كەنت ئاھالە يىغىنى شۇ كەنتتىكى 18 ياشتىن ئاشقان كەنت ئاھالىلىرىدىن تەركىب تاپىدۇ.

كەنت ئاھالە يىغىنىنى كەنت ئاھالە كومىتېتى چاقىرىدۇ.
كەنت ئاھالىسىنىڭ ئوندىن بىرىدىن كۆپرەكى ياكى كەنت ئاھالىسى ۋەكىللىرىنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكى تەكلىپ بەرسە، كەنت ئاھالىسى يىغىنىنى چاقىرىش كېرەك.
كەنت ئاھالىسى يىغىنىنى چاقىرىشتا، كەنت ئاھالىسىگە 10 كۈن بۇرۇن ئۇقتۇرۇش قىلىش كېرەك.

22-ماددا كەنت ئاھالە يىغىنى ئېچىشتا، شۇ كەنتتىكى 18 ياشتىن ئاشقان كەنت ئاھالىسىنىڭ تەڭدىن تولىسى ياكى شۇ كەنتتىكى ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ئائىلە ۋەكىللىرى قاتنىشىشى، كەنت ئاھالە يىغىنىنىڭ قارارى يىغىنغا قاتناشقانلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىدىن ئۆتۈشى كېرەك.
قانۇندا كەنت ئاھالىسى يىغىنى ئېچىش ۋە قارار چىقىرىش توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

كەنت ئاھالىلىرى يىغىنى ئېچىشتا، ئېھتىياجغا قاراپ شۇ كەنتتە تۇرۇشلۇق كارخانا، كەسپىي ئورۇن ۋە ئاممىۋى تەشكىلاتلارنى سىرتتىن قاتنىشىشقا ۋەكىل ئەۋەتىشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.

23-ماددا كەنت ئاھالە يىغىنى كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ يىللىق خىزمەت دوكلاتىنى قاراپ چىقىدۇ، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ خىزمىتىنى باھالايدۇ؛
كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارىنى بىكار قىلىشقا ياكى ئۆزگەرتىشكە ھوقۇقلۇق؛
كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ نامۇۋاپىق قارارىنى بىكار قىلىشقا ياكى ئۆزگەرتىشكە ھوقۇقلۇق.

كەنت ئاھالە يىغىنى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىغا كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ يىللىق خىزمەت دوكلاتىنى قاراپ چىقىش، كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ خىزمىتىنى باھالاش ھوقۇقى بەرسە، كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ نامۇۋاپىق قارارلىرىنى بىكار قىلسا ياكى ئۆزگەرتسە بولىدۇ.

24-ماددا كەنت ئاھالىسىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان تۆۋەندىكى ئىشلارنى كەنت ئاھالە يىغىنىنىڭ مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشىدىن ئۆتكۈزگەندىن كېيىن بېجىرىشكە بولىدۇ :

( 1 ) شۇ كەنتتىكى ئىشقا دەخلى يەتكۈزۈش ياردەم پۇلىدىن بەھرىمەن بولىدىغانلار ۋە ياردەم پۇل ئۆلچىمى؛

( 2 ) كەنت كوللېكتىپ ئىگىلىكىدىن ئالغان پايدىنى ئىشلىتىش؛

( 3 ) شۇ كەنتنىڭ پاراۋانلىق ئىشلىرىنى يولغا قويۇش ۋە مەبلەغ، ئەمگەك كۈچى توپلاش لايىھەسى ۋە قۇرۇلۇشنى ھۆددە ئېلىش لايىھەسى؛

( 4 ) يەرنى ھۆددە ئېلىپ باشقۇرۇش لايىھەسى؛

( 5 ) كەنت كوللېكتىپ ئىگىلىك تۈرلىرىنى تۇرغۇزۇش، ھۆددە بېرىش لايىھەسى؛

( 6 ) ئۆيلۈك يەرنى ئىشلىتىش لايىھەسى؛

( 7 ) يەر ئېلىش تۆلەم پۇلىنى ئىشلىتىش، تەقسىملەش لايىھەسى؛

( 8 ) كەنت كوللېكتىپىنىڭ مال-مۈلكىنى قەرز بېرىش، ئىجارىگە بېرىش ياكى باشقا ئۇسۇللار بىلەن بىر تەرەپ قىلىش؛

( 9 ) كەنت ئاھالە يىغىنى كەنت ئاھالىسىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان باشقا ئىشلارنى كەنت ئاھالە يىغىنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىدۇ دەپ قارىغان.

كەنت ئاھالە يىغىنى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىغا ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئىشلارنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىش ھوقۇقى بەرسە بولىدۇ.

قانۇندا كەنت كوللېكتىپ ئىقتىسادىي تەشكىلاتىنىڭ مال-مۈلكى ۋە ئەزالىرىنىڭ ھوقۇق-مەنپەئىتىنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىدىغان ئىشلار توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.

25-ماددا ئادەم سانى كۆپرەك ياكى تارقاق ئولتۇراقلاشقان كەنتلەردە، كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى تەسىس قىلىنىپ، كەنت ئاھالە يىغىنى ھوقۇق بەرگەن ئىشلارنى مۇزاكىرە قىلىپ بېكىتسە بولىدۇ.
كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ۋە كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىدىن تەركىب تاپىدۇ، كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىن تەركىبىدىكىلەرنىڭ بەشتىن تۆت قىسمىدىن كۆپرەكىنى ئىگىلىشى، ئايال كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يېزا ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى تەركىبىدىكىلەرنىڭ ئۈچتىن بىرىدىن كۆپرەكىنى ئىگىلىشى كېرەك.

كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىدىن كەنت ئاھالىلىرى ھەر بەش ئائىلىدىن 15 ئائىلىگىچە بىر كىشىنى سايلايدۇ ياكى ھەرقايسى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى بىرقانچە كىشىنى سايلايدۇ.
كەنت ئاھالە ۋەكىللىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ.
كەنت ئاھالىلىرى ۋەكىللىرى ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسە بولىدۇ.

كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى ئۆزى سايلىغان ئائىلە ياكى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى ئالدىدا جاۋابكار بولۇشى، كەنت ئاھالىسىنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

26-ماددا كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىنى كەنت ئاھالە كومىتېتى چاقىرىدۇ.
كەنت ئاھالىلىرى ۋەكىللىرى يىغىنى ھەر پەسىلدە بىر قېتىم ئېچىلىدۇ.
كەنت ئاھالىسى ۋەكىللىرىنىڭ بەشتىن بىرىدىن كۆپرەكى تەكلىپ بەرسە، كەنت ئاھالىسى ۋەكىللىرى يىغىنى چاقىرىش كېرەك.

كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى تەركىبىدىكى ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق خادىم قاتناشسا ئاندىن ئېچىلسا بولىدۇ، چىقىرىلغان قارار يىغىنغا قاتناشقانلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.

27-ماددا كەنت ئاھالە يىغىنى كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆزىنى ئىدارە قىلىش نىزامنامىسى، كەنت قائىدىسى-ئاھالىلەر ئەھدىنامىسىنى تۈزسە ۋە ئۇنىڭغا تۈزىتىش كىرگۈزسە بولىدۇ ھەمدە ئۇنى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتىگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.

كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆزىنى ئىدارە قىلىش نىزامنامىسى، كەنت قائىدىسى ئاھالىلەر ئەھدىنامىسى، شۇنىڭدەك كەنت ئاھالىسى يىغىنى ياكى كەنت ئاھالىسى ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ قارارى ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، نىزاملار ۋە دۆلەتنىڭ سىياسەتلىرىگە زىت كەلسە بولمايدۇ، كەنت ئاھالىسىنىڭ جىسمانىي ھوقۇقى، دېموكراتىك ھوقۇقى ۋە قانۇنلۇق مال-مۈلۈك ھوقۇقىغا دەخلى-تەرۇز قىلىدىغان مەزمۇنلارنى ئۆز ئىچىگە ئالسا بولمايدۇ.

كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۆزىنى ئىدارە قىلىش نىزامنامىسى، كەنت قائىدىسى ئاھالىلەر ئەھدىنامىسى، شۇنىڭدەك كەنت ئاھالە يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ قارارى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولسا، يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

28-ماددا كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى يىغىنى ئېچىشتا، شۇ كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىدىكى 18 ياشتىن ئاشقان كەنت ئاھالىسىنىڭ ئۈچتىن ئىككى قىسمىدىن كۆپرەكى ياكى شۇ كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىدىكى ئۈچتىن ئىككى قىسىمدىن ئارتۇق ئائىلىنىڭ ۋەكىللىرى قاتنىشىشى، چىقارغان قارارلار يىغىنغا قاتناشقانلارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى كېرەك.

كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىنىڭ باشلىقىنى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى يىغىنى سايلايدۇ.
كەنت ئاھالىلەر گۇرۇپپىسى باشلىقىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى كەنت ئاھالە كومىتېتى بىلەن ئوخشاش بولىدۇ، ئۇدا سايلىنىپ ئۇدا ۋەزىپە ئۆتىسىمۇ بولىدۇ.

كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىغا تەۋە كوللېكتىپ ئىگىدارلىقىدىكى يەر، كارخانا ۋە باشقا مال-مۈلۈكنى باشقۇرۇش، شۇنىڭدەك پاراۋانلىق ئىشلىرىنى بېجىرىشنى كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسى يىغىنى ئالاقىدار قانۇنلاردىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىدۇ، چىقارغان قارار ۋە يولغا قويۇش ئەھۋالىنى شۇ كەنت ئاھالە گۇرۇپپىسىدىكى كەنت ئاھالىسىگە ۋاقتىدا ئېلان قىلىشى كېرەك.

5-باب دېموكراتىك باشقۇرۇش ۋە دېموكراتىك نازارەت قىلىش

29-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئاز سانلىق كۆپ سانلىققا بويسۇنىدىغان دېموكراتىك تەدبىر بەلگىلەش مېخانىزمى ۋە ئاشكارا، ئوچۇق خىزمەت پىرىنسىپىنى يولغا قويۇشى، تۈرلۈك خىزمەت تۈزۈملىرىنى ئورنىتىشى ۋە مۇكەممەللەشتۈرۈشى كېرەك.

30-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى كەنت ئىشلىرىنى ئاشكارىلاش تۈزۈمىنى يولغا قويىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى تۆۋەندىكى ئىشلارنى ۋاقتىدا ئېلان قىلىپ، كەنت ئاھالىسىنىڭ نازارىتىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك :

( 1 ) مۇشۇ قانۇننىڭ 23-، 24-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن كەنت ئاھالە يىغىنى، كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىدىغان ئىشلار ۋە ئۇنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالى؛

( 2 ) دۆلەتنىڭ پىلانلىق تۇغۇت سىياسىتىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش لايىھەسى؛

( 3 ) ھۆكۈمەت ئاجراتقان ۋە جەمئىيەت ئىئانىسىنى قوبۇل قىلغان ئاپەتتىن قۇتقۇزۇش، ياردەم پۇلى، ياردەم پۇلى قاتارلىق مەبلەغ، ماددىي ئەشيالارنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش ئەھۋالى؛

( 4 ) كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ھەمكارلىشىش ئەھۋالى؛

( 5 ) شۇ كەنتتىكى كەنت ئاھالىسىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان، كەنت ئاھالىسى ئومۇميۈزلۈك كۆڭۈل بۆلىدىغان باشقا ئىشلار.

ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئىشلار ئىچىدە، ئادەتتىكى ئىشلار كەم دېگەندە پەسىلدە بىر قېتىم ئېلان قىلىنىدۇ؛
كوللېكتىپ مالىيە ئالاقىسى كۆپرەك بولغانلىرىنىڭ مالىيە كىرىم-چىقىم ئەھۋالىنى ئايدا بىر قېتىم ئېلان قىلىش كېرەك؛
كەنت ئاھالىسىنىڭ مەنپەئىتىگە چېتىلىدىغان چوڭ-چوڭ ئىشلارنى خالىغان ۋاقىتتا ئېلان قىلىش كېرەك.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئېلان قىلىنغان ئىشلارنىڭ چىنلىقىغا كاپالەتلىك قىلىشى ھەمدە كەنت ئاھالىسىنىڭ سۈرۈشتۈرۈشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.

31-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتلىرىدىن ئېلان قىلىشقا تېگىشلىك ئىشلارنى ۋاقتىدا ئېلان قىلمىغانلىرى ياكى ئېلان قىلغان ئىشلار چىن بولمىسا، كەنت ئاھالىسى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى ياكى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ۋە ئۇنىڭ ئالاقىدار مەسئۇل تارماقلىرىغا ئىنكاس قىلىشقا ھوقۇقلۇق، ئالاقىدار خەلق ھۆكۈمىتى ياكى مەسئۇل تارماق تەكشۈرۈپ ئېنىقلاپ، قانۇن بويىچە ئېلان قىلىشقا بۇيرۇشى كېرەك؛
تەكشۈرۈش ئارقىلىق ھەقىقەتەن قانۇنغا خىلاپ قىلمىشى بارلىقى ئىسپاتلانغان بولسا، مۇناسىۋەتلىك خادىملار قانۇن بويىچە جاۋابكارلىقنى ئۈستىگە ئېلىشى كېرەك.

32-ماددا كەنت كەنت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش كومىتېتى ياكى باشقا شەكىلدىكى كەنت ئىشلىرى نازارەت ئاپپاراتى قۇرۇپ، كەنت ئاھالىسىنىڭ مالىيەسىنى دېموكراتىك باشقۇرۇشقا مەسئۇل بولۇشى، كەنت ئىشلىرىنى ئاشكارىلاش قاتارلىق تۈزۈملەرنىڭ ئەمەلىيلىشىشىنى نازارەت قىلىشى كېرەك، ئۇنىڭ ئەزالىرىنى كەنت ئاھالىلىرى يىغىنى ياكى كەنت ئاھالىلىرى ۋەكىللىرى يىغىنى كەنت ئاھالىلىرى ئارىسىدا سايلاپ ۋۇجۇدقا كەلتۈرىدۇ، ئۇلارنىڭ ئىچىدە مالىيە-بوغالتىرلىق، باشقۇرۇش بىلىملىرىنى ھازىرلىغان خادىملار بولۇشى كېرەك.
كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ئەزالىرى ۋە ئۇنىڭ يېقىن تۇغقانلىرى كەنت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتىنىڭ ئەزاسى بولسا بولمايدۇ.
كەنت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتىنىڭ ئەزالىرى كەنت ئاھالە يىغىنى ۋە كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىغا مەسئۇل بولىدۇ، كەنت ئاھالە كومىتېتى يىغىنىغا سىرتتىن قاتناشسا بولىدۇ.

33-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى، شۇنىڭدەك كەنت ئاھالىسى ياكى كەنت كوللېكتىپى ئىشقا دەخلى يەتكۈزۈش ياردەم پۇلىنى ئۈستىگە ئالغان تەكلىپ قىلىپ ئىشلەتكۈچىلەر كەنت ئاھالە يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنىنىڭ مەسئۇلىيىتىنى ئادا قىلىش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دېموكراتىك باھالىشىنى قوبۇل قىلىشى كېرەك.
دېموكراتىك باھالاش ھەر يىلى كەم دېگەندە بىر قېتىم ئېلىپ بېرىلىدۇ، كەنت ئىشلىرىنى نازارەت قىلىش ئاپپاراتى رىياسەتچىلىك قىلىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى تەركىبىدىكىلەردىن ئۇدا ئىككى قېتىم باھالاشتا لاياقەتسىز بولغانلىرىنىڭ ۋەزىپىسى توختىتىلىدۇ.

34-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ۋە كەنت ئىشلىرى نازارەتچىلىك ئاپپاراتى كەنت ئىشلىرى ئارخىپى تۇرغۇزۇشى كېرەك.
كەنت ئىشلىرى ئارخىپى سايلام ھۆججىتى ۋە سايلام بېلىتى، يىغىن خاتىرىسى، يەرنى ھۆددىگە بېرىش لايىھەسى ۋە ھۆددىگەرلىك توختامى، ئىقتىسادىي توختام، كوللېكتىپ مالىيە ھېساباتى، كوللېكتىپ مۈلۈكنى تىزىملاش ھۆججىتى، ئاممىۋى پاراۋانلىق ئەسلىھەلىرى ئاساسىي ماتېرىيالى، ئاساسىي قۇرۇلۇش ماتېرىياللىرى، ئۆيلۈك يەر ئىشلىتىش لايىھەسى، يەر ئېلىش تۆلەم پۇلىنى ئىشلىتىش ۋە تەقسىملەش لايىھەسى قاتارلىقلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ.
كەنت ئىشلىرى ئارخىپى ھەقىقىي، توغرا، تولۇق، قېلىپلاشقان بولۇشى كېرەك.

35-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرى ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ۋە ۋەزىپىسىدىن ئايرىلغاندا ئىقتىسادىي جاۋابكارلىقنى تەپتىش قىلىدۇ، ئىقتىسادىي تەپتىش تۆۋەندىكى ئىشلارنى ئۆز ئىچىگە ئالىدۇ :

( 1 ) شۇ كەنتنىڭ مالىيە كىرىم-چىقىم ئەھۋالى؛

( 2 ) شۇ كەنتنىڭ ھەقدارلىق-قەرزدارلىق ئەھۋالى؛

( 3 ) ھۆكۈمەت ئاجراتقان ۋە جەمئىيەت ئىئانىسىنى قوبۇل قىلغان مەبلەغ، ماددىي ئەشيالارنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش ئەھۋالى؛

( 4 ) شۇ كەنتنىڭ ئىشلەپچىقىرىش، تىجارەت ۋە قۇرۇلۇش تۈرلىرىنى ھۆددە بېرىش، باشقۇرۇش، شۇنىڭدەك پاراۋانلىق ئىشلىرى قۇرۇلۇش تۈرىگە خېرىدار چاقىرىش، مەبلەغ سېلىش ئەھۋالى؛

( 5 ) شۇ كەنتنىڭ مەبلىغىنى باشقۇرۇش، ئىشلىتىش، شۇنىڭدەك شۇ كەنتنىڭ كوللېكتىپ مۈلكى، بايلىقىنى ھۆددە بېرىش، ئىجارە بېرىش، كېپىل بولۇش، ھەقلىق بېرىش ئەھۋالى، يەر ئېلىش تۆلەم پۇلىنىڭ ئىشلىتىلىش، تەقسىم قىلىنىش ئەھۋالى؛

( 6 ) شۇ كەنتتىكى بەشتىن بىر قىسىمدىن ئارتۇق كەنت ئاھالىسى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشنى تەلەپ قىلغان باشقا ئىشلار.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ ۋەزىپە ئۆتەش مۇددىتى ۋە ۋەزىپىسىدىن ئايرىلغان ئىقتىسادىي جاۋابكارلىقىنى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىشنى ناھىيە دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ يېزا ئىگىلىك تارمىقى، مالىيە تارمىقى ياكى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى مەسئۇل بولۇپ تەشكىللەيدۇ، ئىقتىسادىي تەپتىش نەتىجىسى ئېلان قىلىنىشى كېرەك، بۇنىڭ ئىچىدە ۋەزىپىسىدىن ئايرىلغان ئىقتىسادىي جاۋابكارلىقنى ئىقتىسادىي تەپتىش قىلىش نەتىجىسى كېيىنكى نۆۋەتلىك كەنت ئاھالە كومىتېتى سايلىمىدىن بۇرۇن ئېلان قىلىنىشى كېرەك.

36-ماددا كەنت ئاھالە كومىتېتى ياكى كەنت ئاھالە كومىتېتى ئەزالىرىنىڭ قارارى كەنت ئاھالىسىنىڭ قانۇنلۇق ھوقۇق-مەنپەئىتىنى زىيانغا ئۇچراتقان بولسا، زىيانغا ئۇچرىغان كەنت ئاھالىسى خەلق سوت مەھكىمىسىگە بىكار قىلىشنى ئىلتىماس قىلسا بولىدۇ، جاۋابكار قانۇن بويىچە قانۇن جاۋابكارلىقىنى ئۈستىگە ئالىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتلىرىدىن قانۇندا بەلگىلەنگەن مەجبۇرىيىتىنى قانۇن، نىزاملاردىكى بەلگىلىمە بويىچە ئادا قىلمىغانلىرىنى يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

يېزىلىق، مىللىي يېزىلىق، بازارلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرىدىن قانۇن بويىچە كەنت ئاھالىسى ئاپتونومىيە دائىرىسىگە كىرىدىغان ئىشلارغا ئارىلىشىۋالغانلىرىنى بىر دەرىجە يۇقىرى خەلق ھۆكۈمىتى تۈزىتىشكە بۇيرۇيدۇ.

6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ

37-ماددا خەلق ھۆكۈمىتى كەنت ئاھالە كومىتېتىنىڭ ھۆكۈمەتنىڭ خىزمەتلەرنى قانات يايدۇرۇشىغا ياردەملىشىشىگە زۆرۈر شارائىت يارىتىپ بېرىشى كېرەك؛
خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى كەنت ئاھالە كومىتېتىغا خىزمەتنى قانات يايدۇرۇشنى ھاۋالە قىلىشقا خىراجەت كېتىدىغان بولسا، ھاۋالە قىلغۇچى تارماق ئۈستىگە ئالىدۇ.

كەنت ئاھالە كومىتېتى ئۆز كەنتىنىڭ پاراۋانلىق ئىشلىرىنى بېجىرىشكە كېرەكلىك خىراجەتنى كەنت ئاھالە كومىتېتى مەبلەغ ۋە ئەمگەك كۈچى توپلاش ئارقىلىق ھەل قىلىدۇ؛
خىراجەت جەھەتتە ھەقىقەتەن قىيىنچىلىق بولسا، يەرلىك خەلق ھۆكۈمىتى مۇۋاپىق ياردەم قىلىدۇ.

38-ماددا يېزىلاردا تۇرۇشلۇق ئورگان، تەشكىلات، قىسىم، دۆلەت كارخانىلىرى ۋە دۆلەت پاي كونترول كارخانىلىرى، كەسپىي ئورۇنلار ۋە ئۇلارنىڭ خادىملىرى كەنت ئاھالە كومىتېتى تەشكىلاتىغا قاتناشمايدۇ، لېكىن كۆپ خىل شەكىللەر ئارقىلىق يېزا مەھەللە قۇرۇلۇشىغا قاتنىشىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك كەنت قائىدىسى-ئاھالىلەر ئەھدىنامىسىگە رىئايە قىلىشى كېرەك.

كەنت ئاھالە كومىتېتى، كەنت ئاھالە يىغىنى ياكى كەنت ئاھالە ۋەكىللىرى يىغىنى ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگەن ئورۇنغا مۇناسىۋەتلىك ئىشلارنى مۇزاكىرە قىلىپ قارار قىلىشتا، ئۇلار بىلەن كېڭىشىشى كېرەك.

39-ماددا يەرلىك ھەردەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ناھىيە دەرىجىلىكتىن يۇقىرى يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوندا مۇشۇ قانۇننىڭ يولغا قويۇلۇشىغا، كەنت ئاھالىسىنىڭ ئاپتونومىيە ھوقۇقىنى قانۇن بويىچە يۈرگۈزۈشىگە كاپالەتلىك قىلىدۇ.

40-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى مۇشۇ قانۇنغا ئاساسەن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا بىرلەشتۈرۈپ يولغا قويۇش چارىسىنى چىقىرىدۇ.

41-ماددا بۇ قانۇن ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.