( 2000-يىلى 3-ئاينىڭ 15-كۈنى 9-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى 3-يىغىنىدا ماقۇللاندى، 2015-يىل 3-ئاينىڭ 25-كۈنى 12-نۆۋەتلىك مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى 3-يىغىنىنىڭ «< جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇن چىقىرىش قانۇنى > غا تۈزىتىش كىرگۈزۈش توغرىسىدىكى قارارى»غا ئاساسەن تۈزىتىلدى )
جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ قانۇن چىقىرىش قانۇنى
مۇندەرىجە
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
2-باب قانۇنلار
1-پاراگراف قانۇن چىقىرىش ھوقۇق دائىرىسى
2-پاراگراف مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قانۇن چىقىرىش تەرتىپى
3-پاراگراف مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قانۇن چىقىرىش تەرتىپى
4-پاراگراف قانۇن ئىزاھاتى
5-پاراگراف باشقا بەلگىلىمىلەر
3-باب مەمۇرىي نىزام
4-باب يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەر
1-پاراگراف يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام
2-پاراگراف قائىدە
5-باب تەتبىقلاش ۋە ئەنگە ئېلىپ تەكشۈرۈش
6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
1-باب ئومۇمىي پىرىنسىپ
1-ماددا بۇ قانۇن قانۇن چىقىرىش پائالىيىتىنى قېلىپلاشتۇرۇش، دۆلەتنىڭ قانۇن چىقىرىش تۈزۈمىنى تاكامۇللاشتۇرۇش، قانۇن چىقىرىش سۈپىتىنى ئۆستۈرۈش، جۇڭگوچە سوتسىيالىستىك قانۇن سىستېمىسىنى مۇكەممەللەشتۈرۈش، قانۇن چىقىرىشنىڭ يېتەكلەش ۋە تۈرتكە بولۇش رولىنى جارى قىلدۇرۇش، سوتسىيالىستىك دېموكراتىيەنى كاپالەتلەندۈرۈش ۋە راۋاجلاندۇرۇش، دۆلەتنى قانۇن بويىچە ئىدارە قىلىشنى ئومۇميۈزلۈك ئالغا سىلجىتىش، سوتسىيالىستىك قانۇنچىل دۆلەت قۇرۇش مەقسىتىدە، ئاساسىي قانۇنغا بىنائەن چىقىرىلدى.
2-ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى چىقىرىش، تۈزىتىش ۋە بىكار قىلىشتا مۇشۇ قانۇن تەتبىقلىنىدۇ.
گوۋۇيۈەننىڭ تارماق قائىدىسى ۋە يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى چىقىرىش، تۈزىتىش ۋە بىكار قىلىش مۇشۇ قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
3-ماددا قانۇن چىقىرىشتا ئاساسىي قانۇننىڭ ئاساسىي پىرىنسىپىغا ئەمەل قىلىش، ئىقتىسادىي قۇرۇلۇشنى مەركەز قىلىش، سوتسىيالىزم يولىدا چىڭ تۇرۇش، خەلق دېموكراتىيەسى دىكتاتۇرىسىدا چىڭ تۇرۇش، جۇڭگو كوممۇنىستىك پارتىيەسىنىڭ رەھبەرلىكىدە چىڭ تۇرۇش، ماركسىزم-لېنىنىزم، ماۋ زېدۇڭ ئىدىيەسى، دېڭ شياۋپىڭ نەزەرىيەسىدە چىڭ تۇرۇش، ئىسلاھات، ئېچىۋېتىشتە چىڭ تۇرۇش كېرەك.
4-ماددا قانۇن چىقىرىشتا، قانۇندا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى ۋە تەرتىپ بويىچە، دۆلەتنىڭ ئومۇمىي مەنپەئىتىنى چىقىش قىلىپ، سوتسىيالىستىك قانۇنچىلىقنىڭ بىرلىكى ۋە ئىززەت-ھۆرمىتىنى قوغداش كېرەك.
5-ماددا نىزام چىقىرىشتا خەلقنىڭ ئىرادىسىنى گەۋدىلەندۈرۈش، سوتسىيالىستىك دېموكراتىيەنى جارى قىلدۇرۇش، نىزام چىقىرىشتا ئاشكارا بولۇشتا چىڭ تۇرۇش، خەلقنىڭ كۆپ خىل يوللار ئارقىلىق نىزام چىقىرىش پائالىيىتىگە قاتنىشىشىغا كاپالەتلىك قىلىش كېرەك.
6-ماددا قانۇن چىقىرىشتا ئەمەلىيەتنى چىقىش قىلىپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ۋە ئىسلاھاتنى ئومۇميۈزلۈك چوڭقۇرلاشتۇرۇش تەلىپىگە لايىقلىشىپ، پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ھوقۇقى-مەجبۇرىيىتى، دۆلەت ئورگانلىرىنىڭ ھوقۇقى ۋە مەسئۇلىيىتىنى ئىلمىي، مۇۋاپىق بەلگىلەش كېرەك.
قانۇن-قائىدىلەر ئېنىق، كونكرېت بولۇشى، قاراتمىلىققا ۋە ئىجرا قىلىشچانلىققا ئىگە بولۇشى كېرەك.
2-باب قانۇنلار
1-پاراگراف قانۇن چىقىرىش ھوقۇق دائىرىسى
7-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى دۆلەتنىڭ قانۇن چىقىرىش ھوقۇقىنى يۈرگۈزىدۇ.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى جىنايى ئىشلار، ھەق تەلەپ ئىشلىرى، دۆلەت ئاپپاراتى ۋە باشقا ئاساسىي قانۇنلارنى چىقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى چىقىرىدىغان قانۇنلاردىن باشقا قانۇنلارنى چىقىرىدۇ ۋە ئۇنىڭغا تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ؛
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى چىقارغان قانۇنلار قىسمەن تولۇقلىنىدۇ ۋە تۈزىتىلىدۇ، لېكىن شۇ قانۇنلارنىڭ ئاساسىي پىرىنسىپىغا زىت كەلسە بولمايدۇ.
8-ماددا تۆۋەندىكى ئىشلاردا پەقەت قانۇن تۈزۈشكىلا بولىدۇ :
( 1 ) دۆلەتنىڭ ئىگىلىك ھوقۇقىغا دائىر ئىشلار؛
( 2 ) ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى، خەلق ھۆكۈمەتلىرى، خەلق سوت مەھكىمىلىرى ۋە خەلق تەپتىش مەھكىمىلىرىنىڭ ۋۇجۇدقا كېلىشى، تەشكىلى ۋە خىزمەت ھوقۇقى؛
( 3 ) مىللىي رايون ئاپتونومىيە تۈزۈمى، ئالاھىدە مەمۇرىي رايون تۈزۈمى، ئاساسىي قاتلام ئامما ئاپتونومىيە تۈزۈمى؛
( 4 ) جىنايەت ئۆتكۈزۈش ۋە جىنايى جازا بېرىش؛
( 5 ) پۇقرالارنى سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىش، جىسمانىي ئەركىنلىكىنى چەكلەشكە دائىر مەجبۇرلاش تەدبىرى ۋە جازاسى؛
( 6 ) باج تۈرىنىڭ تەسىس قىلىنىشى، باج نىسبىتىنى بېكىتىش ۋە باج ئېلىشنى باشقۇرۇش قاتارلىق باج ئاساسىي تۈزۈملىرى؛
( 7 ) دۆلەت ئىلكىدە بولمىغان مال-مۈلۈكنى ئېلىش، ئېلىپ ئىشلىتىش؛
( 8 ) ھەق تەلەپ ئاساسىي تۈزۈمى؛
( 9 ) ئاساسىي ئىقتىسادىي تۈزۈم، شۇنىڭدەك مالىيە، تاموژنا، پۇل مۇئامىلە ۋە تاشقى سودا ئاساسىي تۈزۈمى؛
( 10 ) دەۋا ۋە كېسىم تۈزۈمى؛
( 11 ) قانۇندىكى باشقا ئىشلارنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى تۈزۈشى شەرت.
9-ماددا مۇشۇ قانۇننىڭ 8-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئىشلار توغرىسىدا قانۇن چىقىرىلمىغان بولسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى قارار چىقىرىشقا ھوقۇقلۇق، گوۋۇيۈەنگە ئەمەلىي ئېھتىياجغا قاراپ، ئۇنىڭ ئىچىدىكى قىسمەن ئىشلاردا ئاۋۋال مەمۇرىي نىزام چىقىرىش ھوقۇقى بېرىدۇ،
لېكىن جىنايەت ۋە جىنايى جازا، پۇقرالارنى سىياسىي ھوقۇقىدىن مەھرۇم قىلىش ۋە جىسمانىي ئەركىنلىكىنى چەكلەشكە دائىر مەجبۇرلاش تەدبىرى ۋە جازا، قانۇن يۈرگۈزۈش تۈزۈمى قاتارلىق ئىشلار بۇنىڭ سىرتىدا.
10-ماددا ھوقۇق بېرىش قارارىدا ھوقۇق بېرىشنىڭ مەقسىتى، ئىشى، دائىرىسى، مۇددىتى، شۇنىڭدەك ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان ھوقۇق بېرىش قارارىنى يولغا قويۇشتا ئەمەل قىلىشقا تېگىشلىك پىرىنسىپ قاتارلىقلار ئېنىق بولۇشى كېرەك.
ھوقۇق بېرىش مۇددىتى بەش يىلدىن ئېشىپ كەتسە بولمايدۇ، لېكىن ھوقۇق بېرىش قارارىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان ھوقۇق بېرىش مۇددىتى توشقان ئالتە ئاي ئىلگىرى ھوقۇق بېرىلگەن ئورگانغا ھوقۇق بېرىش قارارىنىڭ يولغا قويۇلۇش ئەھۋالىنى دوكلات قىلىشى ھەمدە ئالاقىدار قانۇنلارنى تۈزۈش ئېھتىياجى بار-يوقلۇقى توغرىسىدا پىكىر بېرىشى كېرەك؛
داۋاملىق ھوقۇق بېرىشكە توغرا كەلسە، مۇناسىۋەتلىك پىكىرلەرنى بەرسە بولىدۇ، بۇنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى قارار قىلىدۇ.
11-ماددا قانۇن چىقىرىش ھوقۇقى بېرىلگەن ئىشلارغا ئەمەلىيەتنىڭ سىنىقىدىن ئۆتۈپ قانۇن چىقىرىش شارائىتى پىشىپ يېتىلگەندە، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى ئۆز ۋاقتىدا قانۇن چىقىرىدۇ.
قانۇن چىقىرىلغاندىن كېيىن، مۇناسىپ قانۇن چىقىرىش ئىشلىرىغا ھوقۇق بېرىش ئاخىرلىشىدۇ.
12-ماددا ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان ھوقۇق بېرىش قارارىغا قاتتىق ئەمەل قىلىپ، بېرىلگەن ھوقۇقنى يۈرگۈزۈشى كېرەك.
ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان بېرىلگەن ھوقۇقنى باشقا ئورگانغا ئۆتكۈزۈپ بەرسە بولمايدۇ.
13-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى ئىسلاھات-تەرەققىيات ئېھتىياجىغا قاراپ، مەمۇرىي باشقۇرۇش قاتارلىق ساھەلەردىكى مۇئەييەن ئىشلارغا ھوقۇق بېرىشنى مەلۇم مۇددەت ئىچىدە قىسمەن جايلاردا ۋاقىتلىق تەڭشەش ياكى تەتبىقلاشنى ۋاقتىنچە توختىتىشنى قارار قىلسا بولىدۇ.
2-پاراگراف مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قانۇن چىقىرىش تەرتىپى
14-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ھەيئەت رىياسىتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا قانۇن لايىھەسى بەرسە بولىدۇ، ئۇنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى قاراپ چىقىدۇ.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى، گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مەخسۇس كومىتېتلىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا قانۇن لايىھەسى بەرسە بولىدۇ، ئۇنى ھەيئەت رىياسىتى يىغىن كۈنتەرتىپىگە كىرگۈزۈشنى قارار قىلىدۇ.
15-ماددا بىر ۋەكىللەر ئۆمىكى ياكى 30 دىن ئارتۇق ۋەكىل بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا قانۇن لايىھەسى سۇنسا بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىتى يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكنى بەلگىلەيدۇ ياكى ئاۋۋال ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا، يىغىن قارالمىسىغا كىرىش-كىرمەسلىك پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشىغا تاپشۇرىدۇ، ئاندىن يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكنى قارار قىلىدۇ.
مەخسۇس كومىتېتلار قاراپ چىققاندا، تەكلىپ بەرگۈچىنى يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشقا ۋە پىكىر بايان قىلىشقا تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.
16-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىغا بېرىلىدىغان قانۇن لايىھەسىنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنى يېپىق مەزگىلدە ئاۋۋال دائىمىي كومىتېتقا قويسا بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىنى مۇشۇ قانۇننىڭ 2-بابىنىڭ 3-پاراگرافىدا بەلگىلەنگەن مۇناسىۋەتلىك تەرتىپ بويىچە قاراپ چىققاندىن كېيىن، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىن ئومۇمىي يىغىنىغا ئىزاھات بېرىدۇ،
ياكى تەكلىپ بەرگۈچى يىغىن ئومۇمىي يىغىنىغا ئىزاھات بېرىدۇ.
دائىمىي كومىتېت ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىشتا، كۆپ خىل شەكىللەر ئارقىلىق مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرىدىن پىكىر ئېلىشى ھەمدە مۇناسىۋەتلىك ئەھۋاللارنى قايتما ئىنكاس قىلىشى كېرەك؛
مەخسۇس كومىتېتلار ۋە دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى قانۇن چىقىرىش ئۈستىدە تەكشۈرۈپ تەتقىق قىلىشتا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ۋەكىللىرىنى قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.
17-ماددا دائىمىي كومىتېت مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلغان قانۇن لايىھەسىنى يىغىن ئۆتكۈزۈلۈشتىن بىر ئاي بۇرۇن ۋەكىللەرگە تارقىتىپ بېرىشى كېرەك.
18-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىنى يىغىن ئومۇمىي يىغىنى تەكلىپ بەرگۈچىنىڭ ئىزاھاتىنى ئاڭلىغاندىن كېيىن، ۋەكىللەر ئۆمەكلىرى قاراپ چىقىدۇ.
ۋەكىللەر ئۆمەكلىرى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، تەكلىپ بەرگۈچى پىكىرنى ئاڭلاشقا ئادەم ئەۋەتىشى، سوئالغا جاۋاب بېرىشى كېرەك.
ۋەكىللەر ئۆمەكلىرى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، ۋەكىللەر ئۆمىكىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، ئالاقىدار ئورگان، تەشكىلاتلار ئادەم ئەۋەتىپ ئەھۋال تونۇشتۇرۇشى كېرەك.
19-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىنى ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلار قاراپ چىقىپ، ھەيئەت رىياسىتىگە قاراپ چىقىش پىكرى بېرىدۇ ھەمدە يىغىنغا بېسىپ تارقىتىدۇ.
20-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىنى قانۇن كومىتېتى ۋەكىللەر ئۆمەكلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىش پىكرىگە ئاساسەن، قانۇن لايىھەسىنى بىرتۇتاش قاراپ چىقىپ، ھەيئەت رىياسىتىگە قاراپ چىقىش نەتىجىسى دوكلاتى ۋە قانۇن لايىھەسىنىڭ تۈزىتىلمە نۇسخىسىنى سۇنىدۇ، ئوخشاش بولمىغان مۇھىم پىكىرلەرگە قاراپ چىقىش نەتىجىسى دوكلاتىدا ئىزاھات بېرىشى كېرەك،
ھەيئەت رىياسىتى يىغىنى قاراپ چىقىپ ماقۇللىغاندىن كېيىن، يىغىنغا بېسىپ تارقىتىدۇ.
21-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرى زۆرۈر تېپىلغاندا، ھەيئەت رىياسىتىنىڭ دائىمىي رەئىسلىرى ۋەكىللەر ئۆمەكلىرىنىڭ ئۆمەك باشلىقلىرى يىغىنىنى ئېچىپ، قانۇن لايىھەسىدىكى مۇھىم، زور مەسىلىلەر توغرىسىدا ۋەكىللەر ئۆمەكلىرىنىڭ قاراپ چىقىش پىكرىنى ئاڭلىسا، مۇزاكىرە قىلسا بولىدۇ ھەمدە مۇزاكىرە ئەھۋالى ۋە پىكىرلەرنى ھەيئەت رىياسىتىگە دوكلات قىلىدۇ.
ھەيئەت رىياسىتىنىڭ دائىمىي رەئىسلىرى قانۇن لايىھەسىدىكى مۇھىم، زور مەخسۇس مەسىلىلەرنى ۋەكىللەر ئۆمەكلىرى سايلىغان مۇناسىۋەتلىك ۋەكىللەرنى چاقىرىپ مۇزاكىرە قىلسىمۇ بولىدۇ ھەمدە مۇزاكىرە ئەھۋالى ۋە پىكىرلەرنى ھەيئەت رىياسىتىگە دوكلات قىلىدۇ.
22-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىدىن ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇلۇشتىن بۇرۇن تەكلىپ بەرگۈچى قايتۇرۇۋېلىشنى تەلەپ قىلسا، سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ، ھەيئەت رىياسىتىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى ھەمدە يىغىنغا دوكلات قىلىشى، شۇ قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىشنى ئاخىرلاشتۇرۇشى كېرەك.
23-ماددا قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىش جەريانىدا يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ تەتقىق قىلىشقا تېگىشلىك مۇھىم، زور مەسىلىلەر بولسا، ھەيئەت رىياسىتىنىڭ ئوتتۇرىغا قويۇشى بىلەن، يىغىننىڭ ئومۇمىي يىغىنى قارار قىلىدۇ، دائىمىي كومىتېتقا ۋەكىللەرنىڭ پىكرىگە ئاساسەن يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ قاراپ چىقىش، قارار چىقىرىش ھوقۇقى بېرىلسە ھەمدە قارار چىقىش ئەھۋالىنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ كېيىنكى قېتىملىق يىغىنىغا دوكلات قىلسا بولىدۇ؛
دائىمىي كومىتېتقا ۋەكىللەرنىڭ پىكرىگە ئاساسەن يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا قاراپ چىقىش ھوقۇقى بېرىپ، تۈزىتىش لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇپ، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ كېلەر قېتىملىق يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىپ قارار قىلىشىغا سۇنسىمۇ بولىدۇ.
24-ماددا قانۇن لايىھەسىنىڭ تۈزىتىش كىرگۈزۈش نۇسخىسى ۋەكىللەر ئۆمەكلىرىنىڭ قاراپ چىقىشى بىلەن، قانۇن كومىتېتى ۋەكىللەر ئۆمەكلىرىنىڭ تەكشۈرۈپ چىقىش پىكرىگە ئاساسەن تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، قانۇن لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ، ھەيئەت رىياسىتى يىغىن ئومۇمىي يىغىنىدا ئاۋازغا قويۇشقا سۇنىدۇ، بارلىق ۋەكىللەرنىڭ تەڭدىن تولىسى ماقۇللايدۇ.
25-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ماقۇللىغان قانۇننى دۆلەت رەئىسى رەئىس پەرمانى ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
3-پاراگراف مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قانۇن چىقىرىش تەرتىپى
26-ماددا كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېتقا قانۇن لايىھەسى بەرسە بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىنى قاراپ چىقىدۇ.
گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مەخسۇس كومىتېتلىرى دائىمىي كومىتېتقا قانۇن لايىھەسى چىقارسا بولىدۇ، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈشنى قارار قىلسا ياكى ئاۋۋال مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا، دوكلات بېرىشىگە تاپشۇرسا، ئاندىن دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ كۈنتەرتىپىگە كىرگۈزۈشنى قارار قىلسا بولىدۇ.
ئەگەر كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى يەنىمۇ مۇھاكىمە قىلىشقا تېگىشلىك مۇھىم، زور مەسىلە بار دەپ قارىسا، تەكلىپ بەرگۈچىگە تۈزىتىپ مۇكەممەللەشتۈرگەندىن كېيىن ئاندىن دائىمىي كومىتېتقا بېرىش تەكلىپىنى بەرسە بولىدۇ.
27-ماددا دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەردىن 10 دىن ئارتۇق كىشى بىرلىشىپ ئىمزا قويۇپ، دائىمىي كومىتېتقا قانۇن لايىھەسى سۇنسا بولىدۇ، دائىمىي كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكنى قارار قىلىدۇ ياكى ئاۋۋال مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىشىغا، يىغىن كۈنتەرتىپىگە كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىك پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشىغا تاپشۇرىدۇ، ئاندىن دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكىنى قارار قىلىدۇ.
دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلمىگەنلەرنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىغا دوكلات قىلىش ياكى تەكلىپ بەرگۈچىگە چۈشەندۈرۈش كېرەك.
مەخسۇس كومىتېتلار قاراپ چىققاندا، تەكلىپ بەرگۈچىنى يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشقا ۋە پىكىر بايان قىلىشقا تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.
28-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىدە، ئالاھىدە ئەھۋاللارنى ھېسابقا ئالمىغاندا، يىغىن ئۆتكۈزۈلگەن يەتتە كۈن بۇرۇن قانۇن لايىھەسىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكىلەرگە تارقىتىپ بېرىش كېرەك.
دائىمىي كومىتېت يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇناسىۋەتلىك ۋەكىللىرىنى يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشقا تەكلىپ قىلىشى كېرەك.
29-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىنى ئادەتتە 3-قېتىملىق دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا قاراپ چىقىلغاندىن كېيىن ئاندىن ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇش كېرەك.
دائىمىي كومىتېت يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى 1-قېتىم قاراپ چىقىدۇ، ئومۇمىي يىغىندا تەكلىپ بەرگۈچىنىڭ ئىزاھاتىنى ئاڭلايدۇ، گۇرۇپپا يىغىنى دەسلەپكى قەدەمدە قاراپ چىقىدۇ.
دائىمىي كومىتېت يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى 2-قېتىم قاراپ چىقىدۇ، ئومۇمىي يىغىندا قانۇن كومىتېتىنىڭ قانۇن لايىھەسىگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش ئەھۋالى ۋە ئاساسلىق مەسىلىلەر توغرىسىدىكى دوكلاتىنى ئاڭلايدۇ، گۇرۇپپا يىغىنى يەنىمۇ ئىلگىرىلىگەن ھالدا قاراپ چىقىدۇ.
دائىمىي كومىتېت يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى 3-قېتىم قاراپ چىقىدۇ، ئومۇمىي يىغىندا قانۇن كومىتېتىنىڭ قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىش نەتىجىسى توغرىسىدىكى دوكلاتىنى ئاڭلايدۇ، گۇرۇپپا يىغىنى قانۇن لايىھەسىنىڭ تۈزىتىلمە نۇسخىسىنى قاراپ چىقىدۇ.
دائىمىي كومىتېت قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، ئېھتىياجغا قاراپ، بىرلەشمە گۇرۇپپا يىغىنى ياكى ئومۇمىي يىغىن ئېچىپ، قانۇن لايىھەسىدىكى ئاساسلىق مەسىلىلەرنى مۇزاكىرە قىلسا بولىدۇ.
30-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىدىن ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ پىكرى بىرقەدەر بىردەك بولغانلىرىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا ئىككى قېتىم قاراپ چىقىلغاندىن كېيىن ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرسا بولىدۇ؛
تەڭشەلگەن ئىشلار بىرقەدەر يەككە ياكى قىسمەن تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىدىن ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ پىكرى بىرقەدەر بىردەك بولغانلىرىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا بىر قېتىملىق قاراپ چىقىپ ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرسىمۇ بولىدۇ.
31-ماددا دائىمىي كومىتېتنىڭ گۇرۇپپا يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، تەكلىپ بەرگۈچى پىكىرنى ئاڭلاشقا ئادەم ئەۋەتىشى، سوئالغا جاۋاب بېرىشى كېرەك.
دائىمىي كومىتېتنىڭ گۇرۇپپا يىغىنى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، گۇرۇپپىنىڭ تەلىپىگە ئاساسەن، مۇناسىۋەتلىك ئورگان، تەشكىلات ئادەم ئەۋەتىپ ئەھۋال تونۇشتۇرۇشى كېرەك.
32-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىنى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار قاراپ چىقىدۇ، قاراپ چىقىش پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ، دائىمىي كومىتېت يىغىنىغا بېسىپ تارقىتىدۇ.
مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، باشقا مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ ئەزالىرىنى يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشقا، پىكىر بېرىشكە تەكلىپ قىلسا بولىدۇ.
33-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىنى قانۇن كومىتېتى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى خادىملار، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىش پىكرى ۋە ھەرقايسى تەرەپلەر بەرگەن پىكىرگە ئاساسەن بىرتۇتاش قاراپ چىقىدۇ، تۈزىتىش كىرگۈزۈش ئەھۋالى توغرىسىدىكى دوكلات ياكى قاراپ چىقىش نەتىجىسى توغرىسىدىكى دوكلات ۋە قانۇن لايىھەسىنىڭ تۈزىتىلمە نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ،
مۇھىم ئوخشاش بولمىغان پىكىرلەرنى دوكلات قىلىش ياكى قاراپ چىقىش نەتىجىسى دوكلاتىدا ئىزاھلاش كېرەك.
مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ قاراپ چىقىش پىكرى قوبۇل قىلىنمىغان بولسا، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارغا ئىنكاس قىلىش كېرەك.
قانۇن كومىتېتى قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ ئەزالىرىنى يىغىنغا سىرتتىن قاتنىشىشقا، پىكىر بېرىشكە تەكلىپ قىلىشى كېرەك.
34-ماددا مەخسۇس كومىتېتلار قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، ئومۇمىي يىغىن ئېچىپ قاراپ چىقىشى كېرەك، ئېھتىياجغا قاراپ، ئالاقىدار ئورگان، تەشكىلاتنىڭ ئالاقىدار مەسئۇللىرىنى ئەۋەتىپ ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشىنى تەلەپ قىلسا بولىدۇ.
35-ماددا مەخسۇس كومىتېتلار ئارا قانۇن لايىھەسىگە دائىر مۇھىم مەسىلىلەر توغرىسىدا پىكىر بىردەك بولمىسا، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنىغا دوكلات قىلىشى كېرەك.
36-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىدە، قانۇن كومىتېتلىرى، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار ۋە دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلىشى كېرەك.
پىكىر ئاڭلاشتا سۆھبەت يىغىنى، دەلىللەش يىغىنى، ئىسپات ئاڭلاش يىغىنى قاتارلىق كۆپ خىل شەكىللەر قوللىنىلسا بولىدۇ.
قانۇن لايىھەسىگە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەرنىڭ كەسىپچانلىقى كۈچلۈك، مۇمكىنچىلىكىنى باھالاشقا توغرا كەلسە، دەلىللەش يىغىنى ئېچىپ، مۇناسىۋەتلىك مۇتەخەسسىسلەر، تارماقلار ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى قاتارلىق تەرەپلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلاش كېرەك.
دەلىللەش ئەھۋالىنى دائىمىي كومىتېتقا مەلۇم قىلىش كېرەك.
قانۇن لايىھەسىگە مۇناسىۋەتلىك مەسىلىلەردە مۇھىم، زور پىكىر ئىختىلاپى ياكى مەنپەئەت مۇناسىۋىتىگە چېتىلىدىغان مۇھىم، زور تەڭشەشتە ئىسپات ئاڭلاشقا توغرا كەلسە، ئىسپات ئاڭلاش يىغىنى ئېچىپ، ئاساسىي قاتلام ۋە كىشىلەر توپى ۋەكىللىرى، تارماقلار، خەلق تەشكىلاتلىرى، مۇتەخەسسىسلەر، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ۋە جەمئىيەتتىكى مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەرنىڭ پىكرىنى ئاڭلاش كېرەك.
ئىسپات ئاڭلاش ئەھۋالىنى دائىمىي كومىتېتقا دوكلات قىلىش كېرەك.
دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى قانۇن لايىھەسىنى مۇناسىۋەتلىك ساھەلەردىكى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى، يەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى، شۇنىڭدەك مۇناسىۋەتلىك تارماقلار، تەشكىلاتلار ۋە مۇتەخەسسىسلەرنىڭ پىكىر ئېلىشىغا ئەۋەتىشى كېرەك.
37-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدىن كېيىن قانۇن لايىھەسى ۋە ئۇنىڭ لايىھەسى، تۈزىتىش كىرگۈزۈش ئىزاھاتى قاتارلىقلارنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىپ پىكىر ئېلىش كېرەك، لېكىن كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنىنىڭ قارارى بىلەن ئېلان قىلمىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
جەمئىيەتكە پىكىر ئېلىش ۋاقتىنى ئادەتتە 30 كۈندىن كەم بولماسلىقى كېرەك.
پىكىر ئېلىش ئەھۋالىنى جەمئىيەتكە مەلۇم قىلىش كېرەك.
38-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىدە دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى گۇرۇپپىلاردا قاراپ چىقىلغان پىكىرلەرنى ۋە ھەرقايسى تەرەپلەر ئوتتۇرىغا قويغان پىكىرلەرنى، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللارنى توپلاپ ۋە رەتلەپ، قانۇن كومىتېتىغا ۋە مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارغا يەتكۈزۈپ بېرىشى ھەمدە ئېھتىياجغا قاراپ دائىمىي كومىتېت يىغىنىغا بېسىپ تارقىتىشى كېرەك.
39-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىپ ماقۇللىشىغا سۇنۇلىدىغان قانۇن لايىھەلىرىنى قانۇن كومىتېتى قاراپ چىقىش نەتىجىسى دوكلاتىنى ئوتتۇرىغا قويۇشتىن بۇرۇن، دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى قانۇن لايىھەسىدىكى ئاساسلىق تۈزۈم-قائىدىلەرنىڭ مۇمكىنچىلىكى، قانۇن چىقىرىش پۇرسىتى، قانۇننىڭ يولغا قويۇلۇشىدىكى ئىجتىمائىي ئۈنۈم ۋە كۆرۈلۈش ئېھتىمالى بولغان مەسىلىلەر قاتارلىقلارنى باھالىسا بولىدۇ.
باھالاش ئەھۋالىنى قانۇن كومىتېتى قاراپ چىقىش نەتىجىسى دوكلاتىدا چۈشەندۈرىدۇ.
40-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەلىرىنى ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇشتىن بۇرۇن تەكلىپ بەرگۈچى قايتۇرۇۋېلىشنى تەلەپ قىلسا، سەۋەبىنى چۈشەندۈرۈپ، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنىنىڭ ماقۇللۇقىنى ئېلىشى ھەمدە دائىمىي كومىتېتقا دوكلات قىلىشى، شۇ قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىشنى ئاخىرلاشتۇرۇشى كېرەك.
41-ماددا قانۇن لايىھەسىنىڭ تۈزىتىش كىرگۈزۈش نۇسخىسى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشى بىلەن، قانۇن كومىتېتى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى خادىملارنىڭ قاراپ چىقىش پىكرىگە ئاساسەن تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، قانۇن لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت ئومۇمىي يىغىنىنىڭ ئاۋازغا قويۇشىغا سۇنىدۇ، دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى بارلىق خادىملارنىڭ تەڭدىن تولىسىنىڭ ماقۇللىشى بىلەن ماقۇللىنىدۇ.
قانۇن لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇلۇشتىن بۇرۇن، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، پىكىر ئىختىلاپى چوڭراق ئايرىم مۇھىم ماددىلارنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا ئايرىم ئاۋازغا قويۇشقا سۇنۇشنى قارار قىلسا بولىدۇ.
ئايرىم ئاۋاز بېرىلىدىغان ماددىلارنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىدا ئاۋازغا قويغاندىن كېيىن، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى ئايرىم ئاۋاز بېرىش ئەھۋالىغا ئاساسەن، قانۇن لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسىنى ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرۇشنى قارار قىلسا بولىدۇ، ۋاقتىنچە ئاۋازغا قويماي، قانۇن كومىتېتى ۋە ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ يەنىمۇ ئىلگىرىلەپ قاراپ چىقىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلسىمۇ بولىدۇ.
42-ماددا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىغا كىرگۈزۈلگەن قانۇن لايىھەسىدە، ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ شۇ قانۇننى تۈزۈشنىڭ زۆرۈرلۈكى، مۇمكىنچىلىكى قاتارلىق زور مەسىلىلەر تۈپەيلىدىن چوڭ پىكىر ئىختىلاپى ساقلىنىپ، قاراپ چىقىش ۋاقتى ئىككى يىل توشقان ياكى ۋاقتىنچە ئاۋازغا قويۇشقا تاپشۇرمىغانلىقى سەۋەبىدىن ئىككى يىل قايتا دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىنىڭ قاراپ چىقىشىغا كىرگۈزۈلمىگەن بولسا،
كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېتقا دوكلات قىلىدۇ، قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىقىش توختىتىلىدۇ.
43-ماددا نۇرغۇن قانۇنلاردىكى ئوخشاش تۈردىكى ئىشلارغا چېتىلىدىغان ئايرىم ماددىلارغا تۈزىتىش كىرگۈزۈپ، قانۇن لايىھەسىنىمۇ تەڭ ئوتتۇرىغا قويغانلارنى كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنىنىڭ قارارى ئارقىلىق بىرلىكتە ئاۋازغا قويسىمۇ، ئايرىم-ئايرىم ئاۋازغا قويسىمۇ بولىدۇ.
44-ماددا دائىمىي كومىتېت ماقۇللىغان قانۇنلارنى دۆلەت رەئىسى رەئىس پەرمانى ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
4-پاراگراف قانۇن ئىزاھاتى
45-ماددا قانۇن چۈشەندۈرۈش ھوقۇقى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەۋە بولىدۇ.
قانۇنلاردا تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئىزاھلايدۇ :
( 1 ) قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرنىڭ كونكرېت مەنىسىنى يەنىمۇ ئايدىڭلاشتۇرۇشقا توغرا كەلسە؛
( 2 ) قانۇن تۈزۈلگەندىن كېيىن يېڭى ئەھۋال كۆرۈلسە، قانۇن ئاساسىنى ئېنىق تەتبىقلاش زۆرۈر بولسا.
46-ماددا گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مەخسۇس كومىتېتلىرى، شۇنىڭدەك ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا قانۇن ئىزاھاتى تەلىپىنى قويسا بولىدۇ.
47-ماددا دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى قانۇن ئىزاھات لايىھەسىنى تەتقىق قىلىپ تۈزىدۇ، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قارالمىسىغا كىرگۈزۈشنى قارار قىلىدۇ.
48-ماددا قانۇن ئىزاھات لايىھەسى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىشىدىن ئۆتكۈزۈلىدۇ، قانۇن كومىتېتى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى خادىملارنىڭ قاراپ چىقىش پىكرىگە ئاساسەن قاراپ چىقىدۇ ۋە تۈزىتىش كىرگۈزىدۇ، قانۇن ئىزاھات لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.
49-ماددا قانۇن ئىزاھاتى لايىھەسىنىڭ ئاۋازغا قويۇش نۇسخىسىنى دائىمىي كومىتېت تەركىبىدىكى بارلىق خادىملارنىڭ تەڭدىن تولىسى ماقۇللايدۇ، دائىمىي كومىتېت ئېلان چىقىرىپ ئېلان قىلىدۇ.
50-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قانۇن ئىزاھاتى قانۇننىڭكى بىلەن ئوخشاش كۈچكە ئىگە.
5-پاراگراف باشقا بەلگىلىمىلەر
51-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى قانۇن چىقىرىش خىزمىتىگە بولغان تەشكىللەش، ماسلاشتۇرۇشنى كۈچەيتىپ، قانۇن چىقىرىش خىزمىتىدىكى يېتەكچىلىك رولىنى جارى قىلدۇرىدۇ.
52-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانى، يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانى قاتارلىق شەكىللەر ئارقىلىق قانۇن چىقىرىش خىزمىتىنى بىرتۇتاش ئورۇنلاشتۇرۇشنى كۈچەيتىدۇ.
قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانى ۋە يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانىنى تۈزۈشتە، ۋەكىللەرنىڭ تەكلىپ-تەۋسىيەلىرىنى ئەستايىدىل تەتقىق قىلىپ، كەڭ دائىرىدە پىكىر ئېلىپ، ئىلمىي دەلىللەپ ۋە باھالاپ، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ۋە دېموكراتىك قانۇنچىللىق قۇرۇلۇشىنىڭ ئېھتىياجىغا ئاساسەن، قانۇن چىقىرىش تۈرلىرىنى بېكىتىپ، قانۇن چىقىرىشنىڭ ۋاقىتچانلىقى، قاراتمىلىقى ۋە سىستېمىلىقلىقىنى ئۆستۈرۈش كېرەك.
قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانى ۋە يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانىنى كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى ماقۇللايدۇ ھەمدە جەمئىيەتكە ئېلان قىلىدۇ.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانىنى تۈزۈش ۋە يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانىنى تۈزۈشكە مەسئۇل بولىدۇ ھەمدە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئاپتونوم كومىتېتىنىڭ تەلىپى بويىچە، قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانى ۋە يىللىق قانۇن چىقىش پىلانىنىڭ ئەمەلىيلىشىشىگە ھەيدەكچىلىك قىلىدۇ.
53-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلىرى، دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى مۇناسىۋەتلىك تەرەپلەردىكى قانۇن لايىھەلىرىنى تەييارلاش خىزمىتىگە ئالدىن قاتنىشىشى كېرەك؛
ئۇنىۋېرسال، ئومۇمىيەتلىك، ئۇللۇق مۇھىم قانۇن لايىھەلىرىنى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار ياكى دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى تەييارلاشقا تەشكىللىسە بولىدۇ.
كەسىپچانلىقى بىرقەدەر كۈچلۈك قانۇن لايىھەلىرىنى مۇناسىۋەتلىك ساھەلەردىكى مۇتەخەسسىسلەر تەييارلاش خىزمىتىگە قاتنىشىشقا قوبۇل قىلىنسا ياكى مۇناسىۋەتلىك مۇتەخەسسىسلەر، ئوقۇتۇش، پەن تەتقىقات ئورۇنلىرى، ئىجتىمائىي تەشكىلاتلارغا تەييارلاشقا ھاۋالە قىلسا بولىدۇ.
54-ماددا قانۇن لايىھەسىنى ئوتتۇرىغا قويۇشتا، قانۇن لايىھەسىنىڭ نۇسخىسى ۋە ئىزاھاتىنى بىرلا ۋاقىتتا ئوتتۇرىغا قويۇش ھەمدە زۆرۈر پايدىلىنىش ماتېرىيالى بېرىش كېرەك.
قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈشتە، تۈزىتىلىشنىڭ ئالدى-كەينىدىكى سېلىشتۇرما نۇسخىسىنىمۇ تاپشۇرۇش كېرەك.
قانۇن لايىھەسى ھەققىدە ئىزاھات قانۇننى تۈزۈش ياكى ئۇنىڭغا تۈزىتىش كىرگۈزۈشنىڭ زۆرۈرلۈكى، مۇمكىنچىلىكى ۋە ئاساسلىق مەزمۇنىنى، شۇنىڭدەك تەييارلاش جەريانىدىكى زور ئىختىلاپ ۋە پىكىرلەرنى ماسلاشتۇرۇپ بىر تەرەپ قىلىش ئەھۋالىنى ئۆز ئىچىگە ئېلىشى كېرەك.
55-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىغا بېرىلگەن قانۇن لايىھەسىنى تەكلىپ بەرگۈچى يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈلۈشتىن بۇرۇن قايتۇرۇۋېلىشقا ھوقۇقلۇق.
56-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئومۇمىي يىغىنىدا ئاۋازغا قويۇلۇپ ماقۇللانمىغان قانۇن لايىھەسى تاپشۇرۇلسا، تەكلىپ بەرگۈچى شۇ قانۇننى چىقىرىش شەرت دەپ قارىسا، قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپ بويىچە قايتا ئوتتۇرىغا قويسا بولىدۇ، ھەيئەت رىياسىتى، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى يىغىن قارالمىسىغا كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىكنى قارار قىلىدۇ؛
بۇنىڭ ئىچىدە، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىدا ماقۇللانمىغان قانۇن لايىھەسىنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قاراپ چىقىپ قارار قىلىشىغا سۇنۇش كېرەك.
57-ماددا قانۇندا يولغا قويۇش ۋاقتى ئېنىق بەلگىلىنىشى كېرەك.
58-ماددا قانۇن ئىمزالاپ ئېلان قىلىدىغان رەئىس پەرمانىغا شۇ قانۇننى تۈزگۈچى ئورگان، ماقۇللۇق ۋە يولغا قويۇلغان كۈن ئېنىق يېزىلىدۇ.
قانۇن ئىمزالىنىپ ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئاخباراتى ۋە جۇڭگو خەلق قۇرۇلتىيى تورىدا، ھەمدە پۈتۈن مەملىكەت دائىرىسىدە تارقىتىلغان گېزىتلەردە ۋاقتىدا ئېلان قىلىنىدۇ.
دائىمىي كومىتېت ئاخباراتىغا بېسىلغان قانۇن نۇسخىسى ئۆلچەملىك نۇسخا بولىدۇ.
59-ماددا قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش ۋە بىكار قىلىش تەرتىپى مۇشۇ بابتىكى ئالاقىدار بەلگىلىمىلەر بويىچە بولىدۇ.
قانۇنغا تۈزىتىش كىرگۈزۈلگەندە، يېڭى قانۇن نۇسخىسىنى ئېلان قىلىش كېرەك.
قانۇن بىكار قىلىنغان بولسا، شۇ قانۇن باشقا قانۇنلاردا بىكار قىلىنىدىغانلىقى بەلگىلەنگەنلىرىنى ھېسابقا ئالمىغاندا، دۆلەت رەئىسى رەئىس پەرمانى ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
60-ماددا قانۇن لايىھەسى باشقا قانۇنلاردىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەر بىلەن بىردەك بولمىسا، تەكلىپ بەرگۈچى ئىزاھات بېرىشى ھەمدە بىر تەرەپ قىلىش پىكرىنى ئوتتۇرىغا قويۇشى، زۆرۈر تېپىلغاندا باشقا قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش ياكى بىكار قىلىش تەكلىپىنى تەڭ ئوتتۇرىغا قويۇشى كېرەك.
قانۇن كومىتېتلىرى ۋە مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار قانۇن لايىھەسىنى قاراپ چىققاندا، باشقا قانۇندىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرگە تۈزىتىش كىرگۈزۈش ياكى ئۇنى بىكار قىلىش كېرەك دەپ قارىسا، بىر تەرەپ قىلىش پىكرىنى بېرىشى كېرەك.
61-ماددا قانۇندا مەزمۇن ئېھتىياجىغا ئاساسەن، قىسىم، باب، پاراگراف، ماددا، پۇل، تۈر ۋە تۈرلەرگە ئايرىشقا بولىدۇ.
قىسىم، باب، پاراگراف، ماددىلارنىڭ رەت نومۇرى خەنزۇچە سان-سېپىرلار ئارقىلىق تەرتىپ بويىچە بايان قىلىنىدۇ، پۇل رەت نومۇرى تۈزمەيدۇ، تۈرنىڭ رەت نومۇرى خەنزۇچە رەقەم بىلەن تىرناق نومۇرى قوشۇلۇپ تەرتىپ بويىچە نامايان قىلىنىدۇ، مەقسەت رەت نومۇرى ئەرەب رەقىمى ئارقىلىق تەرتىپ بويىچە ئىپادىلىنىدۇ.
قانۇن ماۋزۇسىدىكى ئىزاھات تۈزگۈچى ئورگان، ماقۇللىغان ۋاقىتنى ئېنىق يېزىشى كېرەك.
تۈزىتىلگەن قانۇنلارغا تۈزىتىش كىرگۈزگەن ئورگان، تۈزىتىش كىرگۈزگەن ۋاقىت تەرتىپ بويىچە ئېنىق يېزىلىشى كېرەك.
62-ماددا قانۇندا مۇناسىۋەتلىك دۆلەت ئورگانلىرىدىن مەخسۇس ئىشلار توغرىسىدا يانداش كونكرېت بەلگىلىمە چىقىرىشنى ئېنىق تەلەپ قىلىشتا، مۇناسىۋەتلىك دۆلەت ئورگىنى قانۇن يولغا قويۇلغان كۈندىن باشلاپ بىر يىل ئىچىدە بەلگىلىمە چىقىرىشى، قانۇندا يانداش كونكرېت بەلگىلىمىلەرنى تۈزۈش مۇددىتى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
مۇناسىۋەتلىك دۆلەت ئورگىنى مۇددەت ئىچىدە يانداش كونكرېت بەلگىلىمە چىقىرالمىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەھۋالنى چۈشەندۈرۈشى كېرەك.
63-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلىرى، دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى مۇناسىۋەتلىك قانۇنلار ياكى قانۇنلاردىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمىلەرنى قانۇن چىقارغاندىن كېيىنكى باھالاشقا تەشكىللىسە بولىدۇ.
ئەھۋالنى باھالاش ئۈچۈن دائىمىي كومىتېتقا دوكلات قىلىش كېرەك.
64-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك كونكرېت مەسىلىلەر توغرىسىدا قانۇندىن سورالغان سوئاللارغا تەتقىق قىلىپ جاۋاب بەرسە ھەمدە دائىمىي كومىتېتقا ئەنگە ئالدۇرسا بولىدۇ.
3-باب مەمۇرىي نىزام
65-ماددا گوۋۇيۈەن ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارغا ئاساسەن، مەمۇرىي نىزام چىقىرىدۇ.
مەمۇرىي نىزاملاردا تۆۋەندىكى ئىشلار توغرىسىدا بەلگىلىمە چىقىرىلسا بولىدۇ :
( 1 ) قانۇندىكى بەلگىلىمىلەرنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن مەمۇرىي نىزام چىقىرىشقا تېگىشلىك ئىشلار؛
( 2 ) ئاساسىي قانۇننىڭ 89-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن گوۋۇيۈەننىڭ مەمۇرىي باشقۇرۇش خىزمەت ھوقۇقىغا دائىر ئىشلار.
قانۇننى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى چىقىرىدىغان ئىشلاردا، گوۋۇيۈەن مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ۋەئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ ھوقۇق بېرىش قارارىغا ئاساسەن ئاۋۋال چىقىرىدىغان مەمۇرىي نىزاملار ئەمەلىيەتنىڭ سىنىقىدىن ئۆتۈپ، قانۇن چىقىرىش شارائىتى پىشىپ يېتىلگەندە، گوۋۇيۈەن مەملىكەتلىك خەلقنىڭ قۇرۇلتىيى ۋە ئۇنىڭ ئاپتونوم كومىتېتىنىڭ چىقىرىشىغا ۋاقتىدا سۇنۇشى لازىم.
66-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ قانۇنچىلىق ئاپپاراتى دۆلەتنىڭ ئومۇمىي خىزمەت ئورۇنلاشتۇرمىسىغا ئاساسەن گوۋۇيۈەننىڭ يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانىنى تۈزۈپ، گوۋۇيۈەننىڭ تەستىقلىشىغا يوللىشى كېرەك.
گوۋۇيۈەننىڭ يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانىدىكى قانۇن تۈرلىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قانۇن چىقىرىش يىرىك پىلانى ۋە يىللىق قانۇن چىقىرىش پىلانى بىلەن جىپسىلىشىشى كېرەك.
گوۋۇيۈەننىڭ قانۇنچىلىق ئاپپاراتى گوۋۇيۈەننىڭ نىزام چىقىرىش پىلانىنى ئەمەلىيلەشتۈرۈش ئەھۋالىنى ۋاقتىدا ئىز قوغلاپ ئىگىلەپ، تەشكىللەپ ماسلاشتۇرۇش ۋە ھەيدەكچىلىك-يېتەكچىلىكنى كۈچەيتىشى كېرەك.
گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارماقلىرى مەمۇرىي نىزام چىقىرىش زۆرۈر دەپ قارىسا، گوۋۇيۈەننىڭ تۈر تۇرغۇزۇشىغا يوللىشى كېرەك.
67-ماددا مەمۇرىي نىزامنى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقى ياكى گوۋۇيۈەننىڭ قانۇنچىلىق ئاپپاراتى كونكرېت مەسئۇل بولۇپ تەييارلايدۇ، مۇھىم مەمۇرىي باشقۇرۇشقا دائىر قانۇن، مەمۇرىي نىزام لايىھەسىنى گوۋۇيۈەننىڭ قانۇنچىلىق ئاپپاراتى تەييارلاشقا تەشكىللەيدۇ.
مەمۇرىي نىزاملارنى تەييارلاش جەريانىدا، مۇناسىۋەتلىك ئورگان، تەشكىلات، خەلق قۇرۇلتىيى ۋەكىللىرى ۋە جەمئىيەتتىكى ئاممىنىڭ پىكرىنى كەڭ دائىرىدە ئاڭلاش كېرەك.
پىكىر ئاڭلاشتا سۆھبەت يىغىنى، دەلىللەش يىغىنى، ئىسپات ئاڭلاش يىغىنى قاتارلىق كۆپ خىل شەكىللەر قوللىنىلسا بولىدۇ.
مەمۇرىي نىزام لايىھەسىنى جەمئىيەتكە ئېلان قىلىش، پىكىر ئېلىش كېرەك، لېكىن گوۋۇيۈەننىڭ قارارى بىلەن ئېلان قىلمىغانلىرى بۇنىڭ سىرتىدا.
68-ماددا مەمۇرىي نىزام تەييارلاش خىزمىتى تاماملانغاندىن كېيىن، تەييارلىغۇچى ئورۇنلار لايىھە ۋە ئۇنىڭ ئىزاھاتى، لايىھەدىكى ئاساسلىق مەسىلىلەرگە بولغان ھەرقايسى تەرەپلەرنىڭ ئوخشاش بولمىغان پىكرى ۋە باشقا مۇناسىۋەتلىك ماتېرىياللىرىنى گوۋۇيۈەن قانۇنچىلىق ئاپپاراتىنىڭ تەكشۈرۈشىگە تاپشۇرۇشى كېرەك.
گوۋۇيۈەننىڭ قانۇنچىلىق ئاپپاراتى گوۋۇيۈەنگە تەكشۈرۈش دوكلاتى ۋە لايىھەنىڭ تۈزىتىلگەن نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويۇشى، تەكشۈرۈش دوكلاتىدا لايىھەدىكى ئاساسلىق مەسىلىلەرگە ئىزاھات بېرىشى كېرەك.
69-ماددا مەمۇرىي نىزامنى قارار قىلىش تەرتىپى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ گوۋۇيۈەن تەشكىلىي قانۇنىدىكى مۇناسىۋەتلىك بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
70-ماددا مەمۇرىي نىزاملارنى زۇڭلى گوۋۇيۈەن پەرمانى ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
دۆلەت مۇداپىئە قۇرۇلۇشىغا مۇناسىۋەتلىك مەمۇرىي نىزاملارنى گوۋۇيۈەننىڭ زۇڭلىسى، مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ رەئىسى گوۋۇيۈەن ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ پەرمانىنى بىرلىكتە ئىمزالاپ ئېلان قىلسا بولىدۇ.
71-ماددا مەمۇرىي نىزام ئىمزالىنىپ ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، گوۋۇيۈەن ئاخباراتى ۋە جۇڭگو ھۆكۈمىتىنىڭ قانۇنچىلىق ئۇچۇرى تورىدا، شۇنىڭدەك پۈتۈن مەملىكەت مىقياسىدا تارقىتىلغان گېزىتلەردە ۋاقتىدا ئېلان قىلىنىدۇ.
گوۋۇيۈەن ئاخباراتىغا بېسىلغان مەمۇرىي نىزاملارنىڭ نۇسخىسى ئۆلچەملىك نۇسخا بولىدۇ.
4-باب يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەر
1-پاراگراف يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام
72-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ كونكرېت ئەھۋالىغا ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇنغا، قانۇنلارغا ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا زىت بولماسلىق شەرتى بىلەن يەرلىك نىزاملارنى چىقارسا بولىدۇ.
رايون بار شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى ئۆز شەھىرىنىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملارغا ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايوننىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا زىت بولماسلىق شەرتى بىلەن، شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى ۋە باشقۇرۇش، مۇھىت ئاسراش، تارىخىي مەدەنىيەتنى ئاسراش قاتارلىق جەھەتلەردىكى ئىشلارغا يەرلىك نىزام چىقارسا بولىدۇ،
قانۇنلاردا رايون بار شەھەرلەرنىڭ يەرلىك نىزام چىقىرىش ئىشلىرى توغرىسىدا ئايرىم بەلگىلىمە بولسا، شۇ بەلگىلىمە بويىچە بولىدۇ.
رايون بار شەھەرلەرنىڭ يەرلىك نىزاملىرى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن يولغا قويۇلۇشى شەرت.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى تەستىقلاشقا يوللانغان يەرلىك نىزاملارنىڭ قانۇنلۇقلۇقىنى تەكشۈرۈشى، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملار ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايوننىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا زىت كەلمىسە، 4 ئاي ئىچىدە تەستىقلىشى كېرەك.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەستىقلاشقا يوللانغان رايون بار شەھەرنىڭ يەرلىك نىزاملىرىنى تەكشۈرگەندە، ئۇنىڭ شۇ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايوننىڭ خەلق ھۆكۈمىتىنىڭ قائىدىلىرىگە زىت ئىكەنلىكىنى بايقىسا، بىر تەرەپ قىلىش قارارى چىقىرىشى كېرەك.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۇرۇشلۇق شەھەرلەر، ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايون تۇرۇشلۇق شەھەرلەردىكى ۋە گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان بىرقەدەر چوڭ شەھەرلەردىن باشقا، رايون بار باشقا شەھەرلەر يەرلىك نىزاملارنى چىقىرىشنىڭ كونكرېت قەدىمى ۋە ۋاقتىنى بېكىتىدۇ،
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايونغا قاراشلىق رايون بار شەھەرلەرنىڭ نوپۇس سانى، رايون كۆلىمى، ئىقتىسادىي، ئىجتىمائىي تەرەققىيات ئەھۋالى، شۇنىڭدەك نىزام چىقىرىش ئېھتىياجى، نىزام چىقىرىش ئىقتىدارى قاتارلىق ئامىللارنى ئۇنىۋېرسال ئويلىشىپ بېكىتىدۇ ھەمدە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ.
ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى مۇشۇ ماددىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمە بويىچە رايون بار شەھەرلەرنىڭ يەرلىك نىزاملارنى چىقىرىش خىزمەت ھوقۇقىنى يۈرگۈزسە بولىدۇ.
ئاپتونوم ئوبلاست يەرلىك نىزامنى چىقىرىشنىڭ كونكرېت قەدەم-باسقۇچى ۋە ۋاقتىنى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە بېكىتىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۇرۇشلۇق شەھەرلەر، ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايون تۇرۇشلۇق شەھەر ۋە گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان بىرقەدەر كۆپ شەھەرلەر چىقارغان يەرلىك نىزاملار مۇشۇ ماددىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئىشلار دائىرىسىدىن سىرت جايلارغا چېتىلسا، داۋاملىق كۈچكە ئىگە بولىدۇ.
73-ماددا يەرلىك نىزاملاردا تۆۋەندىكى ئىشلار توغرىسىدا بەلگىلىمە چىقىرىلسا بولىدۇ :
( 1 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن، شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئەمەلىي ئەھۋالىغا قاراپ كونكرېت بەلگىلەنگەن ئىشلارنى قىلىشقا توغرا كېلىدۇ؛
( 2 ) يەرلىك ئىشلاردا يەرلىك نىزام چىقىرىشقا تېگىشلىك ئىشلار.
مۇشۇ قانۇننىڭ 8-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ئىشلاردىن باشقا ئىشلاردا دۆلەت قانۇن ياكى مەمۇرىي نىزاملارنى تېخى چىقارمىغان بولسا، ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەر ۋە رايون بار شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاست ئۆز جايىنىڭ كونكرېت ئەھۋالى ۋە ئەمەلىي ئېھتىياجىغا قاراپ ئاۋۋال يەرلىك نىزام چىقارسا بولىدۇ.
دۆلەت چىقارغان قانۇنلار ياكى مەمۇرىي نىزاملار كۈچكە ئىگە بولغاندىن كېيىن، يەرلىك نىزاملار قانۇن ياكى مەمۇرىي نىزاملارغا زىت كېلىدىغان بەلگىلىمىلەر ئىناۋەتسىز بولىدۇ، تۈزگۈچى ئورگان ۋاقتىدا تۈزىتىشى ياكى بىكار قىلىشى كېرەك.
رايون بار شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاستلار مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقى، 2-تارمىقىغا ئاساسەن يەرلىك نىزام چىقىرىدۇ، بۇ قانۇننىڭ 72-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئىشلار بىلەنلا چەكلىنىدۇ.
يەرلىك نىزام چىقىرىشتا، ئۈستۈن قانۇندا ئېنىق بەلگىلەنگەن مەزمۇنلار توغرىسىدا ئادەتتە تەكرارلىنىشچان بەلگىلىمە چىقىرىلمايدۇ.
74-ماددا ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون جايلاشقان ئۆلكىلىك، شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ھوقۇق بەرگەن قارارىغا ئاساسەن نىزام چىقىرىدۇ ۋە ئۇنى ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون دائىرىسىدە يولغا قويىدۇ.
75-ماددا مىللىي ئاپتونوم جايلارنىڭ خەلق قۇرۇلتايلىرى شۇ جايدىكى مىللەتلەرنىڭ سىياسىي، ئىقتىسادىي ۋە مەدەنىيەت ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن، ئاپتونومىيە نىزامىنى ۋە يەككە نىزاملارنى چىقىرىشقا ھوقۇقلۇق.
ئاپتونوم رايوننىڭ ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملىرى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلانغاندىن كېيىن كۈچكە ئىگە بولىدۇ.
ئاپتونوم ئوبلاست، ئاپتونوم ناھىيەلەرنىڭ ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملىرى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەستىقلاتقاندىن كېيىن كۈچكە ئىگە بولىدۇ.
ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزامدا شۇ جايدىكى مىللەتلەرنىڭ ئالاھىدىلىكىگە ئاساسەن، قانۇن ۋە مەمۇرىي نىزاملاردىكى بەلگىلىمىگە ئۆزگەرتىش بەلگىلىمىسى چىقىرىلسا بولىدۇ، لېكىن قانۇن ياكى مەمۇرىي نىزاملاردىكى ئاساسىي پىرىنسىپقا خىلاپلىق قىلىشقا بولمايدۇ،
ئاساسىي قانۇن ۋە مىللىي رايون ئاپتونومىيە قانۇنىدىكى بەلگىلىمىلەر، شۇنىڭدەك باشقا مۇناسىۋەتلىك قانۇن، مەمۇرىي نىزاملاردا مىللىي ئاپتونوم جايلاردا چىقىرىلغان بەلگىلىمىلەرنى مەخسۇس ئۆزگەرتىشكە يول قويۇلمايدۇ.
76-ماددا شۇ مەمۇرىي رايوننىڭ ئالاھىدە مۇھىم، زور ئىشلىرى بەلگىلەنگەن يەرلىك نىزاملارنى خەلق قۇرۇلتىيى ماقۇللىشى كېرەك.
77-ماددا يەرلىك نىزام دېلوسى، ئاپتونومىيە نىزامى دېلوسى ۋە يەككە نىزام دېلوسىنى ئوتتۇرىغا قويۇش، قاراپ چىقىش ۋە ئاۋازغا قويۇش تەرتىپىنى جۇڭخۇا خەلق جۇمھۇرىيىتىنىڭ يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە يەرلىك ھەر دەرىجىلىك خەلقنىڭ تەشكىلىي قانۇنىغا ئاساسەن، مۇشۇ قانۇننىڭ 2-بابىنىڭ 2-، 3-، 5-پاراگرافىدىكى بەلگىلىمىلەرگە ئاساسەن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى بەلگىلەيدۇ.
يەرلىك نىزام لايىھەسىنىڭ قاراپ چىقىشىغا مەسئۇل ئاپپارات قاراپ چىقىش نەتىجىسى توغرىسىدىكى دوكلات ۋە لايىھەنىڭ تۈزىتىلمە نۇسخىسىنى ئوتتۇرىغا قويىدۇ.
78-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى چىقارغان يەرلىك نىزاملارنى يىغىن ھەيئەت رىياسىتى ئېلان چىقىرىپ ئېلان قىلىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى چىقارغان يەرلىك نىزاملارنى دائىمىي كومىتېت ئېلان چىقىرىپ ئېلان قىلىدۇ.
رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى چىقارغان يەرلىك نىزاملار تەستىقلانغاندىن كېيىن، رايون بار شەھەرلىك ۋە ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئېلان چىقىرىپ ئېلان قىلىدۇ.
ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزامنى تەستىقلاتقاندىن كېيىن، ئاپتونوم رايونلۇق، ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئايرىم-ئايرىم ئېلان چىقىرىدۇ.
79-ماددا يەرلىك نىزام، ئاپتونوم رايوننىڭ ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزامى ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ ئاخباراتى ۋە جۇڭگو خەلق قۇرۇلتىيى تورى، شۇ يەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى تور بېكىتىدە، شۇنىڭدەك شۇ مەمۇرىي رايون دائىرىسىدە تارقىتىلىدىغان گېزىتتە ۋاقتىدا ئېلان قىلىنىدۇ.
دائىمىي كومىتېت ئاخباراتىغا بېسىلغان يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام نۇسخىسى ئۆلچەملىك نۇسخا قىلىنىدۇ.
2-پاراگراف قائىدە
80-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ مىنىستىرلىق، كومىتېتلىرى، جۇڭگو خەلق بانكىسى، ئىقتىسادىي تەپتىش مەھكىمىلىرى ۋە مەمۇرىي باشقۇرۇش فۇنكسىيەسى بار بىۋاسىتە قاراشلىق ئاپپاراتلار قانۇنلارغا ۋە گوۋۇيۈەننىڭ مەمۇرىي نىزام، قارار ۋە بۇيرۇقلىرىغا ئاساسەن، شۇ تارماقنىڭ ھوقۇق دائىرىسىدە قائىدە چىقارسا بولىدۇ.
تارماق قائىدىسىدە بەلگىلەنگەن ئىشلار قانۇن ياكى گوۋۇيۈەننىڭ مەمۇرىي نىزام، قارار، بۇيرۇقلىرىنى ئىجرا قىلىدىغان ئىشلارغا تەۋە بولۇشى كېرەك.
قانۇن ياكى گوۋۇيۈەننىڭ مەمۇرىي نىزام، قارار، بۇيرۇقلىرىنىڭ ئاساسى بولمىسا، تارماق قائىدىسىدە پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ھوقۇقىغا زىيان يەتكۈزىدىغان ياكى ئۇلارنىڭ مەجبۇرىيىتىنى ئاشۇرىدىغان قائىدىلەرنى بېكىتىشكە، شۇ تارماقنىڭ ھوقۇقىنى كۆپەيتىشكە ياكى شۇ تارماقنىڭ قانۇندا بەلگىلەنگەن مەسئۇلىيىتىنى كېمەيتىشكە يول قويۇلمايدۇ.
81-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ ئىككىدىن ئارتۇق تارمىقىنىڭ خىزمەت ھوقۇقى دائىرىسىگە چېتىلىدىغان ئىشلاردا گوۋۇيۈەننىڭ مەمۇرىي نىزام چىقىرىشىغا ياكى گوۋۇيۈەننىڭ مۇناسىۋەتلىك تارمىقىنىڭ بىرلىكتە نىزام چىقىرىشىغا سۇنۇش كېرەك.
82-ماددا ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك ۋە رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى قانۇنلار، مەمۇرىي نىزاملار ۋە شۇ ئۆلكە، ئاپتونوم رايون، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلەرنىڭ يەرلىك نىزاملىرىغا ئاساسەن نىزام چىقارسا بولىدۇ.
يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىدە تۆۋەندىكى ئىشلار توغرىسىدا بەلگىلىمە چىقىرىلسا بولىدۇ :
( 1 ) قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزاملاردىكى بەلگىلىمىلەرنى ئىجرا قىلىش ئۈچۈن قائىدە چىقىرىشقا تېگىشلىك ئىشلار؛
( 2 ) شۇ مەمۇرىي رايونغا تەۋە كونكرېت مەمۇرىي باشقۇرۇش ئىشلىرى.
رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى مۇشۇ ماددىنىڭ 1-تارمىقى، 2-تارمىقىغا ئاساسەن يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى چىقىرىدۇ، بۇ، شەھەر-يېزا قۇرۇلۇشى ۋە باشقۇرۇش، مۇھىت ئاسراش، تارىخىي مەدەنىيەت ئاسراش قاتارلىق جەھەتلەردىكى ئىشلار بىلەنلا چەكلىنىدۇ.
تۈزۈلگەن يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىلىرىدىن يۇقىرىقى ئىشلارغا چېتىلىدىغان دائىرىدىن باشقىلىرى داۋاملىق كۈچكە ئىگە.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى تۇرۇشلۇق شەھەرلەر، ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايون تۇرۇشلۇق شەھەرلىك ۋە گوۋۇيۈەن تەستىقلىغان بىرقەدەر چوڭ شەھەرلەردىن باشقا، رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرىنىڭ قائىدە چىقىرىشقا باشلاش ۋاقتى
شۇ ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى بېكىتكەن شۇ شەھەر، ئاپتونوم ئوبلاستنىڭ يەرلىك نىزام چىقىرىشقا باشلىغان ۋاقتى بىلەن تەڭ قەدەمدە بولىدۇ.
يەرلىك نىزام چىقىرىشقا تېگىشلىك بولسىمۇ، لېكىن شارائىتى تېخى پىشىپ يېتىلمىگەنلىرىدە مەمۇرىي باشقۇرۇشنىڭ جىددىي ئېھتىياجى بىلەن ئاۋۋال يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى چىقارسا بولىدۇ.
قائىدە يولغا قويۇلغىنىغا ئىككى يىل توشقان بولسىمۇ، قائىدىدە بەلگىلەنگەن مەمۇرىي تەدبىرنى داۋاملىق يولغا قويۇشقا توغرا كەلسە، شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ ياكى ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتىنىڭ يەرلىك نىزام چىقىرىشىغا سۇنۇش كېرەك.
قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە يەرلىك نىزام ئاساسى بولمىسا، يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىدە پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ھوقۇقىنى زىيانغا ئۇچرىتىدىغان ياكى ئۇلارنىڭ مەجبۇرىيىتىنى ئاشۇرىدىغان قائىدىلەرنى بېكىتىشكە يول قويۇلمايدۇ.
83-ماددا گوۋۇيۈەننىڭ تارماق قائىدىسى ۋە يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى تۈزۈش تەرتىپىنى مۇشۇ قانۇننىڭ 3-بابىدىكى بەلگىلىمىلەردىن پايدىلىنىشقا گوۋۇيۈەن بەلگىلەيدۇ.
84-ماددا تارماق قائىدىسىنى مىنىستىرلىق ئىشلىرى يىغىنى ياكى كومىتېت يىغىنى قارار قىلىشى كېرەك.
يەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ قائىدىسىنى ھۆكۈمەتنىڭ دائىمىي يىغىنى ياكى ئومۇمىي يىغىنى قارار قىلىشى كېرەك.
85-ماددا تارماقلارنىڭ قائىدىسىنى تارماق باشلىقى بۇيرۇق ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
يەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ قائىدىسىنى ئۆلكە باشلىقى، ئاپتونوم رايوننىڭ رەئىسى، شەھەر باشلىقى ياكى ئاپتونوم ئوبلاستنىڭ باشلىقى بۇيرۇق ئىمزالاپ ئېلان قىلىدۇ.
86-ماددا تارماق قائىدىسى ئىمزالىنىپ ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، گوۋۇيۈەن ئاخباراتى ياكى تارماق ئاخباراتى ۋە جۇڭگو ھۆكۈمىتىنىڭ قانۇنچىلىق ئۇچۇرى تورىغا، شۇنىڭدەك پۈتۈن مەملىكەت مىقياسىدا تارقىتىلغان گېزىتلەردە ۋاقتىدا ئېلان قىلىنىدۇ.
يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسى ئىمزالىنىپ ئېلان قىلىنغاندىن كېيىن، شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى ئاخباراتى ۋە جۇڭگو ھۆكۈمەت قانۇنچىلىق ئۇچۇر تورىدا، شۇنىڭدەك شۇ مەمۇرىي رايوندا تارقىتىلغان گېزىتتە ۋاقتىدا ئېلان قىلىنىدۇ.
قائىدە نۇسخىلىرى گوۋۇيۈەن ئاخباراتى ياكى تارماق ئاخباراتى ۋە يەرلىك خەلق ھۆكۈمەتلىرى ئاخباراتىغا بېسىلغان ئۆلچەملىك نۇسخا بولىدۇ.
5-باب تەتبىقلاش ۋە ئەنگە ئېلىپ تەكشۈرۈش
87-ماددا ئاساسىي قانۇن ئالىي قانۇن كۈچىگە ئىگە، بارلىق قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەر ئاساسىي قانۇنغا زىت كەلسە بولمايدۇ.
88-ماددا قانۇنلارنىڭ كۈچى مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، قائىدىلەردىن يۇقىرى بولىدۇ.
مەمۇرىي نىزامنىڭ كۈچى يەرلىك نىزام، قائىدىلەردىن يۇقىرى بولىدۇ.
89-ماددا يەرلىك نىزامنىڭ كۈچى شۇ دەرىجىلىك ۋە تۆۋەن دەرىجىلىك يەرلىك ھۆكۈمەتنىڭ قائىدىسىدىن يۇقىرى بولىدۇ.
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمىتى چىقارغان قائىدىلەرنىڭ كۈچى شۇ مەمۇرىي رايون ئىچىدىكى رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى چىقارغان قائىدىلەردىن يۇقىرى بولىدۇ.
90-ماددا ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزامدا قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزاملار توغرىسىدا قانۇن بويىچە ئۆزگەرتىپ بەلگىلىمە چىقىرىلسا، شۇ ئاپتونومىيە جايىغا ئاپتونومىيە نىزامى ۋە ئايرىم نىزامدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.
ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايون نىزاملىرىدا ھوقۇق بېرىلگەن ھوقۇققا بىنائەن قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزاملارنى ئۆزگەرتىپ بەلگىلىمە بولسا، شۇ ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايونغا ئىقتىسادىي ئالاھىدە رايون نىزامىدىكى بەلگىلىمىلەر تەتبىقلىنىدۇ.
91-ماددا تارماق قائىدىسى ئارا، تارماق قائىدىسى بىلەن يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسى ئوخشاش كۈچكە ئىگە بولۇپ، ئۆز ھوقۇق دائىرىسى ئىچىدە يولغا قويۇلىدۇ.
92-ماددا بىر ئورگان چىقارغان قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەردىن ئادەتتىكى بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىغانلىرىغا ئالاھىدە بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ؛
يېڭى بەلگىلىمە كونا بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىسا، يېڭى بەلگىلىمە تەتبىقلىنىدۇ.
93-ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەردە ئۆتكەن ئىشلار سۈرۈشتۈرۈلمەيدۇ، لېكىن پۇقرالار، قانۇنىي ئىگىلەر ۋە باشقا تەشكىلاتلارنىڭ ھوقۇقى ۋە مەنپەئىتىنى تېخىمۇ ياخشى قوغداش ئۈچۈن چىقىرىلغان ئالاھىدە بەلگىلىمىلەر بۇنىڭ سىرتىدا.
94-ماددا قانۇنلار ئارا بىر ئىشقا دائىر يېڭى، ئادەتتىكى بەلگىلىمە كونا ئالاھىدە بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىسا، قانداق تەتبىقلاشنى بەلگىلىگىلى بولمىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى قارار چىقىرىدۇ.
مەمۇرىي نىزاملار ئارا بىر ئىشقا دائىر يېڭى ئادەتتىكى بەلگىلىمە كونا ئالاھىدە بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىسا، قانداق تەتبىقلاشنى بېكىتكىلى بولمىسا، گوۋۇيۈەن ھۆكۈم چىقىرىدۇ.
95-ماددا يەرلىك نىزام، قائىدىلەر بىردەك بولمىسا، مۇناسىۋەتلىك ئورگان تۆۋەندىكى ھوقۇق دائىرىسىدە قارار چىقىرىدۇ :
( 1 ) بىر ئورگان چىقارغان يېڭى ئادەتتىكى بەلگىلىمە كونا ئالاھىدە بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىغاندا، تۈزگۈچى ئورگان قارار چىقىرىدۇ؛
( 2 ) يەرلىك نىزام بىلەن تارماق قائىدىسى ئوتتۇرىسىدىكى بىر ئىشقا دائىر بەلگىلىمە بىردەك بولمىسا، قانداق تەتبىقلاشنى بېكىتكىلى بولمىسا، گوۋۇيۈەن پىكىر بېرىدۇ، گوۋۇيۈەن يەرلىك نىزامنى تەتبىقلاش كېرەك دەپ قارىسا، شۇ جايغا يەرلىك نىزام تەتبىقلاشنى قارار قىلىشى كېرەك؛
تارماقلارنىڭ قائىدىسىنى تەتبىقلاش كېرەك دەپ قارىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىنىڭ قارار قىلىشىغا سۇنۇش كېرەك؛
( 3 ) تارماق قائىدىسى ئارا، تارماق قائىدىسى بىلەن يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسى ئوتتۇرىسىدىكى بىر ئىشقا بولغان بەلگىلىمە بىردەك بولمىسا، گوۋۇيۈەن ھۆكۈم چىقىرىدۇ.
ھوقۇق بېرىلگەن نىزام قانۇندىكى بەلگىلىمە بىلەن بىردەك بولمىسا، قانداق تەتبىقلاشنى بېكىتكىلى بولمىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ھۆكۈم چىقىرىدۇ.
96-ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەردە تۆۋەندىكى ئەھۋاللارنىڭ بىرى كۆرۈلسە، مۇناسىۋەتلىك ئورگان مۇشۇ قانۇننىڭ 97-ماددىسىدا بەلگىلەنگەن ھوقۇق دائىرىسى بويىچە ئۆزگەرتىدۇ ياكى بىكار قىلىدۇ :
( 1 ) ھوقۇق دائىرىسىدىن ھالقىپ كەتكەنلەر؛
( 2 ) تۆۋەن ئورۇن قانۇنى ئۈستۈن ئورۇندىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ بولسا؛
( 3 ) قائىدىلەر ئارا بىر ئىشقا دائىر بەلگىلىمە بىردەك بولمىسا، كېسىم ئارقىلىق بىر تەرەپنىڭ بەلگىلىمىسىنى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىش كېرەك بولسا؛
( 4 ) قائىدىلەردىكى بەلگىلىمە مۇۋاپىق ئەمەس دەپ قارالغان بولسا، ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىش كېرەك بولسا؛
( 5 ) قانۇندا بەلگىلەنگەن تەرتىپكە خىلاپ بولسا.
97-ماددا قانۇن، مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەرنى ئۆزگەرتىش ياكى بىكار قىلىش ھوقۇق دائىرىسى :
( 1 ) مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى چىقارغان نامۇۋاپىق قانۇنلارنى ئۆزگەرتىشكە ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى ئاپتونوم كومىتېتى تەستىقلىغان ئاساسىي قانۇن ۋە مۇشۇ قانۇننىڭ 75-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 2 ) مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارغا زىت مەمۇرىي نىزاملارنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق، ئاساسىي قانۇن، قانۇنلار ۋە مەمۇرىي نىزاملارغا زىت كېلىدىغان يەرلىك نىزاملارنى بىكار قىلىشقا ھوقۇق،
ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى تەستىقلىغان ئاساسىي قانۇن ۋە مۇشۇ قانۇننىڭ 75-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدىكى بەلگىلىمىگە خىلاپ ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 3 ) گوۋۇيۈەن نامۇۋاپىق تارماق قائىدىسى ۋە يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى ئۆزگەرتىشكە ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 4 ) ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتى چىقارغان ۋە تەستىقلىغان نامۇۋاپىق يەرلىك نىزاملارنى ئۆزگەرتىشكە ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 5 ) يەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى شۇ دەرىجىلىك خەلق ھۆكۈمىتى چىقارغان نامۇۋاپىق قائىدىلەرنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 6 ) ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق ھۆكۈمەتلىرى بىر دەرىجە تۆۋەن خەلق ھۆكۈمىتى چىقارغان نامۇۋاپىق قائىدىلەرنى ئۆزگەرتىشكە ياكى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق؛
( 7 ) ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان ھوقۇق بېرىلگەن ئورگان تۈزگەن ھوقۇق بېرىلگەن دائىرىدىن ھالقىغان ياكى ھوقۇق بېرىش مەقسىتىگە خىلاپ نىزاملارنى بىكار قىلىشقا ھوقۇقلۇق، زۆرۈر تېپىلغاندا ھوقۇق بېرىشنى بىكار قىلسا بولىدۇ.
98-ماددا مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەر ئېلان قىلىنغاندىن كېيىنكى 30 كۈن ئىچىدە تۆۋەندىكى بەلگىلىمە بويىچە مۇناسىۋەتلىك ئورگانغا ئەنگە ئالدۇرۇلۇشى كېرەك :
( 1 ) مەمۇرىي نىزاملارنى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇش؛
( 2 ) ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى چىقارغان يەرلىك نىزاملار مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرۇلىدۇ؛
رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق قۇرۇلتايلىرى ۋە ئۇنىڭ دائىمىي كومىتېتلىرى چىقارغان يەرلىك نىزاملارنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ؛
( 3 ) ئاپتونوم ئوبلاستلىق، ئاپتونوم ناھىيەلىك خەلق قۇرۇلتايلىرى چىقارغان ئاپتونومىيە نىزاملىرى ۋە يەككە نىزاملارنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ۋە گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرىدۇ؛
ئاپتونومىيە نىزامى، يەككە نىزاملارنى ئەنگە ئالدۇرۇشقا يوللىغاندا، قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە يەرلىك نىزاملارنى ئۆزگەرتىش ئەھۋالىنى ئىزاھلاش كېرەك؛
( 4 ) تارماق قائىدىسى ۋە يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىسىنى گوۋۇيۈەنگە ئەنگە ئالدۇرۇش؛
يەرلىك ھۆكۈمەت قائىدىلىرىنى شۇ دەرىجىلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا بىرلا ۋاقىتتا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك؛
رايون بار شەھەرلىك، ئاپتونوم ئوبلاستلىق خەلق ھۆكۈمەتلىرى چىقىرىدىغان قائىدىلەرنى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتى ۋە خەلق ھۆكۈمىتىگىمۇ ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك؛
( 5 ) ھوقۇق بېرىلگەن نىزامنى ھوقۇق بېرىش قارارىدا بەلگىلەنگەن ئورگانغا ئەنگە ئالدۇرۇش كېرەك؛
ئالاھىدە ئىقتىسادىي رايون نىزاملىرىنى ئەنگە ئالدۇرۇشقا يوللىغاندا، قانۇن، مەمۇرىي نىزام ۋە يەرلىك نىزاملارنى ئۆزگەرتىش ئەھۋالىنى چۈشەندۈرۈش كېرەك.
99-ماددا گوۋۇيۈەن، مەركىزىي ھەربىي كومىتېت، ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى ۋە ھەرقايسى ئۆلكىلىك، ئاپتونوم رايونلۇق، بىۋاسىتە قاراشلىق شەھەرلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتلىرى مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى ئاساسىي قانۇن ياكى قانۇنلارغا زىت دەپ قارىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەكشۈرۈش تەلىپىنى يازما سۇنسا بولىدۇ،
دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ تەكشۈرۈشى، پىكىر بېرىشىگە يەتكۈزۈپ بېرىدۇ.
ئالدىنقى تارماقتا بەلگىلەنگىنىدىن باشقا دۆلەت ئورگانلىرى ۋە ئىجتىمائىي تەشكىلاتلار، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلار، شۇنىڭدەك پۇقرالار مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى ئاساسىي قانۇن ياكى قانۇنلارغا زىت كېلىدۇ دەپ قارىسا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا تەكشۈرۈش ھەققىدە يازما تەكلىپ بەرسە، دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى مۇھاكىمە قىلىدۇ،
زۆرۈر تېپىلغاندا مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلارنىڭ تەكشۈرۈشىگە، پىكىر بېرىشىگە سۇنىدۇ.
مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار ۋە دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى ئەنگە ئالدۇرۇشقا يوللانغان قائىدە خاراكتېرلىك ھۆججەتلەرنى تەشەببۇسكارلىق بىلەن تەكشۈرسە بولىدۇ.
100-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مەخسۇس كومىتېتلىرى، دائىمىي كومىتېتنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈش، تەتقىق قىلىش جەريانىدا مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى ئاساسىي قانۇن ياكى قانۇنلارغا زىت كېلىدۇ دەپ قارىسا، تۈزگۈچى ئورگانغا يازما تەكشۈرۈش پىكرى ۋە مۇھاكىمە پىكرى بەرسە بولىدۇ؛
قانۇن كومىتېتلىرى ئالاقىدار مەخسۇس كومىتېتلار، دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى بىلەن بىرلەشمە تەكشۈرۈش يىغىنى ئېچىپ، تۈزگۈچى ئورگاندىن يىغىنغا كېلىپ ئەھۋال چۈشەندۈرۈشنى تەلەپ قىلسا، ئاندىن تۈزگۈچى ئورگانغا يازما تەكشۈرۈش پىكرى بەرسىمۇ بولىدۇ.
تۈزگۈچى ئورگان ئىككى ئاي ئىچىدە تۈزىتىش كىرگۈزۈش-كىرگۈزمەسلىك پىكرىنى مۇھاكىمە قىلىپ ئوتتۇرىغا قويۇشى ھەمدە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى قانۇن كومىتېتى ۋە مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار ياكى دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتىغا قايتما ئىنكاس قىلىشى كېرەك.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قانۇن كومىتېتى، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار، دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتى ئالدىنقى تارماقتىكى بەلگىلىمە بويىچە، تۈزگۈچى ئورگانغا تەكشۈرۈش پىكرى ۋە مۇھاكىمە پىكرىنى بېرىدۇ، تۈزگۈچى ئورگان ئوتتۇرىغا قويغان پىكىرگە ئاساسەن مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزامغا تۈزىتىش كىرگۈزسە ياكى بىكار قىلسا، تەكشۈرۈش ئاخىرلىشىدۇ.
مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ قانۇن كومىتېتلىرى، مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلار، دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى تەكشۈرۈش، تەتقىق قىلىش ئارقىلىق مەمۇرىي نىزام، يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزاملارنى ئاساسىي قانۇن ياكى قانۇنلارغا زىت كېلىدۇ دەپ قارىغان ھەم تۈزگەن ئورگان تۈزىتىش كىرگۈزمىسە، كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنىغا بىكار قىلىدىغان تەكلىپ-تەۋسىيە بېرىشى كېرەك،
كومىتېت باشلىقلىرى يىغىنى دائىمىي كومىتېت يىغىنىنىڭ قاراپ چىقىپ قارار قىلىشىغا سۇنۇشنى قارار قىلىدۇ.
101-ماددا مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيىنىڭ مۇناسىۋەتلىك مەخسۇس كومىتېتلىرى ۋە دائىمىي كومىتېتلارنىڭ خىزمەت ئاپپاراتلىرى بەلگىلەنگەن تەلەپ بويىچە، تەكشۈرۈش، مۇھاكىمە قىلىش ئەھۋالىنى تەكشۈرۈش تەكلىپى بەرگەن دۆلەت ئورگىنى، ئىجتىمائىي تەشكىلات، كارخانا، كەسپىي تەشكىلاتلارغا ۋە پۇقرالارغا قايتما ئىنكاس قىلىشى ھەمدە جەمئىيەتكە ئاشكارىلىسا بولىدۇ.
102-ماددا ئەنگە ئېلىشنى قوبۇل قىلغان باشقا ئورگانلار ئەنگە ئالدۇرۇشقا يوللانغان يەرلىك نىزام، ئاپتونومىيە نىزامى ۋە يەككە نىزام، قائىدىلەرنى تەكشۈرۈش تەرتىپىنى ئەنگە ئالدۇرۇشنى قوبۇل قىلغان ئورگان قانۇن-تۈزۈمنىڭ بىرلىكىنى قوغداش پىرىنسىپىغا ئاساسەن بەلگىلەيدۇ.
6-باب قوشۇمچە پىرىنسىپ
103-ماددا مەركىزىي ھەربىي كومىتېت ئاساسىي قانۇن ۋە قانۇنلارغا ئاساسەن ھەربىي نىزام چىقىرىدۇ.
مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ باش ئىشتابلىرى، ئارمىيەنىڭ قىسىم تۈرلىرى، ھەربىي رايونلىرى، جۇڭگو خەلق قوراللىق ساقچى قىسىملىرى قانۇنلارغا ۋە مەركىزىي ھەربىي كومىتېتنىڭ ھەربىي نىزام، قارار ۋە بۇيرۇقلىرىغا ئاساسەن، ھوقۇق دائىرىسىدە ھەربىي قائىدە چىقارسا بولىدۇ.
ھەربىي نىزام، ھەربىي قائىدە قوراللىق كۈچلەرنىڭ ئىچكى قىسمىدا يولغا قويۇلىدۇ.
ھەربىي نىزام، ھەربىي قائىدىنى چىقىرىش، تۈزىتىش ۋە بىكار قىلىش چارىسىنى مەركىزىي ھەربىي كومىتېت مۇشۇ قانۇندا بەلگىلەنگەن پىرىنسىپقا ئاساسەن بەلگىلەيدۇ.
104-ماددا ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى چىقارغان سوت، تەپتىش خىزمىتىدە قانۇننى كونكرېت قوللىنىش ھەققىدىكى ئىزاھات ئاساسلىقى كونكرېت قانۇن ماددىلىرىغا قارىتىلغان بولۇشى ھەمدە قانۇن چىقىرىشنىڭ مەقسىتى، پىرىنسىپى ۋە ئەسلىي مەنىسىگە ئۇيغۇن كېلىشى كېرەك.
مۇشۇ قانۇننىڭ 45-ماددىسىنىڭ 2-تارمىقىدا بەلگىلەنگەن ئەھۋالغا يولۇققاندا، مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا قانۇن ئىزاھاتى قويۇش تەلىپى قويۇش ياكى مۇناسىۋەتلىك قانۇنلارنى چىقىرىش ۋە ئۇنىڭغا تۈزىتىش كىرگۈزۈش تەكلىپى بېرىش كېرەك.
ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسى چىقارغان سوت، تەپتىش خىزمىتىدە قانۇننى كونكرېت قوللىنىشقا تەۋە ئىزاھات ئېلان قىلىنغان كۈندىن باشلاپ 30 كۈن ئىچىدە مەملىكەتلىك خەلق قۇرۇلتىيى دائىمىي كومىتېتىغا ئەنگە ئالدۇرۇلۇشى كېرەك.
ئالىي خەلق سوت مەھكىمىسى، ئالىي خەلق تەپتىش مەھكىمىسىدىن باشقا سوت ئورگانلىرى ۋە تەپتىش ئورگانلىرى قانۇننى كونكرېت قوللىنىش ھەققىدە ئىزاھات بەرسە بولمايدۇ.
105-ماددا بۇ قانۇن 2000-يىل 7-ئاينىڭ 1-كۈنىدىن باشلاپ يولغا قويۇلىدۇ.